აფრიკაში, კერძოდ, კენიაში აღმოაჩინეს ადამიანის უძველესი სამარხი, რომელიც დაახლოებით 78 000 წლის წინანდელია, შუა ქვის ხანის პერიოდის. მცირეწლოვანი ბავშვის სამარხი ნაპოვნი იქნა პანგა-საიდის მღვიმეში, ბავშვის გარდაცვალების ასაკი სავარაუდოდ 3 წელი იყო, შესაბამისად, მას სახელად დაარქვეს – “Mtoto”, რაც ბავშვს ნიშნავს.
პირველად მღვიმეში ძვლები იპოვეს 2013 წელს, საფლავი კი სრულად 2017 წელს. უკანასკნელ ხანებში ჩატარებულმა კვლევებმა კი აჩვენა, რომ ორმო განზრახ იყო ამოთხრილი და მიწა შემდეგ იქნა დაყრილი. თავის ქალა კი სავარაუდოდ, რაღაცაში იყო გახვეული.
მეცნიერებისა და მკვლევარების თქმით, ბავშვი დაკრძალულ იქნა სპეციალურად გათხრილ ორმოში, სხეული კი მკერდთან მიდებული ფეხებით მოეთავსებინათ, ნაყოფის პოზიციაში, რაც აშკარად მიანიშნებს, რომ ამ პერიოდშიც კი, ადამიანები საფლავში სხეულის განლაგებაზე ზრუნავდნენ. აღნიშნული გვეუბნება, რომ დაკრძალვა რიტუალების მიხედვით ხდებოდა და სამარხი ახალ, სანდო წყაროს წარმოადგენს თანამედროვეობისთვის დაკრძალვის პრაქტიკის შესახებ.
კვლევების მიხედვით ასევე საინტერესოა, რომ აფრიკაში აღმოჩენილი ორი საკმაოდ ადრეული სამარხიდან ორივე მცირეწლოვანი ბავშვისაა. უკანასკნელი კი წარმოადგენს უძველესს და იგი ჰომო საპიენსს ეკუთვნოდა.
მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა
თანამედროვე საინგილოს ტერიტორია მოიცავს: ბელაქნის, ზაქათალისა და კახის რაიონებს. ამღამად იგი მოქცეულია აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საზღვრებში. მას უკავია კავკასიის მთაგორიანი ქედის სამხრეთი ფერდობების ტყით დაფარული ხეობები და მდინარე ალაზნის მარცხენა ნაპირის დაბლობი ადგილები. ორიოდ სიტყვით მის ბუნებას და გეოგრაფიულ მდებარეობას შევეხოთ, მისი ტერიტორია კონტრასტული ადგილმდებარეობით ხასიათდება; მისი ვაკისა და მაღალმთიანი ადგილების ბუნება და კლიმატური პირობები ერთმანეთისაგან მკვეთრად განსხვავდება. ამ ფაქტორების გამო განსხვავებულია მოსახლეობის შრომა–საქმიანობაც. დღეს საინგილოს ტერიტორიაზე სხვადასხვა ეროვნების ხალხი მოსახლეობს. ქართველები, აზერბაიჯანელები, ლეკები, მუღალები, რუსები, სომხები და სხვები. საინგილოს ქართველი მოსახლეობა დაყოფილია ორ ნაწილად: ქრისტიან ქართველებად და მაჰმადიან ქართველებად.
აუცილებლად უნდა ვახსენოთ კახის თეატრი, რომელიც ქართული კულტურის თვითმყოფადობის ნათელი გამოვლინებაა და უნიკალურ შესაძლებლობას იძლევა, ქართული კულტურის ფორმირება მოხდეს ჩვენი ქვეყნის საზღვრებს გარეთ. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ თეატრი სახელმწიფო თეატრის სტატუსს ატარებს, აქ დადგემბი ქართულ ენაზე იმართება, რეპერტუარში კი ძირითადად ვხვდებით ქართველი და მსოფლიო კლასიკოსი დრამატურგების ნამუშევრებს. ეს კულტურული კერა ჰერეთში მაცხოვრებელ ქართველებს საშუალებას აძლეს გარდა იმისა, რომ სულიერი საზრდო მიიღონ, ასევე შეინარჩუნონ კავშირი ისტორიულ სამშობლოსთან.
ცოდნის გასაღრმავებლად ლაღიძე ევროპაში გაემგზავრა, რის შემდეგაც საფრანგეთიდან საქრთველოში შუშის ბოთლების შემოტანა დაიწყეს, ასევე საჭირო გახდა ეტიკეტის შექმნა. ,,ლაღიძს წყლის“ ეტიკეტს ამშვენებდა ჩიხტიკოპიანი ქალი, რომელიც მიტროფეს დედა გახლდათ და წარწერა ,,მოითხოვეთ ყველგან“.
