close

ისტორია

არქეოლოგიაისტორიასაქართველო

საწურბლიას მღვიმის ნიადაგში აღმოჩენილი ადამიანის, მგლისა და ბიზონის დნმ-ი გაიშიფრა

736 views on

საქართველოს, ავსტრიის, ბრიტანეთის, დანიის, ირლანდიისა და ისრაელის სამეცნიერო ინსტიტუციების მიერ ჩატარებული ერთობლივი კვლევების შედეგად წამყვან სამეცნიერო ჟურნალში Current Biology გამოქვეყნდა სტატია „სედიმენტიდან მიღებული 25,000 წლის წინანდელი დნმ-ი, ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომის სეკვენირებული შკალა“ (Genome-scale sequencing and analysis of human, wolf, and bison DNA from 25,000-year-old sediment).

სტატიაში აღწერილია საწურბლიას მღვიმეში 25 ათასი წლის წინანდელი ადამიანისა და ძუძუმწოვრების ბირთვული და მიტოქონდრიალური დნმ-ი, რომელიც გაიშიფრა shotgun მეთოდით.

კვლევა ეყრდნობა 2012-2017 წლებში საქართველოს ეროვნული მუზეუმის, წყალტუბოს ქვის ხანის შემსწავლელი საერთაშორისო, ინტერდისციპლინური ექსპედიციის მიერ მოპოვებული მასალის ანალიზების შედეგებს. მეცნიერების ინტერნაციონალურმა ჯგუფმა გამოიყენა ინოვაციური მეთოდი და შეძლო სეკვენირების შედეგად გამოეყო გარემოს დნმ-ით მდიდარი მასალა.

Current Biology-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში აღწერილია მღვიმის ნიადაგიდან (აქამდე კვლევები ანთროპოგენურ ან ფაუნისტურ მასალაზე ტარდებოდა) მიღებული დნმ-ის გაშიფვრის შედეგად მიღებული შედეგები, რომელიც აღწერს სამი ძუძუმწოვრის პოპულაციის ისტორიას.

ამ ახალმა მეთოდმა დაამტკიცა, რომ ძვლოვანი მასალის/ჩონჩხის არ არსებობის შემთხვევაშიც კი შესაძლებელია გარემოს გენომის მიღება. ანალიზით დამტკიცდა, რომ SAT29 ნიმუში წარმოადგენს ადამიანის იმ გამქრალ გენს, რომელმაც დიდი როლი შეასრულა დღევანდელი დასავლეთ ევროპის მოსახლეობის გენეტიკაში. შედეგების გადასამოწმებლად მეცნიერებმა შეადარეს ძუძუანას მღვიმეში აღმოჩენილი ადამიანის ძვლოვან მასალას და დაასკვნეს, რომ ამ ორ ინდივიდს ერთნაირი გენეტიკური მახასიათებელი აქვს. აღნიშნული კვლევით კიდევ ერთხელ დამტკიცდა რომ, ევრაზიის კონტინენტზე, უკანასკნელი გამყინვარების შემდგომ პერიოდში, ძირითადი მოსახლეობა სამხრეთ კავკასიის გენის მატარებელია.

კვლევამ გამოავლინა სავარაუდოდ გადაშენებული კავკასიური მგლისა და ძაღლის მემკვიდრეობითი ხაზი, ასევე ევროპული ბიზონის გენი, რომლის მემკვიდრეა თანამედროვე სახეობა. მიღებული შედეგები ახალ მონაცემებს იძლევა გვიან პლეისტოცენის (ზედაპალეოლითური) ძუძუმწოვართა სამი სახეობის გენეტიკის ისტორიაში და აღწერს ნიადაგში დნმ-ის სეკვენირების ‘shotgun’ მეთოდის გამოყენების შედეგებს, რომელიც იძლევა ჩვენი წინაპრის შესახებ უფრო ფართო ინფორმაციას და მის ფილოგენეტიკური კავშირების დადგენის შესაძლებლობას.

სამხრეთ კავკასიამ, რომელიც კაცობრიობის კულტურათა გზაჯვარედინადაა მიჩნეული, კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი გეოგრაფიული, კულტურული და ისტორიული გავლენა ძველი მსოფლიოს ისტორიაში.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ისტორია

დნმ-ის კვლევის თანახმად, ლეონარდო და ვინჩის 14 ცოცხალი შთამომავალი ჰყავს

1.14K views on

ლეონარდო და ვინჩის ოჯახის დმნ-ის შესწავლის შედეგად გამოვლინდა მხატვრის 14 ცოცხალი შთამომავალი, 1-დან 85 წლამდე ასაკის. ისინი ცხოვრობენ ტოსკანაში, იტალიის ცენტრალურ რეგიონში, სადაც დაიბადა რენესანსის გენიოსი.
ისტორიული წყაროების კვლევით გამოვლინდა 21 თაობა, მათ შორის დიდი-დიდი ბაბუა – მიშელ და ვინჩიც გამოავლინეს, რომელიც 1331 წელს დაიბადა და პირველი იყო, ვინც ამ გვარს ატარებდა.
ცნობილია, რომ ლეონარდო და ვინჩის შესახებ არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ ის ოდესმე ქორწინებაში იყო ან შვილი ჰყავდა. სწორედ ის ფაქტი არის მნიშვნელოვანი, რომ და ვინჩის მამას, პიეროს ლეონარდოს გარდა 22 შვილი ჰყავდა. Y – ქრომოსომის საშუალებით კი, რომელიც შთამომავალს მამისგან გადაეცემა, მკვლევრებს საშუალება ეძლევათ აღმოაჩინონ ინდივიდების წინაპრები. ამიტომ მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ Y ქრომოსომა და ვინჩის დიდი ოჯახის ხარჯზე გავრცელდა.
21 თაობისა და ხუთი ოჯახის ტოტის გაანალიზების შემდეგ აღმოჩენილ შთამომავლებზე, რომლებიც ამჟამად სხვადასხვა პროფესიით არიან დაკავებულნი, დნმ-ის ტესტირება უახლოეს მომავალში დაიწყება. მიზანი გენიოსის დნმ-ის შესახებ ინფორმაციის მოპოვებაა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

საქართველოში აღმოჩენილი 25 000 წლის წინანდელი ქალის გენომი ადამიანთა აქამდე უცნობ პოპულაციას ეკუთვნის — რა აღმოაჩინეს საწურბლიას მღვიმეში

7.24K views on

საწურბლიას მღვიმეში, რომელიც წყალტუბოს მუნიციპალიტეტში მდებარეობს, აღმოჩენილი ნიმუშების შესწავლის შემდეგ გამოვლინდა 25 000 წლის წინ მცხოვრები ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომები.

მღვიმის ფსკერზე ათასწლეულების განმავლობაში დალექილმა მასალამ ადამიანის უძველესი გენომი, ანუ ორგანიზმის უჯრედში შენახული გენეტიკური მასალა შემოინახა. მართალია, კვლევები ისევ აქტიურად გრძელდება, მაგრამ ანალიზის შედეგად გამოვლინდა ქალის კვალი, რომელიც 25 000 წლის წინ, ბოლო გამყინვარების პერიოდში ცხოვრობდა. მიუხედავად იმისა, რომ მის შესახებ ბევრი არაფერი ვიცით, ეს ქალი მნიშვნელოვან სამეცნიერო მიღწევას წარმოადგენს.

კვლევას ვენის უნივერსიტეტის მეცნიერთა გუნდის მკვლევრი და არქეოლოგი უძღვება და მიუხედავად იმისა, რომ ქალის გენომის მხოლოდ მცირე ფრაგმენტის აღდგენა მოხერხდა, მის საფუძველზე მკვლევრებმა შეძლეს იმის დადგენა, რომ ის თანამედროვე ადამიანთა ამ დრომდე უცნობი ჯგუფის წევრი ყოფილა. ეს ჯგუფი ამჟამად გადაშენებულია, მაგრამ წვლილი აქვს შეტანილი დღევანდელი ევროპისა და აზიის მოსახლეობაში; ეს მას შემდეგ გახდა ცნობილი, რაც მისი უძველესი გენომი ამჟამინდელ ადამიანთა გენომებს შეადარეს.

“ ჩვენ მიერ მიღებული შედეგები ახალ ცნობებს გვაწვდის გვიანდელი პლეისტოცენის ხანის სამი სახეობის გენეტიკური ისტორიის შესახებ და წარმოაჩენს, რომ დანალექებში არსებული დნმ-ის პირდაპირ სეკვენირებას, მიზანმიმართული გამდიდრების გარეშე, შეუძლია მოგვცეს გენომის მასშტაბის მონაცემები წინაპრებისა და ფილოგენეტიკური ურთიერთობების შესახებ“, — წერენ მკვლევრები პუბლიკაციაში.

აღსანიშნავია, რომ საწურბლიას მღვიმეში გარდა ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომებისა, აღმოაჩინეს ქვის იარაღებიც, რომლებიც ძვალზე მეტად გამძლეა და დამატებითი ინფორმაციის წყაროა. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მღვიმეს დიდი ხნის განმავლობაში აქტიურად იყენებდნენ ადამიანები.

რაც შეეხება მგლის გენომს, აღმოჩნდა, რომ მგლის სახეობა მთლიანად შეიცვალა ბოლო გამყინვარების პერიოდში, დაახლოებით 11 000 წლის წინ. აქ აღმოჩენილი ბიზონის გენომით კი აღმოჩნდა, რომ ის დღევანდელი ევროპისა და აზიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ბიზონების გენებს ემთხვევა, მაგრამ არა ამერიკის. გამოდის, რომ ეს გენომი ორ შტოდ გაყოფილა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

საქართველოში, საწურბლიას მღვიმეში 25 000 წლის წინანდელი ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომები აღმოაჩინეს

1.26K views on

საწურბლიას მღვიმეში, რომელიც წყალტუბოს მუნიციპალიტეტში მდებარეობს, აღმოჩენილი ნიმუშების შესწავლის შემდეგ გამოვლინდა 25 000 წლის წინ მცხოვრები ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომები.
მღვიმის ფსკერზე ათასწლეულების განმავლობაში დალექილმა მასალამ ადამიანის უძველესი გენომი, ანუ ორგანიზმის უჯრედში შენახული გენეტიკური მასალა შემოინახა. მართალია, კვლევები ისევ აქტიურად გრძელდება, მაგრამ ანალიზის შედეგად გამოვლინდა ქალის კვალი, რომელიც 25 000 წლის წინ, ბოლო გამყინვარების პერიოდში ცხოვრობდა.
აღსანიშნავია, რომ საწურბლიას მღვიმეში გარდა ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომებისა, აღმოაჩინეს ქვის იარაღებიც, რომლებიც ძვალზე მეტად გამძლეა და დამატებითი ინფორმაციის წყაროა. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მღვიმეს დიდი ხნის განმავლობაში აქტიურად იყენებდნენ ადამიანები, მაგრამ ამ დროისთვის მხოლოდ ერთი ადამიანის გენომის მიღება გახდა შესაძლებელი.
კვლევას ვენის უნივერსიტეტის მეცნიერთა გუნდის მკვლევრი და არქეოლოგი უძღვება და მიუხედავად იმისა, რომ ნიმუშები ფრაგმენტულად არსებობდა, მათი ნაწილის გაერთიანება მოხერხდა, რაც საკმარისი აღმოჩნდა ინფორმაციის მისაღებად, რომ ის ადამიანის აქამდე უცნობი ჯგუფის წარმომადგენელი იყო, რომელმაც მიიღო მონაწილეობა ევროპისა და აზიის ამჟამინდელი მოსახლეობის ნაწილის გენომის განსაზღვრაში.
რაც შეეხება მგლის გენომს, აღმოჩნდა, რომ მგლის სახეობა მთლიანად შეიცვალა ბოლო გამყინვარების პერიოდში, დაახლოებით 11 000 წლის წინ. აქ აღმოჩენილი ბიზონის გენომით კი აღმოჩნდა, რომ ის დღევანდელი ევროპისა და აზიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ბიზონების გენებს ემთხვევა, მაგრამ არა ამერიკის. გამოდის, რომ ეს გენომი ორ შტოდ გაყოფილა.

წყარო:cell.com

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორიაკულტურასაქართველო

არქეოლოგიური კვლევა გრემის მთავარანგელოზთა კომპლექსში

1.27K views on

გრემის ტაძარში, სავარაუდოდ, კახეთის მეფის, ლევან ბაგრატიონის აკლდამა და ნეშტი აღმოაჩინეს. ნეშტთან ერთად, არქეოლოგებმა XVI საუკუნის რამდენიმე ნაკეთობაც ნახეს. საუკუნეების განმავლობაში ლევან ბაგრატიონის საფლავის ადგილსამყოფელი არავინ იცოდა. რამდენიმედღიან ექსპედიციაში მკვლევრები, არქეოლოგები და სპეციალისტები მონაწილეობდნენ.

ექსპედიცია 2 კვირის განმავლობაში მიმდინარეობდა. მეცნიერები ყოველთვის ვარაუდობდნენ, რომ მეფე ლევანის ნეშტი მის მიერვე აგებულ ტაძარში უნდა ყოფილიყო დაკრძალული. ეს ვარაუდი ცოტა ხნის წინ დადასტურდა.

ლევან ბაგრატიონმა, ისტორიული წყაროების მიხედვით, საქართველოში 54 წელი იმეფა. საუკუნეების განმავლობაში, მისი საფლავის ადგილსამყოფელი არავინ იცოდა. აღმოჩენების თანახმად, ყველა ფაქტი მიუთითებს, რომ აკლდამაში სწორედ ლევან მეფის ნეშტია. საბოლოო იდენტიფიცირებისთვის, აკლდამიდან აღებული ნიმუშების კვლევა ტექნიკური მეთოდებით ჩატარდება ეროვნული მუზეუმის კვლევით ინსტიტუტებსა და საზღვარგარეთის სპეციალიზებულ ლაბორატორიებში.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

 

 

 

 

სრულად ნახვა
ისტორიამსოფლიოსაქართველო

პირველად საქართველოში, პომპეის საგანძური ვანის არქეოლოგიურ მუზეუმში გამოიფინება

1.04K views on

„სიცოცხლე და სიკვდილი – დიდებული პომპეი“ – პომპეის საგანძური ვანის არქეოლოგიურ მუზეუმში

 18 ივლისიდან, ვანის არქეოლოგიური მუზეუმი საქართველოს ეროვნული მუზეუმის და საქართველოში იტალიის საელჩოს ორგანიზებით უმასპინძლებს გამოფენას „სიცოცხლე და სიკვდილი – დიდებული პომპეი”, რომელზეც წარმოდგენილი იქნება არქეოლოგიური მასალა პომპეის არქეოლოგიური პარკიდან.

თიბისი, როგორც საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ოფიციალური პარტნიორი ამ გამოფენას აქტიურად უჭერს მხარს.

თიბისი უკვე მესამე წელია ქვეყნის წამყვან სამეცნიერო, კულტურულ და საგანამანათლებლო ინსტიტუციასთან თანამშრომლობს და ამ პარტნიორობის ფარგლებში არაერთი სასარგებლო ინიციატივა განხორციელდა, რომელიც საზოგადოებას ახალი ცოდნის მიღების და მუდმივი აღმოჩენების კეთების საშუალებას თანამედროვე ფორმატების მეშვეობით აძლევს.

საქართველოში პირველად ნახავთ ანტიკური სამყაროს ისტორიის მნიშვნელოვან ეპიზოდს, რომელიც ახ. წ. 79 წელს, ვულკან ვეზუვის ამოფრქვევის შედეგად, ფერფლით დაფარული ძველი რომის დიდებული ქალაქის – პომპეის ისტორიას ასახავს. პომპეი, როგორც კარგად შემონახული ქალაქი, ანტიკური კულტურის კვლევის ერთ-ერთი მთავარი წყაროა.

ვანის მუზეუმში მოსულ დამთვალიერებელს შესაძლებლობა ექნება, იხილოს პომპეის სახელგანთქმული კედლის მხატვრობის ნიმუშები და სახლის სხვადასხვა ნაწილში (ატრიუმი, ტრიკლინიუმი, პერისტილი, ლარარიუმი, ბაღი) აღმოჩენილი მრავალფეროვანი არქეოლოგიური მასალა. ექსპოზიციაზე განსაკუთრებული ადგილი ეთმობა ოქრომჭედლობის ნიმუშებს. ასევე, წარმოდგენილია ვულკანის ამოფრქვევის შედეგად დაღუპულთა თაბაშირის მოდელები. მუზეუმის ვიზიტორი გადაინაცვლებს სამყაროში, რომელიც აცოცხლებს ანტიკური ეპოქის იტალიის ერთი ქალაქის ყოველდღიურ ცხოვრებას ახ. წ. I საუკუნეში.    

პომპეი, რომელსაც დაახლოებით სამი საუკუნეა არქეოლოგები იკვლევენ, ნათელ წარმოდგენას გვიქმნის რომის იმპერიის ქალაქების ყოველდღიურ ცხოვრებაზე. პომპეის აღმოჩენებმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა თანამედროვე ევროპული ესთეტიკის, დიზაინის, სამზარეულოს და სუფრის ტრადიციების ჩამოყალიბებაში.

სიმბოლურია, რომ გამოფენას მასპინძლობს ქალაქი ვანი, რომელიც ფართო საერთაშორისო საზოგადოებამ ოთარ ლორთქიფანიძის წიგნით გაიცნო როგორც „საქართველოს პომპეი“. წიგნი ფრანგული სახელწოდებით „Vani une Pompéi géorgienne“ გამოიცა საფრანგეთში 1995 წელს.

განახლებულ ვანის მუზეუმში „სიცოცხლე და სიკვდილი – დიდებული პომპეი” პირველი დროებითი გამოფენაა. პომპეის აღმოჩენების ნაწილი ინტეგრირებულია მუზეუმის მუდმივმოქმედ ექსპოზიციაში. დამთვალიერებელს აქვს უნიკალური შესაძლებლობა, გაეცნოს ანტიკური სამყაროს ისტორიას ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებული ფუნქციის მქონე რვასაუკუნოვანი ქალაქების – პომპეისა და ვანის – დიდებული წარსულისა და ტრაგიკული დასასრულის ამსახველი გარკვეული ეპიზოდების მაგალითზე. 

აღნიშნული გამოფენა წარმოადგენს ორი ქვეყნის ინსტიტუციებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის გაგრძელებას. 2017-2019 წლებში საქართველოში იტალიის რესპუბლიკის საელჩოს და საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ორგანიზებით, თბილისის ორ მთავარ საგამოფენო სივრცეში დამთვალიერებელმა იხილა იტალიური რენესანსისა და ბაროკოს, მოდერნისტული და პოსტმოდერნისტული ეტაპების უმნიშვნელოვანესი ავტორების შედევრები: მიქელანჯელო ბუონაროტის, ლეონარდო და ვინჩის, სანდრო ბოტიჩელის, ტიციან ვეჩელიოს, რაფაელ სანციოს, ლორენცო ბერნინის, მიქელანჯელო პისტოლეტოს, ჯორჯო დე კირიკოს და სხვათა ნამუშევრები. ასევე, იტალიური მოზაიკები კაპიტოლიუმის მუზეუმებიდან და საგანმანათლებლო-მულტიმედიური პროექტები.

გამოფენის მხარდამჭერია: თიბისი, იტალიური კომპანია “Glocal Project Consulting”, საქართველოს კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტრო, იმერეთში სახელმწიფო რწმუნებულის ადმინისტრაცია, „წინანდლის მამული”; საინფორმაციო მხარდამჭერია საქართველოს პირველი არხი.


გამოფენა დამთვალიერებელს 18 ივლისიდან სექტემბრის შუა რიცხვებამდე უმასპინძლებს.

 

მისამართი: ვანი, ოთარ ლორთქიფანიძის ქუჩა 32.

მუზეუმის სამუშაო საათები:  სამშაბათი-კვირა, 10:00-18:00 (ბოლო ვიზიტორი დაიშვება 17:30-ზე)

დეტალური ინფორმაციისთვის, ეწვიეთ ბმულს:  ვანის არქეოლოგიური მუზეუმი – საქართველოს ეროვნული მუზეუმი (museum.ge)

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაბიოლოგიაისტორია

88 წლის წინ ჩინეთში ნაპოვნი თავის ქალა შესაძლოა ადამიანის აქამდე უცნობ სახეობას ეკუთვნოდეს

974 views on

ჩინელმა მეცნიერებმა 88 წლის წინ აღმოჩენილი თავის ქალა გამოიკვლიეს და დაადგინეს, რომ ის ადამიანის აქამდე უცნობ სახეობას ეკუთვნის. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, თავის ქალა 1933 წელს, ხარბინში ხიდის მშენებელმა იპოვა. მაშინ ქალაქი იაპონური ოკუპაციის ქვეშ იმყოფებოდა. კაცს ეჭვი ჰქონდა, რომ მის აღმოჩენას კულტურული ღირებულება აქვს და თავის სახლში, ჭის ფსკერზე დამალა, სადაც ის 80 წლის განმავლობაში ინახებოდა. კაცმა ამ ამბის შესახებ ოჯახს თავისი სიკვდილის წინ უამბო, მათ კი თავის ქალა მეცნიერებს გადასცეს.

კვლევის ავტორები აცხადებენ, რომ თავის ქალა აღმოსავლეთ აზიაში სულ მცირე 146 ათასი წლის წინ მცხოვრებ 50 წლის კაცს ეკუთვნის. ახალ სახეობას Homo longi („ადამიანი-დრაკონი“) დაარქვეს. ევოლუციური თვალსაზრისით, ის თანამედროვე ადამიანის უახლოესი ნათესავია. ანალიზმა ასევე აჩვენა, რომ და Homo longi უფრო მჭიდროდ არის დაკავშირებულია ​Homo sapiens-თან ვიდრე ნეანდერტალელებთან.

„ადამიანი-დრაკონი“ სავარაუდოდ ასე გამოიყურებოდა

„აღმოჩენა კაცობრიობის ცალკეულ შტოს წარმოადგენს, რომელიც რეგიონში რამდენიმე ასეული ათასი წლის განმავლობაში ვითარდებოდა და ბოლოს გადაშენდა. ბოლო მილიონი წლის განმავლობაში ეს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნამარხი ნეშტია“, – განაცხადა ლონდონის ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმის პროფესორმა კრის სტრინგერმა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორიასაქართველო

გრემის ტაძარში მეფე ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს

1.87K views on

საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ცნობით, არქეოლოგებმა გრემის მთავარანგელოზთა ტაძარში ქართველი მეფის, ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს. ლევან ბაგრატიონი კახეთის სამეფოს მეფე იყო 1518-1547 წლებში.

მას დიდი ღვაწლის გამო „დიდისა“ და „აღმშენებლის“ წოდებაც მიენიჭა.

„მართალია, ისტორიული წყაროების და გადმოცემების მიხედვით, მათ შორის ვახუშტი ბაგრატიონის თხზულებითაც, ეს დიდი მოღვაწე ქალაქ გრემში, მისივე ძალისხმევით აგებულ მთავარანგელოზთა ტაძრის კომპლექსში უნდა ყოფილიყო დაკრძალული, მაგრამ ამ განსასვენებლის კონკრეტული ადგილი უცნობი იყო, ვინაიდან საფლავის ქვა ან სხვა ზედმიწევნითი მინიშნება არ არსებობდა,“ — წერს ეროვნული მუზეუმი.

არქეოლოგებმა ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს. ფოტო: ეროვნული მუზეუმი

მათივე ინფორმაციით, აკლდამა აძრის დარბაზის სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეში, შემაღლებული პლატფორმის ქვეშ, კედელზე გამოსახული ტაძრის გვირგვინოსანი ქტიტორის — ლევან მეფის ფერწერული გამოსახულების წინ იპოვეს. აკლდამაში ნეშტთან ერთად XVI საუკუნის რამდენიმე ნაკეთობაც აღმოჩნდა.

„გამოვლენილი ნეშტის პირველადი ანთროპოლოგიური შეფასება არ ეწინააღმდეგება საფუძვლიან მოსაზრებას, რომ აკლდამაში აღმოჩენილი ნეშტი, სავარაუდიდ, ლევან მეფეს ეკუთვნოდა. საბოლოო იდენტიფიცირებისთვის, მოპოვებული ნეშტის ფრაგმენტების და აკლდამის ინტერიერიდან აღებული სხვა ნიმუშების კვლევა ტექნიკური მეთოდებით ჩატარდება საქართველოს ეროვნული მუზეუმის კვლევით ინსტიტუტებში, აგრეთვე საზღვარგარეთის სპეციალიზირებულ ლაბორატორიებში,“ — აცხადებს მუზეუმი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ისტორიამედიცინა

ლატვიაში აღმოჩენილ ჩონჩხში ჭირის უძველესი შტამი იპოვეს

897 views on

მეცნიერებმა ჭირით დაავადებული „ნულოვანი პაციენტის“ როლზე ახალი პრეტენდენტი იპოვეს: 5 ათასი წლის წინ თანამედროვე ლატვიის ტერიტორიაზე გარდაცვლილი ადამიანის ჩონჩხში დაავადების ყველაზე ძველი შტამი აღმოაჩინეს. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, კაცის ჩონჩხში ჭირის გამომწვევი ბაქტერიის – Yersinia pestis-ის კვალი იპოვეს. ძველი ბაქტერიის დნმ-ში არ არის გენები, რომლებმაც მოგვიანებით ჭირი უფრო საშიშ დაავადებად აქცია: 5 300 წლის წინ დაავადება არ გადაჰქონდათ ტილებს, რომლებიც ვირთხებსა და სხვა მღრღნელებზე ბინადრობდნენ. მოგვიანებით, ევროპაში ჭირი სწორედ ასე გავრცელდა.

მდინარე სალაცთან ორი ადამიანის ნეშტი ჯერ კიდევ მე-19 საუკუნეში აღმოაჩინეს, თუმცა გენეტიკური ანალიზი მათ მხოლოდ ახლა ჩაუტარდათ. ჭირით ინფიცირებულის ნეშტის ანალიზით დადგინდა, რომ კაცი 20-30 წლისა გარდაიცვალა. თუმცა ის სხვებთან ერთად დამარხეს, ანუ მისი დაავადება არ აღიქვეს, როგორც რაიმე განსაკუთრებული.

„სავარაუდოდ, მას მღრღნელმა უკბინა, ის Yersinia pestis-ით დაინფიცირდა და რამდენიმე დღეში ან ერთ კვირაში სეფსისით გარდაიცვალა“,- მიიჩნევს კილის უნივერსიტეტის დოქტორი ბენ კრაუზე-კიორა.

მოგვიანებით ჭირმა მუტაცია განიცადა, უფრო გადამდები და ლეტალური გახდა. ევროპის ისტორიაში ჭირის რამდენიმე პანდემია დაფიქსირდა. ერთ-ერთის დროს, რომელიც „შავი სიკვდილის“ სახელით არის ცნობილი, მე-14 საუკუნეში კონტინენტის მოსახლეობის ნახევარი დაიღუპა.

დღეს ადრეული დიაგნოსტიკის შემთხვევაში ჭირი ანტიბიოტიკებით იკურნება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ისტორიაკულტურა

ერთადერთი სერიოზული გამოკვლევაა საბჭოთა ფილოსოფიურ ლიტერატურაში – სავლე წერეთლის “ დიალექტიკური ლოგიკა”

1.22K views on

ერთ-ერთი ცნობილი ფილოსოფოსი სავლე წერეთელი დაიბადა 1901 წლის 1 თებერვალს,ამბროლაურის რაიონის სოფელ ჯვარისაში. დაწყებითი განათლება სოფელში მიიღო.1930 წელს დამთვარა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ხოლო 1934 წელს ასპირანტურა ფილოსოფიის ისტორიის სპეციალობით.1948-1953 და 1957-1960 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფილოსოფიის ინსტიტუტის დირექტორი იყო, რომლის შექმნასა და ორგანიზაციაში დიდი წვლილი მიუძღვის. იგი იყო მრავალმხრივი მკვლევარი, ფართო დიაპაზონის მეცნიერი, მაგრამ მისი დამსახურება განსაკუთრებით მნიშვნელობანია დიალექტიკური ლოგიკის დარგში. მეცნიერის კაპიტალური ნაშრომი „დიალექტიკური ლოგიკა“,რომელიც ცნობილია უსასრულო დასკვნის თეორიის სახელწოდებით, ერთადერთი სერიოზული გამოკვლევაა საბჭოთა ფილოსოფიურ ლიტერატურაში. იგი ქართულ მეცნიერებას 35 წელი ემსახურა. 1977 წელს ნაშრომისათვის „დიალექტიკური ლოგიკა“ მიენიჭა საქართველოს სახელმწიფო პრემია. დაჯილდოვებული იყო წითელი დროშის, წითელი ვარსკვლავის, სამამულო ომის მეორე ხარისხის ორდენებითა და ოთხი საბრძოლო მედლით. იგი თვლის, რომ ლოგიკა მხოლოდ ერთი შეიძლება იყოს, ეს არის დიალექტიკური ლოგიკა, რომლის დაბალ საფეხურს ფორმალური ლოგიკა წარმოადგენს. მათემატიკური ლოგიკა მათემატიკური დისციპლინაა. დიალექტიკური ლოგიკა ონტოლოგიური მეცნიერებაა. ფორმალური ლოგიკა სასრულის ლოგიკას წარმოადგენს, დიალექტიკური ლოგიკა კი არის უსასრულოს ლოგიკა, რომელიც უზოგადესი ცნებების-კატეგორიების – საშუალებით ხორციელდება და შინაარსეული ხასიათი აქვს. არსებობს ორი ტიპის კატეგორიები: ლოგიკური კატეგორიები და ლოგიკურის კატეგორიები. ლოგიკურის კატეგორიის უარყოფა შეუძლებელია, ვიანიდან მისი უარყოფა მასვე ასაბუთებს. დიალექტიკური ლოგიკა აგებულია ამ ტიპის კატეგორიებზე. იგი ასე განსაზღვრავს დიალექტიკური ლოგიკის საგანს: “ლოგიკა არის მეცნიერება აზრის მოძრაობა– განვითარების ობიექტურ ფორმათა შესახებ”. ამ იდეის დასაბუთბას სავლე წერეთელმა მრავალი გამოკვლევა და მონოგრაფია მიუძღვნა.

მასალა მოამზადა : ლალი კიკვაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
1 … 15 16 17 18 19 … 33
Page 17 of 33