close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოაკვლევები

ფიზიკოსებმა აღმოაჩინეს, რომ დროს შუშაში ორივე მიმართულებით მოძრაობა შეუძლია

დრო თითქოს ერთი მიმართულებით მიედინება. ჩვენ ვერასდროს ვხედავთ იმას, თუ როგორ მთელდება ძირს დავარდნილი და დამსხვრეული შუშა. თუმცა, ფიზიკოსებისთვის ეს არც ისე აშკარაა. განტოლებები, რომლებიც აღწერს მოძრაობას, მუშაობს ორივე მიმართულებით დროში.

ეს რას ნიშნავს? მაგალითად, მოძრავი ქანქარის ვიდეო ერთნაირად გამოიყურება, თუ მას უკუღმა გადაახვევთ. ჩვენ ვხედავთ დროს შეუქცევადს ბუნების კანონის — თერმოდინამიკის მეორე კანონის გამო. ეს კანონი გვეუბნება, რომ სისტემური ქაოსი ყოველთვის იზრდება. თუ გატეხილი შუშა თავისთავად გამთელდება, ქაოსი შემცირდება.

იგივე კანონი ვრცელდება მასალის დაძველებაზე. თუმცა, დარმშტადტის ფიზიკოსებმა დაადგინეს, რომ ყველაფერი ასე მარტივად არაა. მათ აღმოაჩინეს, რომ მოლეკულების მოძრაობა შუშაში ან პლასტმასში დროის მხრივ შეიძლება შეიცვალოს, თუ მას განსაკუთრებული კუთხით შეხედავთ.

ტილ ბოჰმერის ხელმძღვანელობით, დარმშტადტის ტექნიკური უნივერსიტეტის მეცნიერებმა კვლევის შედეგები Nature Physics-ში გამოაქვეყნეს.

დაძველების პროცესი შეიძლება აღიწეროს “მატერიალური დროის” სახელით.

ფოტო: Nature Physics

შუშის შიდა საათი

შუშა ან პლასტმასი დამზაებულია მოლეკულების გადახლართული ქსელისგან. ეს მოლეკულები მუდმივად მოძრაობენ და იცვლიან პოზიციებს. ისინი ყოველთვის ეძებენ ქვედა ენერგეტიკულ მდგომარეობას, რაც გავლენას ახდენს მასალის თვისებებზე დროთა განმავლობაში — მასალა “ბერდება”.

თუმცა, ამ პროცესს შეიძლება მილიარდობით წელი დასჭირდეს. მაგალითად, ეს ასეა ფანჯრის შუშის შემთხვევაში. “დაბერების” პროცესი შეიძლება აღიწეროს “მატერიალური დროით”. იფიქრეთ ასე: მასალას აქვს საათი, რომელიც კედლის საათისგან განსხვავებულად მიედინება. მატერიალური დრო იკლებს უფრო სწრაფად ან ნელა, იმისდა მიხედვით, თუ რამდენად სწრაფად აწყობენ მასალის მოლეკულებს.

ეს კონცეფცია დაახლოებით 50 წლის წინ გაჩნდა, მაგრამ მისი გაზომვა ვერ ხდებოა. დარმშტადტის მკვლევრებმა, პროფესორ თომას ბლოხოვიჩის ხელმძღვანელობით, ეს პირველად შეძლეს.

გასაოცარი აღმოჩენა

“ეს დიდი გამოწვევა იყო. პაწაწინა მოლეკულების მოძრაობა კამერაზე იყო აღსაბეჭდი. ამას ძალიან რთულია და სპეციალური კამერა სჭირდება”, — თქვეს მკვლევრებმა.

თუმცა, მკვლევრებმა ეს შეძლეს და მოძრაობა აღბეჭდეს. ამისთვის შუშის ნიმუშს ლაზერით ანათებდნენ. მინის მოლეკულებმა შუქი გაფანტეს. მიმოფანტული სინათლის სხივები ერთმანეთს ემთხვეოდა და კამერის სენსორზე ნათელი და მუქი ლაქების შემთხვევითი ნიმუში შექმნეს. სტატისტიკური მეთოდების გამოყენებით, მკვლევრებმა შეძლეს გამოევლინათ, თუ როგორ შეიცვალა ნიმუში დროთა განმავლობაში.

“ეს უკიდურესად ზუსტ გაზომვბეს საჭიროებდა, რაც მხოლოდ უახლესი ვიდეოკამერებით იყო შესაძლებელი”, — თქვა ბლოხოვიჩმა.

შედეგები გასაოცარი იყო. დანიის როსკილდის უნივერსიტეტის მკვლევრების დახმარებით მათ გააანალიზეს მოლეკულური მოძრაობები მატერიალურ დროსთან დაკავშირებით. მათ აღმოაჩინეს, რომ ეს მოძრაობები არ იცვლებოდა, როგორც ეს ვიდეოს გადახვევის შემთხვევაში ხდება.

“თუმცა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ მასალების დაბერების პროცესი შეიძლებ შევცვალოთ”, — აღნიშნეს მკვლევრებმა.

რას ნიშნავს ეს?

მკვლევრებმა ასევე დაადგინეს, რომ მასალაში მოძრავი ნივთიერებები განსაზღვრავენ უშუალოდ მასალის დაძველებას. მნიშვნელოვანია მხოლოდ ის მოძრაობები, რომლებიც დაკავშირებულია მატერიალურ დროსთან.

დარმშტადტის მკვლევრები თვლიან, რომ ეს აღმოჩენა ეხება ყველა მსგავს მასალას და არა მხოლოდ შუშას ან პლასტმასს. მათ ეს ჰიპოთეზა გამოცადეს მასალის ორი კლასის შესწავლით და კომპიუტერზე მოდელის მასალის სიმულირებით. მკვლევრებმა ყველა შემთხვევაში ერთნაირი შედეგი მიიღეს.

ფიზიკოსების ეს წარმატება მხოლოდ დასაწყისია და აჩენს ახალ პასუხგაუცემელ კითხვებს. მაგალითად, მათ სურთ იცოდნენ, თუ როგორ არის დაკავშირებული დროის ეს შექცევადობა ბუნების ფიზიკური კანონების შექცევადობასთან ან რატომ აქვს სხვადასხვა მასალას განსხვავებული შიდა საათი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაკვლევები

როგორ ახერხებს ტვინი, რომ ყოველდღიური მოგონებები ფილმის სცენების მსგავსად შეინახოს

როგორც ფილმია ეპიზოდებად დაყოფილი, ისე დანაწევრებულად ინახავს ჩვენი ტვინი ყოველდღიურ მოგონებებს. პირველში სცენების დასასრულსა და დასაწყისს რეჟისორი წყვეტს, მაგრამ როგორ იქცევა ადამიანის ნერვული სისტემის ცენტრალური ორგანო?

თეორიულად, შესაძლოა, ეს გარემოს ცვლილებას უკავშირდებოდეს (მაგალითად, მაღაზიაში შესვლით ახალი “სცენა” იწყება) ან ტვინი მიჯნას თავად ადგენდეს. ახალი კვლევის თანახმად, უკანასკნელი მოსაზრება უფრო მართებული უნდა იყოს.

საკითხის გამოსაკვლევად მეცნიერებმა მოხალისეებს მოსასმენად 16 ხანმოკლე აუდიო ნარატივი წარუდგინეს, რომელიც 4 ადგილს მოიცავდა: რესტორანს, სალექციო აუდიტორიას, მაღაზიასა და აეროპორტს. 4 განსხვავებულ სოციალურ სიტუაციას შორის იყო ბიზნესგარიგება, ხელის თხოვნა, დაშორება და პირველი შეხვედრა.

ნარატივების მოსმენის პარალელურად ამ ადამიანებს თავზე ფუნქციურ მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიას უღებდნენ. შემდეგ სპეციალური მეთოდით ამ დროის განმავლობაში ტვინის შუა პრეფრონტალურ ქერქში წარმოქმნილი იმპულსები გააანალიზეს. აღნიშნულ რეგიონში ჩვენი გარემოს შესახებ მომენტალური ინფორმაციების აღქმა და ინტერპრეტირება მიმდინარეობს.

აღმოჩნდა, რომ ეს არეალი მაშინ აქტიურდებოდა, როცა აუდიო ნარატივში სოციალური სიტუაციები იცვლებოდა — ბიზნესგარიგების დასრულებისას ან ხელის თხოვნაზე დათანხმებისას. ადგილებზე კონცენტრაციის შემთხვევაში, მოვლენების სეგმენტაცია და ტვინის აქტივობა ცვლილებას განიცდიდა.

დადგინდა ისიც, რომ მოხალისეებმა ვერ დაიმახსოვრეს ის ეპიზოდები, რომლებზე ყურადღების გამახვილებაც მკვლევრებს არ უთხოვიათ. ეს ნიშნავს, რომ თავად ვწყვეტთ, რა დავიმახსოვროთ, ანუ ჩვენი გამოცდილების ნარატივს ვაკონტროლებთ.

“უკანასკნელი შედეგები შთამბეჭდავია, რადგან გვიჩვენებს, რამდენად მოქნილი და აქტიურია ჩვენი მეხსიერება”, — აცხადებს კოგნიტიური ფსიქოლოგიის სპეციალისტი, დევიდ კლევეტი.

შესაძლოა, ეს მიგნება მეხსიერების გასაუმჯობესებელი თერაპიების დახვეწაშიც დაგვეხმაროს. ავტორები გეგმავენ, რომ საკითხი უფრო სიღრმისეულად შეისწავლონ. მათი ნაშრომი გამოცემაში Current Biology გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ანალიტიკაასტრონომია - კოსმოსიეს საინტერესოაკვლევები

ამოვხსნით თუ არა ირმის ნახტომის იდუმალებით სხვა გალაქტიკებზე სიცოცხლეს?

ალბათ ერთხელ მაინც გიფიქრიათ უცხოპლანეტელებზე, არსებობენ თუ არა ისინი, ვართ თუ არა „ერთადერთნი“, ვინც თიხისგან გამოძერწეს, პარადოქსია, მაგრამ რა იქნებოდა სხვა გალაქტიკაში რომ გვეცხოვრა? ან იქნებ ჩვენივე ირმის ნახტომია ვიღაცისთვის „სხვა“, ამოუცნობი – როგორც ჯოკონდას ღიმილი, მიუწვდომელი როგორც ჰორიზონტის ხაზი…

  გალაქტიკა ეს არის: ვარსკვლავების, მათი ნარჩენების, აირების, მტვრისა და მუქი ნივთიერებების გრავიტაციულად შეკრული სისტემა. გალაქტიკა ცაზე „რძიანი რგოლების“ მსგავსი სინათლის სხივის სარტყელივით აღიბეჭდება.  სიტყვა გალაქტიკა გამომდინარეობს ბერძნული სიტყვისდან ’’γαλαξίας“, რაც სიტყვასიტყვით „რძიანს“ ნიშნავს.  ბერძნული მითის მიხედვით, ზევსი მის მოკვდავ ჩვილ ჰერაკლეს მძინარე ცოლის- ჰერას გულმკერდზე დააწვენს, რათა რძის დალევის შემდეგ ჩვილი უკვდავი გახდეს, თუმცა გამოღვიძების შემდეგ გაბრაზებული ჰერა ბავშვს ხელიდან აგდებს, მისი რძე კი, მკრთალი სხივების სარტყელივით იფანტება ჰაერში. სწორედ აქედან წარმოდგება სახელწოდება  “Milky Way” ანუ „ირმის ნახტომი“. 1610 წელს გალილეო გალილეიმ მისი ტელესკოპით პირველად განსაზღვრა, რომ სარტყელი დამოუკიდებელი ვარსკვლავებისგან შედგებოდა, აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ 1920 წლამდე ფიქრობდნენ, თითქოს ირმის ნახტომი შეიცავდა სამყაროში არსებულ ყველა ვარსკლავს. გალაქტიკები მათი მორფოლოგიის მიხედვით იყოფა: ელიფსური, უსწორმასწორო და სპირალურ ფორმებად. ზოგიერთ გალაქტიკას მის აქტიურ ცენტრში გააჩნია შავი ხვრელი. მაგალითად, ირმის ნახტომის გალაქტიკის შავ ხვრელს ’’Sagittarius A“ ეწოდება, რომლის მასაც 4-მილიონჯერ აღემატება მზის მასას. 2016 წლის მარტის გამოკვლევებით დადგინდა, რომ ’’GN-z11“ წარმოადგენს უძველეს გალაქტიკას, რომელიც დიდი აფეთქებიდან 400 მილიონი წლის შემდეგ არსებობს და დედამიწისგან 32 მილიარდი სინათლის-წლების მანძილზეა დაშორებული.

ირმის ნახტომი ის გალააქტიკაა, რომელიც შეიცავს იმ მზის სისტემას, სადაც ჩვენ ვცხოვრობთ. სავარაუდოდ, ამ გალაქტიკაში 100 მილიარდი პლანეტაა. მასში შემავალი უძველესი ვარსკვლავი, დაახლოებით, ისეთივე ძველია, როგორც  სამყარო თვითონ. მიუხედავად იმისა, რომ ტელესკოპებით აკვირდებიან და იკვლევენ სხვადასხვა ობიექტს, დღესდღეობით, უძლიერეს ტელესკოპებსაც კი არ შეუძლიათ მილიარდობით ობიექტის გამოსახვა და აღმოჩენა. ეს ფაქტი გვაფიქრებინებს იმას, რომ ზოგიერთი ადამიანისგან დისტანციურად განლაგებული წარმონაქმნი,  შესაძლოა ხსნიდეს  სამყაროს შექნის თეორიებს მეცნიერულ დონეზე რელიგიური მოძღვრების გაუთვალისწინებლად ან შეიძლება არსებობს კიდეც სიცოცხლე სხვა სამყაროში, ამიტომ მეცნიერები ყოველთვის ცდილობენ ახალ-ახალი აღმოჩენებს მიაღწიონ. თვით ირმის ნახტომშიც კი ბევრი რამ საიდუმლოდ რჩება, წარმოგიდგენთ ზოგიერთ მათგანს:

მზის წარმოშობა – მზე, ისევე როგორც ვარსკვლავები, წარმოიქმნა კლასტერებისგან. ეს ვარსკვლავური „ძმები“ წარმოიქნენ მსგავსი აიროვანი ღრუბლებისაგან, ამიტომ მათი ქიმიური შემადგენლობა ერთია. დღესდღეობით დედამიწის 325 სინათლის წელიწადში 100 000 ვარსკვლავი შეისწავლეს, მაგრამ მათგან მხოლოდ ორია რომელიც მზის მსგავსია. რადგან მზე უნიკალურია, შეიძლება იგი მისივე კლასტერიდან გადაადგილდა ან „გამოიქცა“ 4,5 მილიარდი წლის წინათ. შესაფერისი კანდიდატი, რომლიდანაც შესაძლებელია მზე ფორმირებულიყო – ეს არის მორიელის თნავარსკვლავედი – “Messier 67“, რომელიც ისეთივე ქიმიური აგებულების, ტემპერატურის და წლოვანებისაა, როგორიც მზე. თუმცა მექსიკის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა მათი შედარებით აღმოაჩინეს, რომ ’’M67’’ არ მუშაობდა. გარდა ამისა ’’M67’’ ვერტიკალური ბობირება 5-ჯერ აღემატება მზისას და მზის წარმოსაქმნელად საჭირო სიჩქარე გამოიწვევდა პლანეტარული დისკის გახლეჩას. სავარაუდოა, რომ მზის კლასტერი აღარ არსებობს, მაგრამ მეცნიერებს იმედი აქვთ, რომ ამაზე პასუხს “Gaia’’ სატელიტი გასცემს, რომელიც წარმოადგენს მილიარდობით ვარკლავის „სახეს“, მასზე 2018 ში უნდა დამთავრდეს მუშაობა და მოპოვებულმა ცნობებმა გალაქტიკის ევოლუციაზე უნდა იქონიოს გავლენა.

ვარსკვლავური ტალღები – ’’The Sloan Digital SkySurvey’’ – პროექტის საფუძველზე აღმოაჩინეს 930000 გალაქტიკა და 120000 კვაზარი. ამ მონაცემების საფუძველზე და საიმედო გამოანგარიშებით, მეცნიერებმა შეამჩნიეს ვარსკვლავების ჯგუფური ვერტიკალური განაწილება, რომლებიც ხშირად ეჯახებოდნენ ერთმანეთს, რის საფუძველზე წარმოიქნებოდა ტალღები. ჯგუფში დაახლოებიტ 300 000 ვარსკვლავია, რომლებიც აიძულებენ გალაქტიკას „ზარივით რეკოს“.  საინტერესოა, რა იდუმალება იმალება ამ ვარსკვლავებში? დღეს მეცნიერები მიიჩნევენ რომ ტალღები ესარის ნარჩენები რაღაცის, რაც ჩვენს გალაქტიკაში დღემდეა თუმცა არ ჩანს. არსებობს მეორე მოსაზრება, რომლის მიხედვით ეს ნიმუშები შესაძლოა წარმოადგენდნენ შავი მატერიის ნარჩენებს, რომელმაც 100 წლის წინ ჩაუარა ირმის ნახტომს და გამოიწვია ვარსკვლავების ასეთი მდგომარეობა. ამ ფაქტის ახსნამ შესაძლებელია ჩვენი ისტორიის ახალი კარები გახსნას.

მაღალსიჩქარიანი ღრუბლები – ისინი პირველად 1963 წელს აღმოაჩინეს, რომლებიც ირმის ნახტომისგან განსხვავებული მიმართულებით მოძრაობდნენ. მათი სიჩქარე წამში სულ მცირე 50 კილომეტრს შეადგენს. ძირითადად, წყალბადებისაგან შედგებიან, თუმცა ჩვენს გალაქტიკაში საიდან მოხვდნენ -უცნობია, შესაძლოა, ინტერგალაქტიკური სივრციდან. ჯან ოორტმა, რომელიც ერთ-ერთი იყო ვინც ღრუბლები აღმოაჩინა, ივარაუდა, რომ ღრუბლები – ეს წარმოადგენს  გალაქტიკების ნარჩენებს ან შესაძლოა, სხვადასხვა ორბიტიდან ჩნდებოდეს.

მაგელანის ღრუბლები – ირმის ნახტომის თანამგზავრ გალაქტიკას წარმოადგენენ, რომელიც 16 საუკუნეში ფერნარდო მაგელანის ვოიაჟის დროს იქნა აღმოჩენილი. უგრძესი ღრუბელი დედამიწიდან დაახლოებით 160000 სინათლის წლისაა, ხოლო პატარა 30000. ისინი 13 მილიარდი წლისაა და ორჯერ უფრო სწრაფად მოძრაობენ ვიდრე ეგონათ. ეს ფაქტები მიუთითებს იმაზე, რომ შესაძლებელია ირმის ნახტომი ორჯერ უფრო დიდი იყოს.

X გალაქტიკა – ყველაზე პოპულარული ასტრონომიული შეთქმულების თეორია „პლანეტა X”, რომელსაც ჩუმად ადევნებს თვალყურს NASA,  პლანეტა იუპიტერის, მზის ან არაფორმარული ორბიტების ზომის შეიძლება იყოს. მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლებელია ეს თეორია აქსიომაა, ასეთი პლანეტის არსებობაც რეალურია. ეს ჯუჯა გალაქტიკაა, რომელსაც ვერ ვხედავთ მტვრის ნაწილაკებისა და ღრუბლების გამო, მაგრამ მოთვსებულია ირმის ნახტომის საპირისპირო მხარეს. Sukanya Chakrabarti-მა შეიმუშავა ბნელი გალაქტიკების პოპულაციის მეთოდი წყალბადის გაზის სპირალურ გალაქტიკებში განაწილების გამოკვლევით.წყალბადის გაზი ხუთჯერ აღემატება გალაქტიკის ცენტრს, ვიდრე ვარსკვლავებით დასახლებული ტერიტორია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწაეს საინტერესოა

მეცნიერებმა გადაიღეს, როგორ კონტაქტობენ მცენარეები ერთმანეთში საფრთხის მოახლოებისას

ჩვენთვის შეუმჩნევლად, მცენარეები გარშემორტყმულია აირადი ნაერთების თხელი ნისლით, რომელსაც ისინი კომუნიკაციის და თავდაცვისთვის იყენებენ. ეს ნაერთები ერთგვარი სუნის როლს ასრულებენ ბალახისმჭამელთა მოსაგერიებლად და მეზობელ მცენარეებს მომავალი თავდასხმის შესახებ აფრთხილებენ.

მცენარის ამ თავდაცვის საშუალების შესახებ მეცნიერებმა 1980-იანი წლებიდან იციან, როცა ის მცენარის 80-ზე მეტ სახეობაში დააფიქსირეს. ამჯერად, იაპონელ მეცნიერთა ჯგუფმა რეალურ დროში ვიზუალიზაციის მეთოდებით შეძლეს დაეფიქსირებინათ, როგორ იღებენ და პასუხობენ მცენარეები ამ საჰაერო განგაშებს.

მცენარეთა კომუნიკაციის შესახებ ჩვენს წარმოდგენაში ნამდვილად დიდი ნაპრალი არსებობდა. ვიცოდით, რომ ისინი ერთმანეთთან შეტყობინებებს აგზავნიან, მაგრამ არ ვიცოდით, როგორ იღებენ მათ.

ახალ კვლევაში, იაპონიის საიტამას უნივერსიტეტის მოლეკულურმა ბიოლოგებმა, იური არატანიმ, ტაკუია უემარამ და მათმა კოლეგებმა სპეციალური ტუმბოს საშუალებით, დაზიანებული, მწერებით სავსე მცენარეების მიერ გამოყოფილი ეს ნაერთები დაუზიანებელ მეზობლებს მიაფრქვიეს და შედეგს ფლუორესცენციური მიკროსკოპით დააკვირდნენ.

პომიდვრის და მდოგვის ოჯახის წარმომადგენელი სარეველა მცენარე Arabidopsis thaliana-ის მოჭრილ ტოტებზე მკვლევრებმა მუხლუხები (Spodoptera litura) დასხეს და ამ საფრთხეზე მეორე, ხელუხლებელი, მწერებისგან თავისუფალი Arabidopsis thaliana-ის პასუხი გადაიღეს.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

იაპონელს დღეში მხოლოდ 30 წუთი სძინავს და ამბობს, რომ ეს სიცოცხლის გახანგრძლივებაში ეხმარება – რას ამბობენ მედიკოსები უცნაურ მეთოდზე?

40 წლის და­ი­სუ­კე ჰორი, რო­მე­ლიც და­სავ­ლეთ ია­პო­ნი­ის ჰი­ო­გოს პრე­ფექ­ტუ­რა­ში ცხოვ­რობს, აცხა­დებს, რომ უკვე 12 წე­ლი­წა­დია, დღე­ში მხო­ლოდ 30 წუ­თით სძი­ნავს და ეს მე­თო­დი მას სი­ცო­ცხლის ხან­გრძლი­ვო­ბის გა­ორ­მა­გე­ბა­ში ეხ­მა­რე­ბა.

ჰო­რის მტკი­ცე­ბით, ამ მიდ­გო­მით მან შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ეფექ­ტუ­რო­ბა გა­ი­უმ­ჯო­ბე­სა, ამას­თან, არა­სო­დეს გრძნობს თავს დაღ­ლი­ლად.

  • ჰორი არის მე­წარ­მე, რო­მელ­საც უყ­ვარს მუ­სი­კა, ფერ­წე­რა და მე­ქა­ნი­კუ­რი დი­ზა­ი­ნი. მან ძი­ლის შემ­ცი­რე­ბა 12 წლის წინ და­ი­წყო, რათა ყო­ველ­დღი­უ­რად გა­ე­ზარ­და აქ­ტი­უ­რი სა­ა­თე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა და სა­ბო­ლო­ოდ იმ შე­დე­გამ­დე მი­ვი­და, რომ ძილი დღე­ში 30-დან 45 წუ­თამ­დე შე­ამ­ცი­რა.

“თუ სპორ­ტით და­კავ­დე­ბით ან კვე­ბამ­დე ერთი სა­ა­თით ადრე მი­ი­ღებთ ყა­ვას, შე­გიძ­ლი­ათ თა­ვი­დან აი­ცი­ლოთ ძი­ლი­ა­ნო­ბა“, – აცხა­დებს ინო­ვა­ცი­უ­რი მიდ­გო­მის ავ­ტო­რი.

2016 წელს ჰო­რიმ და­ა­არ­სა “ია­პო­ნი­ის მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი ძი­ლის ტრე­ნინ­გის ასო­ცი­ა­ცია“, სა­დაც მსურ­ვე­ლებს ძი­ლი­სა და ჯან­მრთე­ლო­ბის შე­სა­ხებ სა­კუ­თარ გა­მოც­დი­ლე­ბას უზი­ა­რებს.

“უფრო და უფრო მეტი ადა­მი­ა­ნი, რომ­ლებ­საც სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე მეტი გო­ნებ­რი­ვი კონ­ცენ­ტრა­ცია ესა­ჭი­რო­ე­ბათ, ამ­ჯო­ბი­ნე­ბენ მოკ­ლე, მაგ­რამ მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის ძილს – ვიდ­რე ხან­გრძლივ და უხა­რის­ხოს. მა­გა­ლი­თად, ექი­მებს და მე­ხან­ძრე­ებს შე­და­რე­ბით მოკ­ლე დას­ვე­ნე­ბის პე­რი­ო­დი აქვთ, მაგ­რამ ინარ­ჩუ­ნე­ბენ მა­ღალ ეფექ­ტუ­რო­ბას, ”- თქვა მან.

ჰო­რის სამი დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში თვალს ია­პო­ნუ­რი Yomiuri TV ადევ­ნებ­და. რე­ა­ლი­თი შო­უ­ში სა­ხელ­წო­დე­ბით Will You Go With Me? პირ­ველ დღეს ჰო­რის სულ რა­ღაც 26 წუთი ეძი­ნა და ენერ­გი­ით სავ­სე იყო. სა­უზ­მის შემ­დეგ, ის სამ­სა­ხურ­ში გა­ე­მარ­თა, შემ­დეგ კი სპორტდარ­ბაზ­ში.

ჰო­რის ონ­ლა­ინ რე­ზი­უ­მე­ში ნათ­ქვა­მია, რომ მან 2100-ზე მეტ სტუ­დენტს ას­წავ­ლა ულტრა­მოკ­ლე ძი­ლის მე­თო­დი.

ერთ-ერ­თმა მათ­გან­მა ტე­ლე­კომ­პა­ნია Yomiuri-ს გა­ნუ­ცხა­და, რომ მან ძილი რვა სა­ა­თი­დან 90 წუ­თამ­დე შე­ამ­ცი­რა ძილი და უკვე ოთხი წე­ლი­წა­დია ამ რე­ჟიმ­ში ცხოვ­რობს. ჯან­მრთე­ლო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბა კი საგ­რძნობ­ლად გა­მო­უს­წორ­და.

  • თუმ­ცა, მე­დი­ცი­ნის სფე­როს წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის გან­ცხა­დე­ბით, ულტრა ხან­მოკ­ლე ძილი ყვე­ლას­თვის შე­სა­ფე­რი­სი არ არის და თან ახ­ლავს გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნე­ბი.

“მო­ზარ­დებს რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია დღე­ში შვი­დი­დან ცხრა სა­ა­თამ­დე ძილი. ძილი სხე­უ­ლი­სა და ტვი­ნის აღ­დგე­ნის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პე­რი­ო­დია. ძი­ლის ქრო­ნი­კულ­მა ნაკ­ლე­ბო­ბამ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს მეხ­სი­ე­რე­ბის დაქ­ვე­ი­თე­ბა, იმუ­ნი­ტე­ტის შე­სუს­ტე­ბა, გან­წყო­ბის დარ­ღვე­ვა და გულ-სის­ხლძარ­ღვთა და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გაზ­რდი­ლი რის­კი“, – გა­ნა­ცხა­და მეც­ნი­ე­რე­ბი­სა და ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ნევ­რო­ლოგ­მა გუო ფეიმ.

წყა­რო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა თაგვებში აღმოაჩინეს ცილა, რომელიც დაბერების პროცესს ანელებს

საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე წაყვანილ თაგვებში აღმოაჩინეს ცილა, რომელიც დაბერების პროცესს ებრძვის.

იაპონიის აერონავტიკის საძიებო სააგენტოს (Jaxa) და ტოჰოკუს უნივერსიტეტის ერთობლივმა კვლევამ აჩვენა, რომ კოსმოსში ყოფნისას თაგვებმა განიცადეს ბიოლოგიური ცვლილებები, რომლებიც სიბერის მსგავსი, მაგრამ უფრო სწრაფად პროგრესირებადია.

Jaxa- ს თანახმად, ცილა, რომელმაც ტრანსფორმაციის პროცესი შეანელა, Nrf2-ია.

კვლევის ფარგლებში კომპანია SpaceX-ის რაკეტა Falcon-ით საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე 12 თაგვი წაიყვანეს, სადაც მათ 31 დღე გაატარეს.

რიგი ფაქტორების გამო, მათ შორის რადიაციის დამატებითი დასხივებით, კოსმოსური ფრენა იწვევს ფიზიკური მდგომარეობის გაუარესებას, დაბერების პროცესის მსგავსს, როგორიცაა ძვლის სიმკვრივის დაკარგვა. კვლევისთვის, 6 თაგვს გენეტიკური ინჟინერიის საშუალებით Nrf2 „მოაშორეს“, დანარჩენ 6-ს კი – არა.

აღმოჩნდა, რომ იმ თაგვებს, რომლებსაც Nrf2 ცილა არ ჰქონდათ სისხლში დაბერების მსგავსი ცვლილებები სწრაფად განუვითარდათ, იმათმა კი, რომლებსაც Nrf2 ჰქონდათ, უფრო სუსტი ტრანსფორმაცია განიცადეს.

მკვლევარები თვლიან, რომ Nrf2 შეიძლება დედამიწაზე დაბერების პროცესის შენელებისთვის გადამწყვეტი ფაქტორი იყოს, აღნიშული აღმოჩენა კი მათ დაბერების პროცესთან ბრძოლასა და ასაკთან დაკავშირებული დაავადებების, როგორიცაა ალცჰაიმერი და დიაბეტი, სამკურნალო მედიკამენტების შექმნაში დაეხმაროთ. ამასთან, მეცნიერებმა შესაძლოა განავითარონ მკურნალობის საშუალებები, რომლებიც კოსმოსში მოგზაურობასთან დაკავშირებულ ჯანმრთელობის რისკებს შეამცირებს.

წყარო : japantimes.co.jp

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

სამეტყველო ენის წარმოქმნა შეიძლება მხოლოდ ერთმა ცილამ განაპირობა – ახალი კვლევა

ადამიანის „მეტყველების გენის“ ახალმა პრეტენდენტმა შეიძლება თაგვების წრუწუნი შეცვალოს, თუკი მას მათ დნმ-ში შევიყვანთ.

ამ გენის სახელია NOVA1 და ჩვენს სახეობაში ის საკმაოდ უნიკალურია.მიუხედავად იმისა, რომ NOVA1-ის ვარიანტი გენეტიკურ კოდში პრაქტიკულად ყველა სხვა ძუძუმწოვარს აქვს, ადამიანის ვერსია ამინომჟავების მხოლოდ ერთი ცვლილებით განსხვავდება.

ამ ერთმა, ოდნავმა ცვლილებამ შეიძლება კრიტიკული როლი ითამაშა ჰომო საპიენსის სამეტყველო ენისა და გამოხატვის წარმოშობაში, ისევე, როგორც გადარჩენაში. ასე ფიქრობენ როკფელერის უნივერსიტეტისა და ნიუ-იორკის ქოლდ-სფრინგ-ჰარბორის ლაბორატორიის მკვლევრები.

ეს ვარიანტი ნეანდერტალელებს და დენისოველებსაც კი არ ჰქონიათ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის ბოლო რამდენიმე ასეულ ათასი წლის წინ უნდა ჩამოყალიბებულიყო, მას შემდეგ, რაც ჩვენი სახეობა ამ აწ გადაშენებულ ნათესავებს გამოეყო.

სხვა მეცნიერთა ვარაუდით, „მეტყველების გენები“, მაგალითად, FOXP2, რომელიც თაგვებში სხვანაირად წრუწუნს განაპირობებს, ნეანდერტალელთა დნმ-შია აღმოჩენილი. მიუხედავად იმისა, რომ მათ ალბათ წვლილი შეიტანეს ადამიანის ენის წარმოშობაში, ალბათ პასუხისმგებელნი არ არიან უფრო ბოლოდროინდელ ევოლუციურ წარმატებაზე.

უცნობია, როგორი იყო ჩვენი გადაშენებული ნათესავების ენობრივი შესაძლებლობები, მაგრამ ცნობილია ის, რომ ეს ბოლოდროინდელი ცვლილება ძლიერ წარმატებული აღმოჩნდა ადამიანის გენომში.

560 000-ზე მეტი ადამიანის გენომის გაშიფვრის შემდეგ, მკვლევრებმა მხოლოდ ექვსი ადამიანი აღმოაჩინეს ისეთი, რომლებსაც თანამედროვე NOVA1 ვარიანტი არ ჰქონდათ. ამ ინდივიდთა შესახებ მეტი არაფერია ცნობილი.

„როცა საქმე ეხება ადამიანის კომპლექსური ენის წარმოშობას, NOVA1 არის ახალი ბავშვი ბლოკზე“, — ამბობს გენეტიკოსი ვოლფგანგ ენარდი, რომელიც FOXP2 გენს სწავლობდა.

„ეს გენი ადრეულ თანამედროვე ადამიანებში ფართო ევოლუციური ცვლილების ნაწილია და მიუთითებს სალაპარაკო ენის პოტენციურ უძველეს წარმოშობაზე“, — ამბობს როკფელერის უნივერსიტეტის ნეიროონკოლოგი რობერტ დარნელი, რომელიც 1980-იანი წლების დასაწყისიდან სწავლობს ამ გენსა და მის კავშირებს დაავადებასთან და ინტელექტუალურ ფუნქციასთან.

მისი განცხადებით, ნამდვილი ადამიანის „ენის გენი“, თუმცა, რა თქმა უნდა, ის მხოლოდ ერთია ადამიანისთვის სპეციფიკური მრავალი გენეტიკური ცვლილებიდან.

როდესაც დარნელმა და მისმა ჯგუფმა NOVA1-ის ადამიანის ვარიანტი ხელოვნურად გამოიმუშავეს თაგვებში, აღმოაჩინეს, რომ მღრღნელები სხვანაირად აწრუწუნდნენ. ზრდასრულები და წრუწუნები ერთნაირი ოდენობის ხმაურს გამოყოფდნენ, მაგრამ შეიცვალა მათი ვოკალიზაციის მახასიათებლები.

ჩვეულებრივი თაგვისგან განსხვავებით, გენეტიკურად მოდიფიცირებული წრუწუნები მაღალი სიხშირის ულტრაბგერით ხმებს გამოყოფდნენ. მათი წრუწუნი დედების იმაზე მეტ ყურადღებას არ იწვევდნენ, ვიდრე საკონტროლო წრუწუნების დაძახილები, მაგრამ ეს ხმები შეიძლება მიუთითებდეს სოციალური ურთიერთქმედების მართალია არშემდგარ, მაგრამ მაინც გაზრდილ მცდელობას.

მაღალი სიხშირის დაძახილებს, იმავე მიზეზებით ზრდასრული მამრებიც იყენებენ შეწყვილების დროს. როდესაც ზრდასრული მამრები გენეტიკურად შეცვალეს ადამიანის NOVA1 ვარიანტით, შეწყვილებისას მათი წრუწუნი ისეთივე მაღალი ტონის არ გახდა, როგორც წრუწუნებში. ამის ნაცვლად, მათი ვოკალიზაცია მოიცავდა უფრო კომპლექსურ მარცვლებს.

როგორც დარნელი განმარტავს, ისინი მდედრ თაგვებთან განსხვავებულად „საუბრობდნენ. შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, როგორი არსებითი გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ევოლუციაზე ვოკალიზაციის ასეთ ცვლილებებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის NOVA1 ვარიანტის მქონე თაგვების სხვანაირი ხმა ჯერჯერობით საიდუმლოებითაა მოცული, დარნელი და მისი კოლეგები ამის ამოხსნას აქტიურად ცდილობენ. ჯგუფი ეჭვობს, რომ ადამიანის ვარიანტი მღრღნელის თავის ტვინის განვითარებად ნაწილში მოლეკულურ ცვლილებებს იწვევს — ეს შეიძლება იყოს შუა ტვინის ან ტვინის ღეროს ვოკალური გზები ან თავის ტვინის ქერქში უფრო ბოლო დროს ჩამოყალიბებულ რეგიონებში, რომლებიც სიხშირის ტონს აკონტროლებენ. სრულად

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

როგორ შევამციროთ ქოლესტერინის დონე წამლების გარეშე – 5 რჩევა

ქოლესტერინი ხშირად აღიქმება როგორც მავნე ნივთიერება, რომლის დონეც სისხლში უნდა შემცირდეს. თუმცა, ყველაფერი ასე მარტივი არ არის. ქოლესტერინი აუცილებელია ჩვენი ორგანიზმის ფუნქციონირებისთვის: ის ხელს უწყობს უჯრედული მემბრანების შექმნას, ეხმარება ნერვულ სისტემას და ასევე მონაწილეობს ჰორმონებისა და D ვიტამინის გამომუშავებაში. პრობლემები წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც დარღვეულია ბალანსი “კარგ” და “ცუდ” ქოლესტერინს შორის.

პრობლემა ის არის, რომ თავად ქოლესტერინი ვერ შედის ორგანიზმის უჯრედებში, რადგან წყალში არ იხსნება. მისი ტრანსპორტირება მოითხოვს სპეციალურ ცილებს, რომლებიც ქმნიან ლიპოპროტეინებს. დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები (LDL) ცნობილია როგორც “ცუდი” ქოლესტერინი, რადგან ისინი ტოვებენ მავნე ნივთიერებებს სისხლძარღვების კედლებზე. მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინი (HDL), მეორეს მხრივ, განიხილება “კარგი” ქოლესტერინი, რადგან ის ეხმარება ორგანიზმიდან ზედმეტი ცხიმისა და ქოლესტერინის ამოღებას.

ქოლესტერინის დაქვეითება ხშირად მოითხოვს სტატინების გამოყენებას, მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ მათ აქვთ გვერდითი მოვლენები, მათ შორის დიაბეტის გაზრდილი რისკი. ექიმები გვირჩევენ, სანამ მედიკამენტების მიღებას დაიწყებდეთ, ეცადეთ ქოლესტერინი ბუნებრივად შეამციროთ. ქოლესტერინის დაახლოებით 20% მოდის საკვებიდან და ეს არის ის, რისი კონტროლიც შეგვიძლია.

5 მარტივი ნაბიჯი ჯანმრთელობისთვის

1. მიირთვით შვრია: ის შეიცავს ბეტა-გლუკანს, ბოჭკოს, რომელიც ქოლესტერინს შლის და გამოდევნის მას ორგანიზმიდან. შვრიის ფაფის რეგულარულმა მოხმარებამ შეიძლება შეამციროს “ცუდი” ქოლესტერინის დონე 8-23%-ით.2. ჩართეთ რაციონში კვერცხი და ჯანსაღი იოგურტი: ეს საკვები მდიდარია ნუტრიენტებით და შეუძლია გააუმჯობესოს თქვენი ჯანმრთელობა. საკვებიდან მიღებული ქოლესტერინი ყოველთვის საზიანო არ არის – მთავარია ბალანსის დაცვა.3. დალიეთ პომიდვრის წვენი: პომიდვრის წვენი მდიდარია ლიკოპენით, ანტიოქსიდანტით, რომელიც იცავს გულსა და სისხლძარღვებს. გარდა ამისა, ის ხელს უწყობს “ცუდი” ქოლესტერინის დონის შემცირებას და აუმჯობესებს სისხლძარღვების ელასტიკურობას.4. არ თქვათ უარი ცხიმებზე: ცხიმების სრულად ამოღებამ რაციონიდან, შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის ჭარბი სინთეზი. მნიშვნელოვანია ბალანსის შენარჩუნება ზომიერად, სწორი ცხიმების მიღებით.5. დაამატეთ ტაურინის შემცველი საკვები თქვენს რაციონში: ტაურინი, რომელიც გვხვდება ტუნასა და ფრინველის მუქ ხორცში, ხელს უწყობს ქოლესტერინის შემცირებას, უჯრედის მემბრანების სტაბილიზაციას და აუმჯობესებს ქოლესტერინის საერთო პროფილს.ამ მარტივი რეკომენდაციების დაცვით, შეგიძლიათ მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოთ თქვენი ჯანმრთელობა მედიკამენტების გამოყენების გარეშე. ქოლესტერინის ბუნებრივად შემცირება არა მხოლოდ შესაძლებელია, არამედ უფრო უსაფრთხოც.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

სერ ისააკ ნიუტონის 1704 წლით დათარიღებული წერილი სამყაროს დასასრულს მოასწავებს

სერ ისააკ ნიუტონი, რომელმაც მსოფლიო მიზიდულობის კანონი აღმოაჩინა, 1704 წლით დათარიღებულ წერილში წერდა, რომ ის სამყარო, რომელსაც ჩვენ ახლა ვიცნობთ 2060 წელს დასრულდება, – წერს Dailymail-ი.

300-ზე მეტი წლის წინ ნიუტონმა ეს გაფრთხილება მათემატიკური გამოთვლების წერილის თავზე დაწერა.

ნიუტონმა გამოიყენა მათემატიკა და ბიბლიური ისტორიის თარიღები, რათა ეს თარიღი გამოეანგარიშებინა. მან დანიელ წინასწარმეტყველის წიგნზე დაყრდნობით დაასკვნა, რომ კაცობრიობა კარლოს დიდის მიერ, 800 წელს შექმნილი იმპერიის შემდეგ კიდევ 1260 წელი იარსებებდა. ასე მიიღო მან 2060 წელი.

„ის [სამყარო] შესაძლოა დასრულდეს უფრო გვიან, მაგრამ მე ვერ ვხედავ იმის მიზეზს, რომ ის დასრულდეს უფრო ადრე“, – წერია წერილში.

მეცნიერების თქმით, ნიუტონისთვის არ არსებობდა განუსაზღვრელი ბარიერი რელიგიასა და მეცნიერებას შორის. მთელი თავისი ცხოვრების განმავლობაში ის შრომობდა იმისთვის, რათა ღვთაებრივი ჭეშმარიტება აღმოეჩინა იქნებოდა ეს ბუნებაში, თუ წმიდა წერილში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაკვლევებიმსოფლიოსამართალიფსიქოლოგია

რატომ არიან მასობრივი მკვლელების 98% კაცები?

როდესაც მასობრივი მკვლელობები ხდება, 98 %-ია იმის შანსი, რომ დამნაშავე მამრობითი სქესის წარმომადგენელი იქნება.

მიუხედავად იმისა, რომ რთულია მასობრივი მკვლელის კატეგორიაზაცია, რადგან კონკრეტული ინდივიდის სოციო-ეკონომიკური მდგომარეობა, რასა და ასაკი დიდ როლს ასრულებს, მკვლევარებს დარწმუნებით შეუძლიათ განაცხადონ, რომ მასობრივი მკლელი თითქმის ყოველთვის იქნება კაცი.  ,,THE TIMES-მა“ გამოაქვეყნა კვლევა, სადავ აღნიშნულია, რომ მასობრივი მკლელობები, სხვა ძალადობრივი ქმედებებისგან განსხვავებით, მამრობითი სქესით დომინირებული ფენომენია, შემთხვევათა 98 %-ში დამნაშავე მამაკაცია.

ქალები აშშ-ში მომხდარ მკვლელობათა მხოლოდ 10-13 %-ში არიან ეჭვმიტანილნი. ამასთან, ამ შემთხვევებში, იშვიათადაა გამოყენებული ცივი იარაღი. უპირატესობა ენიჭება საწამლავის ან ცეცხლის გამოყენებას.

„ქალების მასმკლელობებში მონაწილეობა იმდენად იშვიათია, რომ ეს ფენომენი საკმარისად შესწავლილი არ არის“- აცხადებს ჯეიმს გარბარინო, ადამიანის განვითარებისა და ძალადობის მკვლევარი.

ამ განსხვავების მიზეზი მრავალგვარია და შეიძლება ვეძიოთ ევოლუციაში, ბიოლოგიასა და კულტურულ პროცესებში.

ევოლუციური ახსნა მოიაზრებს, რომ კაცობრიობის განვითარების მანძილზე, ტიპურად, მამრობითი სქესი აგრესიასა და ძალას იყენებდა საკუთარი სოციალური სტატუსის გასამყარებლად. (საპირისპირო სქესის მოხიბვლა, კონკურენტებისთვის წინააღმდეგობის გაწევა და ა.შ.) ეს შეხედულება დროთა განმავლობაში კულტურაშიც ჩაინერგა. ზემოთ აღნიშნული განსაკუთრებით რელევანტურია სკოლაში განხორციელებულ მასობრივი სროლებისთვის: ახალგაზრდა მამაკაცები და მოზარდი ბიჭები უფრო მეტად განიცდიან იმედგაცრუებას, სოციალური ჯგუფებიდან გარიყულობასა და ზოგჯერ დამცირებასაც. საპასუხო რეაქცია ძალადობრივი ქმედებებია, რომელიც, დამნაშავის აღქმით, მასკულინობასა და სიმამაცესთანაა დაკავშირებული – ამტკიცებს მასაჩუსეტსის უნივერსიტეტის სოციოლოგი.

ბიოლოგიურ ფაქტორებში მოიაზრება ადამიანში ე.წ MAOA-ს გენის ვარიაცია, რომელიც მყარი საფუძველი ხდება მამაკაცის კრიმინალად ჩამოყალიბებისთვის, თუკი მას თან ახლავს ნარკოტიკდამოკიდებულება ან დაჩაგვრის, დამცირების ეპიზოდები ბავშვობაში.

კულტურული ფაქტორები, როგორიცაა – ძალადობრივი სპორტი, ვიდეოთამაშები და სხვა, გავლენას ახდენს მამაკაცებში აგრესიის დონეზე. კვლევებით დასტურდება, ასევე, სექსუალური ფაქტორების ზეგავლენა.

წყარო: thescienceexplorer

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
1 2 3 98
Page 1 of 98