,,სასწავლო პროცესი იმაზე უნდა იყოს ორიენტირებული, რომ მოსწავლეს ადამიანის დამახასიათბელი ერთ–ერთი მოთხოვნილება –ინტელექტუალური მოთხოვნილება (ცნობისმოყვარეობა) ე.წ. სწავლის წყურვილში გადაეზარდოს.”
დიმიტრი უზნაძე
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
,,გათავისუფლების გამო აღტაცების გრძნობას ძლიერი მწუხარება ერთვის, რადგანაც საპყრობილე, საიდანაც გავთავისუფლდი, ჯერ კიდევ ძალიან მიყვარს.”
ზიგმუნდ ფროიდი
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
ჩვენს ასაგები გვაქვს რაღაც შენობა, რომლის აგება ჩვენს წინაპრებს დაუწყიათ და შემდეგ – მისი დამთავრება ჩვენთვის გადმოუციათ. ამგვარად, დაბადებიდანვე დაყოლილი გვაქვს თან ის დანიშნულება, რომელსაც ჩვენი მთელი ძალ–ღონე უნდა მოვახმაროთ. მაგრამ რა არის ეს შენობა? მას კულტურული შემოქმედების სახელით ავღნიშნავთ.
ნივთიერ, არაორგანულ სამყაროს ღრმა პასიურობა ახასიათებს, მაშინ როდესაც შემოქმედება მოქმედებას, აქტიურ ძალას მოითხოვს. არსებობს მსოფლიოში აქტიური პრინციპი, რომელიც სულიერების სახელით არის ცნობილი. მხოლოდ მას შეუძლია მოქმედების პრინციპი იყოს.
სული ანუ აქტიური მომენტი მუდმივად უნდა ებრძოდეს ნივთიერებას (მატერიას), ანუ მსოფლიოს პასიურ მომენტს. ეს უკანასკნელი თანდათან გამჭირვალე უნდა გახდეს აქტიური მომენტისთვის, ასე ვთქვათ, განსულიერდეს. რა არის კულტულა, თუ არა პასიური მომენტების ამგვარი განსულიერება აქტიურის საშუალებით? აიღეთ მეცნიერება: უცნობი და შეუცნობელი ჩვენი გონებისთვის რაღაც პასიურ, უძრავსა და უსარგებლო სფეროს წარმოადგენს, მაგრამ როგორც კი შევიცნობთ მას, ის უკვე უცხო და უმოქმედო არაა ჩვენთვის, მისით ვსარგებლობთ და მას ვიმსახურებთ, ჩვენი მიზნების თანახმად.
აიღეთ ხელოვნება: ბუნების მკვდარი მასალა, შავი მარმარილო ან ფერადი, ხელოვანი შემოქმედის სულის შთაბერვით სულიერ არსებად იქცევა. რა არის ვენერა მილოსელი ან სხვა რომელი ქანდაკება, თუ არა სულიერი არსება?! აქ სხეული ნივთიერებაა (მარმარილო) და სული ხელოვანის იდეაა, რომელიც განხორციელებულია მკვდარ მასალაში. ამიტომაც ეს მასალა უკვე აღარაა პასიური, მკვდარი.
აიღეთ ჩვენი კულტურული ცხოვრების ყველა სხვა სფერო – ყველგან დაინახავთ მსოფლიოს განსულიერების ცდას, პასიური ნივთიერებების ძარღვებში სულის შეჭრას, მის სიცოცხლის მაჯისცემით ათამაშებას. ასეთია კულტურული ცხოვრების არსი და ასეთია ადამიანის ცხოვრების მიზანი.
დაბადების (ბიბლიის) წარმოდგენით, ღმერთმა იმით დაასრულა თავისი შემოქმედების პროცესი, რომ ადამიანის არსებაში საუკეთესოდ შეარიგა სული ხორცს, აქტიურობა – პასიურობას, სამაგიეროდ, ნივთიერების მთელი დანარჩენი მსოფლიო განუსულიერებელი დატოვა და ამით თითქოს იმთავითვე განსაზღვრული დანიშნულება მისცა ადამიანის არსებობას.
ჩვენი დანიშნულება ღვთისგან დაწყებული მსოფლიო შემოქმედების განგრძობაა, ღვთისგან დაწყებული საქმის დასრულებაა. და თუ ასეა,მაშინ ცხადია,ჩვენს გამუდმებულ, დაუღალავ შრომას მნიშვნელობა ჰქონია, ჩვენს დროულ (დროში შეზღუდულ) ცხოვრებას – ღრმა აზრი.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
თელავში ფსიქიატრიული საავადმყოფოს აშენება იგეგმება.
ფსიქიატრიული კლინიკის პროექტის განხორციელებაში საქართველოს ჩინეთი დაეხმარება.
ჯანდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, პროექტი ორ ქვეყანას შორის ,ფსიქიატრიული დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესების პროექტის განხორციელების შესახებ“ წერილების გაცვლის გზით დადებული შეთანხმების თანახმად განხორციელდება. უწყების ცნობით, სამშენებლო ფართი, დაახლოებით, 2230 კვ.მ. იქნება.
,,ჩინეთის მხარე პასუხისმგებელია პროექტის დიზაინზე, უზრუნველყოფს მშენებლობისთვის საჭირო დანადგარების, აღჭურვილობის და მასალების მიწოდებას; საქართველოში გამოგზავნის საჭირო რაოდენობის ინჟინრებსა და ტექნიკურ პერსონალს, სამშენებლო სამუშაოების შესასრულებლად, ასევე უზრუნვეყოფს დამხმარე მოწყობილობებისა და აღჭურვილობის მოწოდებას, რაც მოიცავს დამონტაჟებასა და დატესტვას. ძი იანჩისათვის მიწერილ წერილში ჯანდაცვის მინისტრი ადასტურებს, რომ საქართველო პროექტის ფარგლებში იღებს პასუხისმგებლობას, გამოყოს მიწა საავადმყოფოების ასაშენებლად და მიწის ნაკვეთი დროებითი სარგებლობისთვის მშენებლობის მიმდინარეობის პროცესში. სახელმწიფო ამ ტერიტორიაზე მიწის ზედა და მიწის ქვეშ არსებული ყველა ბარიერის დემონტაჟს განახორციელებს და სამშენებლო ობიექტებს გაწმენს. ასევე საქართველოს მთავრობა დაეხმარება ჩინელ ინჟინრებსა და ტექნიკურ პერსონალს ვიზისა და ბინადრობის ნებართვის მიღებაში’’, – აცხადებენ ჯანდაცვის სამინისტროში.
სამინისტროში აცხადებენ, რომ ფსიქიატრიული საავადმყოფო მოიცავს ამბულატორიულ, კრიზისული ინტერვენციის, ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციის მომსახურებისა და სტაციონარულ განყოფილებებს, საოფისე და აპარატურის ოთახებს, რომლებიც აღჭურვილი იქნება სათანადო დამხმარე მოწყობილობით.
წყარო: http://www.knews.ge/ge/
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
,,ჩვენ არ უნდა ვიყოთ ის, რაც დაგვემართა, ჩვენ უნდა ვიყოთ ის, ვისაც ავირჩევთ, რომ ვიყოთ.”
კარლ გუსტავ იუნგი
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
ალექსანდრე თექთუმანიძე 17 წლის მოსწავლეა თბილისიდან, რომელიც ტექნიკური საგნების სიყვარულითა და „ჩხირკედელაობით“ ბავშვობიდანვე გამოირჩევა. ამჟამად – არც მეტი არც ნაკლები, მუშაობს ხელსაწყოზე, რომლის მეშვეობითაც ადამიანს სიზმრების მართვა შეეძლება. ინოვაციური იდეის შესახებ ალექსანდრე თავად გვესაუბრება:
-ალექსანდრე, აგვიხსენი, რა არის ლუციდური სიზმარი და შენ როდის დაინტერესდი ამ ფენომენით?
-ლუციდური სიზმრების შესახებ მე-8 კლასში ჩემმა მეგობარმა მიამბო, ეს ისეთი მოვლენაა, როდესაც ადამიანი სიზმარშივე აცნობიერებს, რომ სძინავს და სიზმრის კონტროლიც შეუძლია. თუ შევადარებთ ჩვეულებრივ სიზმარს ლუციდურს, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თუ ჩვეულებრივ სიზმარში ჩვენ მას შორიდან ვნახულობთ – როგორც კინოში, ლუციდურ სიზმარში ჩვენ ამ სიზმრის ნაწილი ვართ, ისევე როგორც ვიდეოთამაშებში.
-დღეს ხელსაწყოზე მუშაობ, რომლითაც შესაძლებელი იქნება სიზმრების კონტროლი, გვიამბე რა პრინციპით იფუნქციონირებს ის?
–სიზმარი საკმაოდ დიდი თემაა სამსჯელოდ, მაგრამ შეგვიძლია მოკლედ ვთქვათ, რომ ძილის ერთ-ერთ ფაზაში სახელად – REM-ი, ადამიანი ხედავს სიზმარს. თუ ამ დროს გარეგამღიზიანებლებით მივაწვდით ინფორმაციას, იმის შესახებ რომ მას სძინავს, ადამიანს შეეძლება სიზმრის გაცნობიერება. ახლა ვაწარმოებ გამოკვლევას ოპტიმალური გამღიზიანებელის საპოვნელად და ვმუშაობ REMფაზის აღმოჩენის ხერხებზე.
ჩემი პირველი მოწყობილობის აწყობა მოვახერხე ერთ-ერთ ოლიმპიადაზე სახელად ,,Hackathon-ი”. ეს იყო დაუხვეწელი ბეტავერსია, რომელიც მხოლოდ პრეზენტაციისთვის შეიქმნა და არა გამოყენებისთვის. ამჟამად კი, ვცდილობ ჩემი იდეა ხელშესახებ რეალობად ვაქციო.
-ერთი შეხედვით, საკმაოდ უცნაური წამოწყება გაქვს, როგორია ხოლმე ადამიანების შთაბეჭდილება, როცა შენი პროექტის შესახებ იგებენ?
–შთაბეჭდილებები, როგორც წესი, განსხვავებულია. თუ ადამიანს აქამდე არ აქვს ასეთი სიზმარი ნანახი, მისთვის რთულია იმისი დაჯერება, რომ შესაძლებელია სიზმარში აცნობიერებდე, რომ გძინავს. ხოლო ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ ლუციდურ სიზმარში გამოცდილება, ეს იდეა აღაფრთოვანებთ, რადგან იციან, რამდენად კარგად გრძნობენ თავს ლუციდური სიზმრის ნახვისას.
-დაბოლოს, შენი უახლოესი სამომავლო გეგმების შესახებ გვიამბე.
-წელს ვაბარებ უნივერსიტეტში. ყველაფერი ისე თუ წავა, როგორც მე ვგეგმავ, სექტემბერში მოსკოვის ტექნიკურ უნივერსიტეტში ,,МФТИ-ში“ ვისწავლი. ბაკალავრიატის დამთავრებას იქ ვაპირებ და შემდეგ სწავლას ევროპაში ან ამერიკაში გავაგრძელებ. მოღვაწეობის სამომავლო სფერო ჯერჯერობით დაზუსტებული არ მაქვს, რადგან არჩევანი უნდა გავაკეთო ინჟინერიას, ფიზიკასა და პროგრამირებას შორის.
მასალა მოამზადა: თამარ დევდარიანმა
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
შიზოფრენია განიხილება, როგორც გონებრივი დარღვევა და მოქმედებს ადამიანის ფიქრებზე, შეგრძნებებსა და ქმედებებზე. მაგრამ ბოლო გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ შიზოფრენიის დროს ფიზიკურ ცვლილებებსაც განვიცდით – დეფორმირდება ორგანოებიც.
მეცნიერებმა დიდი ხნის მანძილზე იცოდნენ, რომ შიზოფრენიით დაავადებული ადამიანების უმრავლესობას ჰქონდა ფიზიკური დაავადებები, მსოფლიოს მოსახლეობაზე დაკვირვებისას დაადგინეს, რომ სწორედ ეს ხდება, უმეტეს შემთხვევაში, ნაადრევი სიკვდილის მიზეზი.
გამოკვლევამ აჩვენა, რომ ფსიქიკური დარღვევების მქონე პირები, 15–20 წლით ადრე ტოვებენ წუთისოფელს, ვიდრე ჩვეულებრივი ადამიანები.
წყარო: Sciencealert.com
მასალა მოამზადა: ლაშა ჯინჭარაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
ნევროზი, დეპრესია, სტრესი – ეს ყველაფერი 21-ე საუკუნის დაძაბულ რეჟიმთან საკუთრებით მჭიდროდაა დაკავშირებული. ადამიანებს, როგორც არასდროს, განსაკუთრებით სჭირდებათ, მოიპოვონ სიმშვიდე, სულიერი წონასწორობა. ამისთვის კი – არაერთო ცენტრი იქმნება, თუმცა, მათი უმეტესობა ინოვაციური და ეფექტური მეთოდებიოთ ვერ გამოირჩევა. უკვე ერთი წელია, რაც ამ ბაზარზე გაჩნდა ,,რესურსი” – ფსიქოთერაპიის, არტთერაპიისა და რელაქსაციის ცენტრი, რომლის მიზანიც სლოგანში ჩანს – ,,გზა სტრესიდან სიმშვიდისაკენ”.
როგორც ,,რესურსში” განმარტავენ, მათი მთავარი მიზანია, ადამიანებს სტრესის მოხსნაში, რელაქსაციაში დაეხმარონ. აგრეთვე – ასწავლონ, როგორ მართონ ნევროტული სიმპტომები ან როგორ მოიქცნენ პანიკური შეტევის დროს.
საინტერესოა, რომ ამ ცენტრში სხვადასხვა ფსიქოლოგიურ პრობლემაზე მუშაობენ – ნევროზზე, შიშზე, უძილობაზე, ოჯახურ კონფლიქტზე, ყოველგვარ დამოკიდებულებაზე, გარდატეხის ასაკის სირთულეებზე, ბავშვთან კრიზისული ასაკის თავისბურებებზე, დაოჯახების პრობლემებზე, სექსუალურ დარღვევებზე, გამოცდის ან გასაუბრების შიშზე, ეგზისტენციალურ კრიზისზე, თვითუკმაყოფილებაზე. ამ ყველაფერზე კი – არტთერაპევტი მერაბ ონიანი და ფსიქოთერაპევტი ნინო კანდელაკი სხვა პროფესიონალებთან ერთად მუშაობენ.
ცენტრის ინოვაციურობის იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ ერთ სივრცეში კომპლექსურად მუშაობს ფსიქოთრაპევტი, არტთერაპევტი და რამდენიმე ინოვაციური ტექნოლოგიის აპარატურა პროფესიონალი სპეციალისტებით.
ამ მხრივ, განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს მუშაობა სინგლეტურ-ჟანგბადური თერაპიის ინოვაციური აპარატით – ,,Singlet Oxygen Energy-თ“, რომელიც:
ასევე, ცენტრ ,,რესურსში” აქვთ ენერგეტიკული ცენტრების დიაგნოსტიკური აპარატურა, სადაც ჩანს ადამიანის ენერგეტიკული ცენტრებისა და მერიდიანების მდგომარეობა. ზოგადად, თითოეული ცენტრი ფსიქოლოგიურად სხვადასხვა თემაზე აგებს პასუხს და დიაგნოსტიკის შემდეგ, ამ ყველაფერს სპეციალისტები ითვალისწინებენ ფსიქოთერაპიის პროცესში. ამ დიაგნოსტიკას შეუძლია შეაფასოს ორგანიზმის საერთო ენერგეტიკული, ასევე – გულსისხლძარღვთა და ვეგეტატიური ნერვული სისტემის მდგომარეობა, ორგანიზმის ადაპტაციის დონე, ბიოლოგიური რიტმების ჰარმონიზაციის ხარისხი, პაციენტის ბიოლოგიური წლოვანება. დიაგნოსტიკისას შესაძლებელი ხდება, შეიქმნას და ჩაიწეროს სპეციალური ხმოვან–სიხშირული და სუნთქვითი ვარჯიშის რეცეპტი, რომელიც დადებითად მოქმედებს პაციენტის ჯანმრთელობასა და ზოგად მდგომარეობაზე.
ცენტრში აგრეთვე ტარდება ინოვაციური მასაჟი ვერცხლისძაფიანი სპეციალური ხელთათმანებით (წერტილოვანი ალგორითმით). ქსოვილებში ღრმა შეღწევადობით სიხშირულ–ტალღოვანი მასაჟი აუმჯობესებს ორგანიზმის იმუნურ სტატუსს, ლიმფოდრენაჟს, მიკროცირკულაციას.
არსებობს სხვადასხვა ტიპის პაკეტი, საჭიროების მიხედვით: პაკეტი ,,რელაქსი”, პაკეტი ,,რესურსი”, წონის კორექციის პაკეტი, პაკეტი ,,კოქტეილი”, უძილობის თერაპიის პაკეტი, ,,დამოკიდებულებების“ პაკეტი.
,,ძალიან გაამართლა ნევროზის დროს კომპლექსურად მუშაობამ – ფსიქოთერაპიამ ამ ინოვაციურ სადიაგნოსტიკო და თერაპიულ აპარატურასთან ერთად. ეს მიდგომა გვეხმარება ბიზნესმენებთან და დაძაბულ გრაფიკით მომუშავე ადამიანებთან, რომელთაც სტრესის მაღალი ხარისხი აქვთ. ასევე, გვაქვს ჯგუფური თერაპია ქალებისათვის და ცალკე მოზარდებისათვის, სადაც ვიყენებთ არტთერაპიულ ტექნიკებს, ტრანსულ მდგომარეობას და სხვა ფსიქოთერაპიული სკოლების მეთოდებს”,–ამბობს ნინო კანდელაკი.
ცენტრი ატარებს ტრენინგებს ფსიქოლოგებისა და ამ თემებით დაინტერესებული ადამიანებისათვის. ყოველ წელს ტარდება 5-თვიანი ტრენინგი არტთერაპიაში, არის მოკლე კურსებიც – ბავშვთა ფსიქოთერაპიაში, ფსიქოსინთეზში, ზღაპრით თერაპიაში, სხეულზე ორიენტირებულ ფსიქოთერაპიაში. ,,რესურსი” კომპანიებს საავტრო ტრენინგს სთავაზობს არტთერაპიის ტექნიკებით.
მასალა მოამზადა: ნატალია ჯალაღონიამ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ საშინელ, რთულ ბავშვობასა და კრეატიულობას შორის მყარი კავშირი არსებობს. კალიფორნიის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფსიქოლოგებმა შეისწავლეს 234 პროფესიონალი არტისტი, მათ აინტერესებდათ, თუ რა იყო მენტალური დისბალანსის მიზეზი.
ისინი ამბობენ, რომ ბავშვები, რომლებსაც რთული ცხოვრების დასაწყისი ჰქონდათ, იყვნენ შებოჭილნი და ვერ გამოხატავდნენ თავის ნიჭიერებასა და აზრებს, მომავალში კი – მათში კრეატიულობამ იფეთქა და დიდი ხნის დაგროვებული იდეები, ნიჭი მოზრდილ ასაკში გამოამჟღავნეს.
გამოკვლევაში მონაწილეობა მიიღეს 83–მა მსახიობმა, დიზაინერმა და რეჟისორმა, 129 მოცეკვავემ და 20–მა მომღერალმა.
წყარო: Sciencealert.com
მასალა მოამზადა: ლაშა ჯინჭარაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
ხშირად ზღვარი ფსიქიურ აშლილობების დიაგნოსტირებისას პიროვნების ინდივიდუალიზმზე გადის, უპირველეს ყოვლისა, უნდა განვმარტოთ ცნება ფსიქიკური აშლილობის შესახებ. ფსიქიკური აშლილობების დროს ადგილი აქვს არატიპურ, სხვებისთვის ხელისშემშლელ, დეზადაპტურ და საფუძველს მოკლებულ ქცევას. მედიცინამ ფსიქიკური დარღვევები ავადმყოფობად მხოლოდ მეთვრამეტე საუკუნეში სცნო, ხოლო მეცხრამეტე საუკუნეში აღიწერა ,,სულით ავადმყოფთა” ჩივილები ანუ სიმპტომები და მათი თანმხლები ობიექტური გამოვლინებები – ნიშნები. სიმპტომებისა და ნიშნების ნაკრებს, თავის მხრივ, წარმოადგენს სინდრომი. სწორედ სინდრომის საფუძველზე გამოიყო დაავადებათა სახეები – ნოზოლოგიები.
ფსიქიკური დაავადების თავდაპრველი გაგება ფროიდმა ნევროზების, უმეტესად ე.წ კონვერსიული ისტერიის მკურნალობის გამოცდილებაზე დააფუძნა. ამჟამად უფრო გავრცელებული მიდგომის თანახმად, ფსიქიკური აშლილობა ბიოლოგიური, სოციოკულტურული და ფსიქოლოგიური ფატების შეხამებასა და ურთიერთქმედების შედეგს წარმოადგენს.
ტრადიციულ კლასიფიკაციაში დაავადებათა რამდენიმე ჯგუფი გამოიყოფოდა; მათ შორის მაინც უმთავრესი ფსიქოზებისა და ნევროზების გამიჯვნა იყო. ფსიქოზის დროს ადამიანი კარგავს რეალობასთან კონტაქტს, აღენიშნება ირაციონალური იდეები და დამახინჯებული აღქმა. ხოლო ნევროზის შემთხვევაში ადამიანი იტანჯება, მაგრამ ინარჩუნებს რაციონალური აზროვნებისა და სოციალური ურთიერთობების უნარს.
რაც შეეხება შიზოფრენიას ეს არის სერიოზული ფსიქოტური დარღვევების ჯგუფის საერთო სახელი, რომემლიც ხასიათდება დეზორგანიზებული ან ბოდვითი აზროვნებით, დამახინჯებული აღქმით, არაადეკვატური ემოციებითა და ქცევით. შიზოფრენიის ძირითადი სიმპტომები არის აზროვნების დეზინტეგრაცია, ე.წ პარანოიდური შიზოფრენიის შემთხვევაში აზროვენება ბოდვის ხასიათს იძენს, ხშირია ჰალუცინაციები, იკარგება კონტაქტი გარემოცვასთან და ადამიანი იკეტება საკუთარ თავში, ირღვევა ქცევითი სფერო, ამის გამოვლინებაა აბულია ანუ ქცეის რეგულაცის პათოლოგიური დაქვეითება. ხოლო ე.წ კატატონიური შიზოფრენიის დროს თავს იჩენს ქცევის მოტორული ფუნქციის თავისებური შეცვლა, დაწყებული გადაჭარბებული მოძრაობით დამთავრებული სრული სტუპორით. ასევე ახასიათებთ ნეგატივიზმი – უაზრო წინააღმდეგობის გაწევა, მუტიზმი, ე.წ დეზორგანიზებული შიზოფრენიის დროს უვითარდებათ უთავბოლო მეტყველება, ქცევისა და ემოციის შეუსატყვისობა. ე.წ არადიფერენცირებული შიზოფრენია მოიცავს დაავადების ყველა იმ ფორმას რომელიც შიზოფრენიის ზემოთ აღნიშნულ სახეობებს არ განეკუთვნება.
თანამდეროვე მკვლევარების უმეტესობა მას აბსოლუტურად სომატურ დაავადებად მიიჩნევს და ტვინის სტრუქტურულ დაზიანებებს ან იქ მიმდინარე ბიოქიმიურ პროცესებს და გენეტიკურ ანომალიას უკავშირებს.
სხვები, ამასთან ერთად, ფსიქოლოგიური მიზეზების არსებობასაც აღიარებენ. ის რომ შიზოფრენიის აღმოცენებაში გენეტიკური ფაქტორი მონაწილეობს ეჭვს არ იწვევს. გარემოს უთუოდ მიუძღვის თავისი წვლილი, თუმცა ჯერ ვერ მოიძება ერთი ისეთი გარეგანი მიზეზი, როემლიც შეძლებს ამ დაავადების გამოწვევას იმათში, ვისაც არ ჰყავთ შიზოფრენიით დაავადებული ნათესავები.
როდესაც ფსიქიკურ აშლილობებზე ვსაუბრობთ, შეუძლებელია არ შევეხოთ აფექტური აშლილობებს, რომელის დროს მთავარი დარტყმა ემოციურ და ნებელობით სფეროზე მოდის. ძირითადად განასხვავებენ ბიპოლარულ აფექტურ აშლილობას და დიდ დეპრესიას.
ბიპოლარული აშლილობები ხასიათდება ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო ემოციური მდგომარეობის მანიაკალურის და დეპრესიულის მონაცვლეობით. დიდი დეპრესიის , ანუ მონოპოლარული დარღვევისას ემოციური სფერო მხოლოდ ერთი მიმართულებით არის შეცვლილი. ბიპოლარლი აშლილობა ხასიათდება შეტევის ფაზებით და შეტევათაშორსი ინტერვალებთ- რემსისებით. მანიაკალური მდგომარეობას კი ახასიათებს აგზნებულობა, ჰიპერაქტიურობა, ჭარბსიტყვაობა, ზედმეტი ოპტიმიზმი.
ხშირად გვსმენია ფრაზა ,,დეპრესიაში ვარ“, რაც ძალიან აქტუალურია ცხოვრების არსებული რიტმიდან გამომდინარე. სანამ საკუთარ თავს დავუსვამთ დიაგნოზს უმჯობესია დეპრესიის შესახებ უფრო დეტალური ინფორმაციას გავეცნოთ. დეპრესია მანიის საპირისპირო მდგომარეობაა. იგი ხასიათდება განსაკუთრებულად გამოკვეთილი უარყოფითი ემოციური ფონით, ცვლილებებით მოტივაციურ-ნებელობით სფეროში და საერთო ქცევითი პასიურობით.
დიდი დეპრესიის დროს ხშირად თავს იჩენს კოგნიტური სფეროს ფუნქციონიერბის ზოგადი დაქვეიტება, აზოვნება შნელებულია, ყურადღების კონცენტრაცია გართულებული, დამახსოვრება და გახსენება გაძნელებული, დამახასიათებელია აკვიატებული აზრები, უსუსურობის გრძნობა, პერსპექტივის უქონლობის მწვავე განცდა, განადგურებულია სუბიქტის თვითშეფასება, შეცვლილია დროის აღქმა, ქცევა ხდება შენელებული და უინიციატივო, ადამიანი დასუსტებულია , მალე იღლება, შესამჩნევად იკლებს მოქმედების პროდუქტიულობა, ადამიანმა შეიძლება თვითკვლელობის მცდელობა განახორციელოს.
დეპრესიის იოლ ფორმებს კი შიაძლება დაწეული ფუნქციონალური მდგომარობის ხასიათი ჰქონდეს, რასაც პერიოდულად თითქმის ყველა განიცდის.გამოყოფენ აგრეთვე ე.წ ,,ნევროტულ დეპრესიას” რომელიც ნაკლებად მძიმეა და უპირატესად დაღლილობის ან სტრესის შედეგად აღმოცენდება.
რაც შეეხება შფოთვით აშლილობებს, მათ აქვთ რამდენიმე ფორმა რომელთა საერთო სიმპტომებია ირაციონალური შფოთვის ან შიშის გრძნობა და მისგან თავის დაღწევის მცდელობა.
ფობია წარმოადგენს კონკრეტული ობიქტების, ქცევებისა და სიტუაციების ძლიერ და უსაფუძვლო შიშს. ე.წ სპეციფიკური ფობიების ჩამოყალიბება ჩვეულებრივ გარდამავალ ასაკში ხდება, როგორებიცაა აგორაფობია – ღია სივრცის შიში, კლაუსტროფობია – დახურული სივრცის შიში, აკროფობია – სიმაღლის შიში, ზოოფობია – ცხოველების შიში და ა.შ.
ე.წ სოციალური ფობიების შემთხვევაში ადამიანს ეშინია, რომ უუნარო ან დამცირებული გამოჩნდება სხვის თვალში.ხოლო გენერალიზებული შფთვითი აშლილობებსიას შფოთვა არ არის დაკავშირებული რაიმე კონკრეტულთან – იგი ყოვლისმომცველი და უსასრულოა. ამ დარღვევის მქონე პირები მუდამ არიან დაძაბულნი, ცუდის მოლოდინში, ახასიათებთ ჭირვეულობა, ზემგრიძნობელობა, უჭირთ კონცენტრაცია,უჭირთ გადაწყვეტილეების მიღება, აწუხებთ უძილობა, ახასიათებთ გაძლიერებული გულისცემა, ოფლიანობა, კუჭის აშლილობა და ა.შ.
შფოთვითი აშლილობების პანიკური ფორმის დროს შფოთვა პერიოდულად იღებს ე.წ პანიკური შეტევის სახეს,ხოლო მისი ფიზიკური სიმპტომებია გახშირებული სუნთქვა, თავბრუსხვევა,კანკალი, ტაქიკარდია, გულისყრა. ამის შედეგია აგორაფობია ანუ სახლის გარეთ , გასაკუთრებით ხალხმრავალ ადგილებში მარტო ყოფნის შიში.
ობსესიური და კომპულსური აშლილობების შემთხვევაში ადამიანს აწუხებს აკვიატებული აზრები (აბსცესია) ან რაიმე მოქმედების შესრულების დაუძლეველი სურვილი (კომპულსია), რომლებსაც არავითარი რაციონალური გამართლება არ აქვთ.
ამჟამად უფრო გავრცელებული შეხედულებების მიხედვით ფობია აღმოცენდება დასწავლის შედეგად.
დისოციაციური აშლილობები წარმოადგენს სინდრომების ჯგუფს , რომელიც ხასიათდება ფსიქიკური ფუნქციების, მე-ს რეალურობის ან მოტორული ქცევის ინტეგრირებულობისა და ერთიანობის უეცარი დარღვევით რის გამოც ამ ფუნქციების ნაწილი იკარგება. თვითონ დისოციაციური აშლილობა ვლინდება ფსიქოგენური ამნეზიის,ფსიქოგენური გაქცევის,პიროვნეიბის იდენტობის დარღვევის, დეპერსონალიზაციის სახით.ეს უკანასკვნელი არის საკუთარი თავის აღქმის დარღვევა იმ დონემდე, რომ საკუთარი თავის რეალობის განცდა დროებით ქრება.
სომატომორფული აშლილობის შემთხვევაში წინა პლანზეა არა ფსიქიკური , არამედ ფიზიკური სიმპტომები.ავადმყოფს აღენიშნება სხვადასხვა სახის სხეულებრივი ჩივილები ისე რომ არ არსებობს არავითარი ორგანული ნიშანი, როემლიც შეიძლება მიაკუთვნო მედიცინაში ცნობილ დაავადებებს. ამ ანომალიებში შედის კონვერსიული აშლილობები(კონვერსიული ისტერია). იპოქონდრია კონვერსიულ აშლილობებში ყველაზე მეტად არის გავრცელებული. იგი ვლინდება გადამეტებულ წუხილში საკუთარ ჯანმრთელობაზე. იგივე ხდება ე.წ სომატიზებული აშლილობებისას.
პიროვნების აშლილბები ყოვეთვის დიდ ყურადღებას იპყრობს, რადგან რთულია მისი გამიჯვნა პიროვნების ინდივიუალიზმისგან. პიროვნული აშლილობები, არსებითად, ხასიათის თავისებურებების პათოლოგიური ცვლილებაა, მას ფსიქოპატიასაც უწოდებენ.მისი დიაგნოსტიკური კრიტერიუმებია ხასიათის პათოლოგიური ნიშნების ტოტალურობა და ამ ნიშნების სტაბილურობა ბავშვობიდან უმეტესად მოზარდობიდან მოყოლებული, ისინი ადამიანს მთელი ცხოვრების მანძილზე მიყვება.
განასხვავებენ პიროვნების აშლილობის რამდენიმე სახეობას:
პარანოიდული – პიროვნებისთვის დამახასიათებელია ზღვარგადასული ეჭვიანობა, სხვებისთვის ბოროტი ზრახვების მიწერა
შიზოიდური – პიროვნებას არ გააჩნია სოციალური ურთიერთობების სურვილი და ორიენტირებულია თვითიზოლაციაზე
ისტერიული – პიროვნებას ახასიათებს ქცევის თეატრალურობა და ექსპრესიულობა, დემონსტრაციული ემოციურობა, საკუთარი პერსონისადმი ყურადღების მიპყრობის მუდმივი სწრაფვა
ნარცისული – პიროვნება გადაჭარბებულად აფასებს საკუთარი პერსონის მნიშვნელობას და არაფრად აგდებს სხვების უფლებებს
დამოკიდებული – პიროვნება უკიდურესად მორჩილია და განიცდის მფარველობის ქვეშ ყოფნის მუდმივ მოთხოვნილებას
განრიდებული – პიროვნება არის უაღრესად მორცხვი და მორიდებული, შეპყრობილია სოციალურ სიტუაციებთან დაკავშირებული შიშებით
პასიურ–აგრესიული – პიროვნება არაპროდუქტიულია, უზომოდ ჯიუტი, ჯიბრიანი, მუდმივად მოკამათე
ანტისოციალური (სოციოპათი) – პიროვნებას ფაქტიურად არ გააჩნია უნარი მოიქცეს სოციალური ნორმების შესაბამისად, დაამყაროს მტკიცე სოციალური ურთიერთობები, შეასრულოს სოციალური ვალდებულებები, არ აქვს დანაშაულის განცდა.
ფსიქიკური აშლილობების მკურნალობა დამოკიდებულია , როგორც თვით დაავადების ხასიათზე , ისე ზოგად თვალსაზრისზე ფსიქიკური აშლილობების ბუნების შესახებ.თუ ეს თვალსაზრისი ბუნებრივია ბიოლოგიურ მიდგომას შეესაბამება მკურნალობაც ბიოლოგიური მეთოდით წარიმართება: მედიკამენტები,ნეიროქირურგია, ელექროშოკური თერაპია. ხოლო თუ დაავადების ბუნება ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით არის განპირობებული, მაშინ აქცენტიც ფსიქოთერაპიაზე გაკეთდება.
მასალა მოამზადა: მაკა დოლიძემ – დავითიანნის ფსიქოლოგიის ცენტრი
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
