მეცნიერებმა გამოცემა BioScience-ში კლიმატის ყოველწლიური ანგარიში გამოაქვეყნეს. მასში სპეციალისტები დედამიწის “სასიცოცხლო ნიშნებზე” საუბრობენ, რომლებიც, მათი თქმით, სავალალო მდგომარეობაშია.
ყოველ წელს ისინი ჩვენი პლანეტის 35 ასეთ მახასიათებელს აკვირდებიან და დასკვნები გამოაქვთ. ახლა აღმოჩნდა, რომ 25 “სასიცოცხლო ნიშანი” რეკორდულად დაბალ დონეზეა. ამის გამო ამბობენ, რომ კაცობრიობა “გარდაუვალი კლიმატური კატასტროფის წინაშეა”, რადგან გარემოზე უარყოფით გავლენას ვერ ვამსუბუქებთ.
სპეციალისტები შიშობენ, რომ თუ სიტუაცია არ გამოსწორდება, საფრთხის წინაშე არამხოლოდ კაცობრიობა, არამედ მთელი ეკოსისტემა აღმოჩნდება. რისკს ადამიანთა სამრეწველო საქმიანობისას ატმოსფეროში გაფრქვეული ისეთი სათბურის აირები ზრდის, როგორიცაა ნახშირორჟანგი, მეთანი და ა.შ. მსგავსი ემისიების 90% წიაღისეული საწვავის წვის პროცესს უკავშირდება, დანარჩენი კი — გაუტყეურებასა და სხვა ამგვარ მოვლენებს.
“ეჭვგარეშეა, რომ ეს გლობალური საგანგებო მდგომარეობაა. ჩვენ კლიმატის კრიზისის ახალ ფაზაში შევდივართ, რომელიც კრიტიკული და არაპროგნოზირებადია”, — აცხადებენ ავტორები.
რაც შეეხება “სასიცოცხლო ნიშნებს”, ასეთია, მაგალითად, ოკეანეების ზედაპირის ტემპერატურა, მჟავიანობა და გლობალურად ზღვის საშუალო დონე, რომლებიც ახლა რეკორდულად მაღალ დონეზეა. დედამიწაზე ტემპერატურა სულ უფრო იმატებს ისევე, როგორც ემისიები. რა თქმა უნდა, ეს ამინდზეც აისახება.
ამის პარალელურად, ადამიანთა პოპულაცია ყოველდღიურად დაახლოებით 200 000-ით იზრდება. ეს მაჩვენებელი 170 00-ია საქონლისა და სხვა შინაური ცხოველების შემთხვევაში, რომლებიც სათბურ აირებს გამოყოფენ, მათთვის ფერმების მოწყობა კი გაუტყეურების წინაპირობა ხდება.
“ეკოლოგიურმა გადაჭარბებამ — დედამიწის რესურსებიდან იმაზე მეტის აღებამ, ვიდრე მას შეუძლია, რომ უსაფრთხოდ გასცეს — პლანეტა იმაზე საშიშ კლიმატურ პირობებამდე მიიყვანა, რომელსაც თუნდაც ჩვენი პრეისტორიული ნათესავები
შესწრებიან”, — აცხადებენ მეცნიერები.
ისინი შიშობენ, რომ კაცობრიობა სოციალურ კოლაფსს უახლოვდება. მათი თქმით, ამ საკითხების შესახებ ახლა იმაზე მეტი კვლევა ქვეყნდება, ვიდრე ოდესმე, რაც სიტუაციის სიმწვავეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს. პროგნოზირებენ, რომ საუკუნის ბოლოსთვის შეცვლილი კლიმატი მილიონობით ან მილიარდობით ადამიანს საცხოვრებელი ადგილის შეცვლას აიძულებს. სავარაუდოდ, მოიმატებს შიმშილის, ავადობისა და სიკვდილიანობის მაჩვენებლებიც.
ასეთი შედეგის თავიდან ასაცილებლად ან კლიმატის ცვლილების შედეგების შესამსუბუქებლად კი ქმედითი ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო.
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”
მზის წარმოშობა – მზე, ისევე როგორც ვარსკვლავები, წარმოიქმნა კლასტერებისგან. ეს ვარსკვლავური „ძმები“ წარმოიქნენ მსგავსი აიროვანი ღრუბლებისაგან, ამიტომ მათი ქიმიური შემადგენლობა ერთია. დღესდღეობით დედამიწის 325 სინათლის წელიწადში 100 000 ვარსკვლავი შეისწავლეს, მაგრამ მათგან მხოლოდ ორია რომელიც მზის მსგავსია. რადგან მზე უნიკალურია, შეიძლება იგი მისივე კლასტერიდან გადაადგილდა ან „გამოიქცა“ 4,5 მილიარდი წლის წინათ. შესაფერისი კანდიდატი, რომლიდანაც შესაძლებელია მზე ფორმირებულიყო – ეს არის მორიელის თნავარსკვლავედი – “Messier 67“, რომელიც ისეთივე ქიმიური აგებულების, ტემპერატურის და წლოვანებისაა, როგორიც მზე. თუმცა მექსიკის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა მათი შედარებით აღმოაჩინეს, რომ ’’M67’’ არ მუშაობდა. გარდა ამისა ’’M67’’ ვერტიკალური ბობირება 5-ჯერ აღემატება მზისას და მზის წარმოსაქმნელად საჭირო სიჩქარე გამოიწვევდა პლანეტარული დისკის გახლეჩას. სავარაუდოა, რომ მზის კლასტერი აღარ არსებობს, მაგრამ მეცნიერებს იმედი აქვთ, რომ ამაზე პასუხს “Gaia’’ სატელიტი გასცემს, რომელიც წარმოადგენს მილიარდობით ვარკლავის „სახეს“, მასზე 2018 ში უნდა დამთავრდეს მუშაობა და მოპოვებულმა ცნობებმა გალაქტიკის ევოლუციაზე უნდა იქონიოს გავლენა.
ვარსკვლავური ტალღები – ’’The Sloan Digital SkySurvey’’ – პროექტის საფუძველზე აღმოაჩინეს 930000 გალაქტიკა და 120000 კვაზარი. ამ მონაცემების საფუძველზე და საიმედო გამოანგარიშებით, მეცნიერებმა შეამჩნიეს ვარსკვლავების ჯგუფური ვერტიკალური განაწილება, რომლებიც ხშირად ეჯახებოდნენ ერთმანეთს, რის საფუძველზე წარმოიქნებოდა ტალღები. ჯგუფში დაახლოებიტ 300 000 ვარსკვლავია, რომლებიც აიძულებენ გალაქტიკას „ზარივით რეკოს“. საინტერესოა, რა იდუმალება იმალება ამ ვარსკვლავებში? დღეს მეცნიერები მიიჩნევენ რომ ტალღები ესარის ნარჩენები რაღაცის, რაც ჩვენს გალაქტიკაში დღემდეა თუმცა არ ჩანს. არსებობს მეორე მოსაზრება, რომლის მიხედვით ეს ნიმუშები შესაძლოა წარმოადგენდნენ შავი მატერიის ნარჩენებს, რომელმაც 100 წლის წინ ჩაუარა ირმის ნახტომს და გამოიწვია ვარსკვლავების ასეთი მდგომარეობა. ამ ფაქტის ახსნამ შესაძლებელია ჩვენი ისტორიის ახალი კარები გახსნას.
