ისტორია

რამდენიმე წლის წინ მსოფლიო ერთმა გასაოცარმა ისტორიამ მოიცვა – იმ დრომდე 17 წლით ადრე, დასავლეთ ჩინეთში 7.8 მაგნიტუდის სიმძლავრის მიწისძვრის შედეგად მაღარო, სადაც 118 მაღაროს მუშა იმყოფებოდა, ჩამოინგრა. მას შემდეგ მაღაროს ეს ნაწილი დახურული იყო.

მიუხედავად ამისა, მუშების ნაწილმა მიტოვებულ ადგილას სამუშაო განაახლეს, სწორედ მაშინ, შემთხვევით აღმოაჩინეს მეშახტე, რომელიც სასიკვდილო ხაფანგში 17 წელი იყო.

59 წლის გადარჩენილი მეშახტე-  ჩუნგ ვაი – ძალიან ცუდ მდგომარეობაში იყო და უახლოეს საავადმყოფოში გადაიყვანეს, სადაც ექიმებმა მისი ფიზიკური და ფსიქიკური მდგომარეობა შეაფასეს.

ეს ნამდვილი სასწაული იყო – 118 მუშიდან ერთადერთი – ჩუნგ ვაი – გადარჩა. მიზეზი კი არის გამწოვი, რომელიც მას სუფთა ჰაერს აწვდიდა. გარდა ამისა, სავარაუდო ჩამონგრევის შემთხვევაში, მაღაროში პროდუქტების დიდი მარაგი იყო. მიუხედავად ამისა, მას ვირთხების და ტარაკნების ჭამა მოუწია.

ეს არის უნიკალური შემთხვევა, როდესაც ადამიანმა ასეთ ექსტრემალურ პირობებში ამდენი ხნით გადარჩენა შეძლო.

მასალა მოამზადა: ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 საბჭოთა მოქალაქეებისათვის საყოველთაოდ ცნობილი იყო , რომ 8 მარტის თარიღი ყოველწლიურად სადღესასწაულოდ დაადგინა 1910 წელს კოპენჰაგენში გამართულმა სოციალისტ ქალთა II საერთაშორისო კონფერენციამ, კლარა ცეტკინის წინადადებით. მაგრამ, არავინ იცოდა, თუ რა მიზეზით დაკანონდა დღესასწაული სწორედ 8 მარტისათვის.

საქმე ისაა, რომ ,იმ წელს, 8 მარტს ემთხვეოდა ებრაელთა მთვარის კალენდრის მიხედვით მოძრავი ყველაზე მხიარული დღესასწაული   –  „პურიმი“ („წილისყრის დღე’“), რომელიც თანამემამულეების მხსნელ ბიბლიურ ებრაელ ქალს – ესთერს უკავშირდება. ამიტომ, გასაკვირი არ არის, რომ, როდესაც კოპენჰაგენში ფემინისტმა ქალებმა გადაწყვიტეს, ქალთა უფლებებისათვის მებრძოლი პოლიტიკური ორგანიზაციის დაარსების თარიღი დაეკონკრეტებინათ და გამოეცხადებინათ პლანეტის ყველა ქალის სოლიდარობის დღედ, ამ თარიღად არჩეული ყოფილიყო ქალის გმირული საქციელის განმადიდებელი, ებრაელთა დღესასწაული-  პურიმი.

საინტერესოა, რომ ქალების დღესთან არის დაკავშირებული ეგრეთ წოდებული კაცების დღე – 23 თებერვალი რუსეთში. საქმე ის გახლავთ, რომ ახალი სტილით 8 მარტი არის ძველი სტილით 23 თებერვალი. იმ წლებში, როდესაც ევროპელი ინტერნაციონალისტები 8 მარტის პირველ დღესასწაულებს აღნიშნავდნენ, რუსეთში, როგორც საეკლესიო, ისე საერო კალენდრით იდგა 23 თებერვალი. ამდენად, ევროპელი სოციალისტების რუსი თანამოაზრენი ქალთა ახლად დაწესებულ საზეიმო თარიღს, თავიანთი კალენდრის 23 თებერვალს აღნიშნავდნენ. ხოლო მას შემდეგ, რაც, 1917 წელს, ლენინის ბრძანებით, საერო კალენდარი შეიცვალა, დარჩა პირვანდელი რეფლექსი, რომ 23 თებერვალს „რაღაც რევოლუციური მოვლენა ხდება“. ხალხის განწყობილების სასურველი გეზით წარმართვისათვის საჭირო იყო ამ თარიღზე რაიმე რევოლუციური ღონისძიების მიბმა. შეიქმნა მითი „წითელ არმიაზე“ – მის პირველ ბრძოლასა და გამარჯვებაზე, რასაც 1918 წლის თებერვალში წითელ ჯარში მოხალისეთა მასობრივი შესვლაც დაუკავშირეს. მაგრამ, რადგან ასეთი ჯარი მაშინ პრაქტიკულად არ არსებობდა, ამიტომ 23 თებერვალი მხოლოდ 1922 წელს დაწესდა წითელი არმიის დღედ.

ასე რომ, რეალურად, ამ დღესასწაულს აღნიშნავენ დღემდე პოსტსაბჭოურ რუსეთშიც, რომელიც, სამხედრო მოსამსახურეებთან ერთად, „კაცების“ დღედაც არის სახელდებული. ფაქტი ერთია – ორივე აღნიშვნას ერთი და იგივე თარიღი უდევს საფუძვლად – კლარა ცეტკინის მიერ ეროვნული და რელიგიური ტრადიციებით ნაკარნახევი დღესასწაულის დაარსება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

საქართველოში ახალ წელს ორჯერ –  1-ლ და 14 იანვარს აღვნიშნავთ. საქართველოს გარდა ამ დღეს ახალ წლის დადგომას რამდენიმე მართლმადიდებელი ქვეყანაც ზეიმობს. ძველით ახალი წლის ტრადიცია შემონახულია ასევე რუსეთში, სომხეთში, ბელარუსში,  ყაზახეთში, მონტენეგროში, მოლდოვაში, უკრაინაში, შვეიცარიაში…

ძველით ახალი წლის აღნიშვნის ტრადიცია დაკავშირებულია ორ კალენდარულ სისტემას შორის განსხვავებასთან. ერთია იულიუსის ,,ძველი სტილის” კალენდარი, მეორე კი გრიგორიანული ,,ახალი სტილის” კალენდარი – რომლითაც ცხოვრობენ თანამედროვე ადამიანები. სწორედ ამიტომ, ახალი წელი ძველი სტილით აღინიშნება  14 იანვარს იმ ქვეყნებში, სადაც მართმადიდებლური ეკლესია კვლავ იულიუსის კალენდრით სარგებლობს.

პრაქტიკულად ყველა ევროპული სახელმწიფო გრიგორიანულ კალენდარზე გადავიდა ჯერ კიდევ XVIII საუკუნეში.

მორწმუნე ადამიანებს ძველით ახალი წელი აძლევს საშუალებას იზეიმონ ახალი წლის დადგომა, როდესაც მარხვა უკვე დასრულებულია, სწორედ ამიტომ, ქართველების გარკვეული ნაწილი მხოლოდ  14 იანვარს აღნიშნავს.

 ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ახალი წელი ნაძვის ხის გარეშე წარმოუდგენელია. ალბათ ბევრს გაგჩენიათ კითხვა, საიდან მოდის ეს ტრადიცია და რას უკავშირდება.

ბევრი მოსაზრებით, ტრადიცია XVI საუკუნიდან იღებს სათავეს –  მარტინ ლუტერმა შობის ღამეს მაგიდაზე წიფლის ხის ტოტებით გაკეთებული თაიგული დადგა და სანთლებით მორთო. სულ მალე, მთელს გერმანიაში, ყველა ოჯახის მაგიდაზე ამგვარი „თაიგული“ გაჩნდა. მოგვიანებით, წიფელი ნაძვმა შეცვალა, რომლის ზომაც დროთა განმავლობაში თანდათან იზრდებოდა. ბაფთები და ხილი, ბამბამ და მუყაოსაგან დამზადებულმა სხვადასხვა ფიგურამ შეცვალა.

ზოგადად კი, ევროპაში ნაძვის ხის ტრადიცია XVIII-XIX საუკუნეში გავრცელდა.

ელექტროობამ მანათობელი გირლანდების შექმნის იდეა გააჩინა. ნათურები სანთლებზე გაცილებით მეტხანს ანათებდნენ და ვიზუალურადაც უფრო ეფექტურად გამოიყურებოდნენ. მართალია, თავდაპირველად, კამფეტებსა და გამხმარ ხილსაც ჰკიდებდნენ, მაგრამ ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად შეიქმნა შუშის და ფაიფურის ფიგურები. დიდი ხნის განმავლობაში, მართლმადიდებლური ეკლესია ნაძვის ხეს კრძალავდა.

1916 წელს, რუსეთში წმიდა სინოდმა ოფიციალურადაც კი აკრძალა ახალი წლის ღამეს მსგავსი დეკორაციის გამოყენება. მაგრამ მოგვიანებით ეს ლამაზი სიბოლიკა მსოფლიო საშობაო  ტრადიციად ჩამოყალიბდა.

მასალა მოამზადა: ნატალია ჯალაღონიამ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”