close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოა

კლონირებული მაკაკა ორი წლის შემდეგაც ცოცხალია

ჩინელი მეცნიერები მაიმუნების კლონირებას აგრძელებენ და ამასობაში, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მკვლევართა ჯგუფი აცხადებს, რომ მათ მიერ კლონირებული ერთ-ერთი მაკაკა უკვე ორი წელია, ცოცხალია.

შედეგად, ის ყველაზე დღეგრძელია სხვა კლონირებულ რეზუს მაკაკებს (Macaca mulatta) შორის.

საშვილოსნოში გადანერგილი კლონირებული მაკაკების ემბრიონების ნახევარი მაკეობის დაახლოებით მე-60 დღისთვის დაიღუპა. ზოგიერთმა კლონმა კვირების და თვეების განმავლობაში იცოცხლა, ზოგმაც მხოლოდ რამდენიმე საათს ან დღეს, თუკი საერთოდ ცოცხლები დაიბადებოდნენ. ამის მიზეზი დიდწილად არის განვითარების დროს გენების ექსპრესიის პრობლემა.

ორი წლის რეზუსი მაკაკა იმედისმომცემი გამონაკლისია. ის ჩინეთში, ახალი მეთოდით გამოიყვანეს, რომელიც კლონირებული ემბრიონის განვითარებადი პლაცენტის გასაუმჯობესებლად შეიმუშავეს.

ნაყოფის ზრდა-განვითარებასთან ერთად იცვლება მისი პლაცენტის გენეტიკური ექსპრესიის პროფილიც. თუმცა, კლონირებულ ნაყოფებში პლაცენტა ყოველთვის შესაბამის დროს არ გამოხატავს (ექსპრესია) შესაბამის გენეტიკურ პროფილებს.

მკვლევართა ჯგუფმა მათი მოდელი ცხოველების გადარჩენის მაჩვენებლის გაუმჯობესების გზას მიაგნო.

როგორც ჩანს, პრობლემა მომდინარეობს კლონირებული ემბრიონის სომატური უჯრედებიდან. უფრო კონკრეტულად კი, ემბრიონის გარე შრეში არსებული ტროფობლასტური უჯრედებისგან, რომლებიც განვითარებად ემბრიონს საკვები ნივთიერებებით ამარაგებენ და მოგვიანებით, ემბრიონების გადანერგვის შემდეგ, წარმოქმნის პლაცენტის დიდ ნაწილს; ეს ყველაფერი მოგვიანებით განაპირობებს დისფუნქციურ ან დეფექტიან პლაცენტას.

ამ ხარვეზების გამოსასწორებლად, გადანერგვამდე, კლონირებული ემბრიონების შიდა ფენები მკვლევრებმა სათუთად ჩაამაგრეს არაკლონირებულ ტროფობლასტებში, რითაც მისი განვითარება გადაარჩინეს.

ტროფობლასტებით ჩანაცვლების მეთოდის პრინციპი ასეთია — კლონირებული ემბრიონის შიდა უჯრედული მასა მეორე, არაკლონირებულ, ინ-ვიტრო პროცესის შედეგად შექმნილ ემბრიონში შეჰყავთ. შედეგად მიიღება ტროფობლასტების „ჰიბრიდი“ ემბრიონი, რომელიც კლონირებული არ არის.

თავდაპირველი ემბრიონი შექმნეს პროცესით, რომელსაც სომატური უჯრედების ბირთვების ტრანსფერს (SCNT) უწოდებენ; ის კვერცხუჯრედის ბირთვს სომატური უჯრედითა და სხვა ინდივიდის დნმ-ით ანაცვლებს.

SCNT იგივე მოწინავე მეთოდია, რომლითაც 1996 წელს ისტორიაში პირველი კლონირებული ცხოველი, ცხვარი დოლი შექმნეს და წარმატებით გამოიყენეს ღორებში, ძაღლებში, თაგვებში, მსხვილფეხა რქოსან საქონელსა და კურდღლებში, მაგრამ გაცილებით რთულია ასეთივე წარმატების მიღწევა პრიმატებში. ამ მეთოდით მაკაკების კლონირება ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მეცნიერებმა მხოლოდ 2018 წელს შეძლეს — როდესაც ორი კიბორჩხალაჭამია მაკაკა, (Macaca fascicularis) ჟონგ-ჟონგი და ჰუა-ჰუა დაიბადა.

მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში კლონირებული მაკაკების წარმატების მაჩვენებელი და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუმჯობესდა, ასეთი მაკაკები იშვიათად ცოცხლობენ დიდხანს. როგორც მოსალოდნელი იყო, ამან გარკვეული ეთიკური უთანხმოება წარმოშვა კვლევების ამ დარგში.

პრიმატების კლონირების მომხრეები ირწმუნებიან, რომ ადამიანის ამ უახლოეს ნათესავებში ასეთი კვლევების შესაძლებლობა ძლიერ ღირებულია დაავადებათა მოდელირებისთვის. სკეპტიკოსთა მტკიცებით კი, ასეთი შედეგები გარანტირებული არ არის და ცხოველთა კეთილდღეობის საფრთხეები ძლიერ მაღალია.

ჩინელი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ისინი საერთაშორისო ეთიკურ სახელმძღვანელოს მიჰყვებიან და მათი კვლევა, რომელიც სრულიად ლეგალურია ჩინეთში, 2018 წლიდან დღემდე შეუჩერებლად გრძელდება.

მიუხედავად იმისა, რომ ტროფობლასტებით ჩანაცვლების მეთოდმა ცოცხალი, ჯანმრთელი, ორი წლის მაიმუნი მოგვცა, აქამდე მისვლას ბევრი ცდა და შეცდომა დასჭირდა.

სომატური უჯრედების ბირთვების ტრანსფერს (SCNT) ყოველ 113 გააქტიურებულ ემბრიონზე მეცნიერებმა მხოლოდ ერთი ცოცხალი ნაყოფი მიიღეს. საშვილოსნოში გადანერგილი ყოველი 11 ემბრიონიდან მხოლოდ ერთმა წარმოქმნა ცოცხალი ნაყოფი.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

შექმნეს ელექტროგამტარი მიწა, რომელშიც მცენარეები 50%-ით სწრაფად იზრდება

შვედეთში მომუშავე მეცნიერებმა ელექტროგამტარი მიწა შექმნეს, რომლითაც მცენარეების გაზრდა ტრადიციული ნიადაგის გარეშე შეიძლება. ამისათვის მათ მეთოდი, სახელად ჰიდროპონიკა, გამოიყენეს.

ჰიდროპონიკა მცენარეების გაზრდის ერთ-ერთი ტექნიკაა. ამ დროს ნიადაგის ნაცვლად წყლის ბაზაზე შექმნილი ხსნარი გამოიყენება, რომელიც საკვებ ნივთიერებებს შეიცავს. ეს მიდგომა წყლის მოხმარებას მინიმუმამდე ამცირებს და სისტემაში საჭირო ნუტრიენტების შენარჩუნებას უზრუნველყოფს, რაც ტრადიციულ ფერმერობაში შეუძლებელია.

ჰიდროპონიკას ვერტიკალურ ფერმებშიც იყენებენ სალათის, მცენარეებისა თუ ბოსტნეულის გასაზრდელად.

მეცნიერთა მიერ შექმნილი მიწა, სახელად eSoil, ელექტრობას ატარებს და სპეციალურად მცენარეების უნიადაგოდ გაზრდისთვისაა შექმნილი. ექსპერიმენტის ფარგლებში ამ მიწაში ქერი 15 დღეში ჩვეულებრივზე 50%-ით სწრაფად გაიზარდა, როდესაც ფესვებში ელექტრულ სტიმულს აძლევდნენ.

„ასე შეგვიძლია, ნათესები უფრო სწრაფად გავზარდოთ ნაკლები რესურსით”, – განაცხადა ელენი სტარვრინიდუმ, კვლევის მთავარმა ავტორმა და ლინკოპინის უნივერსიტეტის ასოცირებულმა პროფესორმა – “ჯერ ზუსტად არ ვიცით, რა პრინციპით მუშაობს ეს, რომელი ბიოლოგიური მექანიზმებია ჩართული. აღმოვაჩინეთ ის, რომ ნათესები აზოტს უფრო ეფექტიანად ამუშავებს, თუმცა ჯერ დაზუსტებული არაა, როგორ ზემოქმედებს ელექტრული სტიმულაცია ამ პროცესზე”.

მკვლევართა განცხადებით, ჰიდროპონიკაში ხშირად მინერალურ შალს იყენებენ მცენარეების გასაზრდელად. ეს გარემოსთვის საზიანოა და ბევრ ენერგიას მოითხოვს.

მეორე მხრივ, eSoil ცელულოზისა და გამტარი პოლიმერისგანშედგება. ეს ნარევი ახალი სულაც არაა, თუმცა იგი მცენარეების გასაზრდელად პირველად გამოიყენეს.

მანამდე მკვლევრები მაღალ ძაბვას მიმართავდნენ, რათა ზრდისთვის ხელი შეეწყოთ. მიუხედავად ამისა, eSoil მცირე ენერგიას მოიხმარს და უსაფრთხო მეთოდია. კვლევის ავტორები ფიქრობენ, რომ მათი ნაშრომის გავლენით ჰიდროპონიკის კუთხით კიდევ არაერთი კვლევა ჩატარდება.

მსოფლიოში მოსახლეობის ზრდისა და კლიმატის ცვლილების გამო მწვავე კრიზისია. გონივრულია ვივარაუდოთ, რომ საჭირო რაოდენობით საკვების უზრუნველსაყოფად მხოლოდ ტრადიციული მეურნეობა არ იქნება საკმარისი.

მეორე მხრივ, ჰიდროპონიკის მეშვეობით ქალაქშიც შესაძლებელია საკვების მოყვანა, მკაცრად კონტროლირებად პირობებში. შეიძლება, იგი საკვებთან დაკავშირებული ყველა პრობლემის გადაჭრაში ვერ დაგვეხმაროს, თუმცა იმ ადგილებში მაინც იქნება გამოსადეგი, სადაც მეურნეობისთვის ცოტა ადგილი ანდა შეუსაბამო ამინდია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

როგორ ამოვიცნოთ პირის ღრუს კიბო

პირის ღრუს კიბო არის სიმსივნე, რომელიც რბილ ქსოვილებში ვითარდება – ენაზე, ლოყის შიდა ზედაპირზე, სასაზე, ტუჩებზე ან ღრძილებზე. სიმსივნე შეიძლება, ისეთ უბანში იყოს ლოკალიზებული, სადაც მისი აღმოჩენა ვერ მოხერხდეს.

სიმპტომები შეიძლება, მრავალფეროვანი იყოს, შეუხორცებელი წყლულების ჩათვლით. თუმცა ყველაზე მეტად ყურადღება უნდა მივაქციოთ ხანგრძლივად არსებულ კვანძებს პირის ღრუსა და კისრის მიდამოში, კბილების მორყევას.

ასევე, საყურადღებოა დაბუჟებული ან მგრძნობელობა დაკარგული უბნის გაჩენა ტუჩზე ან ენაზე, მეტყველებაში ცვლილებები. ასეთი ნიშნების აღმოჩენისას აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს.

განსაკუთრებით საყურადღებოა ის წყლულები, რომელიც 3 კვირის განმავლობაში არ ხორცდება. მტკივნეული წყლული, ასევე, შეიძლება კიბოს ნიშანს წარმოადგენდეს.

ასევე, განსაკუთრებით საყურადღებოა ენის გამოკვლევა – უნდა გაისინჯოს ენის ორივე გვერდითი ზედაპირი და პირის ღრუს ფსკერი. თეთრი ან წითელი ბალთები, კვანძები, დაქვეითებული შეგრძნების უბნები – ეს ის ცვლილებებია, რომელიც უყურადღებოდ არ უნდა დარჩეს.

რეკომენდებულია ლოყის ლორწოვანი გარსისა და ენის გვერდითი ზედაპირების დათვალიერება სარკის წინ კვირაში ერთხელ. ყურადღება მიაქციეთ ლორწოვანის შეფერილობის ნებისმიერ ცვლილებას.

უჩვეულო კვანძები – ლოყის სისქეში შეიძლება არსებობდეს კვანძები, რომელიც ვიზუალურად არ ჩანს. გასინჯვის დროს ცერა და საჩვენებელ თითს შორის მოაქციეთ ლოყის გარეთა და შიგნითა ზედაპირები. უმჯობესია გამოკვლევა ორივე მხარეს ერთდროულად ჩატარდეს, ორივე ლოყის სისქის უკეთ შედარების მიზნით. თუ უჩვეულო შემაგრებებს ან კვანძებს აღმოაჩენთ, მიმართეთ ექიმს.

პირის ღრუს კიბოს ყოველთვის ახლავს შეშუპება. მისი აღმოჩენა თითებით გასინჯვით არის შესაძლებელი. გაისინჯეთ თითებით ქვედა ყბისქვეშა მიდამო და ყელი, შეადარეთ ორივე მხარე ერთმანეთს. ასიმეტრიისა და ცვლილებების აღმოჩენის შემთხვევაში აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.

ხმის ჩახლეჩა შეიძლება, პირის ღრუს კიბოს უკავშირდებოდეს, თუმცა ზამთრის სეზონური ვირუსების პერიოდში აღნიშნული სიმპტომი ხშირად გვხვდება. ასეთი სიმპტომის უმიზეზოდ გაჩენის შემთხვევაში, საჭიროა ექიმთან კონსულტაცია.

კბილების მორყევა, ისევე როგორც კბილის ამოღების შემდეგ კბილბუდის შეხორცების შეფერხება, შეიძლება პირის ღრუს კიბოს ერთ-ერთი ნიშანი იყოს.

კვანძების, ბალთების, შეშუპებისა და სხვა ცვლილებების გამოსავლენად ზემოთ აღწერილი მარტივი თვითგამოკვლევითა და დათვალიერებით ადვილადაა შესაძლებელი ენის, ლოყების, ღრძილების, სასის, ნუშურა ჯირკვლების, ტუჩების, პირის ღრუს ფსკერისა და კისრის შემოწმება. საეჭვო სიმპტომის აღმოჩენის შემთხვევაში კი შესაბამისი რეაგირებაა საჭირო.

წყარო: tbiliselebi.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

დაამონტაჟეს კამერა, რომელიც ათასი წლის განმავლობაში ერთ ფოტოს გადაიღებს

არიზონას უნივერსიტეტის ფილოსოფოსმა ათასწლეულის კამერა დაამონტაჟა. ეს მოწყობილობაა, რომელიც ქალაქ ტუსონის ერთ კადრს ათასი წლის განმავლობაში გადაიღებს.

შემქმნელი ჯონატონ კიტსი ამბობს, რომ მას სურს ადამიანები კაცობრიობის წარსულზე, აწმყოსა და მომავალზე უფრო ღრმად დააფიქროს. ის ფიქრობს იმაზე, თუ როგორი შეიძლება იყოს ჩვენი საზოგაოება 31-ე საუკუნეში.

“ადამიანთა უმეტესობას მომავალზე საკმაოდ ბუნდოვანი ხედვა აქვს. თუმცა, ფაქტია, რომ ჩვენ გვაქვს ფანტაზია და შევიძლია წარმოვიდგინოთ თუ როგორი იქნება მომავალი. კონკრტულ შემთხვევაში კი ტუსონის მომავალი”, — თქვაკიტსმა.

ფოტო: Chris Richards/University Communications

კამერა ფოლადის ბოძისა და მის თავზე დაყენებული სპილენძის ცილინდრისგან შედგება. როდესაც სინათლე ცილინდრში ხვდება, ის 24-კარატიანი ოქროს თხელი ფურცლის ქინძისთავის ზომის ხვრელში გადის, შემდეგ კი ეცემა ზედაპირს. ზედაპირი ზეთის საღებავის პიგმენტითაა დამუშავებული, რომელსაც ვარდის ენდროთია ეწოდება.

ტუმამოკის გორაზე საფეხმავლო ბილიკის მახლობლად, კამერაზე შეტყობინება შეგხვდევათ, რომელიც გამვლელებს მომავალზე დაფიქრებისკენ მოუწოდებს.

როდესაც სურათი საბოლოოდ გამომჟღავნდება, ლანდშაფტის ყველაზე სტატიკური ნაწილები იქნება შედარებით მკაფიო, ხოლო რეგულარულად ცვალებადი ადგილების ფორმები უფრო ჩრდილისებრი.

სავარაუდოა, რომ ბუნებრივი ლანდშაფტი ეფექტურად იქნება აღბეჭდილი, ხოლო კადრში შენობების რაოდენობა და დიზაინი შეიცვლება საუკუნეების განმავლობაში.

როგორი იქნება სამყარო ათასი წლის შემდეგ, ძნელი წარმოსადგენია, თუმცა ეს საინტერესო სააზროვნო ექსპერიმენტია. თუ ათასწლეულით უკან გავიხედავთ, დავინახავთ შუა საუკუნეებს. ეს ის დროა, როდესაც ადამიანი ხმლებითა და ცულებით იბრძვის.

კიდევ ერთი ათასი წლის შემდეგ, კლიმატის ცვლილება, ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგია და მრავალი სხვა ფაქტორი უდავოდ ძირეულად შეცვლის პლანეტას. ცალსახაა, გარემო და ხედი, რომელსაც ახლა ყოველ დილით ფანჯრიდან ვხედავთ, კარდინალურად შეიცვლება.

კიტსი აღიარებს, რომ არსებობს “ბევრი მიზეზი”, რის გამოც ათასწლეულის კამერამ შეიძლება ვერ გაძლოს. მსგავსი კამერა აქამდე არავის შეუქმნია, თუმცა მიზანი ერთია, კამერამ 3023 წელს ათასწლეულის ფოტო უნდა გაამჟღავნოს..

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

შექმნეს ელექტროგამტარი მიწა, რომელშიც მცენარეები 50%-ით სწრაფად იზრდება

ვედეთში მომუშავე მეცნიერებმა ელექტროგამტარი მიწა შექმნეს, რომლითაც მცენარეების გაზრდა ტრადიციული ნიადაგის გარეშე შეიძლება. ამისათვის მათ მეთოდი, სახელად ჰიდროპონიკა, გამოიყენეს.

ჰიდროპონიკა მცენარეების გაზრდის ერთ-ერთი ტექნიკაა. ამ დროს ნიადაგის ნაცვლად წყლის ბაზაზე შექმნილი ხსნარი გამოიყენება, რომელიც საკვებ ნივთიერებებს შეიცავს. ეს მიდგომა წყლის მოხმარებას მინიმუმამდე ამცირებს და სისტემაში საჭირო ნუტრიენტების შენარჩუნებას უზრუნველყოფს, რაც ტრადიციულ ფერმერობაში შეუძლებელია.

ჰიდროპონიკას ვერტიკალურ ფერმებშიც იყენებენ სალათის, მცენარეებისა თუ ბოსტნეულის გასაზრდელად.

მეცნიერთა მიერ შექმნილი მიწა, სახელად eSoil, ელექტრობას ატარებს და სპეციალურად მცენარეების უნიადაგოდ გაზრდისთვისაა შექმნილი. ექსპერიმენტის ფარგლებში ამ მიწაში ქერი 15 დღეში ჩვეულებრივზე 50%-ით სწრაფად გაიზარდა, როდესაც ფესვებში ელექტრულ სტიმულს აძლევდნენ.

„ასე შეგვიძლია, ნათესები უფრო სწრაფად გავზარდოთ ნაკლები რესურსით”, — განაცხადა ელენი სტარვრინიდუმ, კვლევის მთავარმა ავტორმა და ლინკოპინის უნივერსიტეტის ასოცირებულმა პროფესორმა – „ჯერ ზუსტად არ ვიცით, რა პრინციპით მუშაობს ეს, რომელი ბიოლოგიური მექანიზმებია ჩართული. აღმოვაჩინეთ ის, რომ ნათესები აზოტს უფრო ეფექტიანად ამუშავებს, თუმცა ჯერ დაზუსტებული არაა, როგორ ზემოქმედებს ელექტრული სტიმულაცია ამ პროცესზე”.

მკვლევართა განცხადებით, ჰიდროპონიკაში ხშირად მინერალურ შალს იყენებენ მცენარეების გასაზრდელად. ეს გარემოსთვის საზიანოა და ბევრ ენერგიას მოითხოვს.

მეორე მხრივ, eSoil ცელულოზისა და გამტარი პოლიმერისგანშედგება. ეს ნარევი ახალი სულაც არაა, თუმცა იგი მცენარეების გასაზრდელად პირველად გამოიყენეს.

მანამდე მკვლევრები მაღალ ძაბვას მიმართავდნენ, რათა ზრდისთვის ხელი შეეწყოთ. მიუხედავად ამისა, eSoil მცირე ენერგიას მოიხმარს და უსაფრთხო მეთოდია. კვლევის ავტორები ფიქრობენ, რომ მათი ნაშრომის გავლენით ჰიდროპონიკის კუთხით კიდევ არაერთი კვლევა ჩატარდება.

მსოფლიოში მოსახლეობის ზრდისა და კლიმატის ცვლილების გამო მწვავე კრიზისია. გონივრულია ვივარაუდოთ, რომ საჭირო რაოდენობით საკვების უზრუნველსაყოფად მხოლოდ ტრადიციული მეურნეობა არ იქნება საკმარისი.

მეორე მხრივ, ჰიდროპონიკის მეშვეობით ქალაქშიც შესაძლებელია საკვების მოყვანა, მკაცრად კონტროლირებად პირობებში. შეიძლება, იგი საკვებთან დაკავშირებული ყველა პრობლემის გადაჭრაში ვერ დაგვეხმაროს, თუმცა იმ ადგილებში მაინც იქნება გამოსადეგი, სადაც მეურნეობისთვის ცოტა ადგილი ანდა შეუსაბამო ამინდია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

მეცნიერებმა „ხელოვნური ოქრო” შექმნეს

მეცნიერებმა მოახერხეს ოქროს მოლეკულებისგან დამზადებული წარმოუდგენლად თხელი მასალის შექმნა. 

ახალი მასალა იგივე პრინციპით იქმნება, როგორც „გრაფინი“, რომელიც გრაფიტის მოლეკულებისგან შედგება. გრაფენი საოცრად გამძლეა და სპილენძზე ბევრად უკეთ ატარებს სითბოს და ელექტროენერგიას. შესაბამისად, მოთხოვნადია თანამედროვე ტექნოლოგიურ სამყაროში.

„ოქროსფერი“ არის მასალა, რომელიც შედგება მხოლოდ ერთ შრეში განლაგებული ოქროს მოლეკულებისგან. როგორც გრაფენის შემთხვევაში, ეს სტრუქტურა ოქროს ახალ თვისებებს აძლევს, ამბობენ მკვლევრები.

კერძოდ, ახალი მასალა შეიძლება სასარგებლო იყოს წყლის გაწმენდისა და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებში. გარდა ამისა, გრაფენს შეუძლია შეცვალოს ჩვეულებრივი ოქრო თანამედროვე ელექტრონიკაში, რაც ამცირებს ოქროს ღირებულებას ამ საჭიროებებისთვის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

რატომ არ გვავიწყდება ბავშვობის მოგონებები — გამოავლინეს ცილა, რომელიც მეხსიერებაზეა პასუხისმგებელი

მკვლევრებმა გამოავლინეს ცილები, რომლებიც ჩვენს გონებაში გრძელვადიანი მოგონებების ჩამოყალიბებაზეა პასუხისმგებელი.

ამ აღმოჩენამ შეიძლება ახსნას, თუ როგორ ვინარჩუნებთ მოგონებებს ბავშვობიდან და როგორ მოგვყვება ის სიცოცხლის ბოლომდე.

საუბარია მოლეკულა KIBRA-ზე. KIBRA სხვა მოლეკულებისთვის “წებოს” როლს ასრულებს და მათ ერთმანეთზე ამაგრებს.

ხანგრძლივი მეხსიერების შენარჩუნების მექანიზმის გაგების საჭიროება

წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ინფორმაცია ნეირონებში ძლიერი და სუსტი სინაფსების სახით ინახება. სწორედ სინაფსები განსაზღვრავს ნერვული ქსელის კავშირის ტიპს და ფუნქციას.

მკვლევრებმა ყურადღება სინაფსებზე გაამახვილეს. მათ აინტერესებდათ თუ როგორ ინარჩუნებს სინაფსი მეხსიერებას ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.

სინაფსების შიგნით არსებული მოლეკულები მუდმივად მოძრაობენ. შესაბამისად, ეს მოლეკულები მუდმივად იცვლება. მკვლევრებს სურდათ გაეგოთ თუ როგორ ნარჩუნდებოდა ასეთ გარემოში გრძელვადიანი მეხსიერება.

მკვლევრებმა ყურადღება თაგვებში თირკმელსა და ტვინში გამოხატულ ცილაზე (KIBRA) გაამახვილეს. ცნობილია, რომ KIBRA-ს გენეტიკური ვარიაციები ადამიანებშიც კარგ ან ცუდ მეხსიერებასთან ასოცირდება.

თუმცა, ამჯერად, მკვლევრები KIBRA-ს სხვა მოლეკულებთან ინტერაქციაზე ფოკუსირდნენ. მაგალითად, ასეთია PKMzeta, ცილა, რომელიც აუცილებელია მეხსიერების ფორმირებისთვის.

თაგვებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ KIBRA-ს გრძელვადიანი მეხსიერების ფორმირებაში მთავარი როლი აქვს. კვლევაში ნათქვამია, რომ KIBRA მოქმედებს როგორც წებო ძლიერი სინაფსების, PKMzeta-სა და სუსტი სინაფსების დასაკავშირებლად.

შედეგები

“წინა კვლევები ორიენტირებული იყო ცალკეული მოლეკულების ინდივიდუალურ ქმედებებზე. ჩვენი კვლევა აჩვენებს, თუ როგორ მუშაობს მოლეკულები ერთად. სწორედ ამით ხდება მუდმივი მეხსიერების უზრუნველყოფა. იმის უკეთ გაგება, თუ როგორ ვინახავთ მეხსიერებას, დაგვეხმარება მეხსიერებასთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარებაში”, — ამბობენ მკვლევრები.

მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ KIBRA-PKMzeta კავშირის გაწყვეტამ შეიძლება ძველი მოგონებები წაშალოს.

კვლევა ჟურნალ Science Advances-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

4 200 კილომეტრი შეუსვენებლივ — პეპლებმა ატლანტის ოკეანე გადაიფრინეს

მოხატულ პეპლებს (Vanessa cardui) დიდი ტერიტორიის დაფარვა შეუძლიათ. თუმცა, ისტორიაში პირველად, მკვლევრებმა აღწერეს, თუ როგორ დაფრინავენ ეს არსებები ოკეანეებზე. პეპლები ამას შეუსვენებლივ აკეთებენ და ამჯერად 4 200 კილომეტრიც კი დაფარეს.

მკვლევარმა, ჟერარ ტალავერამ საფრანგეთის გვიანას სანაპიროზე რამდენიმე მოხატული პეპელა შენიშნა. პეპლებს დიდი მანძილი დაეფარათ და ისვენებდნენ. მათ ფრთები ჰქონდათ დაზიანებული.

ტალავერი განსაკუთრებით იმით დაინტერესდა, რომ როგორც წესი, მოხატული პეპლები სამხრეთ ამერიკის კონტინენტზე არ არიან. ეს ნიშნავდა, რომ პეპლებმა კონტინენტამდე ოკეანის გადაფრენით მოაღწიეს.

ტალავერმა გადაწყვიტა ეს საკითხი გამოეკვლია. ჩიტს შეგიძლია კამერა მიამაგრო, მაგრამ პეპლის შემთხვევაში ეს შეუძლებელია, ამიტომ ტალავერს და მის გუნდს მეტი შემოქმედებითობა დასჭირდა.

დნმ-ის ანალიზმა აჩვენა, რომ პეპლები არ იყვნენ ჩრდილოეთ ამერიკიდან. ეს ნიშნავდა, რომ პეპლები სამხრეთ ამერიკაში ევროპა-აფრიკიდან მოხვდნენ.

მკვლევრებმა ასევე შეისწავლეს პეპლებზე ნაპოვნი მტვრის ნაწილაკები. ეს ნაწილაკები აფრიკასთან დაკავშირდა, კერძოდ საჰარას უდაბნოში აღმოცენებულ მცენარეებთან. ამან კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ პეპლებმა ატლანტის ოკეანე ნამდვილად გადაიფრინეს.

თუმცა, იზოტოპებზე დაფუძნებული გეოლოკაციის გამოყენებით, ჯგუფმა აღმოაჩინა, რომ მწერების მოგზაურობა აფრიკიდანაც არ დაწყებულა.

“მტვრის ნაწილაკების მიხედვით პეპლებმა მინიმუმ 4 200 კილომეტრი დაფარეს. თუმცა, შესაძლებელია მათი მოგზაურობა სულაც ევროპიდან დაწყებულიყო და ასეთ შემთხვევაში მწერებს 7 000 კილომეტრი უმოგზაურიათ”, — თქვა კვლევის თანაავტორმა, კლემენტ ბატაილმა.

ჩნდება შეკითხვა, როგორ მოახერხა ეს ასეთმა პატარა არსებამ?

აქ მნიშვნელოვანი როლი ამინდმა შეასრულა. პეპლების სამხრეთ ამერიკაში აღმოჩენამდე აფრიკიდან ატლანტის ოკეანის მიმართულებით ქარი ყოფილა. ეს პეპლებისთვის ხელისშემწყობი მოვლენა იქნებოდა.

“რომ არა ქარის ფაქტორი, პეპლები მაქსიმუმ 780 კილომეტრს დაფარავდნენ. ქარმა მათ ხელი შეუწყო”, — აღნიშნეს მკვლევრებმა.

თუმცა, ამის გათვალისწინებითაც კი, ეს მაინც დიდი მიღწევაა ისეთი პატარა არსებებისთვის, როგორებიც პეპლები არიან.

კვლევა ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

როტენბურგი – ქალაქი – ზღაპარი, რომელიც ტურისტების სიმრავლით ვენეციასაც კი უსწრებს

გერმანიის ქალაქი როტენბურგ-ობ-დერ-ტაუბერი ზღაპრული სილამაზის ადგილების სიმრავლით გამოირჩევა. სწორედ აქ მდებარე ერთ-ერთი სახლი გახდა ჯეპეტოს სახელოსნოს პროტოტიპი. აქ საუბარია დისნეის მულტფილმ „პინოქიოზე“, რომელიც 1940 წელს გადაიღეს.

აქ ყველაფერი ისე ლამაზია, როგორც ზღაპარში

ძველი ხის ნაგებობა, რომელსაც გერმანიაში „ფახვერკი“ ეწოდება და რომელიც უოლტ დისნეის ჯეპეტოს სახელოსნოს პროტოტიპი იყო, ბავარიაში, პლონლაინის პატარა მოედანზე მდებარეობს. აქ დღესაც მთელი მსოფლიოდან უამრავი ტურისტი ჩადის და ფოტოებს იღებს. თუმცა როგორც ამბობენ, ეს ხდება არა იმდენად მულტფილმის გამო, არამედ იმიტომ, რომ ეს ადგილი საოცრად ლამაზი და თვალწარმტაცია. იმასაც დასძენენ, რომ ამ ქალაქმა შესანიშნავად შეინარჩუნა რომანტიკული ატმოსფერო – აქ მართლაც ყველაფერი ისე ლამაზია, როგორც ზღაპარში.

როტენბურგს უდავოდ შეიძლება ეწოდოს შუა საუკუნეების ყველაზე პოპულარული გერმანული ქალაქი და ამას არაერთი გამოკითხვის შედეგი ადასტურებს. გერმანიის ეროვნული ტურისტული საბჭოს (DZT) მიერ შედგენილი 2023 წლის ასი საუკეთესო ატრაქციის ტრადიციულ რეიტინგში, ამ ქალაქმა მეოთხე ადგილი დაიკავა. პირველი ორი პოზიცია რუსტსა და ბრიულში არსებულმა უზარმაზარმა გასართობმა პარკებმა დაიკავეს, მესამე კი – ჰამბურგის მინიატურულმა საოცრებათა ქვეყანამ. შესაბამისად, ამ სიაში როტენბურგი პირველი ქალაქია. გარდა ამისა, „ინსტაგრამზე“ მონიშვნის სიხშირის მიხედვით, გასულ წელს, როტენბურგი გერმანიის ყველაზე ფოტოგენური პატარა ქალაქების სამეულში მოხვდა. ამ ქალაქის სილამაზეს აფასებდნენ გერმანული რომანტიზმის ეპოქის მხატვრები, მოგვიანებით კი – ევროპელი ექსპრესიონისტებიც.

რაც შეეხება სტატისტიკას, როტენბურგს ყოველწლიურად ორ მილიონზე მეტი ტურისტი სტუმრობს. უმეტესობა აქ ერთი დღით ჩადის, ღამისთევის გარეშე. დაახლოებით 350 ათასი მოგზაური რჩება მხოლოდ სასტუმროში. აღსანიშნავია, რომ შობიდან მარტის ბოლომდე როტენბურგში სიმშვიდე ისადგურებს. დანარჩენი თვეების მონაცემების მიხედვით კი, ქალაქის ყოველ 2 500 მცხოვრებზე დღეში სამი ტურისტი მოდის, რაც უფრო მეტია, ვიდრე – ვენეციაში. იტალიის ქალაქში, ყველაზე დატვირთულ პერიოდებშიც კი, ეს მაჩვენებელი მხოლოდ ერთიდან ორამდე მერყეობს.

აქედან გამომდინარე, როტენბურგი ძველი ევროპული ქალაქების უმაღლეს ტურისტულ ლიგაშია, რომელშიც ასევე შედის ბელგიური ბრიუგე ან ხორვატიული დუბროვნიკი. თუმცა ზემოთ ხსენებული ქალაქებისგან განსხვავებით, როტენბურგში ოვერტურიზმის განცდა მაინც არ არის.

 

რა არის როტენბურგის პოპულარობის საიდუმლო?

 

როტენბურგის პოპულარობის საიდუმლო, ასე ვთქვათ, აშკარაა… ეს შეუიარაღებელი თვალითაც მარტივი შესამჩნევია. ქალაქმა შესანიშნავად შეინარჩუნა თავისი ისტორიული სახე, მიუხედავად იმისა, რომ მეორე მსოფლიო ომის დროს საკმაოდ დაზიანდა. ომის დასრულების შემდეგ, დანგრეული ადგილები ისტორიული ფოტოებისა და დაგეგმარების მიხედვით საგულდაგულოდ აღადგინეს. ამასთანავე, ქალაქის რეკონსტრუქციის დაფინანსებაში მონაწილეობდნენ ტურისტები, რომლებიც ადრე ეწვივნენ ამ ქალაქს და ადგილობრივი რომანტიკული ატმოსფერო ძალიან შეუყვარდათ. როდესაც ყველაფერი აღდგა, ფულის შემოდინება გრძელდებოდა, ოღონდ ამჯერად, ავთენტური იერსახის შენარჩუნებისთვის. ამ ადამიანებისა თუ კომპანიების სახელები შეგიძლიათ იხილოთ ძველი ქალაქის კედლის გასწვრივ, ქვის მემორიალურ ფილებზე სეირნობისას. განსაკუთრებით თვალშისაცემია დონორების დიდი რაოდენობა იაპონიიდან და შეერთებული შტატებიდან.

როტენბურგის ერთ-ერთი სტუმარი, მაგრამ არა ტურისტი, იყო მომავალი პაპი ფრანცისკე. 1986 წელს, 49 წლის კათოლიკე მღვდელმა არგენტინიდან, ხორხე მარიო ბერგოლიომ სამი თვე გაატარა როტენბურგში, სადაც ის მუშაობდა სადოქტორო დისერტაციაზე. კერძოდ, სწავლობდა გერმანულს გოეთეს ინსტიტუტის ადგილობრივ ფილიალში.

„თოვლის გუნდა“ და შობა როტენბურგში – მთელი წლის განმავლობაში

შეუძლებელია როტენბურგის შესახებ ისტორიის დასრულება ადგილობრივი საშობაო და ტკბილი ტრადიციების ხსენების გარეშე. ამ ქალაქს აქვს საშობაო ბაზრობა მთელი წლის განმავლობაში. ამასთანავე, აქ იყიდება ბევრი სხვადასხვა საბავშვო სათამაშო, რადგან სწორედ ამ ქალაქში მდებარეობს მსოფლიოში ცნობილი გერმანული კომპანია Käthe Wohlfahrt-ის სათავო ოფისი, რომელიც საბავშვო პროდუქციაზეა სპეციალიზებული. ვერც ტკბილეულის მოყვარულები ჩაუვლიან გულგრილად გვერდს ადგილობრივი საკონდიტრო მაღაზიების ფანჯრებს, რომლებიც მრავალფეროვანი „თოვლის გუნდებით“ (Schneeballen) არის მორთული. ეს არის რეგიონალური დელიკატესი, რომელიც სხვადასხვა ვარიაციით მზადდება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

ქალი, რომელსაც გული 25 წუთის მანძილზე გაჩერებული ჰქონდა, ცოცხალი გადარჩა – Fox News

აშშ-ს მინესოტას შტატში მცხოვრები ქალი, რომელსაც გული 25 წუთის მანძილზე გაჩერებული ჰქონდა და ორი კვირა კომაში გაატარა, ცოცხალი გადარჩა – ამის შესახებ Fox News იუწყება.

2020 წელს 48 წლის შერილ ჯორდან უინსტონს გული მოულოდნელად გაუჩერდა. ქალი საძინებელს ალაგებდა, როდესაც გონება დაკარგა. შერილის ქმარმა, უინსტონმა სასწრაფო სასწრაფო დახმარება გამოიძახა, ექიმების მოსვლამდე კი ქალს გულის არაპირდაპირი მასაჟი ჩაუტარა. შერილი საავადმყოფოში მოათავსეს, სადაც მედიკამენტოზურ კომაში შეიყვანეს.

 

 

ორკვირიანი კომიდან გამოსვლის შემდეგ შერილი თავს კარგად გრძნობს, მისი თქმით, გულთან დაკავშირებული პრობლემები არასოდეს ჰქონია.  „მიუხედავად იმისა, რომ გულისცემა 25 წუთის განმავლობაში არ მქონდა, თავს ნორმალურად ვგრძნობ და ძველებურ ცხოვრებას დავუბრუნდი“ – ამბობს ქალი.

პრობლემების თავიდან ასაცილებლად, შერილს დეფიბრილატორი ჩაუდგეს.  ექიმები ამბობენ, რომ ქალი ქმრის მიერ ჩატარბულლმა გულის მასაჟმა გადაარჩინა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 3 4 5 6 7 98
Page 5 of 98