close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოა

რა იყო ფოტოგრაფიის თავდაპირველი მეთოდები?

მსოფლიო ისტორიაში პირველი ფოტო ეკუთვნის ჯოზეფ ნიკიფორუს ნიპს, რომელმაც 1926 წელს
გადაიღო ხედი მისი ფანჯრიდან. ფოტოსურათის შესაქმნელად მან ლითონის ფირფიტა ბიტუმის
თხელი ფენით დაფარა, ხოლო კადრის მიღებას 8 საათი დასჭირდა. ნიპსმა მეთოდს “ჰელიოგრაფია”
უწოდა. რადგანაც მან ვერ განავითარა მისი შემოქმედება, მასთან ერთად დაგერი და ტალბოტი
ითვლებიან ფოტოგრაფიის გამომგონებლებად.

1839 წელს ფრანგმა გამომგონებელმა ლუი დაგერმა(1789–1851) გამოიგონა ტოფოგრაფიის ერთ-
ერთი პირველი ხერხი – დაგეროტიპია. მიუხედავად იმისა, რომ მას მხოლოდ 2 ათეულ წელს

იყენებდნენ, ფოტოგრაფიის ისტორიაში მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა. კამერა ობსკურასთან ერთად
გამოიყენებოდა სარკისებური იოდოვანი მოვერცხლილი სპილენძის ფირფიტა. ფოტოს გადაღებისას
ობიექტი უძრავად 30 წუთის განმავლობაში უნდა მდგარიყო, რის შემდეგაც ფირფიტა მუშავდებოდა
ვერცხლისწყლის ორთქლით.
1835 წელს კი ინგლისელმა უილიამ ჰენრი ფოქს ტალბოტმა აღმოაჩინა უარყოფითი გამოსახულების
მიღების მეთოდი, რომელიც ვერცხლის ქლორიდით გაჟღენთილ ქაღალდს იღენებდა. მიუხედავად
იმისა, რომ გადაღების პროცესს მეტი დრო დასჭირდა, გამოსახულება ბევრად უკეთესი ხარისხის
იყო. ასევე შესაძლებელი იყო სურათების კოპირება. ტალბოტმა მეთოდს “კალოტიპი” უწოდა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

თურქმენეთი „ჯოჯოხეთის კარიბჭის“ ჩაქრობას გეგმავს

ვფიქრობ, ბევრს გვსმენია თურქმენეთში მდებარე „ჯოჯოხეთის კარიბჭის“ შესახებ, რომელიც
ბუნებრივი აირით სავსე კრატერს წარმოადგენს და 50 წელზე მეტია მუდმივად იწვის. ახლახან
თურქმენეთის პრეზიდენტმა კი გასცა ბრძანება მის ჩასაქრობად.
„ჯოჯოხეთის კარიბჭის“ დახურვა პრეზიდენტმა ორი მიზეზის გამო გადაწყვიტა – გარემოსდაცვითი
და ჯანმრთელობის მიზეზითა და გაზის ექსპორტის გასაზრდელად. პრეზიდენტის თქმით, ისინი
კარგავენ მნიშვნელოვან ბუნებრივ რესურსს, რისგანაც ქვეყანას შეუძლია მნიშვნელოვანი მოგება
მიიღოს. კრატერის დახურვის ბრძანება აქამდეც გაცემულა, თუმცა, ოპერაცია უშედეგოდ დასრულდა.
ამჟამად სპეციალისტები ცეცხლის ჩაქრობის გზის პოვნას ცდილობენ. თურქმენეთის ერთ-ერთ
ყველაზე პოპულარულ ტურისტულ ადგილს კი სწორედ „ჯოჯოხეთის კარიბჭე“ წარმოადგენს.

 

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორიასაქართველო

ბოლშევიკების დამამარცხებელი ქართველი გენერლის ისტორია

არ არის ტყვია რომელიც მე მომკლავს , რადგან ჩემი ფესვები იმ ქვეყანაშია რომელსაც კლავდნენ და არ კვდებოდა“
“ბრძოლაში ცალკეული ნაწილი კი არა, მთელი ერი დასახელმწიფოა ჩაბმული“

გიორგი კვინიტაძე დაიბდა დაღესტანში სამხედრო ოჯახში, მამაპოლკოვნიკი ივანე კვინიტაძე (საინტერესო ფაქტია ის, რომ მამამისი 13 წლამდე ჩიქოვანის გვარს ატარებდა თუმცა უცნობი მიზეზების გამო, შემდეგ გვარი კვინიტაძედ გადაუკეთებია) დედა -პელაგიასუალაძე.
მომავალი ქართველი გენერლის სამხედრო კარიერა ჯერ კიდევ 10 წლის ასაკში დაიწყო, როცა ის თბილისი კადეტთა კორპუსში მიაბარეს, სწავლა პეტერგურგის ფეხოსანთა სასწავლებელში განაგრძო. სასწავლებელი 1894 წელს დაასრულა ოფიცრის ჩინით.

პირველი სამხედრო სამსახური მისთვის იყო ვლადიკავკაზის 153-ე პოლკი. რუსეთ იაპონიის ომის დაწყებისთანავე ის თავისი ნებით ჩაერთო ომში. 1907-09 წლებში სწავლობდა რუსეთის გენერალური შტაბის აკადემიაში. მისი დამთავრებისთანავე მანკაპიტნის წოდება მიიღო. სამხედრო სამსახური კი კავკასის სახედრო ოლქის შტაბში დაიწყო. პირველმსოფლიო ომში გორგი კვინიტაძე დივიზიის შტაბის უფროსი გახლდათ ხოლო 1916 წელს მანპოლკოვნიკის წოდება მიიღო და მე-4 მსროლელი დივიზიის მეთაურობა ჩაიაბარა.

არზრუმისათვის გამართულ ბრძოლაში წარმატებულად განხორციელებული სამხედრო ოპერაციის გამო გიორგი კვინიტაძე დააჯილდოვეს: ოქრის ვადიანი ხმლით, წმ.გიორგის მეოთხე ხარისხის ორდენით და გენერლის წოდებით.

გენერალ მაიორმა გიორგი კვინიტაძემ 1918 წელს უარი განაცხადა რუსულ ჯარში გაეგრძელებინა სამხედრო სამსახური (რეალურად რუსეთში სამეფო ხელისუფლების ერთგული მსახურების დევნა დაიწყო) და დაბრუნდა დამოუკიდებელ საქართველოში. დაიწყო აქტიური მოღვაწეობა ქართული არმიისა შექმნასა დაფორმირების საქმეში.

1918 წელს მისი მეთაურობით (ის გახლდათ სამხედრო შტაბის მეთაური) დაამარცხეს სომხეთის არმია. 1919 წელს კვინიტაძემ დაამარცხა თურქები, მან გაანადგურა სევერ ბეგი რაც ვერ მოახერხა გენერალმა მაზნიაშვილმა. სწორედ ამ პერიოდში საქრთველოს თავდაცვის მინისტრმა გრიგოლ ლორთქიფანიძემ მას სამხედრო სკოლის ჩამოყალიბება სთხოვა. ქართველი გენერლის ძალისხმევით შეიქმნა იუნკერთა სასწავლებელი (სამხედრო სკოლა), რომლის პირველი ხელმძღვანელი თვითონ გახლდათ. სამწუხაროდ, გენერალს არ ენდობოდა საქართველოს მაშინდელი ხელისუფლება, მათ ეშინოდათ სამხედროთა ხელში ძალუფლების მომძლავრებისა, ამასთანავე მეფის რუსეთის ჯარში მოღვაწე გენერლები რუსოფილებად აღიქმებოდნენ და მათ მონარქისტობაში დებდნენ ბრალს. რის გამოც გენერალი კვინიტაძე რამდენჯერმე გადადგა.1921 წლის თებერვალში შექმნილი უმძიმესი ვითარესი გამო ნოე ჟორდანიამ მას თხოვნით მიმართა დასარდლობა ისევ ჩააბარა.

მხოლოდ ბრძოლა შეიძლებოდა, მხოლოდ 

თბილისის ევაკუაციაზე უნდა გვეფიქრა, 

უნდა დაგვეცვა იარაღის ღირსება,

რომელსაც ბრძოლის დასაწყისშივე 

უზარმაზარი ჩრდილი მიადგა“

(გენერალიგ.კვინიტაძე)

მე-11 არმიის შესახებ ცნობა საქართველოს მთავრობას ჯერ კიდევ 1920 წლის ნოემბერში ჰქონდა, თუმცა საქართველოს მთავრობა ამ ცნობას უგულისყუროდ მოეკიდა.
აღსანიშნავია ის, რომ როდესაც მეცხრე, მერვე, მეათე და მეთერთმეტე არმიებმა საქართველოს თითქმის ყველა მხიდან შემოუტიეს, სამხრეთ დასავლეთ საქართველოს ოკუპაცისათვის დაიძრა თურქეთიც,რომელიც ბოლშევიკებთან შეთანხმებულად მოქმედებდა. თურქეთმა ულიტიმატუმი წაუყენა საქართველოს მთავრობას, რაც ფაქტიურად ომის გამოცხადებას ნიშნავდა.11 თებერვალს ღამით ლორეს რაიონში მდგარ ქართულ ნაწილებზე იერიში მე -11 არმის ნაწილებმა მიიტანა, ვითომ ადგილობრივი სომხური ბოლშევიკური მოძრაობის სახით. 12- დან 15 თებერვლამდე ბოლშევიკური ნაწილები უპრობლემოდ მოიწევდნენ თბილისისაკენ (უმნიშვნელო დანაკარგებით) 15 თებერვალს კი ბოლშევიკების დამამარცხებელ გენრალს დაურეკეს (1920 წელს კვინიტაძემ დაამარცხა ბოლშევიკების არმია და ერთ წლით გადადო საქართველოს ოკუპაცია, თუმცა ხელისუფლებასთან უთანხმოების გამო გადადგა) გენერალ ნოე ჟორდანიას თხოვნა ვალიკო ჯუღელმა გააცნო, რომელიც თავის დროზე დიდი სიხარულით შეხვდა გიორგი კვინიტაძის გადაგომას. ვითარების გაცნობის შემდეგ გენრალმა ნოე ჟორდანიას საპასუხოდ გადასცა, რომ ომი წაგებული იყო თუმცა უნდა ებრძოლათ. თბილის დაცვის ორგანიზებას იმ დღესვე შეუდგა. მანგლისის გაზატკეცილზე მე -4 პოლკის ორი ასეული, ტაბახმელის მონაკვეთზე გენერალ ანდრონიკაშვილის მეთაურობით სამხედრო სკოლის კურსანტები და უნტერ ოფიცერთა ბატალიონები განალაგა. ნავთლუღის მონაკვეთს გენერალ ჯიხიას სახალხო გვარდია, შავნაბდას მონასტრიდან მდინარე მტკვარამდე კი თბილისს გენერელი მაზნიშვილი იცავდა. როგორც კვინიტაძის მოგონებებიდან ირკვევა მას და გენერალ მაზნიშვილს ძალიან კარგი ურთერთობა ჰქონდათ, სწორედ მას ანდო ყველაზე ცხელი წერტილი, სადაც გამარჯვებაქართულ ჯარს ჰაერივით სჭირდებოდა, მაზნიაშვილს ბრწყინვალე მოქმედეებით ბოლშევიკთა იერიშებირამდენჯერმე იქნა მოგერიებული ბოლოს თვითონ გადავიდა შეტევაზე და 1600 კაცი იგდო ტყვედ. გენერალ მაზნიაშვილის მიერ მოპოვებული წარმატების შემდეგ ბოლშევიკებმა იერში მიიტანეს გენერალ ჯიხიას არმიაზე თუმცა გენერალმა დაამარცხა რუსები და ფრონტზე 10 კილომეტრით წინ წაიწია, მაგრამ მტრის დასვენებული ახალი არმიის გამოჩენის შემდეგ უკან დაიხია. მიუხედავად უდიდესი გმირობებისა ბოლშევიკთა მრავალმრიცხოვნობამ და უკეთესმა შეირაღებამ (საერთო ჯამში- 36000 ფეხოსანი ჯარისკაცი, 4300 კავალერისტი 196 ქვემეხი, 1065 ტყვიამფრქვევი, 5-7 ჯავშნიანი მატარებელი, 4 ტანკი 50-ამდე თვითმფრინავი) თავისი გააკეთა შეთხელებული ქართული არმია, მომავალ იერიშებს ვეღარ გაუძლებდა, გაწელილი ფრონტის ხაზი უმალ დაირღვეოდა. საქართველოს გენერალმა გიორგი კვინიტაძემ უკან დახევის და თბილისის ევაკუაციის ბრძანება გასცა.

სწორი იყო თუ არა ეს გადაწყვეტილება? მიმაჩნია რომ სწორი იყო, ისტორიულადაც ცნობილია რომ თბილისის მტრის ხელში ჩავარნა და ერის დამორჩილებას როდი ნიშნავდა…დედაქალაქის დატოვა ომის დასრულებას არ მოასწავებს, ვინაიდან ბრძოლაში ცალკეული ნაწილები კი არა, მთელი ერი და სახელმწიფოა ჩართული“ (გიორგი კვინიტაძე) სამწუხაროდ ბრძოლის გაგრძელება ვერ მოხერხდა საქართველოს მთავრობა და მათ შორის გენრალი გიორგი კვინიტაძე ემიგრაციაში წავიდა.
გენერალს მის მეუღლესაგან (თავადის ასული მარიამ მაყაშვილი) ჰყავდა სამი ქალიშვილი: ლიდა, თამარი და ნინო, (სწორედ ნინოს ქალიშვილი მარიამ დამბო გახლდათ ფრანგული კინოს ვარსკვლავი.) მას ძალიან უჭირდა სამი შვილის რჩენა ამიტომაც იძულებული იყო, ქარხანაში ემუშავა მუშად. ჭრილობების გაურარესების გამო ის ამ საქამიანობას ვეღარ გააგრძელებდა , ოჯახი კატასტროფისგან იხსნა ბავშვების ძიძამ ბაბალემ, რომელიც საოცარ მაწონს ამზადებდა. გიორგი კვინიტაძე ერთ-ერთ მოგონებაში იხსნებს, გადაეცით საქართველოში რომ გენერალი მემაწვნე გავხდიო, ის ველოსიპედით არიგებდა მაწონს, რომლიც დიდი პოპულარობით სარგებლოდა. აღსანიშნავი ფაქტია ისიც, რომ მასთან ხშირად დადიოდა საფრანგეთის სახალხო გმირი დიმიტრი ამილახვარი, გიორგი კვინიტაძის ქალიშვილი იხსენებს რომ მამა ხშირად უტარებდა მას ჭადრაკის ქვებით უმაღლეს სამხედრო სტრატეგიულ გაკევთილებსო.
მთელი დარჩენილი ცხოვრება გენერალმა საფრანგეთში გაატარა იგი ღრმად მოხუცებული 1970 წლის 7 აგვისტოს გარდაიცვალა პარიზის მახლობლად, დაბა შატუში. 1985 წელს, პარიზში გამომცემლობა YMCA-PRESS-მა დასტამბა გენრელის მემუარები რუსულ ენაზე „მოგონებები:საქართველოს დამოუკიდებლობისწლები,1917-1921“

მე სამსახურზე უარი არასდროს მითქვამს, რაოდენ რთულიც არ უნდა ყოფილიყო მდგომარეობა. დავმხარებოდი სათაყვანებელ სამშობლო საქართველოს დამოუკიდებლობის საქმეს, იყო და არის ჩემიუწმინდესი მოვალეობა“ – გენერალი გიორგი კვინიტაძე
2013 წლის 26 მაისს, გენერალ გიორგი კვინიტაძეს საქართველოს ეროვნული გმირის წოდება მიენიჭა. გარდაცვალებიდან 51 წლის შემდეგ კი სამშობლოში ჩამოასვენეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

უკრაინის რკინიგზა – ბელარუსი თანამშრომლების დამსახურებით, სარკინიგზო კავშირი გაწყვეტილია

უკრაინის რკინიგზის სამსახურის, Ukrzaliznytsia-ს ხელმძღვანელმა ოლექსანდრ კამიშინმა Nastoyaschee Vremya-ს ეთერში განაცხადა, რომ ბელარუსის რკინიგზის თანამშრომლების დამსახურებით უკრაინასა და ბელარუსს შორის სარკინიგზო კავშირი ამ დროისთვის მთლიანად გაწყვეტილია.

კამიშინის თქმით, ამით ბელარუსის რკინიგზის თანამშრომლები რუსულ ჯარებს უკრაინაში სამხედრო აღჭურვილობის რკინიგზით შეტანაში ხელს უშლიან.

კამიშინი დეტალებზე არ საუბრობს, თუმცა აცხადებს, რომ ბელარუსის რკინიგზაში „კვლავ არიან პატიოსანი ადამიანები“, რისთვისაც მათ მადლობას უხდის.

„მე ცოტა ხნის წინ მივმართე ბელარუსის რკინიგზას, რომ არ შეესრულებინათ კრიმინალური განკარგულებები და რუსული სამხედრო კოლონები უკრაინაში არ შემოეშვათ. ახლა შემიძლია ვთქვა, რომ ბელარუსსა და უკრაინას შორის კავშირი აღარაა. 

დეტალებს არ დავაზუსტებ, თუმცა მადლობას ვუხდი ბელარუსის რკინიგზას იმისთვის, რასაც აკეთებენ. 

მე დარწმუნებული ვარ, რომ ამ ორგანიზაციის პატიოსანი ადამიანები უკრაინაში სამხედრო კოლონების შემოშვებას შეაჩერებენ“ – განაცხადა უკრაინის რკინიგზის ხელმძღვანელმა.

კამიშინი ადასტურებს, რომ ამჟამად სარკინიგზო გზები მწყობრიდანაა გამოსული და რუსული აღჭურვილობა ბელარუსიდან არ შემოვა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ალენ დელონს სიცოცხლის დასრულება ევთანზიით სურს

ფრანგული კინოს ლეგენდას, ალენ დელონსსიცოცხლის დასრულება ევთანზიით სურს. ამის შესახებ RTL-თან ინტერვიუში მსახიობის ვაჟმა,ენტონი დელონმა განაცხადა. ინტერვიუდან ცნობილი ხდება, რომ 86 წლის ვარსკვლავმა  გამოთქვა სურვილი, ნებაყოფლობით დატოვოს ეს წუთისოფელი და დახმარებისთვის ვაჟს მიმართა.

ცნობისთვის, ალენ დელონი ამჟამად შვეიცარიაში ცხოვრობს, სადაც ევთანაზია ლეგალიზებულია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ვალერი ზალუჟნიზე – კაცი, ვინც პუტინის ,,უძლეველი” არმია ჯართად აქცია!

„ეს არის  კაცი,  ვინც პუტინის ,,უძლეველი” არმია ჯართად აქცია!

ეს ის კაცია, რომელსაც ომის თეატრში ყოველი დღის ბოლოს პუტინის გენერალიტეტი სცენაზე დაჩოქილი გამოჰყავს!

ეს ის კაცია, ვინც უკრაინელი ჯარისკაცების გმირულ ბრძოლას ხორცს ასხამს!

ეს ის კაცია, რომელიც არ ჩანს, მაგრამ ყველგან არის – კიევშიც, ხარკოვშიც, მარიუპოლში და ოდესაშიც!

ეს გენერალი ვალერი ზალუჟნია, შეიარაღებული ძალების უმაღლესი სარდალი და უკრაინული მიწის ცოცხალი კედელი“. – წერენ სოციალურ ქსელში ვალერი ზალუჟნიზე.

ვინ არის ვალერი ზალუჟნი? უკრაინულ მედიაში მის შესახებ ბევრს წერენ.

ვალერი ზალუჟნი 1973 წლის 8 ივლისს მუშათა ოჯახში, ჟიტომირის რეგიონში დაიბადა. დედამისი ჩერნიგოვიდან იყო.  ვალერი ზალუჟნი ამბობს, რომ მთელი ცხოვრება ოცნებობდა, სწორედ ამ ქალაქში ეცხოვრა.

ის ასევე ბავშვობიდან ოცნებობდა, რომ სამხედრო ყოფილიყო, თუმცა ინტერვიუებში აღნიშნავს, რომ ვერასდროს წარმოედგინა თუ გენერალი გახდებოდა და კარიერაში მაღალ საფეხურებს მიაღწევდა.

ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ 1997 წელს გაიარა სამხედრო სამსახურის ყველა საფეხური:

ოცეულის მეთაური, სასწავლო ოცეულის მეთაური, საბრძოლო ოცეულის მეთაური, სასწავლო ასეულის მეთაური, კადეტთა ასეულის მეთაური, ბატალიონის მეთაური.

ერთ-ერთ ინტერვიუში ზალუჟნი ამბობს:

„არასდროს მიფიქრია, რომ ოდესმე გენერალი გავხდებოდი და მაღალ საფეხურებს მივაღწევდი“

2009 წლიდან 2012 წლამდე იყო 51-ე ცალკეული მექანიზებული ბრიგადის მეთაური.

2017 წელს ზალუჟნიმ მიიღო გენერალ-მაიორის წოდება.

ის პირადად მონაწილეობდა დონბასში გამართულ ბრძოლებში.

ამ პერიოდზე ზალუჟნი ამბობს:

„რთულ პერიოდზე საუბრისას … 2014 წელს გამოვყოფდი. იყო მუდმივი საფრთხის განცდა გულსა და სულში“…

ოფიცრები ჟურნალისტებთან საუბრისას ამბობენ, რომ „ზალუჟნი რეალურ ბრძოლაში იყო და არა ქაღალდზე“ .

სტატიის გაგრძელება

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

რა არის SWIFT და რა ელის რუსეთს, ამ სისტემიდან გამოთიშვით?

როგორც ვიცით, დასავლეთის მიერ დაწესებულმა სანქციებმა რუსეთის ეკონომიკას დარტყმა
მიაყენა.  საინტერესოა, რა არის SWIFT და ამ სისტემიდან გამოთიშვა  როგორ აისახება ეს რუსეთზე.
SWIFT არის მსოფლიო ბანკთაშორისი ფინანსური ტელეკომუნიკაციების საზოგადოება, რომელიც
დაარსდა ბელგიაში, 1973 წელს. მთელ მსოფლიოში ის არის ტრანზაქციების შემსრულებელი და
შუამავალი ბანკებს შორის. SWIFT ფუნქციონირებს როგორც უსაფრთხო საკომუნიკაციო სისტემა
200-ზე მეტი ქვეყნის 11 000 ფინანსურ ინსტიტუციას შორის. სისტემა მონაწილეობს ფულის
უსაფრთხო მიმოცვლაში.
დასავლეთის აზრით, SWIFT ფინანსური სისტემიდან გამორიცხვა იქნება ყველაზე მკაცრი სანქცია,
რომელიც რუსეთის ეკონომიკას მკვეთრად დააზარალებს არა მხოლოდ გრძელვადიან
პერსპექტივაში. რუსეთი ჩამოშორებით ვეღარ შეძლებს აწარმოოს საერთაშორისო ფინანსური
ტრანზაქციები, მათ შორის, ნავთობისა და გაზის წარმოება-ექსპორტთან დაკავშირდებით, რაც
ქვეყნის შემოსავლის 40%-ზე მეტს შეადგენს.
2014 წელს, როდესაც რუსეთმა ყირიმის ანექსია მოახდინა და დაიწყო საუბარი SWIFT-იდან
რუსეთის გათიშვაზე, მან დაიწყო მუშაობა საკუთარი ფინანსური ტრანსფერის სისტემის შექმნაზე,
სახელად SPFS. თუმცა, ამჟამად სისტემას მხოლოდ 400 მომხმარებელი ჰყავს.
SWIFT-იდან რუსეთის გათიშვა ჯერ კიდევ განხილვის პროცესშია, რადგან გარიცხვა დიდ ზიანს
მიაყენებს არა მხოლოდ რუსეთის ეკონომიკას, არამედ სხვა ქვეყნების ფინანსურ მდგომარეობასაც.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

რა არის ბირთვული იარაღი და რატომ ვერ გამოიყენებენ მას მარტივად?

რუსეთ-უკრაინის ომმა ერთი საკითხი გააქტიურა — რა მოხდება, თუ ბირთვული იარაღი აფეთქდება? ცხადია, ამან საზოგადოებაში მღელვარება გამოიწვია და ყველამ დაიწყო იმ სამყაროზე ფიქრი, რომელშიც რუსეთი ატომურ ომს იწყებს. დასაწყისშივე გეტყვით, რომ ეს ისეთი “მარტივი” არ არის, როგორც ვფიქრობთ.

“ვფიქრობ, ამ ვითარებაში ბირთვული იარაღის გამოყენების შანსი პრაქტიკულად არ არსებობს. პუტინის განცხადება მხოლოდ ერთგვარი დასაშინებელი სიგნალია სხვა ქვეყნებისთვის”, — ამბობს ჰარვარდის კენედის სკოლის პროფესორი, მეთიუ ბანი. ამასთან, ყველა ქვეყანას ბირთვული იარაღის გამოყენების თავისი პოლიტიკა აქვს. მაგალითად, აშშ-ისთვის, მისი გააქტიურება მხოლოდ თავდაცვას მოიაზრებს — თუ სხვა სახელმწიფო დააპირებს იმავე გზით თავდასხმას.

რა არის ბირთვული იარაღი?

ბირთვული იარაღი ფეთქებადი მოწყობილობაა, რომელშიც ენერგიის წყაროს ბირთვული რეაქცია წარმოადგენს.

ჯერ კიდევ 1911 წელს ერნესტ რუთერფორდმა აღმოაჩინა, რომ ატომური მასა მის ბირთვშია კონცენტრირებული, თავად ბირთვი კი პოზიტიურად არის დამუხტული და გარშემორტყმულია ნეგატიური ელექტრონებით. სწორედ ამ დებულებამ ჩაუყარა საფუძველი ატომური სტრუქტურის კვლევას. საბოლოოდ კი, ნილს ბორმა აღწერა ატომის სტრუქტურა, რომლის მიხედვითაც უარყოფითი ელექტრონები გარსში მდებარეობს პოზიტიური ბირთვით, ხოლო თვითონ ბირთვი პროტონებისა და ნეიტრონებისგან შედგება.

საბოლოოდ, აინშტაინის ფარდობითობის თეორიამდე მივდივართ, სადაც E= mc— ანუ, შესაძლებელია, მასა გადავაქციოთ ენერგიად. უშუალოდ ბომბის შექმნა კი მანჰეტენის პროექტს უკავშირდება, რაზეც სწორედ ალბერტ აინშტაინის წერილმა იქონია გავლენა. მის თანახმად, ატომური ჯაჭვის რეაქციის წარმოქმნა ურანიუმის მასის დიდი რაოდენობით იყო შესაძლებელი. ასე რომ, რუზველტმა პროექტის განვითარებას ხელი შეუწყო. 1945 წლის 16 ივნისს კი პირველი ატომური ბომბი ნიუ-მექსიკოში წარმატებით გამოცადეს.

ბირთვული აფეთქების “წესები”

ბირთვული იარაღის გამოცდა და შესაბამისი მახასიათებლების შემოწმება ბირთვული აფეთქების გზით ხდება. გარემოს დაცვის მიზნით, 1963 წელს საბჭოთა კავშირს, აშშ-სა და დიდ ბრიტანეთს შორის დიადო ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც, კოსმოსში და წყლის ქვეშ ბირთვული იარაღის გამოცდა იკრძალება. 1973 წელს კი დამატებითი ხელშეკრულება დაიდო სსრ კავშირსა და აშშ-ის შორის, რაც მიწისქვეშა ბირთვული იარაღის გამოცდის შეზღუდვას ეხებოდა.

ატომური ბომბის გამოყენების შემთხვევები

გამოცდიდან მალევე, 1945 წლის 6 აგვისტოს, 8 საათსა და 15 წუთზე ჰიროსიმაში ბომბდამშენმა, სახელად Enola Gay ატომური ბომბი ჩამოაგდო. ეს ომში ატომური ბომბის გამოყენების პირველი შემთხვევა იყო. განმეორებითი შემთხვევა კი 9 აგვისტოს ნაგასაკიში მოხდა.

მართალია, ამ ყველაფრის შედეგად მეორე მსოფლიო ომი დასრულდა, როდესაც 2 სექტემბერს იაპონიამ მოკავშირეების წინაშე კაპიტულაცია გამოაცხადა, მაგრამ მიღებული ზიანი ძალიან შემაძრწუნებელი აღმოჩნდა.

გარდა იმისა, რომ ორ დაბომბვას, დაახლოებით, 215 000 ადამიანი მაშინვე ემსხვერპლა, ქალაქებში რადიაციის დონემ საგრძნობლად იმატა. შესაბამისად, მომდევნო კვირებში, თვეებსა და წლებში ატომური ბომბის შედეგად გარდაცვლილთა რიცხვი სულ უფრო იზრდებოდა…

ატომური ბომბი, როგორც თავდასხმისა და თავდაცვის საშუალება

ალბათ, ბევრ თქვენგანს სმენია “უსაფრთხოების დილემის” შესახებ — თუ ერთი სახელმწიფო, რაიმე მექანიზმის შემუშავებით, სხვას საფრთხის შეგრძნებას უძლიერებს, მეორე სახელმწიფოც ზრუნავს მასზე მძლავრი იარაღის შექმნაზე. ეს ერთგვარი ჩაკეტილი წრეა.

სწორედ ამ უსაფრთხოების დილემამ განაპირობა ის, რომ აშშ-ისა და რუსეთის პარალელურად, ბირთვული იარაღის ფლობა სხვა ბევრმა სახელმწიფომ გადაწყვიტა. მსოფლიოს ბირთვული იარაღის თითქმის 90 პროცენტი ამ ორ ქვეყანას ეკუთვნის. მათ შემდეგ მოდიან ჩინეთი და საფრანგეთი. ხოლო დღეისათვის დიდი ბრიტანეთი ყველაზე დიდი ბირთვული იარაღის მფლობელია. ასევე, ბირთვული იარაღი აქვთ ისეთ ქვეყნებს, როგორებიცაა ისრაელი, პაკისტანი, ინდოეთი და ჩრდილოეთ კორეა.

საყურადღებოა უკრაინის შემთხვევაც… როდესაც საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ტერიტორიაზე დიდი ატომური არსენალი დარჩა, უკრაინელებმა, შეთანხმების საფუძველზე, ამ იარაღზე უარი განაცხადეს. საინტერესოა, წლების წინ ქვეყანას უარი რომ არ ეთქვა, რამდენად დაიმუქრებოდა პუტინი.

როგორ პარადოქსულადაც არ უნდა ჟღერდეს, ატომურმა იარაღმა, შიშთან ერთად, უსაფრთხოების განცდაც დანერგა…  მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ მსგავსი კონფლიქტი არ გვინახავს. რატომ? ალბათ, სწორედ იმ მიზეზით, რომ ვერავის შეაშინებ ისეთი მექანიზმით, რომელიც სხვასაც აქვს.

სხვა საკითხს წარმოადგენს ამ იარაღისგან დამცავი პროდუქტების შექმნა, რის მაგალითსაც უკვე გვთავაზობს აშშ, თავისი Boeing E-4B-ით. ახლა მთავარი აქცენტი იმაზე გადადის, თუ ვინ შეძლებს ერთი მეორისგან დაიცვას…

რამდენად ხანგრძლივი და კომპლექსური ეტაპებია საჭირო ატომური ბომბის გასაშვებად?

რა თქმა უნდა, ქვეყნის პრეზიდენტს საკმარისი ავტორიტეტი გააჩნია იმისთვის, რომ ატომური ბომბის აფეთქება მოითხოვოს… თუმცა ამას რამდენიმე კრიტიკული ეტაპი მოსდევს. პირველ რიგში, პრეზიდენტი მაღალ სამხედრო მრჩევლებს ხვდება. ჩვეულებრივ, შეხვედრა სიტუაციურ ოთახში იმართება. ხოლო თუ პრეზიდენტი სხვა ქვეყანაში იმყოფება, ზარი უსაფრთხო ხაზით იმართება და ბრძანება სპეციალური კოდით მოწმდება (რომელიც წინასწარ არის განსაზღვრული).

შემდეგ პრეზიდენტი იღებს “biscuit”-ს — ლამინირებულ ბარათს, რომელიც მას მუდამ თან დააქვს. ქუქი-ფაილს შესაბამისი პასუხი აქვს გამოწვევის კოდზე. შემდეგ პენტაგონი გადასცემს დაშიფრულ შეტყობინებას სარაკეტო ეკიპაჟებს. იგი მოიცავს ომის გეგმას,
“დალუქული ავტორიზაციის სისტემისა” (SAS) და რაკეტების გაშვების რეალურ კოდებს. შემდეგ საკეტის SAS კოდებს შეტყობინებაში შეტანილ SAS კოდებს ადარებენ.

წყალქვეშა ნავიდან გასროლისას კაპიტანი, მთავარი ოფიცერი და ორი სხვა ადასტურებს გაშვების ბრძანებას. შეკვეთის მიღებიდან თხუთმეტ წუთში რაკეტები სრულ მზადყოფნაშია.

მიწიდან სროლისას 50 რაკეტას აკონტროლებს 5 გამშვები ეკიპაჟი. თითოეული ეკიპაჟი “ხმას აძლევს” გაშვებას, კლავიშების ერთდროულად გადაბრუნებით. არსებობს ხუთი განსხვავებული გასაღები, მაგრამ რაკეტების გასაშვებად საჭიროა მხოლოდ ორი გადაბრუნება… საბოლოო დასტურს კი კვლავ პრეზიდენტის ბრძანება წარმოადგენს.

ავტორი: ქეთია ბელქანია

წყარო : marketer.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

კალიუმის იოდიდის (KI) გამოყენება რადიაციული საფრთხის დროს

მას შემდეგ, რაც რუსეთ-უკრაინის ომი დაიწყო, ყველა სხვა საშიშროებასთან ერთად, რადიაციულ საფრთხეზეც დავიწყეთ ფიქრი. ამის მიზეზი კი ის გახდა, რომ რუსული ჯარები ჩერნობილში შეიჭრნენ და საზოგადოებას ახალი ეკოლოგიური კატასტროფის შიში გაუჩნდა.

იმისათვის, რომ ეს განცდა მეტნაკლებად გავანეიტრალოთ და შიშის ნაცვლად, მზაობა ვიგრძნოთ, საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციის (FDA) 2001 წლის რეკომენდაციას გაგიზიარებთ. ამ უკანასკნელის თანახმად, რადიაციული საგანგებო მდგომარეობის დროს ევაკუაციასა და თავის შეფარებასთან ერთად, კალიუმის იოდიდის (KI) დანამატი უნდა მივიღოთ. 

რა არის კალიუმის იოდიდი?

კალიუმის იოდიდი (KI) წარმოადგენს ქიმიურ ნაერთს, რომელიც ფარისებრი ჯირკვლის რადიოაქტიური იოდის (რადიოიოდის) მოსალოდნელი რადიაციული ზემოქმედებისგან დასაცავად გამოიყენება. რადგანაც იოდის ათვისება ფარისებრი ჯირკვლის მიერ ხდება, რადიოიოდით დაბინძურებულ ჰაერს ან საკვებს აღნიშნული ჯირკვლის რადიაციული დაზიანება შეუძლია. ეს კი სხვადასხვა დაავადების გამომწვევი მიზეზი ხდება.

ამ ზემოქმედების გასანეიტრალებლად, გამოიყენება KI — მისი მიღების შემდეგ  ფარისებრი ჯირკვლის სტაბილური (არა-რადიოაქტიური) იოდით გაჯერება ხდება. შედეგად, რადიოდის ათვისება ფერხდება ან მისი რაოდენობა ქვეითდება.

დოზირება ასაკობრივი ჯგუფის მიხედვით

  • 0-18 წელი — 0.05 ზვ (ზივერტი)
  • ორსულები და მეძუძური დედები — 0.05 ზვ
  • 18-40 წელი — 0.1 ზვ
  • 40 წლიდან — 5 ზვ

KI-ის რეკომენდებული დოზები რისკ-ჯგუფებისთვის

  • 18 წელს ზემოთ — 130 მგ
  • 65 კგ-ზე ჭარბი წონის 12-დან 18 წლამდე მოზარდები — 130 მგ
  • 65 კგ-მდე წონის 12-დან 18 წლამდე მოზარდები — 65 მგ
  • 3-დან 12 წლამდე ბავშვები — 65 მგ
  • 1 თვიდან 3 წლამდე ბავშვები — 32 მგ
  • დაბადებიდან 1 თვემდე ბავშვები — 16 მგ

KI-ის მიღება ყველაზე ეფექტურია რადიოაქტიური იოდის ზემოქმედებამდე, ან უშუალოდ ზემოქმედების შემდეგ — მაქსიმუმ, 3-4 საათის ვადაში. მისი მოქმედება კი 24 საათის განმავლობაში გრძელდება. ლოკალური ჯანდაცვის დეპარტამენტის მიერ ხდება გაფრთხილება, თუ როდემდე უნდა გაგრძელდეს KI-ის მიღება. ხოლო რადიაციის ქვეშ მყოფი არეალიდან ინდივიდის გამოსვლის შემდეგ KI-ის მიღება არ არის საჭირო.

თუმცა ისიც უნდა გაითვალისწინოთ, რომ KI არ იცავს სხვა ორგანოებსა თუ ქსოვილებს, გარდა ფარისებრი ჯირკვლისა. ასევე, კალიუმის იოდიდი ორგანიზმს არ იცავს ისეთი გარე წყაროებიდან მიღებული რადიაციული დოზისგან, როგორიცაა რადიოაქტიური შლემი, მიწაში დალექილი რადიოაქტიური ნივთიერებების ზემოქმედება. თანაც, იოდის გარდა, იგი არ მოქმედებს სხვა ტიპის ჩასუნთქული, ან ორალურად მიღებული რადიოაქტიური ნივთიერებების გავლენაზე.

KI-ის გვერდითი ეფექტები

ჩერნობილის კატასტროფის შემდეგ პოლონეთში შესაბამისი კვლევები ჩატარდა, თუ რა გვერდითი ეფექტები ახლავს კალიუმის იოდიდის მიღებას. 270 ახალშობილს, რომელსაც 15 მგ KI-ის აძლევდნენ, გარდამავალი ბიოქიმიური ჰიპერთირეოზი განუვითარდა. ზრდასრულებსა და ბავშვებში დაფიქსირებული გვერდითი ეფექტები მოიცავს საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევებს შემთხვევების, დაახლოებით, 2%-ში და გამონაყარს – დაახლოებით, 1%-ში. ასევე, კვლევის ფარგლებში იოდისადმი გაზრდილი მგრძნობელობისა და ჰოსპიტალიზაციის სულ 2 შემთხვევა დაფიქსირდა.

წყარო: Use of Potassium Iodide (KI) During Radiological Emergencies: Information for the Public

marketer.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ოპტიკური ილუზია, რომელსაც სხვადასხვანაირად ვხედავთ

ტვიტერზე ახალი შავ-თეთრი ოპტიკური ილუზია გამოქვეყნდა, რომელშიც დიდი მნიშვნელობა ადამიანის ხედვაზეა დამოკიდებული. ილუზიას ჰიპნოზური ეფექტი აქვს და მაყურებლის უმეტესობა კომენტარს აკეთებს „45283“-ის დანახვაზე, რომელიც სინამდვილეში არ არსებობს.

რეალურად, წრიულ ილუზიაში ჩაწერილია ციფრთა კომბინაცია “3452839“, მაგრამ გარკვეული ადამიანებისთვის 3-იანი და 9-იანი ნაკლებად ჩანს. ეს ფენომენი კონტრასტული მგრძნობელობითაა გამოწვეული, რაც გულისხმობს თვალის უნარს, განასხვავოს ობიექტები დაბალ, ბუნდოვან ან მბჟუტავ განათებებში.

ჩვეულებრივ, კონტრასტის მგრძნობლობა ისეთი სიმბოლოების ამოკითხვით იზომება, რომლებიც მუქი, ნაცრისფერი ფერებიდან გადადის უფრო ღია ფერებისკენ. ასე რომ, ვისაც აქვს მაღალი კონტრასტული მგრძნობელობა, სავარაუდოდ დაინახავს ყველა რიცხვს, ხოლო ვისაც ნაკლები რაოდენობა აქვს, შეიძლება დაინახოს მხოლოდ “528”, რომლებიც აქ ყველაზე გამორჩეული ციფრებია. აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ თუ ილუზიაში პერსონაჟია და მას საერთოდ ვერ არჩევთ, უმჯობესია, თქვენი მხედველობა ექიმმა შეამოწმოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 21 22 23 24 25 98
Page 23 of 98