close

კვლევები

კვლევებიმედიცინა

როგორ გავზარდოთ ჭკვიანი ბავშვი – რას გვირჩევენ შვედი მეცნიერები

12.7K views on

ყველა მშობელს სურს, რომ გაზარდოს წარმატებული შვილი, ისეთი, რომელიც შეძლებს ყველა მისი ოცნების განხორციელებას. მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ ეს სავსებით შესაძლებელია. არის ასეთი საშუალება, რომელიც ბავშვს ერთი საფეხურით წინ წასწევს.

არსებობდა მოსაზრება, რომ ბავშვები, რომლებიც იღებდნენ თევზის ქონის კაფსულებს, საგრძნობლად აუმჯობესებდნენ კითხვის უნარს სულ რაღაც სამ თვეში.შვედეთის გოტენბერგის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჩაატარეს ხანგძლივი კვლევა. მასში მონაწილეობდა 154 ბავშვი. კვლევა მიმდინარეობდა ომეგა 3 -ზე, რომელიც არის არანაჯერი ცხიმოვანი მჟავების ჯგუფი. პატარები დაყვეს ორ ჯგუფად. ერთ ჯგუფს აძლევდნენ დღეში სამ აბ თევზის ქონს, მეორე ჯგუფს კი პლაცებოს (პლაცებო – ნივთიერება სამკურნალო თვისებების გარეშე, რომელსაც წამლის საშუალების სახით იყენებენ. მკურნალობის დროს ექიმი არწმუნებს, რომ ის გამოჯანმრთელდება. ეს წამალი იმისთვისაა, რომ პაციენტმა ირწმუნოს საკუთარი გამოჯანმრთელების ფენომენი).მკურნალობის შემდეგ ჩატარებული იქნა კომპიუტერიზებული ტესტირება კითხვის უნარის გასაზომად. მათ, ვინც იღებდა თევზის ქონს, 64%-ით გააუმჯობესეს აზროვნების უნარი და ხუთჯერ უფრო სწრაფად ახერხებდნენ არეული სიტყვების დალაგებას.

წამყვანი მკვლევარი დოქტორ მატდ ჯონსონი ამბობს: “ჩვენ ამ ეფექტით გაოცებულნი დავრჩით, აქამდე ეს არ ვიცოდით”. მეცნიერებს ყოველთვის სჭირდებათ განმეორებითი კვლევები, რათა ერთხელ შემჩნეული დაამტკიცონ. დადებითი ეფექტი მაშინ დადასტურდა, როცა მეორე ჯგუფსაც, რომელსაც პლაცებოს აძლევდნენ მისცეს თევზის ქონი.

ბავშვები, რომლებიც ძლივს კითხულობენ სულ მალე ხდებიან მობილიზებულნი და ინტერესით ასრულებენ დავალებებს. იმ ბავშვებს, რომლებსაც აღენიშნებათ ქცევითი პრობლემები, სავარაუდოა, რომ მათ ექნებოდათ მოსმენის პრობლემაც.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
დედამიწაკვლევები

ბოლო 50 000 წელთან შედარებით, ნახშირორჟანგის დონე ახლა ყველაზე სწრაფად იმატებს

356 views on

ადამიანთა სამრეწველო საქმიანობის გამო დედამიწის ატმოსფეროში სათბურის აირების კონცენტრაცია დღითიდღე იმატებს. ახალი კვლევის თანახმად, ერთ-ერთი მავნე აირის, ნახშირორჟანგის, დონე ამჟამად იმაზე სწრაფად იზრდება, ვიდრე ბოლო 50 000 წელში.

საინტერესოა, რა გზით მოიპოვეს მეცნიერებმა ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ იცვლებოდა CO2-ის შემცველობა ჩვენი პლანეტის ატმოსფეროში. მათ ამაში ანტარქტიკის რეგიონში არსებული ყინულის ანალიზი დაეხმარა, რის შედეგადაც დადგინდა, რომ ბოლოს ნახშირორჟანგის დონის განსაკუთრებული მატება (ცხადია, ბუნებრივი) 7 000 წლის წინ დაფიქსირდა. ამ დროს 55 წლის განმავლობაში აღნიშნული აირის კონცენტრაცია მილიონში 14 ერთეულით იზრდებოდა. ახლა ამას მხოლოდ 5-6 წელი სჭირდება, ანუ, ავტორების თქმით, ეს პროცესი 10-ჯერაა აჩქარებული.

“წარსულის გამოკვლევა გვახვედრებს, რამდენად განსხვავებულია დღევანდელობა. CO2-ის მატების ამჟამინდელი ტემპი უპრეცედენტოა”, — აცხადებენ მეცნიერები.

ყინულში არსებული ბუშტუკები ატმოსფეროს ადრინდელი შმცველობის შესახებ ინახავს ინფორმაციას.

ფოტო: Oregon State University

მათთვის ბოლო გამყინვარებისას ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის ზრდის პერიოდების შესახებ ისედაც ცნობილი იყო, მაგრამ დეტალური მონაცემები არ ჰქონდათ. უკანასკნელმა კვლევამ ცხადყო, რომ მსგავსი პერიოდები ჩრდილოამერიკული ყინულოვანი საფარის კოლაფსით იყო გამოწვეული. ეს ჯაჭვურ რეაქციებს განაპირობებდა, მათ შორის ტროპიკულ მუსონებს, სამხრეთ ნახევარსფეროში დასავლეთის ქარებს და ოკეანეებიდან CO2-ის გამოყოფას.

ამაზე უდიდეს გავლენას სწორედ დასავლეთის ქარები ახდენდა, რომლებიც ღრმაოკეანურ დინებებზე ზემოქმედებს. ეს გასათვალისწინებელია, რადგან კლიმატის ცვლილების გამო, შესაძლოა, ჰაერის მსგავსი მასები უფრო გაძლიერდეს და სამხრეთის ოკეანის მიერ ნახშირორჟანგის შეკავების უნარი შეასუსტოს.

ახალი ნაშრომი გამოცემაში Proceedings of the National Academy of Sciences გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწაეს საინტერესოაკვლევები

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს არსება, რომელსაც ჟანგბადის გარეშე სიცოცხლე შეუძლია

2.36K views on

თელ-ავივის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ორაგულში აღმოაჩინეს მედუზას მსგავსი პარაზიტი, რომელსაც მიტოქონდრიალური გენომი არ აქვს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის არ სუნთქავს, ანუ შეუძლია ისეთ გარემოში ცხოვრობა, სადაც ჟანგბადი არ არის .

ჰენიგუია სალმინიკოლა (Henneguya salminicola) გახლავთ დღემდე აღმოჩენილი პირველი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმი მიტოქონდრიალური გენომის გარეშე.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ უცნაური პარაზიტის აღმოჩენა არა მარტო ცვლის ჩვენს წარმოდგენებს დედამიწაზე არსებული სიცოცხლის შესახებ, არამედ ზეგავლენას ახდენს დედამიწის მიღმა სიცოცხლის ძებნის პროცესზეც.

ჰენიგუია სალმინიკოლა ჰიდროიდია – ანუ განეკუთვნება ცოცხალი ორგანიზმების იმავე კატეგორიას,  რომელსაც განეკუთვნებიან მედუზები, ფრინტები და მარჯნები. აღსანიშნავია, რომ მას ადამიანის ჯანმრთელობისთვის ზიანი არ მოაქვს.

მეცნიერებმა ჰენიგუია სალმინიკოლა დნმ-ის თანმიმდევრობის ანალიზისა და ფლუორესცენტული მიკროსკოპიის საშუალებით შეისწავლეს და აღმოაჩინეს, რომ მას დაკარგული ჰქონდა მიტოქონდრული გენომი, აერობული სუნთქვის უნარი და ასევე ყველა ნუკლეარული გენი, რომელიც მიტოხონდრიის ტრანსკრიპციასა და რეპლიკაციაშია ჩართული.

კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ დედამიწაზე არსებობს სულ მცირე ერთი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმი, რომელსაც სიცოცხლისთვის ჟანგბადი არ სჭირდება.

კვლევის შედეგები სამეცნიერო ჟურნალ PNAS-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

ეპილეფსია – პროფილაქტიკა და პირველადი დახმარება

6.1K views on

ეპილეფსია არის ცენტრალური ნერვული სისტემის დაავადება, როდესაც დარღვეულია თავის ტვინში ნერვული უჯრედების აქტივობა, რაც იწვევს გულყრას. გულყრის დროს ადამიანს შეცვლილი აქვს ქცევა, განიცდის უჩვეულო სიმპტომებს და შეგრძნებებს გონების დაკარგვის ჩათვლით. ეს ეპიზოდური შეტევა შესაძლოა იყოს ხანმოკლე ან ხანგრძლივი.

მსოფლიოში მოსახლეობის 1%-ს (65მლნ) აქვს ეპილეფსია. ასაკის მატებასთან ერთად გამოვლინების სიხშირე მატულობს.

ეპილეფსიის რისკფაქტორია ნებისმიერი მოვლენა, რომელიც ნეირონების (ნერვული უჯრედის) გაღიზიანებას იწვევს, მაგრამ კრუნჩხვა ვუთარდება თუ ადამიანს კრუნჩხვისადმი მზაობა გენეტიკურად მომატებული აქვს.

ეპირეფსიური კრუნჩხვის განვითარებას ხელს უწყობს:

  • ინფექციური და ენდოკრინული დაავადებები
  • მაღალი ტემპერატურა
  • ნარკომანია
  • კვებითი ინტოქსიკაცია
  • ზოგიერთი მედიკამენტი
  • ალკოჰოლი

დისკოტეკა, სადაც რამდენიმე უძლიერესი რისკფაქტორის თანხვედრა ხდება, საუკეთესო გარემოა ეპილეფსიური კრუნჩხვების აღმოცენებისათვის.

პროფილაქტიკა:

ეპილეფსიით დაავადებულთათვის შეტევის თავიდან აცილების მიზნით რეკომენდებულია ცხოვრების რეჟიმის შეცვლა ანუ აუცილებელია მაქსიმალური ინტელექტუალური დატვირთვა, ძილის რეჟიმის დაცვა. ეპილეფსიით დაავადებულნი დიდხანს უნდა იმყოფებოდნენ ჰაერზე, ეკრძალებათ ხანგრძლივად ტელევიზორის ყურება, მზეზე ყოფნა. რეკომენდებული არ არის წყლის სპორტი, ალპინიზიმი და სხვა. სასარგებლოა მსუბუქი, გამაჯანსაღებელი ვარჯიში. ავადმყოფი უნდა ერიდოს უძილობასა და ძლიერ ემოციებს, რეკომენდებული არ არის მუშაობა ღამის ცვლაში, ხმაურიან და დახუთულ შენობაში.

პირველადი დახმარება ეპილეფსიის დროს:

  1. თუკი შესამჩნევია, რომ ადამიანს უნდა დაემართოს შეტევა, აუცილებელია მას შეექმნას უსაფრთხო გარემო, რომ დაცემისგან არ მიიღოს ტრავმა.
  2. აუცილებელია ყველა საგანი, რომელიც არის დაზარალებულის ახლოს, უნდა მოშორდეს. თავქვეშ ამოედოს ბალიში
  3. აუცილებელია შემბოჭავი ტანისამოსი გაიხსნას, რომ სუნთქვაში ხელი არ შეუშალოს ადამიანს.
  4. არ შეიძლება ეპილეფსიის შეტევის დროს ადამიანის დამაგრება (დაჭერა), მიიღებს მოტეხილობას
  5. არ შეიძლება კბილების ძალით გახსნის მცდელობა, ეს მხოლოდ გამოიწვევს კბილების და ყბების ტრავმირებას.
  6. არ არის საჭირო ენის ხელით დაჭერა, დაზარალებული ,,ენას არ ჩაყლაპავს’’.
  7. საჭიროა მიღებული ყველა ტრავმის თვალსაზრისით პირველადი დახმარების გაწევა.
  8. ავადმყოფის ჰოსპიტალიზაცია შეტევის შემდეგ აუცილებელია, თუ ეს იყო პირველი შემთხვევა; შეტევა იყო ზედიზედ რამდენჯერმე; დაზარალებულს აქვს ტრავმები; დაზარალებული გონს ვერ მოდის 10 წთ და მეტი.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
კვლევები

საგანგაშო კვლევა: ამაზონის ტყეების დაზიანებული ტერიტორიების აღდგენა კრიტიკულად შენელებულია – რა ელის “დედამიწის ფილტვებს”?

366 views on

ახა­ლი კვლე­ვის თა­ნახ­მად, ამა­ზო­ნის ტრო­პი­კუ­ლი ტყის მე­სა­მედ­ზე მეტი კვლავ გვალ­ვას ებ­რძვის. გარ­და ამი­სა, ეკო­სის­ტე­მის და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნა­წი­ლის აღ­დგე­ნის პრო­ცე­სის კრი­ტი­კუ­ლი შე­ნე­ლე­ბა მისი კო­ლაფ­სის საფრ­თხეს სულ უფრო მე­ტად ზრდის.

წარ­სულ­ში, სამ­ხრეთ ამე­რი­კის ტრო­პი­კულ ტყე­ებ­ში პრო­ცე­სე­ბი ბა­ლანსდე­ბო­და ყო­ველ­წლი­ურ მშრალ და წვი­მი­ან სე­ზო­ნებ­თან ერ­თად. მას ასე­ვე ჰქონ­და გვალ­ვის­გან აღ­დგე­ნის უნა­რი. ბო­ლო­ხანს აღ­დგე­ნის პრო­ცე­სი სულ უფრო ნელ­დე­ბა, რად­გან გვალ­ვე­ბი უფრო ინ­ტენ­სი­უ­რი ხდე­ბა ამა­ზო­ნის სამ­ხრეთ-აღ­მო­სავ­ლე­თით და უფრო ხში­რი – ჩრდი­ლო-და­სავ­ლეთ­ში.

ახა­ლი ნაშ­რო­მი, რო­მე­ლიც გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია Proceedings of the National Academy of Sciences- ში, იკ­ვლევს მცე­ნა­რე­უ­ლი აქ­ტი­ვო­ბის სა­ტე­ლი­ტურ სუ­რა­თებს 2001 წლი­დან 2019 წლამ­დე. ავ­ტო­რე­ბის მი­ზა­ნი იყო შე­ეს­წავ­ლათ, თუ რო­გორ აზი­ა­ნებს გვალ­ვე­ბის სიხ­ში­რე, ინ­ტენ­სი­ვო­ბა და ხან­გრძლი­ვო­ბა ამა­ზო­ნის მცე­ნა­რე­უ­ლო­ბას.

მათ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ მი­ყე­ნე­ბულ ზი­ან­ში გვალ­ვის ინ­ტენ­სი­ვო­ბა უფრო მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ფაქ­ტო­რი იყო, ვიდ­რე გვალ­ვის სიხ­ში­რე, თუმ­ცა ამ ორის კომ­ბი­ნა­ცია ყვე­ლა­ზე მეტ დეს­ტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ას ახ­დენ­და.

კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე მეც­ნი­ე­რე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ სა­ტე­ლი­ტუ­რი სუ­რა­თე­ბი მხო­ლოდ ზე­და­პი­რულ წარ­მოდ­გე­ნას იძ­ლე­ვა და მათ მიღ­მა სი­ტუ­ა­ცია შე­იძ­ლე­ბა უფრო მძი­მე იყოს.

ამას­თა­ნა­ვე, კვლე­ვის თა­ნახ­მად, წვი­მი­ა­ნი სე­ზო­ნე­ბი უფრო მოკ­ლე და ინ­ტენ­სი­უ­რი ხდე­ბა, რაც ასე­ვე ზი­ანს აყე­ნებს ტყის უნარს გვალ­ვი­სა­გან გა­მო­ჯან­მრთელ­დეს, რად­გან ხის მრა­ვა­ლი სა­ხე­ო­ბა ექ­სტრე­მა­ლურ პი­რო­ბებ­თან გამ­კლა­ვე­ბის­თვის მზად არ არის.

მო­მა­ვალ­ში, ეს ტენ­დენ­ცი­ე­ბი კი­დევ უფრო გა­უ­ა­რეს­დე­ბა, რად­გან გლო­ბა­ლუ­რი გათ­ბო­ბა გაზ­რდის გვალ­ვე­ბის ინ­ტენ­სი­ვო­ბას და სიხ­ში­რეს ამა­ზონ­ზე. ნაშ­რომ­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლია:

“მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ ეს გა­მო­იწ­ვევს ცვლი­ლე­ბებს ტყის სტრუქ­ტუ­რა­სა და ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბა­ში, გაზ­რდის მცე­ნა­რე­თა სა­ხე­ო­ბე­ბის გაქ­რო­ბის საფრ­თხეს, პო­ტენ­ცი­უ­რად ამა­ზო­ნის სულ უფრო მეტი ტე­რი­ტო­რია მი­უ­ახ­ლოვ­დე­ბა გარ­და­ტე­ხის კრი­ტი­კულ წერ­ტილს“. გან­სა­კუთ­რე­ბით და­უც­ვე­ლია ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც უკვე და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლია ადა­მი­ა­ნის ჩა­რე­ვი­თა და ხან­ძრე­ბით.

2015-16 წლებ­ში გვალ­ვამ და მას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ­მა ხან­ძარ­მა და­ახ­ლო­ე­ბით 3 მი­ლი­არ­დი ხე გა­დაწ­ვა და 495 მი­ლი­ო­ნი ტონა CO2-ის გა­მო­ყო­ფას შე­უ­წყო ხელი. მეც­ნი­ე­რე­ბის თქმით, ჩვე­უ­ლებ­რივ ვი­თა­რე­ბა­ში ამა­ზო­ნის ტყე არ იწ­ვის, მისი მა­ღა­ლი ტე­ნი­ა­ნო­ბის გამო, თუმ­ცა ძლი­ერ­მა გვალ­ვამ ხელი შე­უ­წყო ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის გა­მოშ­რო­ბას.

კვლე­ვის შე­დე­გად დად­გინ­და ისიც, რომ ადა­მი­ა­ნის ყო­ველ­დღი­უ­რი ზე­მოქ­მე­დე­ბა არაფ­რით ჩა­მორ­ჩე­ბა ხან­ძრე­ბის მიერ მი­ყე­ნე­ბულ ზა­რალს. პა­ტა­რა ხე­ე­ბი, თხე­ლი ქერ­ქით, უფრო მე­ტად არი­ან მსხვერ­პლი, რო­გორც ხან­ძრის, ასე­ვე ადა­მი­ა­ნის.

მი­ლი­არ­დო­ბით ხი­დან, რომ­ლე­ბიც ძლი­ე­რი ხან­ძრის დროს და­იწ­ვა, 447 მი­ლი­ო­ნი დიდი ხე იყო, ხოლო 2.5 მი­ლი­არ­დი პა­ტა­რა.

ამა­ზონ­მა, რო­მე­ლიც მსოფ­ლი­ოს მტკნა­რი წყლის ყვე­ლა­ზე დიდ სახ­ლად მი­იჩ­ნე­ვა, გა­სულ წელ­საც გა­ნი­ცა­და და­მან­გრე­ვე­ლი გვალ­ვა, რა­მაც მისი ოდეს­ღაც ძლი­ე­რი შე­ნა­კა­დე­ბი რე­კორ­დუ­ლად და­ბალ დო­ნე­ზე და­ტო­ვა, გა­ახ­ში­რა ტყის ხან­ძრე­ბი და გა­მო­იწ­ვია მდი­ნა­რის დელ­ფი­ნე­ბის მა­სობ­რი­ვი და­ღუპ­ვა.

სა­ო­ცა­რი ბი­ომ­რა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბის გარ­და, ამა­ზო­ნის ტყე­ე­ბი და­ახ­ლო­ე­ბით 150 მი­ლი­არდ ტონა ნახ­შირ­ბადს ინა­ხავს. ბევ­რი მეც­ნი­ე­რი ში­შობს, რომ ტყე სწრა­ფად უახ­ლოვ­დე­ბა კრი­ტი­კულ ზღვარს, რომ­ლის შემ­დე­გაც ის და­ი­წყებს გა­მოშ­რო­ბას, ნა­წი­ლე­ბად და­ყო­ფას და შემ­დეგ სა­ვა­ნად გა­და­იქ­ცე­ვა.

ამა­ზო­ნის ტყე­ე­ბი – მსოფ­ლი­ოს უდი­დე­სი ტრო­პი­კუ­ლი ტყის მა­სი­ვია. ის იკა­ვებს მსოფ­ლი­ოს სხვა ტრო­პი­კუ­ლი ტყე­ე­ბის ფარ­თო­ბის ნა­ხე­ვარს. ვრცელ­დე­ბა ცხრა სა­ხელ­მწი­ფოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე: ბრა­ზი­ლია, პერუ, ვე­ნე­სუ­ე­ლა, ეკ­ვა­დო­რი, ბო­ლი­ვია, გა­ი­ა­ნა, სუ­რი­ნა­მი და საფ­რან­გე­თის გვი­ნეა.

ავტორი : ანი შავიშვილი

წყარო : ambebi.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

აივ ინფექციის ექსპერიმენტულმა ვაქცინამ ადამიანებში ძლიერი ანტისხეულები წარმოქმნა

312 views on

ვაქცინების უმთავრესი დანიშნულება ორგანიზმში ანტისხეულების წარმოქმნაა, რომლებიც სხვადასხვა ვირუსის მიმართ ჩვენს იმუნიტეტს აძლიერებს. მეცნიერები აივ ინფექციის საწინააღმდეგო ამგვარ პრეპარატებზეც მუშაობენ. მათ შორისაა ახალი ექსპერიმენტული საშუალება, რომელიც ჯერ კიდევ ადრეულ კლინიკურ ცდებს გადის.

შედეგებმა აჩვენა, რომ ადამიანთა მცირერიცხოვან საკვლევ ჯგუფში ვაქცინამ ე.წ. ფართოდ გამანეიტრალებელი ანტისხეულების ფორმირება განაპირობა. 1990-იან წლებში აღმოჩენილი ეს ცილები აივ ინფექციის გამომწვევი ვირუსის რამდენიმე შტამს აფიქსირებს და უტევს, მაგრამ პრეპარატებით მათი გამომუშავების პროვოცირება მარტივი არაა.

თავად დაავადებულ ადამიანებში ასეთი ანტისხეულების გაჩენას წლები სჭირდება და ისინი პაციენტების მხოლოდ 10-25%-ში გვხვდება. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია, რომ მსგავს შედეგს ახალი ვაქცინის 2 დოზით მიაღწიეს, თანაც რამდენიმე კვირაში.

ექსპერიმენტული საშუალება აივ ინფექციის ყველაზე გავრცელებულ ტიპ HIV-1-ზეა ორიენტირებული, კონკრეტულად კი ვირუსის გარე საფარველზე, რომელიც მუტაციის პარალელურად სტაბილურად ნარჩუნდება. პრეპარატის გამოცდის პირველი ფაზა 2019 წელს დაიწყო და მასში მონაწილეობა 24-მა ჯანმრთელმა ადამიანმა მიიღო, რომელთაგანაც 4 პლაცებოს იღებდა. კვლევა მას შემდეგ შეჩერდა, რაც ცდისპირებში კომპონენტ პოლიეთილენ გლიკოლის მიმართ მწვავე ალერგიული რეაქცია გამოვლინდა.

მანამდე 5-მა ინდივიდმა 4-დან 3 დოზა მიიღო, 15-მა კი — 2. ამ დროის განმავლობაში შეგროვებულმა მონაცემებმა აჩვენა, რომ უკანასკნელ ჯგუფში გამანეიტრალებელი ანტისხეულები წარმატებით გამომუშავდა, ხოლო იმ 5 ადამიანიდან ეს მხოლოდ 2-ში დაფიქსირდა. ამ ცილების ყველაზე ძლიერმა კატეგორიამ უჯრედებზე ჩატარებულ ცდებში ინფექციის შტამების 15-35% გააუვნებლა.

გვერდითი მოვლენების თავიდან ასაცილებლად მეცნიერებმა ვაქცინის ფორმულა შეცვალეს და კვლევას სწორედ მისით განაახლებენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

ნეანდერტალელების ძვლებში ადამიანთა უძველესი ვირუსები აღმოაჩინეს

311 views on

ნეანდერტალელთა გადაშენების ერთ-ერთ მიზეზად მეცნიერთა უმეტესობა ჰომო საპიენსებსა და მათ შორის კონკურენციას ასახელებს. 2010 წელს წამოაყენეს ჰიპოთეზა, რომ შესაძლოა, ეს ვირუსებსაც გამოეწვია, რომლებიც ამ სახეობის წარმომადგენლებს ისევ და ისევ ჩვენმა წინაპრებმა გადასდეს, როცა აფრიკიდან ევროპაში გადაინაცვლეს.

ახალი აღმოჩენა მიანიშნებს,  რომ ეს ვარაუდი უსაფუძვლო არაა, რადგან სპეციალისტებმა ნეანდერტალელთა 50 000 წლის წინანდელ ძვლებში სწორედ 3 ასეთი ძველი ვირუსის დნმ-ის კვალს მიაგნეს. აქამდე მათში არსებული პათოგენების ამგვარი პირდაპირი მტკიცებულება არ მოგვეპოვებოდა, რადგან ათასობით წლის განმავლობაში ვირუსების გენეტიკური მასალა საგრძნობლად ზიანდება და უმეტესწილად გაშიფვრას არ ექვემდებარება.

ზემოხსენებული დნმ-ის ნიმუშები შეიძლება, გამონაკლისად მივიჩნიოთ, მაგრამ გენეტიკური კვალი ბოლომდე იდენტიფიცირებადი მაინც არაა. მათ მეცნიერებმა რუსეთში მდებარე გამოქვაბულში აღმოჩენილი 2 მამრი ნეანდერტალელის ძვლებში მიაკვლიეს. კერძოდ, გამოვლენილია სავარაუდო ადენოვირუსი, ჰერპესის ვირუსი და პაპილომა ვირუსი. ადამიანებში ისინი დღესაც გავრცელებულია და ინფექციებს იწვევს, მაგრამ როგორ გამოიხატებოდა მსგავსი ავადობა ნეანდერტალელებში, უცნობია.

უნდა ითქვას, რომ აქამდე უძველესად მოიხსენიებოდა ჰერპესის ვირუსის დნმ, რომელიც ჰომო საპიენსის 31 000 წლის წინანდელ კბილშია ნაპოვნი. ახალი მიგნება ამაზე ბევრად ძველ ნიმუშებს გვთავაზობს, მაგრამ უძველესი დნმ-ების კვალის ავთენტურობა ჯერ ოფიციალურად დადასტურებული არაა.

ასეა თუ ისე, რამდენად იყო ვირუსები ნეანდერტალელთა გადაშენების უმთავრესი მიზეზი, უცნობია. ისინი საკმაოდ განვითარებული არსებები იყვნენ, კარგად ნადირობდნენ, ცეცხლის დანთებაც იცოდნენ და სოციალურობითაც გამოირჩეოდნენ. პალეონტოლოგები ვარაუდობენ, რომ სახეობა გაქრობის რისკის წინაშე პოპულაციის მცირერიცხოვნობამაც დააყენა, საბოლოო ჯამში კი ერთმანეთს რამდენიმე ასეთი ფაქტორი დაერთო, რაც მათ გადაშენებას დაედო საფუძვლად.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

კატის ყოლა, შესაძლოა, შიზოფრენიის რისკს ზრდიდეს – კვლევა

352 views on

ახალი კვლევის ფარგლებში მეცნიერებმა კატის ყოლასა და შიზოფრენიის გაორმაგებულ რისკს შორის გარკვეული კავშირი გამოავლინეს. მათ ბოლო 44 წელში 11 სხვადასხვა ქვეყანაში ამ საკითხის შესახებ გამოქვეყნებული 17 ნაშრომი შეისწავლეს.

ეს მოსაზრება პირველად 1995 წელს გაჟღერდა და გაზრდილი რისკის პოტენციურ მიზეზად პარაზიტი ტოქსოპლაზმა (Toxoplasma gondii) დასახელდა. ბავშვობაში კატებთან სიახლოვეს ყოფნასა და შიზოფრენიის განვითარებას შორის მიმართება სხვა კვლევებმაც ცხადყო, მაგრამ აკადემიურ წრეებში ამის საპირისპირო დასკვნების მქონე ნაშრომებიც გამოქვეყნდა.

აქვე გეტყვით, რომ ზემოხსენებული პარაზიტი მეტწილად უსაფრთხოა და თერმულად სათანადოდ დაუმუშავებელი საკვებით, დაბინძურებული წყლით ან ინფიცირებული კატის ნაკბენითა თუ მის ფეკალიებთან კონტაქტით შეიძლება გავრცელდეს. არაა გამორიცხული, ჩვენს ორგანიზმში მოხვედრისას მან ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში შეაღწიოს და ნეირომედიატორებზე იქონიოს გავლენა. ამ მხრივ ის შესაძლოა, პიროვნულ ცვლილებებს, ფსიქოზურ სიმპტომებსა და სხვადასხვა აშლილობას დაედოს საფუძვლად, მათ შორის შიზოფრენიას, თუმცა ზუსტი მიზეზ-შედეგობრიობა დადასტურებული არაა. უცნობია ისიც, თუ რამდენად სწორია, ეს პირდაპირ კატებს მივაწეროთ.

ასეა თუ ისე, სამეცნიერო ნაშრომების ზემოხსენებული კონტრასტის გამო სპეციალისტებმა გადაწყვიტეს, ამ თემაზე არსებული დოკუმენტები გაეანალიზებინათ.

„კატის ყოლასა და შიზოფრენიასთან დაკავშირებული აშლილობების გაზრდილ რისკს შორის მნიშვნელოვან დადებით მიმართებას მივაგენით. სტატისტიკური ცვლადების გათვალისწინებით დავადგინეთ, რომ კატებთან კონტაქტში მყოფ ინდივიდებს დაახლოებით ორჯერ მეტი შანსი აქვთ, რომ შიზოფრენია განუვითარდეთ”, — აცხადებენ ავტორები.

ყურადსაღებია, რომ გაანალიზებული კვლევებიდან უმეტესობაში მიზეზ-შედეგობრივი მექანიზმები დასახელებული არ იყო, ანუ მათში ასეთი მოცემულობის პოტენციურად განმაპირობებელი ფაქტორები განხილული არაა ან მონაცემები ძალიან მწირადაა წარმოდგენილი.

გაურკვეველია, კონკრეტულად რომელ ასაკობრივ დიაპაზონში (ბავშვობასთან, მოზრდილობასთან, ზრდასრულობასთან თუ ხანდაზმულობასთან) განსაზღვრავს კატის ყოლა შიზოფრენიის რისკთან ასოციაციებს. ამის მიუხედავად, ერთ კვლევაში ამ შინაური ცხოველის ნაკბენის მქონე ადამიანებს სხვებთან შედარებით მეტი შიზოტიპური მაჩვენებელი გამოუვლინდათ, მაგრამ ზოგადად კატის ყოლასთან ამ მაჩვენებლების კავშირი არ დადგენილა. ასევე, ნავარაუდებია, რომ მსგავს აშლილობებს შესაძლოა, სულ სხვა პათოგენები იწვევდეს, როგორიც, მაგალითად, Pasteurella multocida-ა.

„ვასკვნით, რომ ჩვენი ანალიზი კატის ყოლასა და შიზოფრენიულ აშლილობებს შორის ასოციაციას მხარს უჭერს. ამის მიუხედავად, საჭიროა უფრო ხარისხიანი კვლევების ჩატარება, რომლებიც ბევრად მასშტაბური იქნება, რათა გაირკვეს, მართლაც არის თუ არა კატის ყოლა მენტალური აშლილობების რისკშემცვლელი ფაქტორი”, – ამბობენ მეცნიერები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

მოზარდების ორგანიზმში, რომლებიც ე.წ. „ვეიპს“ ხშირად იყენებენ, ურანისა და ტყვიისშემაშფოთებელი დონე დაფიქსირდა

333 views on

თინეიჯერების ორგანიზმში, რომლებიც ე.წ. “ვეიპს” ხშირად იყენებენ, ტოქსიკური ლითონების უფრო მაღალი რაოდენობა აღმოჩნდა.
ნებრასკის უნივერსიტეტის მკვლევარების მიერ ჩატარებულმა ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ 13-დან 17 წლამდე ასაკის ე.წ. „ვეიპერებს“ რომლებიც აცხადებენ, რომ ელექტრო სიგარეტს დღეში მინიმუმ რვაჯერ იყენებენ, შარდში 30 პროცენტით მეტი ტყვია და ორჯერ მეტი ურანი აღმოაჩნდათ მათ თანატოლებთან შედარებით, რომლებიც იშვიათადიყენებენ მას.
ამასთან, მოზარდებში, რომლებიც უპირატესობას ანიჭებდნენ ტკბილ არომატს, მენთოლის ან პიტნისგან განსხვავებით, ურანის ბიომარკერები განსაკუთრებით მაღალი იყო.
ასეთი აღმოჩენები ღრმად შემაშფოთებელია, რადგან ცნობილია, რომ ისეთი ნაერთები, როგორიცაა ტყვია და ურანი, საზიანოა ადამიანის განვითარებისთვის.
მიუხედავად იმისა, რომ ელექტრონული სიგარეტი ხშირად იყიდება, როგორც ზრდასრულების მიერნიკოტინის მიღების შეწყვეტის საშუალება, არამწეველთა სრულიად ახალი თაობა ახლა სრულწლოვანებამდე იწყებს მის გამოყენებას. 2023 წელს აშშ-ში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საშუალო სკოლის მოსწავლეების 10 პროცენტი ამჟამად ელექტრო სიგარეტს იყენებდა. მომხმარებელთა 90 პროცენტმა აღნიშნა, რომ არომატიზებულ პროდუქტებს იყენებდა.
სიტყვა „ვეიპორი“ (ორთქლი) შეიძლება ჟღერს,როგორც წყლის უვნებელი ღრუბელი, მაგრამ ელექტრო სიგარეტის სითხე – მაშინაც კი, როცა ნიკოტინს არ შეიცავს – სავსეა ქიმიკატებით, ზოგჯერ მათ შორის ისეთი ტოქსიკური ლითონებით, როგორიცაა დარიშხანი, ქრომი, ნიკელი, ტყვია და ურანი.
„ვეიპინგი“ არცერთ შემთხვევაში არ არის უსაფრთხო, არ აქვს მნიშვნელობა ადამიანის ასაკს, მაგრამ ეს ჩვევა შეიძლება განსაკუთრებით სახიფათო იყოს ახალგაზრდებისთვის.
კვლევა Tobacco Control-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

კვლევა – უძველესი ადამიანები სანადირო ხის იარაღებს 300 000 წლის წინ ქმნიდნენ

334 views on

ახალი  ტექნიკა ცხადყოფს, რომ ადამიანები კომპლექსურ სანადირო იარაღს ხისგან ჯერ კიდევ 300 000 წლის წინ ამზადებდნენ, რაც თავდაყირა აყენებს ქვის ხანის სტერეოტიპს.
არქეოლოგები ადრე ეჭვობდნენ, რომ ადამიანები ხის იარაღებს იყენებდნენ სულ მცირე იმდენი ხნის განმავლობაში, რამდენ ხანსაც ქვისას, მაგრამ ხის უფრო მყიფე ბუნების გამო, მტკიცებულებების უმეტესობა დალპა. გერმანიაში, შენინგენში 3D მიკროსკოპისა და მიკრო-CT სკანერების გამოყენებით 187 ხის არტეფაქტის შემოწმებით, ეს ეჭვი ქვემო საქსონიის კულტურული მემკვიდრეობის ოფისის არქეოლოგმა დირკ ლედერმა და მისმა კოლეგებმა დაადასტურეს.
“ხე იყო გადამწყვეტი ნედლეული ადამიანის ევოლუციისთვის, მაგრამ ასეთი მაღალი ხარისხითპალეოლითის პერიოდიდან მხოლოდ შენინგენშია შემორჩენილი “, – განმარტავს გოტინგენის უნივერსიტეტის არქეოლოგი, თომას ტერბერგერი.
ხის არტეფაქტების ამ საწყობში, პლეისტოცენიდან იყო (დედამიწის ისტორიის მეოთხეული პერიოდის შუა ეპოქა, რომელიც დაიწყო 2,588 მლნ. წლის წინათ და დამთავრდა 11,7 ათ. წლის წინ) მინიმუმ 10 შუბი, შვიდი სასროლი ჯოხი და 35 საშინაო იარაღი.  ყველა მათგანი ხისგან იყო მოჩუქურთმებული. ხელსაწყოებმა აჩვენა რამდენიმე ისეთი ტექნიკის გამოყენების აშკარა მტკიცებულება, რომელსაც,მანამდე არსებული ინფორმაციის თანახმად, მხოლოდ თანამედროვე ადამიანები იყენებდნენ.
მკვლევარებმა ასევე აღმოაჩინეს გადამუშავების მტკიცებულებები – გატეხილ, ან დაბლაგვებულ ინსტრუმენტებს სხვა დანიშნულებით იყენებდნენ.
„კვლევა იძლევა უნიკალურ შეხედულებებს პლეისტოცენის პერიოდის ხის დამუშავების ტექნიკის შესახებ. შენინგენში აღმოჩენილი ხის სანადირო იარაღი ასახავს ტექნოლოგიური სირთულის, ადამიანის ქცევისა და ადამიანის ევოლუციის ურთიერთკავშირს“, – აცხადებენ მკვლევარები.
მათი კვლევა PNAS-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 … 11 12 13 14 15 … 108
Page 13 of 108