ეს საინტერესოა

გაიცანით ტომ ბრაუნი, რომელმაც 79 წლის ასაკში შეძლო და 1000-მდე დაკარგული აპალაჩის მემკვიდრეობის  ვაშლის ჯიში  გადაარჩინა.

მან 20 წლის წინ დაიწყო დაკარგული ჯიშების შესახებ ინფორმაციის შეგროვება. პირველად 1998 წელს დაინტერესდა ვაშლის ჯიშებით ბრაუნი, როცა ის ისტორიული ფერმერთა ბაზრობაზე მოხვდა, სწორედ აქ შეამჩნია პატარა სადგამი, სადაც კალათებში, უცნარი და უცხო ვაშლები იყო. ამის შემდეგ მან მიზნად დაისახა, რომ ისეთი ჯიშები მოეძებნა და აღმოეჩინა, რომელიც 50-100 წელის არავის უნახავს და გაუსინჯავს.

წლების განმავლობაში ის სხვადასხვა საინტერესო ჯიშებს აწყდებოდა და თითოეულ ვაშლის მოძიების ისტორიებს წერდა. ამ დროის განმავლობაში მან შეძლო და დაიბრუნა დაახლოებით 1200 ვაშლის ჯიში, რომელთაგან 700 არის უიშვიათესი.

ათასობით ჯიში, ჯერ კიდევ არსებობს და შესასწავლია, თუმცა არის დროის პრობლემა. ყოველწლიურად ხეები ,,იკარგება“ სხვადასხვა მოვლენების შედეგად.

ტომ ბრაუნმა მოახერხა და თავისი ცხოვრების დიდი ნაწილი მიუძღვნა დაკარგული ისტორიის ძებნას და შემდეგ მის შენარჩუნებას. ის კვლავ აგრძლებს ,,ნადირობას“ ვაშლის ჯიშებზე, ასევე უვლის თავის ბაღს. ტომის წარმოუდგენელი ერთგულების გამო, ისტორიას დარჩება უამრავი  ახალი ვაშლის ჯიში, რომელებსაც უნდა გავუფრთხილდეთ.

მასალა მოამზადა : ლალი კიკვაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ცნობილია, რომ ადამიანის თვალი ვერ ახერხებს ინფრაწითელი განათების აღქმას. ეს აიხსნება იმით, რომ თვალის ბადურაში არსებულ ფოტორეცეპტორებს, შეუძლიათ განათების აღქმა არა უმეტეს 500 ნანომეტრი სიხშირით, მაგრამ რაც 650 ნანომეტრსიხშირეს აღემატება, აღქმადი აღარ არის. კვლევის შესახებ ჟურნალი Cell-ი წერს.

არსებობს რიგი ცხოველებისა, რომლებმაც ევოლუციის პერიოდში ინფრაწითელისხედვის უნარი გამოიმუშავეს, მაგალითად რეპტილიები, რომლებსაც ნადირობა ღამითაც შეუძლიათ. ადამიანმა სხვადასხვა მოწყობილობა მოიფიქრა, რომელსაც შეუძლია ინფრაწითელი ნათების კონვერტირება. მათი გამოყენება დღისით არ შეიძლება და თანაც მსგავსი სათვალეების ტარება ძალიან რთულია.

ჩინეთის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა შექმნეს ნაწილაკები, რომლებიც ცილის მოლეკულებისგან შედგება. მეცნიერებმა ის თაგვის თვალში ფოტორეცეპტორს მიამაგრეს და მათ ახლო ინფრაწითელი სხივების აღქმის უნარი შესძინეს. ერთადერთი გვერდითი ეფექტი თაგვებში მხოლოდ ბუნდოვანი მხედველობა იყო.

მეცნიერების თქმით, ადამიანის თვალი მცირედით განსხვავდება თაგვის თვალისგან და შესაბამისად საკმაოდ დიდია იმის შანსი, რომ ადამიანებსაც მალე მოარგონ ეს ტექნოლოგია.

ეს არ ეხება ფრინველის ამ სახეობის ყველა წარმომადგენელს, თუმცა ისტორიაში ცნობილია ქათამი, რომელმაც თავის მოკვეთიდან წელიწადნახევარი გაძლო. მას “სასწაული-მაიკი” შეარქვეს. ყველაფერი დაიწყო იმით, რომ ფერმერმა, პატრონმა გადაწყვიტა, მაიკისაგან ვახშამი მოემზადებინა. ნაჯახი კარგად გალესილი არ იყო და ფერმერმა მისი დახმარებით მაიკს თავის დიდი ნაწილი კი მოაჭრა, მაგრამ იარაღი მთავარ არტერიას არ მოხვედრია და ქათმის ცალი ყური და ტვინის დიდი ნაწილი დაუზიანებელი დარჩა. მაიკს ისევ შეეძლო სიარული და ფერმერმა გადაწყვიტა, ეს ქათამი არ დაეკლა. იგი კვებავდა მაიკს პიპეტის (მინის წაწვეტებული მილაკი რეზინის თავით) საშუალებით, მას აძლევდა რძესა და წყალში გარეულ სიმინდის დაქუცმაცებულ მარცვლებს.

სასწაული-მაიკის ფოტოები გამოქვეყნდა ცნობილ გამოცემებში, მათ შორის “თაიმ ენდ ლაიფ” (დრო და სიცოცხლე)-ში და თვეში შემოჰქონდა 4500 დოლარის ოდენობის შემოსავალი. მაიკი მოკვდა 1947 წლის მარტში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

თუ გგონიათ, რომ „კეთილი“ ავტომატურად ნიშნავს „გულუბრყვილოს“, ცდებით. სიკეთე ინტელექტის ერთ-ერთი ნიშანია, კეთილი ადამიანები კი ყველაზე ჭკვიანებს შორის არიან.

ნეიორბიოლოგი რიჩარდ დევისონი ამბობს, რომ „სიკეთე ჯანსაღი ტვინის საფუძველია“. ამის მიზეზი კი ის არის, რომ კეთილი ადამიანები ფიქრობენ არა მხოლოდ საკუთარ თავზე, არამედ სხვებზეც. საბოლოო ჯამში, ინტელექტი ხომ ახალი ცოდნის და უნარების მიღების შესაძლებლობაა.

იყო ჭკვიანი – ეს არ ნიშნავს ბევრი ფაქტი იცოდე. ეს ნიშნავს ყოველდღიურ ცხოვრებაში შეგეძლოს იმის გამოყენება, რაც იცი.

ეგოიზმს, ბოღმის და ზიზღის გამოხატვას გარშემომყოფთა მიმართ, სულაც არ სჭირდება განსაკუთრებული გონებრივი შესაძლებლობები. ძალიან იოლია ყოველთვის ისე მიქცე, როგორც გინდა ისე, რომ არ იფიქრო შედეგებზე, განსაკუთრებით იმაზე, სხვებისთვის რა შედეგი შეიძლება მოიტანოს შენმა ქმედებამ.

კეთილი ადამიანები ძალიან ხშირად იმისათვის, რათა სწორად მოიქცნენ, პირად მსხვერპლს იღებენ. ისინი ხარჯავენ საკუთარ დროს, ფულს და რესურსებს იმისათვის, რომ სხვებს დაეხმარონ. მათ შეუძლიათ ფიქრი და იმის გაცნობიერება, რომ კეთილი საქმეები მთელ სამყაროს უკეთესს ხდის.

დევიდსონი ერთადერთი მეცნიერი არ არის, რომელიც ამაზე საუბრობს. არაერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ კეთილი ადამიანები ეგოისტ, ბუზღუნა და ბოროტ ადამიანებზე ჭკვიანები არიან.

მაგალითად კანადაში ჩატარებულმა კვლევამ, რომლის თავდაპირველი მიზანიც იყო დადგინა, თუ როგორ უყალიბდებათ ადამიანებს პოლიტიკური შეხედულებები უჩვენა, რომ რასისტ ადამიანებს, რომლებსაც ცრურწმენების სჯეროდათ, გაცილებით დაბალი IQ აქვთ, ვიდრე დანარჩენებს, რომლებიც არ არიან რასისტები და ცვლილებებისთვისაც მუდამ მზად არიან.

სტივენ ჰოკინგს მიეწერება ცნობილი გამოთქმა „ინტელექტი, ეს არის ცვლილებებთან ადაპტირების უნარი“ – და მიუხედავად იმისა, რომ ეს გამოთქმა ჯერ კიდევ 1905 წლიდან არის ცნობილი, განსხვავებით მისი ნამდვილი ავტორისაგან, ის მაინც სრული სიმართლეა.

შიში იმის წინაშე, რაც უცნობია, ადამიანისათვის ძალიან ბუნებრივია. თუმცა მზაობა ცვლილბებისათვის და იმის გაცნობიერება, რომ სიახლეები სასიკეთოდ ცვლის სამყაროს, მხოლოდ ჭკვიან ადამიანებს ახასიათებთ. ისინი ყოველთვის ახერხებენ ახალ გარემოსთან ადაპტირებას.

სამართლიანობა მოითხოვს ისიც აღინიშნოს, რომ  კვლევაში მონაწილე ზოგიერთ ადამიანს, რომელიც მაინცდამაინც არ გამოირჩეოდა დადებითი პიროვნული თვისებებით, საშუალოზე მაღალი IQ ჰქონდა და პირიქით, ძალიან კეთილმა და მეგობრულმა ადამიანებმა საშუალო IQ დააფიქსირეს.

თუმცა მეცნიერები უკვე დიდი ხანია თანხმდებიან იმაზე, რომ IQ ჭეშმარიტი ინტელექტის ერთადერთი ნამდვილი საზომი არ არის. მათი აზრით, არსებობს ინტელექტის სამი ტიპი, მათ შორისაა სოციალური და ემოციური ინტელექტი.

ემპათია – სხვა ადამიანების გრძნობების გაგება და თანაგრძნობა ემოციური ინტელექტის მნიშვნელოვანი ნაწილია. სიკეთე, სხვა ადამიანების გრძნობების პატივისცემა და ცვლილებებთან ადაპტირება მაშინაც კი, როდესაც ისინი გვაშინებენ, ინტელექტის ნამდვილი მაჩვენებლებია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტინა”

აშშ-ში, პენსილვანიის შტატის ქალაქ პიტსბურგში „შარდის ბუშტის ფერმენტაციის სინდრომის“ პირველი დადასტურებული შემთხვევა დაფიქსირდა, ეს არის მდგომარეობა, როდესაც საფუარის ფერმენტაციის შედეგად, ადამიანის შარდის ბუშტში ალკოჰოლი იხარშება.
ექიმემბა შემთხვევით აღმოაჩინეს, რომ 61 წლის პაციენტი ქალის შარდის ბუშტში ალკოჰოლი ბუნებრივად წარმოიქმნებოდა.
ქალბატონმა პიტსბურგის ერთ-ერთ საავადმყოფოს ღვიძლის პრობლემის გამო მიმართა. თავდაპირველად ექიმები ფიქრობდნენ, რომ მისი პრობლემა ალკოჰოლის მოხმარებასთან იყო დაკავშირებული, ვინაიდან ყოველ ჯერზე, რამდენჯერაც პაციენტს შარდის ანალიზს უტარებდნენ, ის ალკოჰოლზე დადებით პასუხს აჩვენებდა.
“თავდაპირველად ვფიქრობდით, რომ ის ალკოჰოლის მოხმარების ფაქტს მალავდა, თუმცა, მოგვიანებით აღმოვაჩინეთ, რომ პლაზმის ტესტმა ეთანოლზე და შარდის ტესტმა ეთილის გლიკორონიდსა და ეთილის სულფატზე, რომლებიც ეთილის მეტაბოლიზმის შედეგად წარმოქმნილი ნივთიერებებია — უარყოფითი პასუხები აჩვენა. ამავე დროს, დადებითი იყო შარდის ტესტის შედეგები ეთანოლზე“, – აცხადებენ ექიმები.
კიდევ ერთი საიდუმლო იყო დიდი ოდენობით გლუკოზა პაციენტის შარდში, მდგომარეობა, რომელსაც ჰიპერგლიკოზურიას უწოდებენ.
„ამ აღმოჩენამ გვიბიძგა, შეგვემოწმებინა, მოახდენდა თუ არა შაქრის ფერმენტაციას და შესაბამისად, ეთანოლის წარმოქმნას შარდის ბუშტში მოხვედრილი საფუარი“, -აცხადებენ მკვლევრები.
პაციენტის შარდზე ჩატარებული ტესტებით მკვლევართა ჯგუფმა დაადასტურა ეთანოლის წარმოქმნის თვალშისაცემად მაღალი დონე, რაც იმაზე მიუთითებდა, რომ ასეთი უცნაური შედეგების მიზეზი ის იყო, რომ მის შარდის ბუშტში საფუარი ახდენდა შაქრის ფერმენტაციას.
კონკრეტული საფუარი Candida glabrata აღმოჩნდა, ორგანიზმში არსებული ბუნებრივი საფუარი, რომელიც ლუდის ხარშვის საფუარის მსგავსია, მაგრამ ნორმალურ მდგომარეობაში ორგანიზმში ასეთი მაღალი მაჩვენებლით არ გვხვდება.
სამწუხაროდ, აღნიშნული საფუარის გასანადგურებლად წარუმატებელი აღმოჩნდა სოკოს საწინააღმდეგო საშუალებები, რისი მიზეზიც პაციენტის რთულად კონტროლირებადი დიაბეტი იყო. ქალის მდგომარეობის გათვალისწინებით, ექიმებმა მისთვის ღვიძლის გადანერგვა გადაიფიქრეს.
მკვლევარები აცხადებენ, რომ არ არის გამორიცხული, ეს უიშვიათესი სამედიცინო მდგომარეობა სხვა ადამიანებსაც ჰქონდეთ, მაგრამ ვერ ხვდებოდნენ, რადგან ამ პათოლოგიის ბუნება ჯერჯერობით დიდწილად გაურკვეველია.

წყარო : sciencealert.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”