კვლევები

მსოფლიოს მასშტაბით მეორე ტიპის დიაბეტი ნახევარ მილიარდზე მეტ ადამიანს აქვს. ჯერჯერობით უცნობია ის ზუსტი მიზეზი, თუ რა იწვევს ორგანიზმში ჰორმონ ინსულინის ფუნქციის ასეთ დარღვევას, რის გამოც სისხლში შაქრის დონის ბალანსი ირღვევა.

ახალმა კვლევამ შესაძლოა, ამას ნათელი მოჰფინოს.

ნაშრომის წამყვანმა ავტორმა, ჯონათან სტემლერმა, S-ნიტროსილაციისნ სახელით ცნობილი პროცესი აღმოაჩინა, რა დროსაც აზოტოვანი ოქსიდი უნივერსალურ გადამტან მოლეკულად იქცევა. ის უჯრედებს შორის ინფორმაციის მიმოცვლას უწყობს ხელს და თითქმის ყველა ტიპის ქსოვილში წარმოიქმნება. მას დიდი როლი აქვს როგორც ნერვული და იმუნური სისტემის ფუნქციონირებაში, ასევე სისხლძარღვების გაფართოებაში.

ზემოხსენებული პროცესის დარღვევა პარკინსონთან, გაფანტულ სკლეროზთან, ნამგლისებრ უჯრედოვან დაავადებასთან და ასთმასთან ასოცირდება. ბოლო დროს კი ის მეტაბოლიზმის გარკვეულ ასპექტებთანაც დააკავშირეს. მეცნიერთა გუნდი აქამდეც ვარაუდობდა, რომ ამ სიაში დიაბეტიც უნდა ყოფილიყო, ახლა კი აღნიშნული ჰიპოთეზის განსამტკიცებელი მიგნება აქვთ.

კერძოდ, მათ ახალი ფერმენტი აღმოაჩინეს, რომელსაც SCAN ეწოდება და ის აზოტოვან ოქსიდს სამიზნე ცილებზე მიმაგრებაში ეხმარება, მაგალითად, ინსულინის რეცეპტორებზე. ინსულინის მიმართ რეზისტენტულ ადამიანებსა და თაგვებში ეს ფერმენტი ჩვეულებრივზე მეტადაა გააქტიურებული, მისი გაუვნებლებისას კი ცხოველებში ტიპური სიმპტომები აღარ ვლინდება.

ეს მიანიშნებს, რომ შესაძლოა, მეორე ტიპის დიაბეტის ჩამოყალიბებაში აზოტოვანი ოქსიდის სიუხვე მნიშვნელოვან როლს ასრულებდეს. სპეციალისტები ამბობენ, რომ, არაა გამორიცხული, SCAN-ის დაბლოკვით ამ დაავადებასთან შეწინააღმდეგების ახალი გზა მოვნახოთ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შავი ხვრელების გაგონებაც კი შიშსა და ძრწოლას იწვევს. მათგან გაქცევა ხომ უბრალოდ შეუძლებელია! ისინი ყველაფერს ანადგურებენ, მათში ჩასული უკან ვეღარაფერი ბრუნდება.

ეს მოსაზრება ხშირად დებატების საგანია. ახლახან, ორმა ფიზიკოსმა გამოთვალა, როგორ შეიძლება შავ ხვრელს რაღაც გამოსტყუონ. ჩინეთის ტიანჯინის უნივერსიტეტის მკვლევრების, ჟან-ფენგ მაისა და რუნ-ქი იანგის განცხადებით, თეორიულად შესაძლებელია, რომ ციცქნა შავი ხვრელები ენერგიის წყაროდ გამოვიყენოთ.

მათი გათვლების მიხედვით, ამ ულტრამკვრივი ობიექტებს შეუძლიათ, რომ დამუხტვადი ბატარეების ან ბირთვული რეაქტორების სახით იმუშაონ და გიგაელექტრონვოლტების მასშტაბის ენერგია გამოიმუშაონ.

სინამდვილეში, ეს ენერგია შავი ხვრელის შიგნიდან კი არ იქნება მოპოვებული, არამედ გარედან: სწორედ იქ არის სამყაროში გრავიტაციის ჩვენთვის ცნობილი უდიდესი კონცენტრაცია.

მიჩნეულია, რომ სამყარო შავი ხვრელებით არის გადაჭედილი, მაგრამ მათი შემჩნევა ყოველთვის ადვილი როდია. უკვე აღმოჩენილი ასეთი ობიექტების საფუძველზე შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ შავი ხვრელების მასა სხვადასხვაგვარია — ხუთი მზის მასიდან დაწყებული, მილიარდობით მზის მასით დამთავრებული.

თუმცა, სულ მცირე თეორიულად მაინც, არსებობს შავ ხვრელთა კიდევ ერთი კლასი. ეს გახლავთ პირველყოფილი შავი ხვრელები, რომლებიც სივრცულად შეიძლება ერთი ბეწოები იყვნენ, სუბატომური ზომის.

ყველასთვის კარგადაა ცნობილი, რომ ბუნებაში ყოფნა ჩვენს ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობაზე დადებითაც მოქმედებს. ამას ახალი კვლევაც ცხადყოფს, რომლის თანახმადაც, გამწვანებულ გარემოში მცხოვრები ადამიანები ბიოლოგიური ასაკით უფრო ახალგაზრდები არიან.

მეცნიერებმა 7 827 ადამიანი და მათი საცხოვრებელი ადგილი შეისწავლეს. შედეგად დაადგინეს, რომ ბაღების, სკვერების, ხეებისა და სხვაგვარი მცენარეული საფარის სიმრავლე უფრო გრძელ ტელომერებთანაა ასოციაციაში, განურჩევლად რასისა, ეკონომიკური მდგომარეობისა, მწეველობისა და ალკოჰოლთან დამოკიდებულებისა.

ტელომერები ქრომოსომების დამაბოლოებელი უბნებია, რომლებსაც დამცველობითი ფუნქცია აქვს. მათ ხშირად ხანგრძლივ სიცოცხლესთან აკავშირებენ. უჯრედის ყოველი დაყოფისას ისინი მოკლდება მანამ, სანამ გენეტიკური მატერიის დაყოფა უკვე შეუძლებელი გახდება. ეს მათ ბიოლოგიური ასაკის მნიშვნელოვან ინდიკატორად აქცევს.

ტელომერებზე სხვადასხვა ფაქტორი სერიოზულად ზემოქმედებს, მათ შორის სტრესი, რომელსაც ბუნებაში ყოფნით ეფექტიანად ვებრძვით. მცენარეები, ანუ გამწვანებული გარემო, სითბური ტალღებისას ჩვენს გაგრილებას უზრუნველყოფს, ხმაურისა და დაბინძურებული ჰაერისგან გვიცავს, ფიზიკურ აქტიურობასა და სოციალურ ურთიერთობებს უწყობს ხელს და ა.შ. ამის მიუხედავად, ამგვარ არეალებს უფრო და უფრო ვშორდებით, პარალელურად კი ეკოსისტემა ზიანდება, რაც, საბოლოოდ, ისევ ჩვენზე აისახება ცუდად.

სპეციალისტთა თქმით, გამწვანებულ გარემოში ცხოვრებამ შესაძლოა, ადამიანის ბიოლოგიური ასაკი 2.2 -2.6 წლით შეამციროს. გააჩნია იმასაც, თუ რამდენად დაბინძურებულია ჰაერია ამ არეალში, რადგან ეს დადებით გავლენას ხელს უშლის. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ ასეთი სივრცეები მცირე შემოსავლის მქონე ოჯახებისთვის ნაკლებადაა ხელმისაწვდომი.

უნდა ითქვას, რომ მხოლოდ ქალების მონაცემებით მსგავსი დადებითი მიზეზ-შედეგობრიობა არ ფიქსირდება, რასაც ავტორები დამატებით სტრესსა და სხვა რისკფაქტორებს უკავშირებენ. ეს ნათელყოფს, რამხელა როლი აქვს სტრესს ჩვენს ჯანმრთელობაში, რადგან შესაძლოა, ის ტელომერების სიგრძეზე მოქმედებდეს.

მაღაზიებში პლასტიკურ შეფუთვასა და პოლიეთილენის პარკებზე უარის თქმამ შესაძლოა, გარემო უფრო დააზიანოს. ამის შესახებ BBC ახალ კვლევაზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, კვლევა ბრიტანულმა ორგანიზაცია Green Alliance-მა ჩაატარა. სპეციალისტების თქმით, გარემოს დაცვის მიზნით, მაღაზიები და მომხმარებლები პლასტიკს სხვა მასალებით ანაცვლებენ, თუმცა მათი გავლენა გარემოზე ჯერ კიდევ საფუძვლიანად არ არის შესწავლილი.

მაგალითად, შუშის ბოთლები პლასტიკზე მძიმეა, ამიტომ მათი ტრანსპორტირება ჰაერს მეტად აბინძურებს. ქაღალდის პარკების ხელახლა გამოყენება კი პოლიეთილენის პარკებზე რთულია.

მსოფლიოში პლასტიკზე უარის თქმის ტენდენცია მას შემდეგ გაჩნდა, რაც მეცნიერებმა ოკეანეების პლასტიკით დაბინძურების შესახებ დაიწყეს საუბარი. გაეროს მონაცემებით, ოკეანეში უკვე 100 მილიონი ტონა პლასტიკური ნარჩენია გადაყრილი, რაც ზღვის ფლორასა და ფაუნას უზარმაზარ ზიანს აყენებს. მაგალითად, ერთ-ერთი ბოლო კვლევის თანახმად, ზღვის ფრინველთა 95% პლასტიკის გამო კვდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

კვლევის შედეგებით, ახალგაზრდა ღორის სისხლში აღმოჩენილმა კომპონენტმა E5-მა ზრდასრულ ვირთხებში გაახალგაზრდავების უპრეცედენტო ეფექტი აჩვენა. კალიფორნიის უნივერსიტეტის (UCLA) მკვლევრების თქმით, E5 რთული ნანონაწილაკებისგან შემდგარი ნივთიერებაა, რომელმაც საცდელ ვირთხებში სიბერით გამოწვეული შედეგები საშუალოდ 70%-ით შეამცირა.

მეცნიერთა მტკიცებით, თუ კვლევის შედეგებს ადამიანებზე განვავრცობთ, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ 80 წლის ადამიანში, ასაკის შედეგად გამოწვეული შედეგები მკვეთრად, 26 წლამდე შემცირდება.

„თავდაპირველად რთულად დავიჯერე E5-ის გასაოცარი ეპიგენეტიკური გაახალგაზრდავების ეფექტი. მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენს კვლევას ამყარებს პარალელური კვლევები, რომლებიც სხვა ლაბორატორიებში ჩატარდა. პრეპარატმა გაანახევრა სისხლის, გულისა და ღვიძლის ეპიგენეტიკური ასაკი. მისი მოქმედება ეფექტიანი იყო ჰიპოთალამუსზეც” – თქვა კვლევის თანაავტორმა სტივ ჰორვატმა.

მიუხედავად იმისა, რომ პრეპარატი ჯერ ადამიანებზე არ გამოცდილა, მეცნიერები აქვთ მოლოდინი, რომ მისი ეფექტი ადამიანზეც მნიშვნელოვანი იქნება.

მომავალში არსებობს ვარაუდი, რომ ცალკეული დაავადებების მკურნალობის ნაცვლად, გაახალგაზრდავების საშუალებების სისტემატური გამოყენებით შემცირდება დაავადებათა რისკები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მწეველის ფილტვების უჯრედებს სიგარეტზე უარის თქმის შემდეგ აღდგენა შეუძლია. ამის შესახებ BBC ბრიტანელი მეცნიერების კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, ფილტვის კიბოს გამომწვევი მუტაციები აქამდე პერმანენტულად ითვლებოდა მათ შორისაც კი, ვინც მოწევას თავს ანებებს. თუმცა ახალმა კვლევამ დაადგინა, რომ მცირე რაოდენობის ფილტვების ჯანსაღ უჯრედებს ორგანოს აღდგენა შეუძლია. ეს ეფექტი იმ პაციენტებშიც დაფიქსირდა, ვინც მავნე ჩვევაზე უარის თქმამდე 40 წლის განმავლობაში დღეში 1 კოლოფ სიგარეტს ეწეოდნენ.

ჯერჯერობით უცნობია, როგორ ახერხებს ფილტვების უჯრედების მცირე ნაწილი თამბაქოს მიერ მიყენებული ზიანისგან თავის არიდებას. სპეციალისტების თქმით, ეს უჯრედები თითქოს „ბირთვულ ბუნკერში“ იმყოფება.მაგრამ როცა ადამიანი მოწევას თავს ანებებენ სწორედ ისინი იწყებენ გამრავლებას და დაზიანებული უჯრედების ჩანაცვლებას.

შედეგად, ყოფილი მწეველების ფილტვების 40% ისე გამოიყურება, როგორც არამწეველების ფილტვები. მეცნიერების თქმით, ასეთი აღმოჩენა მათთვის დიდი სიურპრიზი იყო.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”