ღეროვანი უჯრედების შესახებ კაცობრიობის ცოდნა ფართოვდება. დღეისთვის უკვე ცნობილია, რომ ღეროვანი უჯრედები არის ორგანიზმის “საშენი აგურები”, რომლებიც განუწყვეტელი გამრავლებით მთელ ორგანიზმსა და მის ორგანოებს წარმოქმნის: გულს, კანს, ღვიძლს, თმას და ა.შ.
ღეროვანი უჯრედების გამრავლების პროცესი ბუნებრივი და გარდაუვალია ემბრიონში, როდესაც მიმდინარეობს ნაყოფის ჩამოყალიბება. შემდეგ ღეროვანი უჯრედების გამრავლება მცირდება, თუმცა მათი განსაზღვრული რაოდენობა ორგანიზმში სიცოცხლის ბოლომდე რჩება, მეტ-ნაკლებად სხვადასხვა ორგანოში (უმეტესობა ძვალში) – ანუ ეს უჯრედები ყველაზე ცხოველმოქმედი ემბრიონის ჩამოყალიბების პერიოდშია.A ამიტომაც გაჩნდა ჭიპლარის უჯრედების ბანკები, სადაც ამ უჯრედებს გაყინულ მდგომარეობაში ინახავენ. მიზანი: თუ ოდესმე ადამიანი მძიმედ დაავადდება, ექიმები ჭიპლარის ღეროვან უჯრედებს მის დაავადებულ ორგანოებში “გაუშვებენ”, რის შემდეგაც ჭიპლარის ჯანმრთელი ღეროვანი უჯრედები ამავე ორგანოს ჯანმრთელ უჯრედებად გადაიქცევიან, გამრავლდებიან და დაავადებულ უჯრედებს განდევნიან. შედეგად დგება გამოჯანმრთელება. თუმცა ყოველთვის ასე არ არის, ჯერჯერობით, ღეროვან უჯრედებსაც აქვს “ნაკლი”. ამიტომაც დღეს უკვე მას მეცნიერები სრულიად ფანტასტიკურ სფეროებში ცდიან. მსოფლიოს სხვადასხვა სამეცნიერო ლაბორატორიაში მიმდინარეობს ექსპერიმენტები ე.წ. ქიმერების გამოყვანაზე. ქიმერები ის ორგანიზმებია, რომლებიც, ჯერჯერობით, გარკვეულიც არ არის, კაცობრიობის საკეთილდღეოდ იქმნება თუ პირიქით. მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ეს მხოლოდ ექსპერიმენტია, ამ კითხვის დასმა უკვე საინტერესოა. რა არის ქიმერა? მეცნიერებს სურთ ქიმერებში ჩამოაყალიბონ ორგანოები, რომელთაც ტრანსპლანტაციის მომლოდინე მილიონობით ავადმყოფს გადაუნერგავენ. მაგრამ რა მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ რომელიმე მეცნიერი ამ აკრძალულ ზღვარს გადალახავს და თავის შექმნილს სხვა მიზნებისთვის გამოიყენებს? ამასობაში კი ჩინელმა მეცნიერებმა მაიმუნის ქიმერა შექმნეს ორი სხვადასხვა ჯიშის მაიმუნისგან… ამ თემაზე ბიოლოგ ნანო ალავიძეს ვესაუბრეთ:
– ბევრი ჩვენგანი სახტად დარჩა სტატიით, რომელიც ცნობილმა ამერიკულმა სამეცნიერო ჟურნალმა Cell-მა გამოაქვეყნა და რომელიც მაიმუნი-ქიმერას დაბადებაზე მოგვითხრობს. რა შეიძლება მოხდეს, თუ მეცნიერება შეძლებს ნებისმიერი ტიპის ქიმერის შექმნას?
– ქიმერების შექმნა გენური ინჟინერიის მიღწევაა. ეს ემბრიონული უჯრედების მართვის ექსპერიმენტი აქამდე მღრნელებზე, ბოლო დროს კი მაიმუნებზეც ჩაატარეს. ამ კვლევებით მეცნიერებმა უმნიშვნელოვანესად წაიწიეს წინ. არის რისკებიც, თუმცა ჯერ დადებით შედეგებზე ვისაუბროთ. დღეს ქიმერების ექსპერიმენტი პირველ რიგში მოიაზრება იმ ნევროლოგიური დაავადებების სამკურნალოდ, რომლებითაც კაცობრიობა იტანჯება და მედიცინა ვერაფერს შველის. მათ შორის არის პარკინსონი, ჰიდროცეფალია, ეპილეფსია, გაფანტული სკლეროზი, დემენცია…თუ შეიქმნება ადამიანის უჯრედული ქსოვილის მსგავსი ქსოვილები ცხოველებში, ცხადია, ასეთი ქსოვილი მოგვცემს საშუალებას, რომ ამ დაავადებებზე ექსპერიმენტები დავაჩქაროთ და სამკურნალო საშუალებას რაც შეიძლება სწრაფად მივაგნოთ, ამით კი ადამიანებს ტანჯვა ავაცილოთ.
შემდეგია ტრანსპლანტაცია. მსოფლიოში ყოველდღე 22-25 ადამიანი იღუპება ჯანმრთელი ორგანოს ტრანსპლანტაციის მოლოდინში და თუ მეცნიერები ქიმერებში ჯანმრთელ ორგანოებს გამოზრდიან, ეს ხომ მძიმე სენით დაავადებულთა ხსნა იქნება. განაგრძეთ კითხვა
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”
0
