კვლევები

ახალი კვლევის თანახმად, ნეანდერტალელები თავიანთ საცხოვრებელ სივრცეებს ისე აწყობდნენ, როგორც ამასვთანამედროვე ადამიანები აკეთებენ.
მკვლევარებმა, რომლებიც ჩრდილო-დასავლეთ იტალიაში რიპარო ბომბრინისარტეფაქტებს და მახასიათებლებსაანალიზებდნენ, ორი პოპულაციისდასახლების ადგილის საერთო პატერნები აღმოაჩინეს.
მათ შეადგინეს ქვის იარაღების, ცხოველებისძვლების, ჟანგ-მიწისა და ნიჟარებისგანაწილება აღნიშნული არქეოლოგიური ადგილის ორი ფენის ზედაპირზე, როდესაც იქ ორი პოპულაცია ცხოვრობდა.
მეცნიერებმა შეძლეს ადგილის სივრცითიმახასიათებლების მოდელირება დანიმუშების იდენტიფიცირება, თუ როგორიყენებდნენ ეს უძველესი ადამიანებისივრცეს და რა აქტივობებს ახორციელებდნენ.
ანალიზმა ხელი შეუწუო ამ უძველესიპოპულაციების ქცევებს შორის მსგავსებისადა განსხვავებების ყოვლისმომცველისურათის შექმნას.
მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ როგორცნეანდერტალელები, ასევე ჰომო საპიენები სივრცეს სტრუქტურირებულად იყენებდნენ, აწყობდნენ თავიანთ საცხოვრებელსივრცეებში განსხვავებულ, მაღალი დადაბალი ინტენსივობის აქტივობების ზონებს.
ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ამ უძველესპოპულაციებს ჰქონდათ სივრცითიორგანიზების მსგავსი შემეცნებითიშესაძლებლობები.
ორივე ჯგუფმა ასევე გამოავლინა მსგავსიტენდენციები სივრცის დაკავებისას, როგორიცაა შიდა კერების განმეორებადიპოზიცია, ისევე როგორც ნაგვის ორმო, რომელიც შენარჩუნებულია ორივე დონეზე.
თანამედროვე ადამიანების მსგავსად, ნეანდერტალელებმაც, როგორც ჩანს, დაგეგმეს თავიანთი სივრცეების დაკავებაიმის მიხედვით, თუ რამდენ ხანს გეგმავდნენდარჩენას, რა სახის საქმიანობას გეგმავდნენიქ და რამდენს უნდა ეცხოვრა ერთად.
მეცნიერებმა ასევე აღმოაჩინეს გარკვეულიგანსხვავებები იმაში, თუ როგორ იყენებდა აღნიშნული ორი პოპულაცია ტერიტორიას. მაგალითად, ნეანდერტალელებითდასახლებულ ფენებში არტეფაქტებისნაკლები გროვა იყო.
საერთო ჯამში, აღმოჩენები ცხადყოფს, რომორივე პოპულაციას ჰქონდა ძირითადილოგიკა, თუ როგორ გამოეყენებინათ სივრცე.
„ჰომო საპიენსის მსგავსად, ნეანდერტალელები თავიანთ საცხოვრებელადგილს სტრუქტურირებულად აწყობდნენ, იქშესრულებული სხვადასხვა ამოცანებისა დამათი საჭიროებების მიხედვით. ასე რომ, ესარის კიდევ ერთი კვლევა, რომელიცმიუთითებს იმაზე, რომ ნეანდერტალელებიუფრო „ადამიანები“ იყვნენ, ვიდრე ზოგადადვარაუდობენ“, – განაცხადა კანადისმონრეალის უნივერსიტეტის მეცნიერმა, კვლევის თანაავტორმა ამელი ვალერანმა.

წყარო : independent.co.uk

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პერიოდულ შიმშილს რეკლამას უწევენ მთელი რიგი მოკლევადიანი სარგებლისთვის, რომელიც ბოლო კვლევებმა გამოავლინა, მაგრამ ჩვენ ბევრი რამ არ ვიცით მისი გრძელვადიანი შედეგის შესახებ. ახალმა კვლევამ აღმოაჩინა რამდენიმე შემაშფოთებელი კავშირი, რომელმაც, შეიძლება, გადაწონის პერიოდული შიმშილის სარგებელი გრძელვადიან პერსპექტივაში.
ამ პოპულარული კვებითი ინტერვენციის ერთ-ერთი ფორმა, რომელიც ცნობილია როგორც დროში შეზღუდული კვება (TRE), ითვალისწინებს დღე-ღამეში საკვების მიღების მხოლოდ 8 საათის ან ნაკლები დროის განმავლობაში გადანაწილებას, დანარჩენი 16, ან მეტი საათის განმავლობაში კი – შიმშილს.
მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ადამიანი დიეტის ამ ფორმას სამედიცინო მეთვალყურეობის ქვეშ მიმართავს ჯანმრთელობის სპეციფიკური პრობლემების გადასაჭრელად, ბევრი მას წონის დაკლების სწრაფ გზად იყენებს.
მიუხედავად იმისა, რომ წონა ჯანსაღი სხეულის ერთ-ერთი ასპექტია, ჩინეთში, მეცნიერთა ჯგუფის ახალი კვლევა გვთავაზობს, რომ დროში შეზღუდული კვება დაკავშირებულია ზოგიერთ სერიოზულ და გრძელვადიან შედეგთან, მათ შორის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებთან და ნაადრევ სიკვდილთან.
„ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ ადამიანებში, რომლებიც 8-საათიან დროში შეზღუდულ კვებას იცავდნენ, უფრო მაღალი იყო გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებით სიკვდილიანობა, მათ შორის იმ ადამიანებშიც, რომლებსაც კიბო და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები ჰქონდათ“, – აცხადებს ეპიდემიოლოგი ვიქტორ ჟონი, შანხაის ჯიაო ტონგის უნივერსიტეტიდან.
კერძოდ, კვლევის ფარგლებში, 20 000-მდე ადამიანის მონაცემების ანალიზმა აჩვენა, რომ ადამიანებს, რომლებიც ზღუდავდნენ ჭამას რვა საათის ან ნაკლები დროის განმავლობაში, ჰქონდათ 91 პროცენტით მეტი სიკვდილის რისკი გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების გამო. ეს მაჩვენებელი დაფიქსირდა გულის დაავადების ან კიბოს მქონე ადამიანებში.
გულ-სისხლძარღვთა დაავადების მქონე ადამიანებისთვის კვების ფანჯრის დღეში 8-დან 10 საათამდე შეზღუდვა კი გულის დაავადების ან ინსულტისგან სიკვდილის 66 პროცენტით უფრო მაღალ რისკთან იყო დაკავშირებული.
„ამ ეტაპზე ეს მხოლოდ კავშირებია და არა მიზეზები, მიუხედავად იმისა, რომ კვლევამ გამოავლინა კავშირი 8-საათიან კვების ფანჯარასა და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისგან სიკვდილს შორის, ეს არ ნიშნავს, რომ სიკვდილი დროში შეზღუდულმა კვებამ გამოიწვია“, განმარტავს ჟონი.
მისი თქმით, მკვლევართა გუნდმა აღმოაჩინა, რომ ადამიანებს, რომლებიც დროში შეზღუდული კვებას მისდევდნენ, მშრალი კუნთების უფრო დაბალი მასაჰქონდათ, ვიდრე სხვებს, რაც დაკავშირებულია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებით სიკვდილიანობასთან, მაგრამ საჭიროა შემდგომი კვლევა ამ მექანიზმების სწორად გასაგებად.
„ძალიან მნიშვნელოვანია პაციენტებისთვის, განსაკუთრებით მათთვის, ვისაც აქვს გულის დაავადებები ან კიბო, იცოდნენ კავშირი 8-საათიან კვების ფანჯარასა და გულ-სისხლძარღვთა პრობლემით სიკვდილის გაზრდილ რისკს შორის“, – აცხადებს ჟონი.
მისი განმარტებით, კვლევის შედეგები ხაზს უსვამს დიეტასთან დაკავშირებული რეკომენდაციების მიმართ უფრო ფრთხილი, პერსონალიზებული მიდგომის აუცილებლობას, რათა ისინი შეესაბამებოდეს ინდივიდის ჯანმრთელობის მდგომარეობას და უახლეს სამეცნიერო მტკიცებულებებს.
ეს კვლევა წარმოდგენილი იყო ამერიკის გულის ასოციაციის EPI|Lifestyle Scientific Sessions 2024-ზე.

წყარო : sciencealert.com
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

დეპრესიის უკეთ მკურნალობისა და პრევენციისთვის საჭიროა მეტი გავიგოთ ტვინისა და სხეულის შესახებ, რომელშიც ის ჩნდება.
საინტერესოა, რომ რამდენიმე კვლევამ გამოავლინა კავშირი დეპრესიის სიმპტომებსა და სხეულის ტემპერატურას შორის.
მკვლევარებმა, რომლებსაც კალიფორნიის უნივერსიტეტის სან-ფრანცისკოს (UCSF) ჯგუფი ხელმძღვანელობდა, გააანალიზეს შვიდი თვის განმავლობაში შეგროვებული 20,880 ადამიანის მონაცემები, რამაც დაადასტურა, რომ დეპრესიის მქონე ადამიანებს სხეულის უფრო მაღალი ტემპერატურა აქვთ.
კვლევაში მონაწილეობა 106 ქვეყნის წარმომადგენელმა მიიღო, მაგრამ ეს არ არის საკარისი იმის საჩვენებლად, რომ სხეულის მაღალი ტემპერატურა დეპრესიას იწვევს, ან დეპრესია იწვევს სხეულის ტემპერატურის მომატებას. მიუხედავად ამისა, ჩნდება ვარაუდი, რომ არსებობს კავშირი, რომელიც გამოკვლევას იმსახურებს.
მკვლევარების თქმით, შესაძლოა, კავშირის ბევრი მიზეზი არსებობდეს. შესაძლოა, დეპრესია დაკავშირებული იყოს მეტაბოლურ პროცესებთან, რაც წარმოქმნის დამატებით სითბოს, შესაძლოა, მიზეზი იყოს ფსიქიკური სტრესი ან გაღიზიანება, რომელიც გავლენას ახდენს როგორც სხეულის ტემპერატურაზე, ასევე დეპრესიის სიმპტომებზე. ეს არის ის, რაც მომავალმა კვლევებმა შეიძლება შეისწავლოს. ამ დროისთვის ჩვენ ვიცით, რომ დეპრესია რთული და მრავალმხრივი მდგომარეობაა, მრავალი განსხვავებული გამომწვევი ფაქტორით და შესაძლოა, სხეულის ტემპერატურა გარკვეულ როლს თამაშობდეს. კვლევის მონაცემებმა აჩვენა, რომ დეპრესიის სიმპტომების გამწვავებასთან ერთად, სხეულის საშუალო ტემპერატურა გაიზარდა.
იმის გამო, რომ მთელ მსოფლიოში ადამიანების დაახლოებით 5 პროცენტი ფიქრობს, რომ  დეპრესიითცხოვრობს, მისი გაგებისა და ეფექტური მკურნალობის მცდელობები ასეთი აქტუალური არასდროს ყოფილა. ყოველ ახალ აღმოჩენასპრობლემის გადასაჭრის უფრო მეტი იმედი მოაქვს.

კვლევა Scientific Reports-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

კვლევამ აჩვენა, რომ ჰიპერტენზიის საწინააღმდეგო პრეპარატმა, რილმენიდინმა ჭიებში დაბერების პროცესი შეაჩერა. 

„პირველად, ჩვენ შევძელით ცხოველებში იმის ჩვენება, რომ რილმენიდინს შეუძლია გაზარდოს სიცოცხლის ხანგრძლივობა. ახლა  მზად ვართ გამოვიკვლიოთ, შეიძლება თუ არა რილმენიდინს სხვა კლინიკური გამოყენება ჰქონდეს“, – განაცხადა  დიდი ბრიტანეთის ბირმინგემის უნივერსიტეტის მოლეკულურმა ბიოგერონტოლოგმა ჟოაო პედრო მაგალჰაესმა. 

შემდგომმა ტესტებმა აჩვენა, რომ კალორიების შეზღუდვასთან დაკავშირებული გენის აქტივობა შეინიშნებოდა იმ თაგვების თირკმელებისა და ღვიძლის ქსოვილებში, რომლებსაც მკურნალობდნენ რილმენიდინით. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ზოგიერთი ცვლილება, რომელსაც კალორიების შეზღუდვა იწვევს ცხოველებში და ითვლება, რომ ჯანმრთელობისთვის გარკვეულ სარგებელს მოაქვს, ასევე ვლინდება ჰიპერტენზიის საწინააღმდეგო წამალთან, რომელსაც ბევრი ადამიანი უკვე იღებს.

კიდევ ერთი აღმოჩენა იყო ის, რომ რილმენიდინის ეფექტურობაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭებოდა ბიოლოგიურ სასიგნალო რეცეპტორს, სახელად nish-1-ს. ეს კონკრეტული ქიმიური სტრუქტურა შეიძლება სიცოცხლის ხანგრძლივობის გაუმჯობესებისა და დაბერების შენელების სამომავლო მცდელობებში სამიზნე გახდეს. 

„აღმოვაჩინეთ, რომ რილმენიდინის სიცოცხლის ხანგრძლივობის გახანგრძლივების ეფექტი გაუქმდა, როდესაც nish-1 წაიშალა“, – განმარტავენ მკვლევარები. 

რაც რილმენიდინს დაბერების საწინააღმდეგო წამლის პერსპექტიულ კანდიდატად აქცევს არის ის, რომ მისი მიღება შესაძლებელია პერორალურად, უკვე ფართოდ არის დამტკიცებული და მისი გვერდითი ეფექტები იშვიათი და შედარებით რბილია. 

ჯერ კიდევ დიდი გზაა გასავლელი იმის გასარკვევად, იმუშავებს თუ არა რილმენიდინი, როგორც დაბერების საწინააღმდეგო საშუალება  ადამიანებზე, მაგრამ ადრეული ამ ჭიებსა და თაგვებზე ჩატარებულ ცდებში დაფიქსირებული ნიშნები იმედისმომცემია. 

„ჩვენ ახლა ბევრად მეტი ვიცით იმის შესახებ, თუ რისი გაკეთება შეუძლია რილმენიდინს და როგორ მოქმედებს იგი. გლობალური დაბერებული მოსახლეობის პირობებში, დაბერების შეფერხების სარგებელი, თუნდაც მცირე, უზარმაზარია”, – აცხადებენ კვლევის ავტორები. 

კვლევა Aging Cell-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ახალი კვლევის ფარგლებში სპეციალისტებმა ამ საკითხისადმი მიძღვნილი 212 ნაშრომი გააანალიზეს და დაასკვნეს, რომ, ზოგადად, შეხება ნებისმიერი ასაკის ადამიანის ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობას აუმჯობესებს.

„აქამდეც ვიცოდით, რომ შეხება ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების მხრივ მნიშვნელოვანია, მაგრამ, მრავალი კვლევის მიუხედავად, უცნობი იყო, როგორ უნდა გამოვიყენოთ ის ოპტიმალურად, კონკრეტულად რა ეფექტს უნდა ველოდოთ და როგორია გავლენის მქონე ფაქტორები”, – აცხადებენ ავტორები.

მათ მიერ შესწავლილ ნაშრომებში 12 966 ადამიანის მონაცემებია გაერთიანებული. ამ ინფორმაციის ანალიზმა აჩვენა, რომ შეხება შესაძლოა, ტკივილის, შფოთვისა და დეპრესიის შემსუბუქებაში დაგვეხმაროს. ეს ეფექტი დაფიქსირდა როგორც ბავშვებში, ისე ზრდასრულებში.

მსგავსი ზემოქმედება სხვადასხვა ტიპის ფიზიკური კონტაქტისას ვლინდება, იქნება ეს ჩახუტება თუ მასაჟი. ამის მიუხედავად, ყველაზე ეფექტიანი თავსა და სახეზე შეხება აღმოჩნდა, ყველაზე დადებითი რეაქციების გამომწვევი კი ხანმოკლე და ხშირი შეხება.

დადგინდა ისიც, რომ ჩვილებში მშობლებთან შეხება უფრო შედეგიანია, მოზრდილებში კი სხვაობას არ გვაძლევს, ახლობელია თუ არა ადამიანი. რა თქმა უნდა, დადებითი ეფექტის მისაღებად შეხება სასურველიც უნდა იყოს, ხოლო რეაქციები აბსოლუტურად ინდივიდუალურია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

რა არის ინსტინქტი? კლასიკური გაგებით ეს წინასწარ დაპროგრამებული ტენდენციაა, რომელსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს სახეობის გადარჩენისთვის. მასში მოიაზრება კონკრეტული სახეობის მოქმედების სპეციფიკური პროგრამა, რომელიც გენეტიკურად გადაეცემა თაობიდან თაობას, თუმცა თეორიულად დამოუკიდებელია ცალკეული ინდივიდის გამოცდილებაზე.

სწორედ ეს “თუმცა” აჩენს ბევრ შეკითხვას. გამოცდილება დასწავლასთანაა დაკავშირებული. დასწავლა გამოცდილებაზე დამყარებული პროცესია, რომლის დროსაც ხშირად იცვლება ქცევა ან ქცევის პოტენციალი. ესე იგი, ერთია გენეტიკური ინფორმაცია და მეორე დასწავლასთან “ინტერაქცია”. მეტი კონკრეტიკისთვის დასწავლა სამი ნაწილისგან შედგება: ცვლილება ქცევაში (ქცევის პოტენციალში), მუდმივი ცვლილება და გამოცდილებაზე დაფუძნებული პროცესი.

ბევრს მიაჩნია, რომ ცხოველთა სამყაროში არსებები გადაწყვეტილებას “ინსტინქტურად” იღებენ. მაგალითად, ახლად გამოჩეკილი ზღვის კუები, რომლებიც ზღვამდე მისაღწევად მთვარის შუქზე არიან დამოკიდებული. ასევე საინტერესო მაგალითია ფრინველები, რომლებიც სეზონების ცვლილებასთან ერთად ათასობით კილომეტრით მიგრირებენ. არც დედა ლომები უნდა დავივიწყოთ, რომლებმაც ზუსტად იციან როგორ გამოკვებონ, დაიცვან და გაწვრთნან თავიანთი შთამომავლობა.

თუმცა, არის კი ეს რეალურად ინსტინქტი? სანამ ვიკითხავთ როგორ მუშაობს ინსტინქტი, ზუსტად უნდა ვიცოდეთ რა არის ის.

“ინსტინქტის განსაზღვრა შეუძლებელია, თუ თქვენ ასევე არ საუბრობთ მონეტის მეორე მხარეზე, და ეს შეძენილი ან ნასწავლი ქცევებია”, — განუცხადა Live Science-ს ფლორიდის საერთაშორისო უნივერსიტეტის განვითარების ფსიქობიოლოგმა რობერტ ლიკლიტერმა.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, “ინსტინქტები” არის ქცევა, რომელიც გავლენას ახდენს ფაქტორებზე, რომლებიც პირდაპირ “დანახვადი” არ არის. მაგალითად, მეცნიერები დიდი ხნის განმავლობაში ფიქრობდნენ, რომ ქცევა — რა დროსაც ფრინველი, მათ შორის ინდაური, ბატი, ქათამი და იხვი, დედას ამოიცნობს და მას მისდევს — ინსტინქტი იყო. ესე იგი, მიაჩნდათ, რომ ეს თანდაყოლილი, წინასწარ განსაზღვრული, გენეტიკურად ჩამოყალიბებული ტენდენცია იყო, რომელიც ცალსახად ახსნას არ ექვემდებარებოდა.

თუმცა, 1963 წელს ფსიქოლოგმა გილბერტ გოტლიბმა რევოლუციური აღმოჩენა გააკეთა: იხვის გამოჩეკა დაკავშირებულია დედის ხმაზე და ამ ხმის აღქმა ნაჭუჭში ინდივიდუალურად ვითარდება. ამ ინფორმაციის დამუშავება დაბადებამდე ხორციელდება. გოტლიბის იხვის ჭუკის ექსპერიმენტებმა “ინსტინქტის” ახლებურ გაგებას დაუდო საფუძველი და დაგვაფიქრა იმაზე თუ რა ქცევაა მასთან დაკავშირებული.

როგორც იხვის ჭუკის მაგალითში, სხვა ზემოქმედებაც შეიძლება იყოს და ეს მანამ, სანამ არსება დაიბადება.

ინსტინქტის კლასიკური გაგება აქამდე ან ნიუანსს უგულებელყოფდა. კატის უნარი დახტომისას სწორად დაეშვას კიდურებზე და პეპლის სეზონური მიგრირების შესაძლებლობა, ქცევითი ნეირომეცნიერ მარკ ბლუმბერგის თქმით, “სახეობათა ტიპური ქცევაა”.

“როდესაც ადამიანები ინსტინქტზე საუბრობენ, ამაში გულისხმობენ იმას, რაც ვითარდება”, — უთხრა Live Science-ს ბლუმბერგმა.

განვითარების ამ პერსპექტივის საწინააღმდეგო არგუმენტების მიხედვით, სახეობების სპეციფიკური ქცევის სპექტრი არსებობს. ასევე არის ის არგუმენტი რომ დაბადებისას ორგანიზმებს ქცევის დასადგენად საკმარისი გამოცდილება ჯერ არ აქვთ.

თუმცა, გამოცდილება იწყება დაბადებამდე, ისევე როგორც იხვის გამოჩეკის შემთხვევაში. უფრო მეტიც, არსებობს მრავალი ქცევა, რომელიც მეცნიერებს ადრე ინსტინქტად მიაჩნდათ — ეს მანამ, სანამ ამ სისტემების შინაგან სტრუქტურებზე მეტი არ გავიგეთ.

მაგალითად, ზღვის კუებს ოკეანეებში ნავიგაცია შეუძლიათ, რადგან მათ ამისთვის ერთგვარი “მაგნიტური კომპასი” აქვთ. ეს ვერ იქნება მყარი ინსტინქტი, რადგან მასზე გავლენას დედამიწის მაგნიტური ველი ახდენს. ანალოგიურად, კატას არ ეცოდინება, როგორ დაეშვას ფეხზე, თუ დაიბადებოდა კოსმოსში, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ასეთი ქცევები უბრალოდ ჩვენს გენებში არ არის კოდირებული (კოსმოსში ვირთხებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა ეს დაადასტურა). ეს აჩენს შეკითხვას, არსებობს პოტენციალი, მაგრამ არა ცალსახა მოცემულობა?!

კიდევ ერთი დამაბნეველი მაგალითი პარაზიტულ ფრინველებშია, რომლებიც სხვა სახეობებს ატყუებენ. ისინი თავიანთი ბარტყების გასაზრდელად შემდეგს აკეთებენ: საკუთარ კვერცხებს სხვა ფრინველის ბუდეში ჩუმად დებენ. ასეთ დროს ბევრი საინტერესო რამ ხდება, ზოგ შემთხვევაში “მასპინძელი” ჩიტი ტყუვდება და სხვის შთამომავალს ზრდის.

ჩნდება შეკითხვა: როგორ შეუძლია სხვა სახეობის მიერ გაზრდილმა ჩიტმა იცოდეს, რომელ სახეობას მიეკუთვნება, შესაბამისად, საიდან იცის ვისთან შეწყვილდეს? თუმცა, თუ “მასპინძელი” ჩიტი მიხვდება, რომ კვერცხი მისი არაა, ის კვერცხს თავიდან მოიშორებს, იმავეს შვრება ბარტყის შემთხვევაშიც. მეტიც, კვლევების თანახმად, პარაზიტი ჩიტის ბარტყი ღამე თავის სახეობის წარმომადგენლებთან ერთად ჩერდება და დღისით ისევ “მოტყუებული დედის” ბუდეში ბრუნდება. მეცნიერებს ბოლომდე არ ესმით თუ რა ფენომენია ეს.

მკვლევრების თქმით, ჩვენი გენები არ განსაზღვრავენ ქცევებს ისე, როგორც ამას “ინსტინქტი” ითვალისწინებს.

“გენებსა და ქცევას შორის კავშირი ძალზე არაპირდაპირია. მაგალითად, ახალი ქცევის გამომუშავებისას ნეირონებიც იცვლება, ზოგჯერ კი, პირიქით. ამით იმის თქმა მინდა, რომ გენები ქცევებს ნაკლებად განსაზღვრავენ. თუმცა, არის შემთხვევები, როდესაც ცხოვრებისეული გამოცდილება გავლენას ახდენს იმაზე, თუ როგორ იქცევა ჩვენი გენები”, — თქვა ბლუმბერგმა.

ბლუმბერგის თქმით, ძირითად ქცევებსაც სწავლა სჭირდება. კვლევებმა აჩვენა, რომ მშრალ საკვებზე გაზრდილმა ცხოველებმა წყლის დალევა არ იცოდნენ. სწორედ ეს აჩენს შეკითხვას, სად გადის ზღვარი დასწავლასა და ინსტინქტს შორის.

მეცნიერები თანხმდებიან, რომ ამ ყველაფერზე უფრო კონკრეტული პასუხების მისაღებად შემდეგი კვლევებია საჭირო. ერთი რამ ფაქტია, ყველაფერი ასე მარტივად არ არის და სიტყვა “ინსტინქტის” ხმარება ყველაფერზე რაც ჯერ კიდევ არ გვესმის მართებული არაა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

გერმანელ კომპოზიტორს ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენს მუსიკალურობისადმი დაბალი გენეტიკური მიდრეკილება ჰქონდა – ასეთ დასკვნამდე კანადელი, ნიდერლანდელი, შვედი და ამერიკელი მეცნიერები კომპოზიტორის დნმ-ის შესწავლის შემდეგ მივიდნენ. მათი კვლევის შედეგები ჟურნალში Current Biology გამოქვეყნდა.

დნმ-ის ანალიზის მეშვეობით მეცნიერებმა პოლიგენური მაჩვენებელი (PGI) გამოავლინეს, რომელიც ადამიანის გენების სავარაუდო გამოვლენას აფასებს და დაასკვნეს, რომ თანამედროვე ადამიანებთან შედარებით, ბეთჰოვენის მაჩვენებელი საკმაოდ დაბალი იყო. კერძოდ, კვლევაში მონაწილე ადამიანების 90%-ს მუსიკისადმი მეტი მიდრეკილება ჰქონდა, ვიდრე დიდ კომპოზიტორს.

მეცნიერები აზუსტებენ, რომ გენეტიკური ანალიზის მიხედვით, ბეთჰოვენს არ ჰქონდა რითმების სინქრონიზაციის არსებითი ბუნებრივი უნარი, რასაც მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს მუსიკალური უნარების განვითარებაზე.

კვლევის ავტორები დარწმუნებულები არიან, რომ მათი ნამუშევარი ასეთი მიდგომის პრობლემებს ააშკარავებს.

„ჩვენი მიზანი იყო ამ მაგალითზე გვეჩვენებინა გენეტიკური პროგნოზების შედგენასთან დაკავშირებული პრობლემები. შეუსაბამობა დნმ-ის ანალიზზე დაყრდნობით გაკეთებულ პროგნოზსა და ბეთჰოვენის მუსიკალურ გენიას შორის მნიშვნელოვანი მომენტია, რომელიც ბევრ რამეს გვასწავლის. ეს გვაჩვენებს, რომ გენეტიკურ ტესტებს არ შეუძლია საბოლოო პასუხი მოგვცენ კითხვაზე რამდენად ნიჭიერი აღმოჩნდება ადამიანი“, – განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა ტარა ჰენეჰოვიჩმა.

მეცნიერები ბეთჰოვენის დნმ-ს პირველად არ იკვლევენ. 2023 წლის მარტში მათ კომპოზიტორის გარდაცვალების სავარაუდო მიზეზის დადგენა სცადეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სამხრეთ ავსტრალიის უნივერსიტეტის (UniSA) მკვლევარების აზრით, ფიზიკური ვარჯიშიდეპრესიისა და სხვა საერთო ფსიქიკურიჯანმრთელობის პრობლემის მკურნალობისპირველადი საშუალება უნდა იყოს.
ფსიქიკური ჯანმრთელობის აშლილობებიჯანმრთელობის პრობლემების წამყვანი მიზეზიამთელ მსოფლიოში.
კვლევის მიმოხილვა  აჩვენებს, რომ დეპრესიის, შფოთვისა და ფსიქოლოგიური სტრესის მსუბუქი დაზომიერი სიმპტომები შეიძლება შემსუბუქდესფიზიკური აქტივობით. მათი გამოკვლევის თანახმად, ვარჯიში 1,5-ჯერ უფრო ეფექტურია, ვიდრეკონსულტაცია და წამლები.
კვლევამ აჩვენა, რომ 12-კვირიანმა ან უფროხანმოკლე ვარჯიშმა ყველაზე მეტად შეამცირაფსიქიკური ჯანმრთელობის სიმპტომები.
“ცნობილია, რომ ფიზიკური აქტივობა ხელს უწყობსფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას, თუმცამტკიცებულებების მიუხედავად, ის ფართოდ არ არისმიღებული, როგორც მკურნალობის ყველაზე ოპტიმალური არჩევანია“, – აცხადებენ კვლევის ავტორები.
მკვლევართა ჯგუფმა 12 ელექტრონული მონაცემთაბაზიდან 2022 წლამდე გამოქვეყნებული ყველაშესაბამისი კვლევა ამოიღო და საერთო ჯამში, 97 მიმოხილვა გააანალიზა, რომელიც მოიცავდა 1039 კვლევას და ამ კვლევების 128,119-ზე მეტ მონაწილეს.
„აღმოვაჩინეთ, რომ ყველა სახის ფიზიკური აქტივობადა ვარჯიში სასარგებლო იყო, მათ შორის აერობიკა,სიარული, ძალისმიერი ვარჯიში, პილატესი და იოგა“, – აცხადებენ მკვლევარები.
მათი განმარტებით, ზოგიერთი სახის ვარჯიში, როგორც ჩანს, სხვადასხვაგვარად მოქმედებს. მაგალითად, იოგამ და სხვა გონება-სხეულისვარჯიშებმა ყველაზე მეტად შფოთვის შემცირებასშეუწყო ხელი, ძალისმიერმა ვარჯიშმა კი – დეპრესიის შემცირებას.
დასკვნები, რა თქმა უნდა, არ გამორიცხავს, რომმედიკამენტები და თერაპია მნიშვნელოვანიმკურნალობის საშუალებაა მრავალი ფსიქიკურიმდგომარეობისთვის, მაგრამ იძლევა იმის ვარაუდის საფუძველს, რომ ვარჯიში ასევე მნიშვნელოვანიმკურნალობის საშუალებაა და რომელიც ყურადღებასიმსახურებს.
კვლევა ჟურნალ British Journal of Sports Medicine-შიგამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ამერიკელმა მეცნიერებმა შეიმუშავეს ახალი მეთოდი, რომელიც, მათი მტკიცებით, უსაფრთხო და დაახლოებით 80%-ით ეფექტურია სასურველი სქესის ჩვილების გაჩენისთვის.
მეცნიერები აცხადებენ, რომ სიმკვრივის საზომების საშუალებით შეძლეს სპერმის იმის მიხედვით შერჩევა, X ქრომოსომას შეიცავდა ის, თუ Y-ს. კვლევის თანახმად, სპერმა, რომელიც შეიცავს X ქრომოსომას, ოდნავ უფრო მძიმეა, ვიდრე Y ქრომოსომის შემცველი.
კვლევის დროს მეცნიერებმა 1317 წყვილის გამოყენებით ცდა ჩაატარეს. წყვილები ორ ჯგუფად დაყვეს. საკვლევი ჯგუფი, რომელზეც ახალი მეთოდი გამოიყენეს, 105 წყვილს აერთიანებდა. ჯგუფში 59 წყვილს გოგო სურდა და მეთოდის საშუალებით მიღებულმა მდედრობითი სქესის ემბრიონების რაოდენობამ 79.1%-ი შეადგინა. საბოლოოდ კი 16 ჯანმრთელი გოგონა გაჩნდა.
46 წყვილს ბიჭის მშობლობა სურდა და მამრობითი სქესის ემბრიონების რაოდენობამ 79.6%-ი შეადგინა. შედეგად კი 13 ჯანმრთელი ბიჭი დაიბადა.
თუმცა, კვლევის დროს გადასატანად არჩეული ემბრიონის სქესი ცნობილი არ იყო.
სქესის შერჩევის საკითხი სერიოზულ ეთიკურ შეშფოთებას იწვევს და სქესის მიხედვით ემბრიონების შერჩევა ბევრ ქვეყანაში უკანონოდ ითვლება.
„სქესის შერჩევის საკითხი ეთიკური თვალსაზრისით პრობლემური საკითხია. ემბრიონების შერჩევა სქესის მიხედვით, შემამსუბუქებელი მიზეზის გარეშე, როგორიცაა სქესთან დაკავშირებული დაავადება, უკანონოა“, – განაცხადა კენტის უნივერსიტეტის პროფესორმა გენეტიკის საკითხებში დარენ გრიფინმა.
Imperial College London-ის ანდროლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელის, დოქტორი ჩანა ჯაიასენის აზრით, შედეგები დამაჯერებლად აჩვენებს, რომ ამ მეთოდს შეუძლია სპერმის შერჩევა ამ სპერმის გამოყენებით დამზადებული ემბრიონის სქესის დასადგენად. თუმცა, მათი ტექნოლოგიური მიღწევა უმნიშვნელოა კვლევის შედეგად წამოჭრილ სერიოზულ ეთიკურ შეშფოთებასთან შედარებით“.
კვლევა ჟურნალ Plos One-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”