ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის
“მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,
სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი
ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები
მარიამ დევიძე – ექიმი პედიატრი , პრაქტიკოსი გეშტალტთერაპევტი
- როგორ მოვუხსნათ ბავშვს სკოლაში წასვლის შიში და რა გავაკეთოთ,რომ არ დაისტრესოს და მარტივად შეეგუოს ახალ გარემოს?
6 წლის ასაკი ბავშის განვითარებაში ერთ-ერთ კრიზისულ პერიოდადაა მიჩნეული. სკოლაში წასვლით,მის ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები ხდება. იმისათვის რომ, ბავშვი ადვილად ადაპტირდეს ახალ გარემოში,ის მზად უნდა იყოს მისთვის.უნდა გააჩნდეს სასკოლო მზაობა. სასკოლო მზაობაში იგულისხმება-ემოციური სფეროს,შემეცნების, აზროვნების, მოძრაობის,შეგრძნების და ნებელობის მზაობა.
ჯერ კიდევ სკოლაში შესვლამდე ბავში იწყებს მასზე ფიქრს, როგორც სამწუხარო აუცილებლობაზე.რაც სერიოზულ ბარეირს უქმნის კრიზისული პერიოდის წარმატებულად დაძლევისთის. სკოლაშ შესვლა,რომ უმტკივნეულოდ მოხდეს ამისათვის ბავშვმა უნდა გააცნობიეროს,რომ სწავლა მოსაწყენი მოვალეობა კი არა,მოზარდად გახდომის ბუნებრივი პროცესია.
მნიშვნელოვანია ბავშვს შევუქმნათ პოზიტიური განწყობა სკოლის შესახებ:
გაუზიარეთ თქვენი ემოციები მის ასაკში.
ხშირად ესაუბრეთ არა იმაზე,რაც ,,უნდა’’ გააკეთოს სკოლაში, არამედ,რისი კეთების საშუალება ექნება. მაგ.,,ჯერ ვერ კითხულობ სათამაშოების ინსტრუქციას მაგრამ სკოლაშრომ წახვალ კითხვას ისწავლი და თვითონ შეძლებ ყველაფრის წაკითხვას,რაც შენთის საინტერესოა.’’ სცადეთ წამოწიოთ მისი ინტერესი და უთხარით,რომ სწორედ სკოლით შეუძლია მას ამის მიღწევა.
ბავშვთან ერთად შეარჩიეთ სკოლა.ეცადეთ სწავლის დაწყებამდე დაათვალიერებინოთ შენობა,გააცნით პედაგოგები.
დაეხმარეთ გაიცნოს და დაუმეგობრდეს თანაკლასელებს, დაამყაროს ურთიერთობა სხვა ბავშვებთან.
შეუქმენით პოზიტიური შინაგანი მოტივაცია- ერთად წადით სასკოლო შოპინგზე და მიეცით საშუალება თვითონ აირჩიოს სასურველი ნივთები.
- რა იწვევს ბავშებში მავნე ჩვევებს, ,,ტიკებს’’(ფრჩხილების კვნეტა,თვალის პაჭუნი)?
მავნე ჩვევა ქცევაში გამოხატული და მოთხოვნილებად ქცეული უარყოფითი მიდრეკილებაა.მავნე ჩვევით ბავშვი გამოხატავს საკუთარ შინაგან მდგომარეობას,ემოციურ სფეროში მომხდარ ცვლილებას.ასეთი ქცევით იპყრობს უფროსის ყურადღებას. მავნე ჩვევა(ფრჩხილების კვნეტა,თმის ტრიალი,თითის წოვა და ა.შ) კომპენსატორული მექანიზმია და შესაძლოა იყოს თავის დამშვიდების,შფოთვის მოხსნის,ბრაზის ან აგრესიის გამოხატვის საშუალება.ზოგჯერ შესაძლოა მავნე ქცევა უფროსების კოპირების შედეგიც იყოს.
ტიკი გახლავთ უნებლიე,სტერეოტიპულად განმეორებადი მოძრაობები.ვლინდება 3-5 წლის ასაკიდან,განსაკუთრებით ხშირია 6-დან 14 წლამდე ასაკის ბავშვებში.მისი გამომწვევი მიზეზი შესაძლოა იყოს ფსიქო-ემოციური ტრამვა,შფოთვა, ფიბია,სტრესი ან ქრონიკული დაღლილობა.ასევე, ნევროლოგიური დარღვევები და მემკვიდრული წინასწარგანწყობა.
- მეგობრებთან დროის გატარება არის 13-14 წლის გოგონებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი.როგორ დააინტერესოს მშობელმა სხვა თემით ან რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს?
როგორი შესანიშნავიც არ უნდა იყოს მშობელი ბავშვისთის აუცილებელია თანატოლებთან ურთიერთობა.მათ აქვთ საერთო ინტერესები,საერთო პოზიცია,მსგავსი სირთულეები.
13-14 წლის ასაკშ მოზარდი თავს გრძნობს ზრდასრულად და აქვს სურვილი გარემომ მიიღოს და აღიაროს მისი დამოუკიდებლობა.პუბერტატის ასაკში ბავშის მიჯაჭვულობა მშობელთან სუსტდება. მათ აქვთ სეპარაციის მოთხოვნილება. ბავშვისთვის მშობელი კარგავს ავტორიტეტულობას და მის ადგილს იკავებს თანატოლი,რომლისგანაც ის იღებს აღიარებას და ემოციურ მხარდაჭერას.
შეეცადეთ დარჩეთ ავტორიტეტულ მშობლად თქვენი შვილისთის და იმეგობროთ მასთნ.მიიღეთ ისეთი,როგორიც არის, დაინახეთ როგორც პიროვნება,გქონდეთ მასთან თნასწორი ურთიერთობა,მიეცით არჩევანის თვისუფლება და დააკისრეთ ასაკის შესაბამისი პასუხისმგებლობა.მისთვის მნიშვნელოვანია მიიღოს თქვენგან უპირობო სიყვარული,აღიარება, თანასწორი და ურთიერთპატივისცემაზე დამყარებული ურთიერთობა.
- 13-14 წლის გოგონები არ არიან ცართულები სახლის საქმიანობაში დედასთან ერთად,არ აინტერესებთ. როგორშეიძლება დააინტერესოს მშობელმა?
სახლის საქმიანობაში მონაწილეობას ბავშვი 3-4 წლის ასაკიდან უნდა მიეჩვიოს.დედასთან ერთად მოამზადოს სადილი, დაეხმაროს მარტივად შესასრულებელი სამუშაოს შესრულებაში. ეს მათთვის სახალისო და სასიამოვნო პროცესია. მოზარდობის ასაკში ასეთი ბავშვისთვის დახმარების თხოვნა პროტესტს არ იწვევს.
როგორ მივაჩვიოთ მოზარდი შრომას:
მიეცით მაგალითი. ბავშვი უნდა ხედავდეს,რომ მშობლები თავად საქმიანობენ.
მიმართეთ დახმარების თხოვნით.მისთვის მნიშვნელოვანია, რომ თქვენ აფასებთ მის მონაწილეობას და გჭირდებათ მისი დახმარება.
მიეცით თავისუფლება საქმის კეთების დროს. თუ შესასრულებელი სამუშაო რთულია აჩვენეთ,როგორ გააკეთოს.
რაიმეს კეთების სურვილის შემთხვევაში წაახალისეთ მისი წამოწყება.
შეაქეთ შესრულებული სამუშაოსთვის და გამოხატეთ მადლიერება.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”
