ფსიქოლოგია

ნეიროფსიქოლოგმა თამარ გაგოშიძემ მშობლებს ურჩევს,  რომ შვილებისთვის მისაბაძ მაგალითებად იქცნენ. მისი  თქმით, მშობელს ბავშვისთვის ბოდიშის მოხდა უნდა შეეძლოს.

„ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ როდესაც რაღაც გვეშლება და ბავშვსაც რაღაც ეშლება, ტრაგიკული სახე ამას არ მივცეთ. ბავშვს შეიძლება ბოდიში მოუხადო, რომ შეგეშალა, რომ უყვირე, რომ გამოხვედი წყობიდან. არ არის ეს შენი ავტორიტეტის დაცემა. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი მაგალითი ბავშვისთვის. შენ აძლევ მას მაგალითს, რომ ბოდიში მოიხადოს. დღევანდელმა ბავშვმა არ იცის არც ბოდიში, არც გამარჯობა, არც ნახვამდის. „თუ შეიძლება“ ხომ არ იცის და არ იცის. ვინ უნდა ასწავლოს ეს? უცხო საზოგადოებაში რომ შევა, ნივთს რომ მოკიდებს ხელს და აიღებს, რომ ვეკითხებით: „თუ შეიძლება?“ მერე ისიც იმეორებს. ​ასეთი რაღაცები დაკავშირებულია ეთიკურ განვითარებასთან.“

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

უცნობი არ არის, რომ პაციენტებს შინაური ცხოველები ჯანმრთელობის პრობლემებთან
გამკლავებაში ხშირად უწევენ დახმარებას. შინაური ცხოველების თერაპია კი არის მართვადი
ურთიერთობა ადამიანსა და გაწვრთნილ ცხოველს შორის.

თერაპიის მიზანია ონკოპაციენტებს, გულის დაავადებებისა და მენტალური პრობლემების მქონე
ადამიანებს დაეხმარონ გამოჯანმრთელებაში და მკურნალობასთან დაკავშირებული სირთულეების

დაძლევაში. ცხოველებს შეუძლიათ შეამციროს არტერიული წნევა, გააუმჯობესონ გულ-
სისხლძარღვთა მუშაობა, ენდორფინისა და ოქსიტოცინის გამოყოფას შეუწყონ ხელი.

ძაღლები და კატები ყველაზე ხშირად გამოიყენება შინაური ცხოველების თერაპიაში. იშვიათ
შემთხვევებში, მაგრამ თერაპია შესაძლოა რისკებთანაც იყოს დაკავშირებული, რაშიც მოიაზრება
უსაფრთხოება და სანიტარული პირობები.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

შიზოფრენია განიხილება, როგორც ტვინის, გონების დარღვევა და მოქმედებს ადამიანის
ფიქრებზე, შეგრძნებებსა და ქმედებებზე. მაგრამ ბოლო გამოკვლევებმა აჩვენეს, რომ
ორგანოებიც იცვლებიან, იღებენ დეფორმაციას ფსიქიური დარღვევისას.
მეცნიერებმა დიდი ხნის მანძილზე იცოდნენ, რომ შიზოფრენიით დაავადებული
ადამიანების უმრავლესობას ჰქონდა ფიზიკური დაავადებები, მსოფლიოს
მოსახლეობაზე დაკვირვებისას დაადგინეს, რომ სწორედ ეს ხდება უმეტეს შემთხვევაში
ნაადრევი სიკვდილის მიზეზი.
გამოკვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანები ფსიქიური დარღვევებით, 15–20 წლით ადრე
ტოვებენ წუთისოფელს, ვიდრე ჩვეულებრივი ადამიანები. საბოლოოდ შეგვიძლია
ვთქვათ, რომ შიზოფრენია იწვევს ფიზიკური მდგომარეობის მკვეთრ დაზიანებებს.

წყარო : Sciencealert.com

მასალა მოამზადა : ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ყველამ კარგად იცის, რომ საკუთარ თავზე ზრუნვა წარმატების აუცილებელი ნაწილია, რადგან სტრესს ამცირებს და ავადმყოფობისგანაც გიცავთ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, როგორ შეძლებთ თქვენს ბიზნესზე ყურადღების გამახვილებას თუ გამუდმებით სტრესის ქვეშ ხართ და ჯანმრთელობის პრობლემების მოგვარებას ცდილობთ?

მაგრამ, როგორც მწერალი ჯასტინ მასკი, ილონ მასკის ყოფილი მეუღლე განმარტავს, საკუთარ თავზე მთელი რიგი სხვა მიზეზების გამოც უნდა იზრუნოთ.

„საკუთარ თავზე ზრუნვა ზეადამიანურ ენერგიას მოგცემთ და ამტანს გაგხდით. თუ წინაპრებმა განსაკუთრებული გენეტიკა არ გადმოგცეს მემკვიდრეობით, მიზნად დაისახეთ და თქვენი პოტენციალი ბოლომდე გამოიყენეთ. გზად მრავალი პრობლემა შეგხვდებათ – დაღლილობა ხშირი ფრენების გამო, უმადობა,თავის ტკივილი; გონების გადაღლა, განუწყვეტელი წვეულებები, მარტოობა, უაზრო შეხვედრები, წარუმატებლობები, ოჯახური დრამა; პრობლემები მნიშვნელოვან ადამიანთან, რომელსაც იშვიათად ხედავთ; ბნელი ღამეები, სულს რომ გიფორიაქებთ; ადამიანები, რომლებიც გღლიან და გაღიზიანებენ, აუცილებელზე გაცილებით ნაკლები ძილი და ა.შ. ჯანმრთელობაზე ზრუნვა ფუჭად არ ჩაივლის,  აუცილებლად უკან დაგიბრუნდებათ და გონებაც გამჭრიახი გექნებათ“.

Inc.com

მასალა მოამზადა : ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ორგანიზაცია „ბავშვი, ოჯახი ,საზოგადოების“ ბავშვთა ადრეული განვითარების სპეციალისტი, სოფო მელაძე ბავშვებში მეტყველების განვითარების შესახებ Facebook-ის საკუთარ გვერდზე წერს და ეტაპებს ბავშვთა ასაკის მიხედვით ასახელებს.

🔹 0-6 თვე – თვალს აყოლებს მოსაუბრეს, აბრუნებს თავს ხმის მიმართულებით. ცნობს დედას. ღუღუნებს. შესაძლოა ღუღუნის დროს გამოთქვას ა, ი, გ.

🔹 6-12 თვე – ტიტინებს. ცდილობს გაიმეოროს უფროსის მიერ წარმოთქმული ბგერები. იყენებს ბგერათა მიმდევრობას რაიმე სიტყვის გამოსახატავად, მაგ: ნტა- წყალთან ასოცირებულია. მოსაუბრის მარტივ ინსტრუქციებს პასუხობს მოტორული მოძრაობით, მაგ: ტაშის დაკვრა, სათამაშოს მიწოდება. როცა ასახელებენ პიროვნებას/საგანს ცდილობს მას შეხედოს, მაგ: დედის ხსენებაზე უყურებს დედას.

🔹 1-2 წელი – ჩნდება პირველი გააზრებული სიტყვები. მიუთითებს სხეულის ერთ ნაწილზე მაინც. ადეკვატურად რეაგირებს ნაცნობ სიტყვებზე. ესმის და ასრულებს ერთსაფეხურიან ინსტრუქციას. ესმის 50-80 მდე სიტყვა. ესმის მარტივი შეკითხვები.

🔹 2-3 წელი – ესმის რამდენიმე ასეული სიტყვა (300-მდე). იყენებს 2-3 სიტყვას, მაგრამ ზოგჯერ გრამატიკულად სწორად არ ადგენს წინადადებებს. სიტყვიერად პასუხობს მარტივ შეკითხვებს. ასრულებს 2-საფეხურიან ინსტრუქციას. სიამოვნებით უსმენს მოკლე ზღაპრებს, ხშირად ილუსტრაციებით თვითონაც ცდილობს ამბის მოყოლას. მიუთითებს სხეულის 6 ნაწილზე. განასხვავებს მინიმუმ 3 ფერს.

🔹 3-4 წელი – სწავლობს ზედსართავ სახელებს, მაგალითად იცის რომელია დიდი/პატარა, მაღალი/დაბალი. იწყებს მრავლობითი რიცხვის გამოყენებას. იყენებს ბევრი/ცოტა-ს. იწყებს კითხვების დასმას. ესმის 1500 მდე სიტყვა. იწყებს სივრცითი მიმართებების გამომხატველი სიტყვების გამოყენებას. მაგ: შიგნით, გარეთ, ზემოთ, ქვემოთ.

🔹 5 წელი – მდიდრდება მისი სიტყვათა მარაგი. უკვე იყენებს ემოციების გამომხატველ სიტყვებს. ემოციასა და მიმიკას აკავშირებს. იწყებს არსებითი და ზედსართავი სახელის სწორად შეწყობას ბრუნვასა და რიცხვში. მოყოლის დროს რამდენიმე წინადადებას აკავშირებს კავშირებით. იყენებს გარემოებისა და განსაზღვრების აღმნიშვნელ სიტყვებს, მაგ: ჩქარა გაიქცა. ჰყვება წარსულში მომხდარ ამბავს. სვამს კითხვებს რატომ? როდის? სად?

🔹 6 წელი – შეუძლია, განასხვაოს რეალური და გამოგონილი სიტყვები. სწორად რამოდენიმე სპეციალური და ტექნიკური ტერმინი, მაგ: პედიატრი- ბავშვების ექიმია. ასახელებს საპირისპირო მნიშვნელობის მქონე სიტყვებს. სვამს კითხვებს უცნობი სიტყვის მნიშვნელობის გასაგებად. ზღაპრის მოყოლისას ცდილობს გამოიცნოს რა მოხდება. შესაძლოა გამოთქვას პირველი ვარაუდები. იწყებს მაქვემდებარებელი კავშირების გამოყენებას: რომ, რომელიც, თუ, რადგან. იცვლის ინტონაციას, ანუ ხვდება რომ ოჯახის წევრს სახლში სხვანაირად უნდა მიმართოს ხოლო უცხო ადამიანს ქუჩაში შედარებით მორიდებულად.

* სპეციალისტმა სტატია დაამუშავა გაეროს ბავშვთა ფონდის 2010 წლის პუბლიკაციით „ადრეული განვითარების სტანდარტები”, ასევე – ვ. ბრიუგე და კ. მოსის წიგნით „ასე სწავლობენ ბავშვები ლაპარაკს”.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბედნიერება ჩვენშია, მე ასე მგონია და არამარტო მე მგონია ასე. დააკვირდით, როგორ არის ადამიანი მოწყობილი – ჩვენ გვაქვს საბაზისო მოთხოვნილებები, რომელთა დაკმაყოფილება აუცილებელია ჩვენთვის. მომხმარებლურ საზოგადოებაში ძირითადი ფოკუსი ამაზეა. მაგრამ ადამიანი გარდა ამისა არის სოციალური არსება. მასლოუს პირამიდა არ არის ტყუილი პირამიდა; ამ მოთხოვნილებების გარდა ჩვენ გვაქვს აღიარების და მიკუთვნებულობის მოთხოვნილება. მიკუთვნებულობა ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს ჩვენ ჯერ კიდევ ბავშვობიდან გვჭირდება – აღიარება, როგორც ინდივიდის – ეს თუ არ დაიკმაყოფილე, ამის გარეშე ბედნიერი ვერ იქნები. ეს კი არ არის მხოლოდ ინდივიდის საქმე, ეს საზოგადოების საქმეა. საზოგადოებას თითოეული ჩვენგანი ვქმნით. რატომ ხდება ადამიანი დამოკიდებული ხელოვნურ ბედნიერებაზე? სინამდვილეში, წამალი და ნარკოტიკი ხომ ტვინში ოპიატის აქტივაციას იწვევს. არადა ადამიანს აქვს უნარი, თავისივე ცხოვრებით, ხელოვნური ჩარევის გარეშე გამოიწვიოს საკუთარ თავში ბედნიერება.

„ბედნიერების განცდა იწყება ბავშვობიდან. ბედნიერ ბავშვს ვერ გაზრდი, როცა ბავშვობიდანვე მხოლოდ საბაზისო მოთხოვნილებებზეა საუბარი და არა აღიარების, სოციალური მიკუთვნებულობის მოთხოვნილების დაკმაყოფილებაზე.“

ჩვენ თავიდანვე არ ვაჩვევთ ბავშვებს, რომ სიამოვნების მიღება ცხოვრებიდან – არ ნიშნავს ყველა თავისი მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას. დაბრკოლების გადალახვა არ არის ბედნიერება? რაღაც უბედურება რომ შეგემთხვევა, ცუდი რამეა, მაგრამ მასაც აქვს თავისი პოზიტიური მხარე; ჩვენ კი ამ მხარის დანახვა გვიჭირს. ჩვენ არ გვაქვს მადლიერების გრძნობა – მეზობელმა რომ თუნდაც პატარა რაღაც გაგვიკეთა – არ გვახსოვს, მეგობარმა რომ გაგვიკეთა – არ გვახსოვს; ცოცხალი რომ ხარ და მზე რომ ამოვიდა, ამით კმაყოფილი რომ უნდა იყო, რატომ არ გახსოვს? მატერია დეპრესიას იწვევს. როცა არ გაქვს, კიდევ და კიდევ გინდა უსასრულოდ და, როცა არ გაქვს, მის გარეშე სტატუსსაც კარგავ. თუ ჯიპზე არ დაჯექი, სტატუსი აღარ გაგაჩნია, შენ რომ მიკუთვნებულობა გქონდეს საზოგადოებასთან – როგორც ინდივიდს, ჯიპის გარეშეც პატივსაცემი იქნებოდი. ბავშვი უნდა გაზარდო როგორც ინდივიდი, რომელსაც შეუძლია რაღაცაზე თქვას – „არა,“ რაღაცაზე თქვას – „კი,“ რაღაცაზე თქვას, რომ არ უნდა, რაღაცაზე – რომ უნდა. ბედნიერების ფორმულა ესაა. ამერიკაში ჩატარადა უზარმაზარი გამოკვლევა იმის შესახებ, თუ რა არის სიცოცხლის ხანგრძლივობის პრედიქტორი – აღმოჩნდა, რომ ესენია: სოციალური მხარდაჭერა და სოციალური ინტეგრაცია. ეს არის მთელი ფორმულა ჩვენი ბედნიერების. ბედნიერების მდგომარეობა გადამდებია. სამწუხაროდ, ყველაფერი აქამდე ნათქვამი, არ არის მხოლოდ ჩვენი პრობლემა, ეს მსოფლიოს პრობლემაა… ყველანი თუ საკუთარ თავს შევხედავთ, ვინმეზე გაღიზიანებისას საკუთარ თავს წარმოვიდგენთ მის ადგილას, აგრესიაც მარტივად გაქრება. მე მინდა, რომ ჩვენ ყველა ვიყოთ ბედნიერები, ხომ ძალიან მძიმე მდგომარეობა გვაქვს თითქოს, მაგრამ ეს სიმძიმე ჩვენშია, ჩვენი შვილები რომ წამალზე დამოკიდებულები ხდებიან, ეს ჩვენი ბრალია და ეს უნდა ვიცოდეთ კარგად! ციხით ამას ვერ გამოვასწორებთ, ძალით ამას ვერ გამოვასწორებთ, ვერც ფულით და ვერც ცემით – ამას ვერ გამოვასწორებთ! ამ ყველაფერს გამოვასწორებთ, თუ ჩვენ, ყველა ერთად მოვინდომებთ და ყველანი საკუთარ ადგილას ჩვენ-ჩვენს საქმეს გავაკეთებთ და დავიცავთ ამ საქმეს, თუ გვეცოდინება, რომ ადამიანის სულზე ღირებული არაფერი არ არის მსოფლიოში და ჩვენ ეს სულები არ უნდა დავღუპოთ…

ნეიროფსიქოლოგი თამარ გაგოშიძე  

წყარო : აზროვნების აკადემია