კვლევები

ჩვენს შიგნით მცხოვრები მიკრობების შესწავლისას, მკვლევრები ვირუსის მსგავსი ობიექტების სრულიად ახალ კლასს წააწყდნენ.

„ეს გადასარევია. რაც უფრო ღრმად ვიხედებით, მით უფრო მეტ უცნაურობას ვხედავთ”, — თქვა ჩრდილოეთ კაროლინას უნივერსიტეტის უჯრედულმა ბიოლოგმა, მარკ პეიფერმა.

გენეტიკური მასალის ამ იდუმალ ნაწილებს არ აქვთ შესამჩნევი თანმიმდევრობა ან თუნდაც სტრუქტურული მსგავსება, რომელიც ცნობილია სხვა ბიოლოგიური ორგანიზმებისთვის.

შესაბამისად, სტენფორდის უნივერსიტეტის ბიოლოგი ივან ჟელუდევი და მისი კოლეგები ამტკიცებენ, რომ მათი აღმოჩენა შესაძლოა სულაც არ იყოს ვირუსი. მათ მიაჩნიათ, რომ ეს სრულიად ახალი ჯგუფია.

„ობელისკები რნმ-ების მრავალფეროვან კლასს მოიცავს. ისინი ამდენი ხანი შეუმჩნეველი იყვნენ”, — წერენ მკვლევრები ნაშრომში.

სიცოცხლის ამ ფორმას ეს სახელი (ობელისკები) უაღრესად სიმეტრიული, ღეროს მსგავსი სტრუქტურების გამო დაერქვა. ობელისკების გენეტიკური თანმიმდევრობა მხოლოდ 1 000 სიმბოლოს (ნუკლეოტიდების) მოიცავს. მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ სწორედ ეს არის იმის მიზეზი თუ რატომ ვერ შენიშნეს აქამდე ისინი.

კვლევაში ჟელუდევმა და მისმა ჯგუფმა აქამდე გამოქვეყნებული გენეტიკური თანმიმდევრობების 5,4 მილიონი მონაცემთა ნაკრები გააანალიზეს. შედეგად გამოავლინეს თითქმის 30 000 განსხვავებული ობელისკი. ისინი გამოჩნდნენ ადამიანის მიკრობიომების დაახლოებით 10-პროცენტში.

ერთ შემთხვევაში ობელისკები პაციენტის ორალური ნიმუშების 50-პროცენტში აღმოჩნდა. უფრო მეტიც, სხვადასხვა ტიპის ობელისკები, როგორც ჩანს, გვხვდება ჩვენი სხეულის სხვადასხვა უბნებში.

„ეს ნიშნავს, რომ ობელსიკებს ადამიანის მიკრობიომში მნიშვნელოვანი როლი აქვთ. სავარაუდოა, რომ ისინი ბაქტერიებშიც ფართოდაა გავრცელებული”, — აღნიშნულია კვლევაში.

თუმცა, ჟელუდევმა და მისმა გუნდმა ვერ დაადგინეს ობელისკების რაიმე გავლენა მათ ბაქტერიულ მასპინძლებზე. მკვლევრებმა ჯერ ისიც არ იციან თუ როგორ ვრცელდებიან ისინი უჯრედებს შორის.

„ეს ელემენტები, შესაძლოა, არ იყოს ვირუსული ბუნების და უფრო დაკავშირებული იყოს რნმ-ის პლაზმიდებთან”, — აღნიშნულია კვლევაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

კვლევებმა აჩვენა, რომ ძაღლებს შეუძლიათდეპრესია განიცადონ.

ძაღლებში დეპრესიის ზოგიერთი ძირითადი ნიშანია „შემცირებული აქტივობის დონე და თამაშის სურვილის დაკარგვა“, პლუს მიჯაჭვულობა ან სოციალური გათიშვა. ასევე მადის დაკარგვა ან ცვლილება.

ორგანიზაციის ცნობით, „უხასიათო ღრიალი ან ყვირილი“ ძაღლების დეპრესიის კიდევ ერთი ნიშანია.

ძაღლებში დეპრესიის დიდი მიზეზი შეიძლება იყოს დანაკარგის განცდა. ძაღლებზე ასევე შეიძლება გავლენა იქონიოს გარემოს ცვლილებებმა, როგორიცაა ახალი შინაური ცხოველის ან ბავშვის დამატება, ან ისეთი რამ, როგორიც არის დეკორაციის ცვლილება.

პატრონთან განშორების შფოთვამ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს დეპრესია.

როგორ შეუძლიათ პატრონებს დაეხმარნენ ძაღლს?

ძაღლის პატრონებმა შეიძლება შინაურ ცხოველებს დაუნიშნონ რუტინა, რასაც ყოველ დღეს მათთან ერთად გააკეთებენ. ორგანიზაციის თქმით, ეს უნდა გაკეთდეს მაშინ, როდესაც ძაღლის დეპრესიული განწყობა დიდი ხნის განმავლობაში არ იცვლება.

შესაძლოა მედიკამენტის დანიშვნაც. ეს შეიძლება საჭირო იყოს ოთხიდან ექვს კვირამდე, რათა გამოჩნდეს ეფექტური ცვლილებები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ექიმებმა დაადგინეს, რომ დღეში სამი ფინჯანი მწვანე ჩაის დალევა ხელს შეუწყობს დემენციის განვითარების რისკს.

დოქტორმა ედვარდ ოკელომ თქვა, რომ მწვანე ჩაის შეუძლია გააუმჯობესოს გონებრივი მუშაობა და ჯანმრთელობა, წერს  Independent.

პროფესორმა განმარტა, რომ მწვანე ჩაი შეიცავს ქიმიურ ნივთიერებას ეპიგალოკატექინ გალატს, რომელიც კლავს ტვინის უჯრედებში არსებულ ფერმენტს, რომელიც აზიანებს მას.

რა სარგებელი მოაქვს მწვანე ჩაის?

მეცნიერთა აზრით, მწვანე ჩაი ძალიან სასარგებლოა ადამიანის ორგანიზმისთვის. მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის, მას ასევე შეუძლია გაგაბედნიეროს. გარდა იმისა, რომ ამცირებს გულის ფატალური დაავადებისა და ინსულტის რისკს, ამ სასმელს აქვს განწყობის გამაძლიერებელი მოქმედება.

„მეცნიერულად, მწვანე ჩაი შეიცავს ბიოაქტიურ ნაერთებს, რომლებიც ინარჩუნებენ გონებას კონცენტრირებულად და ამავე დროს სიმშვიდეს“, – ამბობს ტვინის ჯანმრთელობის კვების ექსპერტი მეგი მუნი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ალბათ, შეგიმჩნევიათ, რომ ხანდაზმულ ასაკში ადამიანთა სიმაღლე მცირდება. გიფიქრიათ, რატომ ხდება ასე? ამას სხვადასხვა მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს, რომლებზეც ქვემოთ მოგიყვებით.

დაპატარავებას ხშირად ხერხემლის პრობლემები იწვევს. მაგალითად, როცა სხეულის ზედა ნაწილში მისი მრუდი იზრდება, რასაც კიფოზი ეწოდება. ეს იმიტომ ხდება, რომ ორგანიზმში არსებული კუნთების ბოჭკოები წლების მატების პარალელურად უწინდელ ფორმას ვეღარ ინარჩუნებს, ამიტომ ხერხემლის დამხმარე კუნთები სუსტდება.

შედეგად, გრავიტაციას ისე ვეღარ ვეწინააღმდეგებით და წელში ბოლომდე გასწორება გვიჭირს. ამის თავიდან ასაცილებლად სპეციალისტები ფიზიკურ აქტიურობას გვირჩევენ. ვარჯიში არა მხოლოდ კიფოზის რისკის შემცირებაში, არამედ უკვე ხანდაზმულობაში მდგომარეობის გამოსასწორებლადაც რეკომენდებულია.

სხვა მიზეზი, რომლის გამოც ჩვენი სხეული პატარავდება, ძვლების სიმკვრივის დაკარგვაა. ამას საფუძვლად სასქესო ჰორმონების, ესტროგენისა და ტესტოსტერონის, ასაკობრივი შემცირება ედება. ხშირად აღნიშნულ პროცესს D ვიტამინის ნაკლებობა და თირკმლის მიერ ნაკლები კალციუმის შთანთქმა აჩქარებს და შესაძლოა, ოსტეოპოროზიცგანაპირობოს, რაც ძვლის დაავადებაა.

ძვლის სტრუქტურის ცვლილება ოსტეოპოროზის დროს.
როცა ადამიანის ძვლები სუსტდება და უფრო ფოროვანი სტრუქტურის ხდება, ხერხემალი ორგანიზმის წონას ვეღარ უძლებს და ზიანდება. როგორც წესი, მსგავს დაზიანებებს ტკივილი არ ახლავს თან, ამიტომ ის შეუმჩნეველი რჩება, ხერხემალი კი ნელ-ნელა უფრო და უფრო მჭიდროვდება.

ეს ხშირად ხერხემლის დისკების ცვლილებას იწვევს. ისინი 30-40 წლის ასაკიდან გამოშრობას იწყებს და წყალთან ერთად სიმტკიცესაც კარგავს. მათი რაოდენობა სულ 23-ია, ამიტომ თუნდაც ზოგიერთ მათგანში მიმდინარე ამგვარი პროცესები სიმაღლის რამდენიმე მილიმეტრით შემცირებას განაპირობებს.

ამ ყველაფრისგან თავის დასაცავად კარგია რეგულარული ვარჯიში, რადგან ის სხეულს ტონუსში ამყოფებს, კუნთებს მასას უნარჩუნებს და ძვლების სიმყარეს უზრუნველყოფს. ასევე, რეკომენდებულია D ვიტამინითა და კალციუმით მდიდარი საკვების მიღება, მაგრამ, პირველ რიგში, კონსულტაცია ექიმთან უნდა გაიაროთ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

დაფიქრებულხართ იმაზე თუ რას ჭამდნენ ადამიანები 10 000 წლის წინ?

და ია ახლა, მკვლევრებმა 9 700 წლით უკან დაიხიეს. მათ სკანდინავიის დასავლეთ სანაპიროზე, იმ ადამიანების კვალი შეისწავლეს, რომლებიც აქ ნადირობდნენ, საკვებს აგროვებდნენ და ჭამდნენ. ამ უძველესმა ადამიანებმა თავიანთი დიეტური საიდუმლოებები საღეჭ ფისში დატოვეს, რაც ქვის ხანის ცხოვრების უნიკალურ ხედვას გვთავაზობს.

სტოკჰოლმის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა უძველეს საღეჭ რეზინზე დნმ-ის კვალი შეისწავლეს. კვლევამ უძველესი ადამიანების დღის რაციონი გამოავლინა და ასევე ნათელი მოჰფინა მათ სტომატოლოგიურ ჯანმრთელობას. მკვლევრებმა კბილებისა და ღრძილების მდგომარეობა ერთ-ერთი მოზარდის ნაშთების შესწავლით გამოავლინეს.

დაღეჭილი ფისის შესწავლით მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ამ ადამიანების საკვები ირმისა და კალმახის ხორცისგან შედგებოდა. ასევე ისინი აქტიურად იკვებებოდნენ თხილით.

აღმოჩნდა, რომ ერთ-ერთ მოზარდს პაროდონტიტი აწუხებდა. ეს ღრძილების მწვავე ინფექციაა, რომელიც საკვების დაღეჭვას ართულებს.

დოქტორი ემრაჰ კირდოკი, მერსინის უნივერსიტეტის ბიოტექნოლოგიის დეპარტამენტიდან, საღეჭი ფისის მეტაგენომიურ ანალიზს ხელმძღვანელობდა.

“კლევამ გამოავლინა დნმ-ის თანმიმდევრობების სიმდიდრე და მასში ჩვენ ვპოულობთ როგორც პაროდონტიტთან დაკავშირებულ ბაქტერიებს, ისე მცენარეებისა და ცხოველების დნმ-ს, რომლებსაც ადამიანები მიირთმევდნენ”, — განმარტა დოქტორმა კირდოკმა.

პროფესორი ანდერს გოტერსტრომი, პროექტის ხელმძღვანელი და პალეოგენეტიკის ცენტრის პროფესორი, აღმოჩენებს მნიშვნელოვნად მიიჩნევს.

“ეს სკანდინავიის დასავლეთ სანაპიროზე მონადირე-შემგროვებელთა მცირე ჯგუფის ცხოვრებას გვიჩვენებს”, — თქვა გოტერსტრომმა.

კვლევით მეცნიერებს შეუძლიათ გაიგონ თუ რას ჭამდნენ ადამიანები 10 000 წლის წინ და როგორი იყო მათი პირის ღრუს მდგომარეობა. მეცნიერები კვლევების გაგრძელებას აპირებენ.

კვლევა Scientific Reports-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

არაერთი ადამიანის გამოცდილება ადასტურებს, რომ დედამთილთან ერთად ცხოვრებას არც ისე სასიამოვნო მომენტები ახლავს თან. რა თქმა უნდა, კარგია, თუ დედამთილი შვილისა და რძლის ქორწინებაში, მათ ურთიერთობაში არ ერევა, მაგრამ ასე იშვიათად ხდება.

რა თქმა უნდა, ყველა დედამთილი მონსტრი არ არის. არიან ისეთებიც, რომლებიც კეთილი და მოსიყვარულე ბუნებით გამოირჩევიან, ინტელექტუალი ქალები, რომლებმაც იციან, რომ როდესაც ქალი და მამაკაცი ქორწინდება, ურთიერთობა მხოლოდ და მხოლოდ მათი საქმეა და იცის, რომ არ უნდა ჩაერიოს. ასეთი ქალების მიმართ რძლები სიყვარულისა და პატივისცემის გარდა არაფერს გამოხატავენ.

კვლევის თანახმად, დედამთილთან ერთად ცხოვრება, ქალს ჯანმრთელობის პრობლემებს უქმნის. მკვლევრების თქმით,სამჯერ უფრო მეტია შანსი, ქალს განუვითარდეს გულის შეტევა, თუ ის დედამთილთან ერთად ცხოვრობს.

დიდ ოჯახში ცხოვრება ქალისთვის დიდ სტრესთანაა დაკავშირებული. ის ისე უნდა მოიქცეს, როგორც დედა, შვილი და ამავდროულად, ქმრისთვის იყოს კარგი პარტნიორი. ეს სტრესი კი, ქალს უვითარებს დიაბეტს და იმატებს არტერიული წნევა.

ოკასას უნივერსიტეტის პროფესორი ისო, განმარტავს რომ მრავალთაობიან ოჯახში ცხოვრება ქალებში გულის შეტევის რისკს ზრდის.

თუ სხვა გზა არ გაქვთ და დედამთილის გვერდით ცხოვრება გიწევთ, გთავაზობთ რამდენიმე საჭირო რჩევას, რომელიც ოჯახში ურთიერთობებს უფრო დაათბობს.

ყველაზე მნიშვნელოვანია დედამთილთან უშუალო კომუნიკაცია, ნუ შეიქმნით დიდ მოლოდინს და ისწავლეთ, რომ თბილი სიტყვებით ყველაფრის მოგვარება შეგიძლიათ.

ნუ სთხოვთ თქვენს ქმარს, რომ დაელაპარაკოს დედას რაიმე თემაზე, რომელზეც კონფლიქტი მოგივიდათ. უშუალოდ თქვენს დედამთილს ესაუბრეთ ამ საკითხზე და ქმარს ნუ ჩარევთ.

როცა ბავშვებს ეხება საქმე, ნუ ჩათვლით რომ ყველა ბებია ნამცხვრებს უცხობს შვილიშვილებს, ნუ ელოდებით ადამიანისგან იმას, რასაც ვერ მიიღებთ.

სერიოზულ კონფლიქტს კარგი არავისთვის მოაქვთ. მკვლევრების თქმით, როცა დედამთილი გსაყვედურობთ და კონფლიქტში გიწვევთ, საუკეთესო გადაწყვეტილებაა შეინარჩუნოთ სიმშვიდე და საერთოდ არაფერი მოიმოქმედოთ. ან თუ კონფლიქტში თქვენც ჩაერთვებით, კონფლიქტის შემდეგ დახურეთ თემა და არაფერი მოიმოქმედოთ. როგორც ამბობენ, დრო ყველანაირ ჭრილობას კურნავს.

დედამთილის გვერდით ცხოვრებას დიდი სტრესი მოაქვს ყველასთვის. თუ სიტუაცია კონტროლს არ ექვემდებარება და სახლში გამუდმებით ჩხუბი და კონფლიქტია, აუცილებლად მიმართეთ ფსიქოლოგს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ინდიანასა და ვისკონსინის მეცნიერების მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით,დინოზავრებით გატაცებული ბავშვები უფრო ჭკვიანები არიან.

მკვლებრები ამბობენ, რომ, უფრო ზოგად ჭრილში, კორელაცია პრეისტორიული არსებებით გატაცებასთან დაფიქსირდა. როგორც კვლევამ ცხადყო, დინოზავრებითა და გადაშენებული ცხოველებით დაინტერესებულ ბავშვებს უფრო განვითარებული წარმოსახვის უნარი და ცნობისმოყვარეობა აქვთ.

კვლევაზე ინდიანასა და ვისკონსინის მეცნიერთა ჯგუფმა იმუშავა. თანატოლებთან შედარებით ინტელექტის უფრო მაღალი კოეფიციენტი განსაკუთრებით 4-6 წლის ასაკობრივ კატეგორიაში გამოვლინდა. სწორედ ესაა ის პერიოდი, როდესაც ბავშვები უფრო მეტად ავლენენ კონცენტრაციის, ინფორმაციის უკეთ დამუშავებისა და ყურადღების უნარს.

ამასთან, ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგად მკვლევრებმა დააფიქსირეს, რომ დინოზავრებით გატაცებულ ბავშვებს სასკოლო ასაკში პრობლემების გადაჭრის უნარი უფრო კარგად აქვთ განვითარებული და თანაკლასელებთან შედარებით, უკეთ ახერხებენ სტრატეგიის დასახვას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მიუხედავად იმისა, რომ დემენცია უფრო გავრცელებული ხანდაზმულებშია, ყოველწლიურად ასობით ათას ადამიანს უსვამენ ადრეული დემენციის (YOD) დიაგნოზს. ამის მიზეზს გარკვეულ ნათელს ჰფენს ახალი, საკმაოდ ვრცელი კვლევა.

ამ სფეროში ჩატარებული კვლევების უმეტესობა თაობებს შორის გადაცემულ გენეტიკას სწავლობს, მაგრამ ამ ამჯერად, მკვლევართა ჯგუფმა ასევე გამოავლინა ცხოვრების სტილისა და ჯანმრთელობის 15 სხვადასხვა ფაქტორი, რომელიც ადრეული დემენციის რისკთან არის დაკავშირებული.

„ეს გახლავთ ყველაზე დიდი და მტკიცე კვლევა ამ მიმართულებით ჩატარებულთა შორის. საინტერესოა, რომ პირველი კვლევაა, რომელიც ცხადყოფს, რომ გარკვეული ქმედებებით შეგვიძლია შევამციროთ ამ დაავადების რისკი, თუკი მიზანში ამოვიღებთ სხვადასხვა ფაქტორს“, — ამბობს ბრიტანეთის ექსეტერის უნივერსიტეტის ეპიდემიოლოგი დევიდ ლეველინი.

მკვლევართა ჯგუფმა 65 წელს ქვემოთ მყოფი 356 052 ბრიტანელის მონაცემები შეისწავლა. დაბალი სოციოეკონომიკური სტატუსი, სოციალური იზოლაცია, სმენის დაქვეითება, ინსულტი, დიაბეტი, გულის დაავადებები და დეპრესია — ეს ყველაფერი ადრეული დემენციის მაღალ რისკთან აღმოჩნდა დაკავშირებული.

მაღალ რისკს ასევე განაპირობებდა D ვიტამინის დეფიციტი და C-რეაქტიული ცილის (წარმოქმნის ღვიძლი ანთების საპასუხოდ) მაღალი დონე და ApoE4 ε4 გენის ორი ვარიანტის ქონა (გენეტიკური სცენარი, რომელიც უკვე დაკავშირებულია ალცჰაიმერის დაავადებასთანაც).

ადრეულ დემენციასა და ალკოჰოლს შორის კავშირს მკვლევრები აღწერენ, როგორც „კომპლექსურს“. მაშინ, როცა ალკოჰოლის ბოროტად მოხმარებამ რისკი შეიძლება გაზარდოს, საშუალოდან მძიმე დონემდე სმა შეიძლება მცირე რისკთან შეიძლება იყოს დაკავშირებული — სავარაუდოდ იმიტომ, რომ ამ ჯგუფში მყოფი ადამიანები, როგორც წესი, ზოგადად უფრო ჯანმრთელები არიან (გასათვალისწინებელია, რომ ისინი, ვინც ალკოჰოლისგან თავს იკავებენ, ამას ხშირად სამედიცინო მიზეზებით აკეთებენ).

ადრეული დემენციის დაბალ რისკთან ასევე დაკავშირებული აღმოჩნდა ფორმალური განათლების მაღალი დონე და ნაკლები ფიზიკური სისუსტე. ეს ყველაფერი ადრეული დემენციის შესახებ არსებული ცოდნის დეფიციტის შევსებაში გვეხმარება.

„იმ ადამიანებისგან, ვისაც დემენცია ხანდაზმულ ასაკში განუვითარდათ, უკვე ვიცით, რომ არსებობს მთელი რიგი რისკფაქტორები, რომელთა შეცვლაც შეიძლება. ფიზიკური ფაქტორების გარდა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ფიზიკური ფაქტორებიც, მათ შორის ქრონიკული სტრესის, მარტოსულობისა და დეპრესიის თავიდან აცილება“, — ამბობს ნიდერლანდების მაასტრიხტის უნივერსიტეტის ნეიროეპიდემიოლოგი სებასტიან კოჰლერი.

მართალია, ამ კვლევის შედეგები არ ამტკიცებს, რომ დემენცია ამ ფაქტორებით არის გამოწვეული, ნამდვილად გვეხმარება უფრო სრულყოფილი სურათის დახატვაში. როგორც ყველა სხვა ამ სახის კვლევაში, მიზეზის შესახებ უფრო მეტის ცოდნა უკეთესი სამკურნალო საშუალებებისა და პრევენციული ზომების შექმნაში გვეხმარება.

მრავალი ეს ფაქტორი შეცვლას ექვემდებარება, რაც უფრო მეტ იმედს აძლევს მათ, ვინც დემენციის დამარცხებაზე და არა უბრალოდ მის მართვაზე მუშაობს. საბოლოო ჯამში, შეიძლება ისე აღმოჩნდეს, რომ დემენციის რისკი შევამციროთ უფრო ჯანსაღი ცხოვრების წესით.

„ადრეულ დემენციას ძალიან სერიოზული გავლენა აქვს, რადგან ადამიანებს, რომლებსაც ის ემართებათ, აქვთ სამსახური, დატვირთული ცხოვრება და ჰყავთ ბავშვები“, — ამბობს მაასტრიხტის უნივერსიტეტის ნეირომეცნიერი სტევი ჰენდრიკსი.

მისი განცხადებით, მიზეზად ხშირად გენეტიკას მიიჩნევენ, მაგრამ მრავალი ადამიანის შემთხვევაში, ზუსტი მიზეზი უცნობია. სწორედ ამიტომ სურდათ მათ, ამ კვლევაში შეესწავლათ სხვა რისკფაქტორებიც.

კვლევა JAMA Neurology-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”