კვლევები

ბრიტანელი მეცნიერები ცდილობენ, რომ ვირუსი ზიკა ტვინის სიმსივნური უჯრედების მოასაკლავად გამოიყენონ.

კვლევაში აქცენტი  გლიობლასტომაზე იქნება გაკეთებული. ეს არის თავის ტვინის კიბოს ყველაზე გავრცელებული ფორმა, რომელიც მაღალი ლეტალობით ხასიათდება.

ვირუსი ზიკა უარყოფით გავლენას ახდენს თავის ტვინის ღეროვანი უჯრედების განვითარებაზე და ჩვილებში მძიმე უუნარობას იწვევს – თუმცა ზრდასრულებში, რომელთა ტვინებიც უკვე ჩამოყალიბებულია, ზომიერ გრიპის მსგავს სიმპტომებს.

გლიობლასტომის დროს კიბოს უჯრედები განვითარებადი ტვინის მსგავსია, ამიტომ ვირუსის, შესაძლოა მათზე ზემოქმედებისთვის იქნეს გამოყენებული.

კემბრიჯის უნივერსიტეტის მეცნიერები სიმსივნურ უჯრედებს ლაბორატორიაში თაგვებზე გამოცდიან იმისთვის, რომ ზიკას პოტენციალი დაადგინონ.

ზიკა ვირუსის გავრცელება ხორცილდება კოღოს ნაკბენით. ყველაზე გავრცელებულ სიმპტომებად ითვლება ცხელება, გამონაყარი, ტკივილი სახსრებში და კონიუნქტივიტი. დაავადებას ხშირ შემთხვევაში მსუბუქი მიმდინარეობა ახასიათებს და გრძელდება რამდენიმე დღიდან ერთ კვირამდე. ზიკა ვირუსი მძიმე კლინიკური სიმპტომატიკით დაავადების მიმდინარეობა და შესაბამისად ჰოსპიტალიზაციაც იშვიათია.

2015 წლის მაისში, ამერიკის ჯანმრთელობის ორგანიზაციამ (Pan American Health Organization (PAHO)) გამოაცხადა განგაში, ზიკას ვირუსით გამოწვეულ დადასტურებულ პირველ შემთხვევასთან დაკავშირებით ბრაზილიაში. ეპიდაფეთქება ბრაზილიაში ხასიათდებოდა გიენ-ბარეს სინდრომის, ახალშობილთა თანდაყოლილი დეფექტებისა და ორსულობის არასასურველი გამოსავლის შემთხვევათა მატებით. მშობიარობის წინ ინფიცირებულ დედას, შეუძლია გადასცეს ვირუსი ახალშობილს მშობიარობისას, თუმცა ეს ძალზედ იშვიათი მოვლენაა.

ზიკა ვირუსის ეპიდაფეთქებები 2015 წლამდე ვლინდებოდა აფრიკაში, სამხრეთ აზიასა და წყნარი ოკეანის კუნძულებზე.

ზიკა ვირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინა არ არსებობს. ინფიცირების პრევენცია შესაძლებელია კოღოების კბენისგან თავდაცვით.

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა დაბერების საწინააღმდეგო მედიკამენტი შექმნეს, რომლის ეფექტურობა თაგვებში უკვე დადასტურდა. მედიკამენტის ადამიანებზე დატესტვა წლის ბოლოსთვის იგეგმება.

მკვლევარებმა უჯრედოვანი მექანიზმი აღმოაჩინეს, რომელიც მათ საშუალებას აძლევს თაგვების დნმ-ში დაბერების პროცესი შეაჩერონ და ის მომავალი დაზიანებისგან დაიცვას.

ხანდაზმული თაგვებისთვის გარკვეული ნარევის მიცემით, მათ დნმ-ის აღდგენის პროცესი გაააქტიურეს და არა მხოლოდ მომავალი დაზიანებისგან დაიცვეს, არამედ არსებული სიბერის ეფექტიც გამოასწორეს.

მეცნიერები მზად არიან, მეთოდი ექვს თვეში ადამიანებზეც დატესტონ.

„მკურნალობის დაწყებიდან ერთ კვირაში მოხუცი თაგვების უჯრედები ახალგაზრდებისგან თითქმის არაფრით განსხვავდებოდა,. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ცდების წარმატებით გაგრძელების შემთხვევაში უსაფრთხო და ეფექტური ანტიასაკობრივი პრეპარატის ბაზარზე გამოჩებამდე მხოლოდ 3-5 წელი დარჩა,“ – განაცხადა ავსტრალიის ახალი სამხრეთი უელსის უნივერსიტეტის მეცნიერმა – დევიდ სინკლიერმა.

სინკლიკმა და მისმა გუნდმა 2013 წელს განაცხადეს, რომ ახალგაზრდა თაგვების უჯრედები ნაერთ nicotinaminde adenine dinucleotide-ის (NAD +) უფრო მეტ რაოდენობას შეიცავდა, ვიდრე ხანდაზმულები. თუმცა, როცა ასაკიან თაგვებს NAD+ მისცეს, ისინი გაახალგაზრდავდნენ.  იმისთვის, რომ ესა თუ ის მკურნალობის მეთოდი დანერგო, არაა საკმარიხი მხოლოდ იმის ცოდნა, თუ რა შედეგი აქვს მას, მთავარია ვიცოდეთ ისიც, თუ როგორ მუშაობს ის.

სინკლიკმა და მისმა გუნდმა ახალი კვლევა გაავრცელეს, სადაც დეტალურადაა აღწერილი ის მექანიზმი, რომლის საშუალებითაც NAD+ დნმ-ს დაბერებისა და რადიაციისგან იცავს.

როგორ მუშაობს ის? როცა ვიბადებით, ყველა ჩვენ უჯრედს დნმ-ის დაზიანების აღდგენის უნარი აქვს, რომელიც უჯრედების დაყოფის დროს, ან მაშინ, როცა მზეზე გავდივართ, მუდმივად ხდება. თუმცა, როცა ასაკი გვემატება, ამ დაზიანებების აღდგენის უნარიც გვიქვეითდება და უჯრედები ბერდება.

მკვლევარების მიერ ახლახან წარმოდგენილი კვლევა აჩვენებს, რომ დაზიანებები იკლებს დნმ-ის აღმდგენი ნაერთის საშუალებით, რომელსაც PARP1-ს უწოდებენ.

როცა უჯრედში დიდი რაოდენობით NAD+-ია, PARP1 თავის საქმეს აკეთებს და დნმ-ს ჯანრთელობას უნარჩუნებს, ხოლო როცა ასაკთან ერთად NAD+ იკლებს, დასუსტებას იწყებს PARP1-იც და დაზიანება იმატებს.

უჯრედების ამ მექანიზმის გამოყენებით სინკლიკმა და მისმა გუნდმა მედიკამენტი შექმნეს, რომელიც NAD+-ის წინამორბედს ნიკოტინამიდის მონონუკლეოტიდის (NMN nicotinamide mononucleotide) შეიცავს.

მედიკამენტის ადამიანებზე დატესტვა წლის ბოლოსთვის იგეგმება. მკვლევარები არა მედიკამენტის ეფექტურობას არა მხოლოდ დაბერებაზე დატესტავენ, არამედ დნმ-ის ნებისმიერი სახის დაზიანებაზე.

მეცნიერთა აღნიშნული გუნდი „ნასასთან“ თანამშრომლობს. ფიქრობენ, რომ მარსზე დაგეგმილი 4-წლიანი მისიის დროს NMN ასტრონავტებს კოსმოსური რადიაციისგან დაიცავს. აღსანიშნავია, რომ მისიის დროს მოსალოდნელია ასტორნავტების უჯრედების 5 პროცენტის სიკვდილი, ხოლო მათი კიბოთი დაავადების რისკი 100 პროცენტია.

წყარო:  http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

გენების რედაქტირების ინოვაციური ტექნოლოგიის – CRISPR-ის გამოყენებით მეცნიერებმა აივ-ინფიცირებული ცხოველების განკურნება შეძლეს.

ფარულ საცავებში დამალვის უნარის გამო ვირუსი უჩინარი ხდება, თუმცა ახლახან გამოქვეყნებული კვლევით ამერიკელმა მეცნიერებმა აჩვენეს, რომ მათ თაგვებში გადანერგილ ადამიანის უჯრედებში აივ-ვირუსის სრული ლიკვიდირება  და შემდგომი ინფექციების თავიდან აცილება მოახერხეს.

„ეს პირველი შემთხვევაა, როცა მეცნიერებმა ცხოველებში დაავადების სრული ლიკვიდირება მოახერხეს – რაც ადამიანებზე კლინიკური ცდების ჩატარების შესაძლებლობას იძლევა,“ – აცხადებენ ექსპერტები.

უფრო მეტიც, თემფლის უნივერსიტეტის ლუის კაცის სახელობის მედიცინის სკოლისა და პიტსბურგის უნივერსიტეტის მიერ ჩატარებული კვლევის ფარგლებში თაგვებს ადამიანის იმუნური უჯრედები გადაუნერგეს და ვირუსით დააინფიცირეს.

მეცნიერებმა თაგვების სამი ჯგუფი დააინფიცირეს: პირველი ჯგუფის თაგვები – აივ-1-ით, მეორე -EcoHIV-ის მძიმე შემთხვევით (ადამიანის აივ -1- ის ექვივალენტი), მესამე ჯგუფის თაგვებს ადამიანის იმუნური უჯრედები გადაუნერეგეს და აივ-1-ით დააინფიცირეს.

პირველი ჯგუფის მკურნალობისას, მათ ვირუსული გენების რიბონუკლეინის მჟავის 95 პროცენტით შეამცირებით აივ-1-ის ინაქტივაცია მოახერხეს, რაც მათ მიერ მანამდე ჩატარებულ ცდებს ადასტურებს.

მეორე ჯგუფი დამატებითი გამოწვევის წინაშე დგას: ვირუსი გავრცელებისა და გამრავლების თვალსაზრისით უფრო მგრძნობიარეა.

,,EcoHIV-ით დაავადებული თაგვების შემთხვევაში საშუალება გვქონდა, გამოგვეკვლია CRISPR / Cas9- ის სტრატეგიის უნარი დაბლოკოს ვირუსული რეპლიკაცია და ხელი შუეწყოს სისტემური ინფექციის თავიდან აცილებას,“ – აცხადებენ მეცნიერები.

მათი ინფორმაციით, ამ სტრატეგიის საშუალებით თაგვებში EcoHIV-ის 96 პროცენტის აღმოფხვრა გახდა შესაძლებელი, რაც აივ-1-ის შემთხვევაში CRISPR / Cas9 სისტემის გამოყენების ეფექტურების პირველად მტკიცებულებას წარმოადგენს.

ბოლოს კი მკვლევარები ცხოველების მესამე ჯგუფს მიადგნენ : თაგვები ადამიანის იმუნური უჯრედებით, მათ შორის T- ს უჯრედებით, სადაც აივ ინფექცია იმალება.

CRISPR / Cas9- ით მკურნალობის ერთი კურსის შემდეგ მეცნიერებმა ლეტალურად დაინფიცირებული ადამიანის უჯრდებიდან, რომლებიც თაგვების ქსოვილებსა და ორგანობში იყო გადანერგილი, ვირუსული ფრაგმენტების სრული ელიმინაცია მოახერხეს.

ექსპერტები აცხადებენ, რომ ახალი კვლევა აივ ინფექციის მდგრადი გამოჯანმრთელებისკენ გადადგმული კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯია.

წყარო: BBC

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”