კვლევები

გაფანტული სკლეროზის (MS) გამომწევ მიზეზებს მეცნიერები დღემდე იკვლევენ. მნიშვნელოვან ფაქტორად ითვლება გენები, თუმცა დაავადების ზუსტი მიზეზი ჯერჯერობით დადგენილი არ არის.

მეცნიერების მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, რომელიც ჟურნალ JAMA Network Open-ში გამოქვეყნდა, თინეიჯერობის წლებში ინფექციური მონონუკლეოზის, ე.წ. ჯირკვლოვანი ცხელების, გადატანა (ერთ-ერთი ინფექცია, რომელიც ყველაზე მეტად ასოცირდება გაფანტული სკლეროზის რისკთან) ნამდვილად წარმოადგენს გაფანტული სკლეროზის განვითარების რისკ-ფაქტორს.

კვლევის ფარგლებში განიხილეს ჯირკვლოვანი ცხელება სხვადასხვა ასაკში. კვლევაში მონაწილეობა მიიღო შვედეთში მცხოვრებმა 2.5 მილიონმა ადამიანმა, თავდაპირველად ერთმანეთს ადარებდნენ დედმამიშვილებს ცალკეული ოჯახებიდან, შემდეგ შედეგები გააერთიანეს. აღნიშნული 2.5 მილიონი პირიდან გაფანტული სკლეროზის დიაგნოზი 20 წლის ზემოთ ასაკის 6 000-მდე ადამიანს დაუსვეს.

კვლევის ავტორების მტკიცებით, ჯირკვლოვანი ცხელება 11-დან 19 წლამდე ასაკში დაკავშირებულია გაფანტული სკლეროზის მნიშვნელოვნად გაზრდილ რისკთან 20 წლის ასაკის შემდეგ.

მათი განმარტებით, თინეიჯერობის წლებში ინფექციური მონონუკლეოზი გაფანტულ სკლეროზს იმის გამო შეიძლება იწვევდეს, რომ მას ტვინში შეღწევა შეუძლია. ნერვულ უჯრედებზე მის მიერ მიყენებულმა დაზიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს ის, რომ იმუნურმა სისტემამ მიელინის გარსზე „თავდასხმა“ დაიწყოს. იმუნური სისტემა ამგვარ ქმედებას ავტოიმუნური რეაქცია ეწოდება.

კვლევის ავტორების განცხადებით, მათი კვლევა იძლევა უფრო ძლიერ მტკიცებულებას, რომ თინეიჯერობის წლებში ჯირკვლოვანი ცხელების მწვავე შეტევამ (და სავარაუდოდ სხვა სერიოზულმა ინფექციებმა) – განსაკუთრებით სქესობრივი მომწიფების პერიოდში – შეიძლება გაფანტული სკლეროზი გამოიწვიოს.

წყარო : sciencealert.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბრიტანეთში, იელის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ჩაისა და ყავის მოხმარება ინსულტის, იშემიისა და დემენციის რისკს ამცირებს. მათი კვლევა ჟურნალში Sci News გამოქვეყნდა.

კვლევაში მონაწილეობა 365 682-მა ადამიანმა მიიღო. ისინი კვლევას 2006-დან 2010 წლამდე შეუერთდნენ და ექიმები მათ ჯანმრთელობას 2020 წლამდე აკვირდებოდნენ. ამ დროის განმავლობაში 5 079 მათგანს ჭკუასუსტობა განუვითარდა, 10 053-ს კი ინსულტი.

ინსულტისა დ ჭკუასუსტობის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი კი მათ შორის დაფიქსირდა, ვინც დღეში 2-3 ჭიქა ყავას, 3-5 ჭიქა ჩაის ან კომბინირებულად – ჩაისა და ყავის 4-6 ჭიქას მიირთმევდა. ამ ადამიანთა ჯგუფში ინსულტის რისკი 32%-ით ნაკლები იყო, დემენციის განვითარებისა კი 28%-ით ნაკლები, მათთან შედარებით, ვინც ჩაისა და ყავას არ სვამდა.

ამასთან, ავტორები გვაფრთხილებენ, რომ მსგავსი დაკვირვებითი კვლევები არ შეიძლება გამოვიყენოთ მიზეზობრივი კავშირის დასადგენად. ისინი ასევე აღნიშნავენ, რომ კვლევის მონაწილეები (ბრიტანეთის ბიოფონდის მოხალისეები), როგორც წესი კარგ ფზიკურ ფორმაში არიან, ამიტომ შესაძლოა მიღებული შედეგები ზოგად მოსახლეობაში არსებულ სურათს სრულად არ ასახავდეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ოფიციალურად აღიარებული 7000 ენიდან თითქმის ნახევარი გაქრობის საფრთხის წინაშეა, ხოლო 21-ე საუკუნის ბოლომდე 1500 ენა შეიძლება გაქრეს. ასეთი დასკვნა ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტის მეცნიერებმა გამოაქვეყნეს.

„თუ უახლოეს 40 წელიწადში ამის შესაჩერებლად კონკრეტული ზომები არ იქნება მიღებული, ენების გაქრობის პროცესი სამჯერ უფრო სწრაფად წარიმართება. მე და ჩემმა კოლეგებმა შევისწავლეთ 51 ფაქტორი, რომელიც გავლენას ახდენს ენის გაქრობის სიჩქარეზე. ერთ-ერთი ყველაზე მოულოდნელი ფაქტორი საგზაო ინფრასტრუქტურა აღმოჩნდა. როგორც აღმოჩნდა, რაც უფრო მეტი გზა აკავშირებთ სოფლებს ქალაქებთან, მით უფრო მაღალია ენების გაქრობის რისკი“, – ამბობს კვლევის ერთ-ერთ ავტორი ლინდელ ბრომჰემი.

კვლევის ავტორების განცხადებით, მთავრობებმა მხარი უნდა დაუჭირონ ბილინგვურ განათლებას, რათა ადამიანები ფლობდნენ არა მხოლოდ რეგიონში ყველაზე გავრცელებულ ენას, არამედ მკვიდრი მოსახლეობის ენასაც.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

დიდ ბრიტანენთში, Alcohol Health Alliance-ის მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ შაქრის მაქსიმალური დღიური დოზის მისაღებად, საკმარისია, ადამიანმა დღეში 2 ჭიქა ღვინო მიირთვას, – ამის შესახებ BBC წერს.

დამოუკიდებელი ლაბორატორიის მკვლევარებმა ბრიტანეთში ცნობილი ბრენდების წითელი, თეთრი, ვარდისფერი, ხილისა და ცქრიალა ღვინოები შეისწავლეს.

„დადგინდა, რომ ზოგიერთი სახეობის ერთი ბოთლი ღვინო 59 გრამამდე შაქარს შეიცავს, რაც მომინანქრებულ დონატში შაქრის შემცველობასაც კი აღემატება“, – წერს BBC.

30-ზე მეტი შესწავლილი ბოთლიდან ეტიკეტზე არცერთს არ ეწერა კვებით ღირებულებასთან დაკავშირებული ინფორმაცია, რადგან ამას კანონი არ ითხოვს.

ჯანდაცვის ეროვნული სამსახურის რეკომენდაციის თანახმად, ზრდასრულმა ადამიანმა დღეში მაქსიმუმ 30 გრამი შაქარი შეიძლება მიიღოს. მკვლევარების თქმით, დღიური ლიმიტის მისაღწევად, საკმარისია, ადამიანმა საშუალო ზომის ჭიქით, ორჯერ მიირთვას ღვინო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბრისტოლის უნივერსიტეტის თანამშრომლებმა ჩაატარეს კვლევა, რომლის მიზანიც ადამიანის ჯანმრთელობის მის მომავალ შთამომავლობაზე გავლენის შესწავლა იყო. მათი აღმოჩენები ჟურნალში Nature გამოქვეყნდა.

2014 წელს მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ თუ მომავალი მამები რეგულარულად ეწეოდნენსქესობრივ მომწიფებამდე, მათ ვაჟებს სიმსუქნისკენ მიდრეკილება ჰქონდათ. ქალიშვილების ფიზიკურ ფორმაზე ამ ფაქტორს გავლენა არ ჰქონია. მოგვიანებით კი მეცნიერებმა ახალი პროექტი – „90-იანების ბავშვები“ დაიწყეს, რომლის ფარგლებში ადამიანებზე ბაბუებისა და დიდი ბაბუების ჯანმრთელობის გავლენა შეისწავლეს.

სპეციალისტებმა 14 ათასზე მეტი ადამიანის მონაცემები შეისწავლეს და მოწევასა და ჭარბ წონას შორის პირდაპირი კავშირი აღმოაჩინეს. კერძოდ, თუ ქალის ბაბუა მამის მხრიდან 13 წლამდე იწყებდა მოწევას, შვილიშვილის ჭარბი ცხიმოვანი მასა 17 წლის ასაკში +3,5 კილოგრამს შეადგენდა, 24 წლის ასაკში კი +5,5 კილოგრამს. თუ ადრეულ ასაკში მოწევას დიდი ბაბუები დედის მხრიდან იწყებდნენ, მათი მდედრობით სქესის შვილთაშვილებს 17 წლის ასაკში +5 კილოგრამი ჭარბი წონა აღენიშნებოდათ, 24 წლის ასაკში კი ეს მაჩვენებელი 6 კილოგრამს აღწევს. მამრობითი სქესის შთამომავლებში ეს ეფექტი არ ფიქსირდება.

კვლევის შედეგების შეჯამებისას ავტორებმა დამტკიცებულად მიიჩნიეს ის ფაქტი, რომ სქესობრივ მომწიფებამდე ბიჭის ორგანიზმზე გარკვეული ნივთიერებების ზემოქმედებას მომდევნო თაობებზე გავლენის ქონა შეუძლია. ამგვარად, ბავშვებში ჭარბი წონა შესაძლოა არ იყოს დაკავშირებული მათ კვებასა და ფიზიკურ აქტივობასთან, არამედ მათი წინაპრების ცხოვრების წესის შედეგი აღმოჩნდეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ადამიანები, რომლებიც ცხოვრების შუა პერიოდში უძილობას ებრძვიან, ასაკში კოგნიტური პრობლემების განვითარების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ არიან, ამის შესახებ ფინეთში ჩატარებული კვლევის შედეგებშია აღნიშნული.
ეს კოგნიტური პრობლემები მოიცავს მეხსიერების, კონცენტრაციისა და სწავლის უნარის დაქვეითებას და რაც უფრო დიდხანს გრძელდება უძილობა, მით უფრო უარესდება ტვინის ეს ფუნქციები წლების მატებასთან ერთად.
„ჩვენმა შედეგებმა აჩვენა, რომ უძილობის სიმპტომებმა სამუშაო ასაკში შეიძლება გაზარდოს კოგნიტური დაქვეითების რისკი საპენსიო ასაკში. ანალიზმა აჩვენა, რომ ძილთან დაკავშირებული ჩივილების მატება დაკავშირებულია კოგნიტური ფუნქციის უფრო სერიოზულ პრობლემებთან,“- განმარტავენ თავიანთ ნაშრომში ჰელსინკის უნივერსიტეტის მკვლევარები.
კვლევაში სიღრმისეულად არ არის გაანალიზებული, რა არის ამ კავშირის მიზეზები. ამ თემაზე ჩატარებულმა წინა კვლევებმა შეისწავლა იმის შესაძლებლობა, რომ ნარჩენების გამწმენდ სისტემას, რომელიც მუშაობს ტვინში ძილის დროს, ან მეხსიერების კონსოლიდაციის ეფექტს პარადოქსული (სწრაფი) ძილის დროს, შეიძლება ჰქონდეს გავლენა კოგნიტურ ფუნქციაზე გრძელვადიან პერსპექტივაში იმ ადამიანებში, რომლებსაც ცუდად სძინავთ.
ჰელსინკის უნივერსიტეტის მკვლევართა გუნდი აღნიშნავს, რომ არსებობს მრავალი გზა ჩვენი ძილის ხარისხის გასაუმჯობესებლად, მათ შორის ძილის გარემოს კარგად მართვა (ტემპერატურის და განათების თვალსაზრისით), კვებისა და სასმელის ჩვევების შემოწმება (მათ შორის ყავის მოხმარება).
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მაღალი არტერიული წნევის მქონე ადამიანები, რომლებიც  პარაცეტამოლს იღებენ, შეიძლება გულის შეტევის და ინსულტის უფრო მაღალი რისკის ქვეშ აღმოჩნდნენ, – ამის შესახებ ედინბურგის უნივერსიტეტის მეცნიერების კვლევაშია აღნიშნული.
კვლევის ავტორები განმარტავენ, რომ ექიმებმა უნდა იფიქრონ იმ ადამიანების რისკებსა და სარგებელზე, რომლებიც მედიკამენტს მრავალი თვის განმავლობაში იღებენ.
პარაცეტამოლი ფართოდ გამოიყენება მთელ მსოფლიოში, როგორც ტკივილის საწინააღმდეგო საშუალება მოკლევადიანი მკურნალობისთვის, მაგრამ ასევე ინიშნება ქრონიკული ტკივილის სამკურნალოდ, მიუხედავად იმისა, რომ გრძელვადიანი გამოყენებისთვის მისი სარგებლობის მცირე მტკიცებულება არსებობს.
კვლევის ფარგლებში ჩართულ მოხალისეებს, რომლებიც მაღალი წნევის საწინააღმდეგო მედიკამენტებს იღებდნენ, სთხოვეს, დღეში 4-ჯერ 1 გრამი პარაცეტამოლი მიეღოთ ორი კვირის განმავლობაში, მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში კი პლაცებო.
„კვლევამ აჩვენა, რომ პარაცეტამოლი ზრდის არტერიულ წნევას, რაც ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი რისკ-ფაქტორია გულის შეტევისა და ინსულტისთვის,“- აცხადებენ ედინბურგის უნივერსიტეტის მეცნიერები.
მკვლევარები ექიმებს ურჩევენ, ქრონიკული ტკივილის მქონე პაციენტებს თავდაპირველად პარაცეტამოლის რაც შეიძლება დაბალი დოზა დაუნიშნონ და ყურადღებით დააკვირდნენ მათ, ვისაც მაღალი წნევა და გულის დაავადების რისკი აქვთ.
ამასთან, ისინი ხაზს უსვამენ, რომ თავის ტკივილისა და მაღალი ტემპერატურის დროს პარაცეტამოლის მიღება უსაფრთხოა.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

წყარო : bbc

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ანტიბიოტიკები სიმაღლეში ზრდას აფერხებს,- ეს დასკვნა ებრაელ, გერმანელ და ფინელ მეცნიერთა ჯგუფს ეკუთვნის, რომელიც ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.

გამოცემის თანახმად, კვლევაში მონაწილეობდა 12 ათასი ბავშვი. ეს ბავშვები 2008-2010 წლებში დაიბადნენ. დაბადებიდან 2 კვირის განმავლობაში 2 ათასამდე ბავშვს სხვადასხვა მიზეზით ანტიბიოტიკების მიღება დასჭირდა.

ამ ბავშვებს არავითარი გენეტიკური ანომალია ან ქრონიკული დაავადება არ ჰქონიათ, რასაც სიმაღლეში ზრდის შეფერხება შეეძლო. მონაცემების ანალიზის შედეგად გამოიკვეთა, რომ ბიჭებს, რომლებსაც სიცოცხლის პირველ დღეებში ანტიბიოტიკი მისცეს, 6 წლამდე ასაკში ზრდის საგრძნობი შეფერხება გამოუვლინდათ. ისინი წონაშიც ჩამორჩებოდნენ იმ თანატოლებს, რომლებსაც ანტიბიოტოკები არ დასჭირვებიათ.

განსაკუთრებით თვალშისაცემი იყო ეს პრობლემა 2-დან 6 წლის ასაკში. თუმცა იგივე ეფექტი გოგონებში არ გამოვლენილა.

ვინც ანტიბიოტოკები არა სიცოცხლის პირველ დღეებში, არამედ 6 წლამდე ასაკში მიიღო, ამ ბავშვებში, გოგონებშიც და ბიჭებშიც, ჭარბწონიანობა და სიმსუქნისკენ მიდრეკილება გამოვლინდა.

მკვლევარები დარწმუნებულნი არიან, რომ ეს ყველაფერი ნაწლავური მიკროფლორის შეცვლამ გამოიწვია. მათი განმარტებით, ანტიბიოტიკების ზემოქმედება მხოლოდ მათი მიღების პერიოდში არ გრძელდება. მას ხანგრძლივი შედეგი აქვს, რაც ბავშვის მომნელებელ სისტემაში სრულიად ცვლის მიკროსამყაროს. 2 წლამდე ასაკში ანტიბიოტიკები ხელს უშლის ნაწლავური მიკროფლორის გამდიდრებას და გამრავალფეროვნებას, რაც მომავალში ჯანმრთელობაზეც აისახება. განსაკუთრებით ძლიერად „ურტყამენ“ ანტიბიოტიკები ბიფიდობაქტერიებს, რომლებიც წლამდე ასაკში ნაწლავური მიკროფლორის ძირითად საფუძველს წარმოადგენენ.

ჯანსაღი ნაწლავური მიკროფლორა მხოლოდ კუჭ-ნაწლავის მოქმედებისთვის არ გვჭირდება. მასზეა დამოკიდებული ორგანიზმის ზოგადი ჯანმრთელობა, იმუნიტეტი, საჭირო ნივთიერებების მარაგი ორგანიზმში, რაც საბოლოოდ ბავშვის ჯანმრთელ ზრდა-განვითარებას უნდა მოხმარდეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”