ადამინები სოციალური ქმნილებები ვართ , ჩვენ ვარსებოთ , ვაქტუალიზირდებით და ვურთიერთობთ სოციალური გარემოში. დღევანდელ რეალობაში ეს ყველაზე უფრო ხშირი ფენომენია , ჩვენი ყოველდღიურობა სავსეა ურთიერთობებით, როლებითა და სხვადასხვა გარემოზე მორგებით. მაგრამ ამ სოციუმში ხშირად ვერ ვამჩნევთ, თუ ვინ ვართ ჩვენ რეალურად. გეშტალტ თერაპიის ფუძებდებელი ფრიც პერლსი ამბობდა -‘’იყავი ის ვინც ხარ და თქვი ის რასაც გრძნობ’’.
გეშტალტ თერაპია,თერაპია მთლიანობის შესახებ, ამბობს რომ ადამიანი მაშინაა აქტუალიზირებული როდესაც ის პოულობს მის ნამდვილ აუთენტურ „მე“-ს შეუძლია მისი რეალური მოთხოვნილებები დააყენოს წინ და ისეურთიერთიმოქმედოს გარე სამყაროსთან, რომ არ დათმოს რეალურად რა უნდა მას, არ შეიზღუდოს ის საზღვარი, რომელის მას უნკალურს და აუთენტურს ქმნის.
რა არის პიროვნები საზღვრები ? , როგორ შემიძლია ვიყო ყველაზე აუთენტური მე ? როგორ დავიცვათ საკუთარი საზღვრები ? – ამ კითხვებზე პასუხის ძებნაში დაგვეხმარა გეშტალტთერაპევტი ნანა იოსავა.
რა არის პიროვნული საზღვრები , კონტაქტის ველი ?
ტერმინი პიროვნული საზღვრები შემოიგო ფროიდმა, ფსიქოანალიზში არსებობს გარეგანი და შინაგანი საზღვრები ‘’მე’’-სი. საზღვარი მოთავსებულია მე-სა და სამყაროს შორის (მე და არა მე ). მე-ს შინაგანი საძღვრები იყოფა ცნობიერად და არაცნობიერად. გეშტალტ თერაპიაში საზღვარი ეს ის ადგილია სადაც ერთი სივრცე მთავრდება და იწყება მეორე, ანუ ერთი პიროვნება და იწყება მეორე – ეს შეხვედრის ადგილია ურთერთობის გაცვლის მე-სა და არა მეს შორის. ‘’არა მე ‘’ შეიძლება იყოს ადამიანი , გამოცდილება , ინფორმაცია. გეშტალტ მიდგომაში პიროვნების საზღვარი არის , კონტაქტის ფუნქცია. საზღვრის განსაზღვრა შეიძლება მხოლოდ ურთერთობებში. ეს მუდმივი პროცესია : მე- სი და შეგრძნება ( იდ ფუნქცია) და გარემოზე წარმოდგენის ურთიერთშეფარდება ( პერსონალითი ფუნქცია ) და გარემოს გამოკვლევის არჩევანის მიღება , არ მიღება ( ეგო ფუნქცია ). ამ გაგებას ჯანსაღ პიროვნების საზღვარი ემთხვევა კონტაქტის საზღვარის მცნებას.
როგორ ხდება პიროვნული საძღვრების არევა გარე სამყაროსთან მიმართებაში ?
საზღვრის ჩამოყალიბებაში მთავარია იბიექტი ( დედა, და , ახალი გარემოცვა და ა.შ ) ვინც განაპირობებს მე საზღვრის ფორმირებას. როგორ შენდება ურთიერთობა ამ ობიექტთან, დიდი წილად განაპირობებს პიროვნების თვით იდენტობას და ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობას. პატარა ადამიანის ( ბავშვის ) ფსიქოლოგიური საზღვრები დამოკიდებულია თუ რამდენად შეუძლია დედას მისი მოთხოვნილებების აღქმა და არეკვლა , მათ გამოხმოვანება. ასე რომ საზღვრების დარღვევა იწყება ბავშობიდან. ქმედება რომელიც ერთი შეხედვით მშობელს ეჩვენება უმნიშვნელო( დაუყვირა ბავშვს, წავიდა დატოვა ძიძასთან , აუკრძალა რაღაც მისთვის მნიშვნელოვანი და ა.შ ) ბავშვისთვის ტრავულია. ასევე ჰიპერმზრუნველობა, როცა ბავშვის მოთხოვნილებები კმაყოფილდება აღმოცენებამდე, როცა მშობელი აკეთებს ბავშვის ნაცვლად იმას რაც მას შეუძლია.
ჯანსაღი საზღვრის ჩამოყალიბება ხდება იქ სადაც საკმაო რესურსია და მხარდაჭერა-გაცნობიერების თავისი სურვილები და უნარები სადაც ბავშვს აქ პირობები იყოს განსხვავებული სხვებისგან.
აღრზდის პროცესში თუ ბავშ აჩუმებენ აუფასურებენ , უარყოფენ ის იღებს გარემოსგან ინფორმაციას რომ იყო თავისუფალი საშიშია. ვინაიდან მას არ შეუძლია არსებობა და თავდაცვა რომ გადარჩეს უარს ამბობს თავის თავზე. ბავშვს უყალიბდება განცდა რომ სხვაობა მესა და არა მეს შორის საშიშია , სართხე მიტოვებულობის , მარტოობის, ძალადობის , ბავშვი ირჩევს ან მორჩილებას ან სრულ შერწყმას ან იზოლირებას. ორივე შემთხვევაში არ არის კონტაქტი-შეხვედრა განსხვავებულთან. ურთერთობა და კონტაქტი შესაძლებელია როცა საზღვარი მოქნილია , მობილურია , როცა პიროვნება ცხადგრძნობს თავის სურვილებს , მოთხოვნილებებს , იტანს სხვის განსხვავებულობას და პატივს სცემს მას.
როგორ შეგიძლია ავხსნათ როგორია აუთენტური ‘’მე’’ ?
აუთენტური მეს მქონე ადამიანი აცნობიერებს თავის შეგრძნებებს სურვილებს , მიზნებს ღირებულებებს , მოტივებს. აქვს უნარი დაიცვას საკუთარი თავი, თავისი პოზიცია თქვას არა.
აღიარებს სხვის უფლებებს იგივეზეაქვს მოლაპარაკების თანამშრომლობის კონსტრუქციული კონფლიქტის უნარი.
მოლოდინი სხვა ადამიანებისგან მინიმანურია.
ამყარებს ახლო ურთიერთბას და ამ დროს გრძნობს იდენტობას.
აქვს ადამპტაციის უნარი და ეს არ აშინებს .
აქვს უნარი შეწყვიტოს ურთიერთობა ისეთ ადამიანებთან და სიტუაციებთან რომელიც არ მოსწონს ან დესტრუქციულია.
როგორ უნდა დავიცვათ ‘’მე’’-ს საზღვრები ?
პიროვნების საზღვრების დაცვის ფუნქციას ასრულებს ფსიქოლოგიური დაცვის მექანიზმები , რომლებიც მუშაობს საზღვარზე, თავიდან ისინი აღმოცენდებიან როგორც ადაპტური შემოქმედებითი , მაგრამ შემდეგ კარგავენ შემოქმედებით ხასიათს და იწვევენ სტერეოტიპული პატერნის შამოყალიბებას. თერაპიაზე მოსული კლიენტი ვერ ამჩნევს რომ საძღვრები დარღვეული აქვს. ეს მისთვის ჩვეულია. აქ ჩანს შედეგი და არა წყარო. თუ ზრდასრულმა შოკური ტრამვის შემდეგ იცის მიზეზი , კლიენტმა არ იცის , ის თავის თავის თავს ადანაშაულებს და ითხოვს თავისუფლებას არასწორი შეგრძნებებისგან
როგორ დავიცვათ თავი ? ეს ინდივიდუალურია
- განსაზღვრეთ თქვენი საზღვრები : ფიზიკური , ემოციური . ინტელექტუალური, სულიერი , სხხვადასხვა კატეგორიის ადამიანებისთვის.
- გაიხსენეთ წინა გამოცდლიება ბრაზი სირცხვილი , წყენა , უხერხულობა , ეს ის შეგრძნებებია როდესაც შენი საზღვარი დაირღვა.
- შეადგინეთ ცხრილი სადაც ყველა კატეგორიის ადამიანისთვის ჩაიწერთ შეზღუდვებს.
- მყარად უთხარით პირდაპირ რა შეიძლება და რა არა
- თქვენი საზღვრები დაცვით და გამყარებით თქვენ დაიწყებთ თავის საკუთარი თავის დაფასებას , თქვენი მოთხოვნილებების და საჭიროების შეგრძნება ცხადგრძნობას
- შეწყვიტეთ იმაზე ფიქრი თუ რას იტყვიან სხვები
- განსაზღვრეთ თქვენი პირადი სექსუალური საზღვრები, ვისი შეხებაა კომფორტული და მისაღები. რა და როდის ვისგან. არ გაჩერდეთ, არ მოითმინოთ როცა ის ირღვევა
- მატერიალურადაც- თქვენი საზღვრავთ ვის რა უფლება აქვს ? ვის რა აჩუქოთ , ათხოვოთ , ასესხოთ. ეს საზღვრები სხვადასხვა ადამინაებისთვის განსხვავდება.
- – რაც შეეხება ემოციურ საძღვრებს – არ მისცეთ უფლება სხვას თავისი ბრაზი გადმოანთხიოს თქვენზე
- უფრო მეტი ძალიან მნიშვნელოვანია გააცნობიერო შენი ისე რომ არ განსაჯო და არ დაადანაშაულო საკუთარი თავი. თუ თქვენ თავს იმართლებთ ან იდანაშაულებთ ეს სუსტი საზღვრების ინდიკატორია.
P.S გაუფრთხილდით თქვენს საზღვრებს და იყავით ყოველთვის აუთენტურათ თქვენი თავები.
მასალა მოამზადა : ემმა კოპალეიშვილმა
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”
0
