კვლევები

მეცნიერები დინოზავრების ძვლების შესწავლას განაგრძობენ. მათ უნიკალურ აღმოჩენას მიაგნეს. როგორც აღმოჩნდა, რბილი ქსოვილები მილიონობით წლის განმავლობაში ინახება, – ნათქვამია Interesting Engineering-ში.

კვლევის დროს, ჩრდილოეთ კაროლინას უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ექვსი დინოზავრის ძვლების ანალიზი ჩაატარეს. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ დინოზავრების ძვლები დანალექ ქანებში შემოინახა, რომელთა ასაკი 65-დან 80 მილიონ წლამდეა.

„მუშაობის დროს ჩვენ რამდენიმე ჰიპოთეზის შემოწმება გვინდოდა. პირველი – შევძლებდით თუ არა ამ ქსოვილების ამოღებას დინოზავრების სხვადასხვა სახეობის ძვლებიდან“, – განაცხადა ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორმა მერი შვეიცერმა.

მთავარი და ყველაზე რთული საკითხი კი მდგომარეობდა იმაში, თუ როგორ უნდა გაერჩიათ მეცნიერებს რეალური ქსოვილები (სისხლძარღვები) ბაქტერიებისგან, სოკოსგან ან სხვა დამაბინძურებლებისგან. ამისათვის მათ ანალიტიკური ინსტრუმენტები გამოიყენეს.

ელექტრონული მიკროსკოპიისა და ნანოკომპიუტერული ტომოგრაფიის მეშვეობით მეცნიერებმა შეაფასეს სისხლძარღვების მიკროსტრუქტურა მაღალი გარჩევადობით. ამის შემდეგ მეცნიერებმა შეძლეს ქიმიურ დონეზე გაერჩიათ ქსოვილები მოლეკულური დიაგნოსტიკის მეშვეობით.

„იმის გამო, რომ ჩვენ არ გვყავს ცოცხალი [დინოზავრი], რომელსაც შევადარებდით შედეგებს, ჩვენ გამოვიყენეთ სირაქლემები, რომლებიც დინოზავრების ყველაზე ახლო ნათესავები არიან“, – აღნიშნა შვეიცერმა და დაამატა, რომ კვლევის შედეგები გასაოცარი აღმოჩნდა.

მათ შეძლეს მოეპოვებინათ სისხლძარღვები ექვსივე დინოზავრის ძვლოვანი მასალის ნიმუშებიდან. ასევე მათ აღმოაჩინეს პეპტიდები და ცილა, რომლებსაც არ ჰქონდათ მიკრობული წარმოშობა. ეს აძლევს საშუალებას მეცნიერებს ივარაუდონ, რომ ისინი დინოზავრების ნაშთებს მიეკუთვნებიან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

დიდი ბრიტანეთისა და სლოვენიის მეცნიერებმა ჩაატარეს ახალი კვლევა, რომელიც აჩვენებს, რომ ძველი ეგვიპტის მუმიებს ხის (78%), სანელებლების (67%) და მოტკბო (56%) არომატები აქვთ, – კვლევა Journal of the American Chemical Society-შია გამოქვეყნებული.

მეცნიერების თქმით, ზოგ შემთხვევაში მათ საკმევლის არომატიც დაიჭირეს. მუმიების არომატების შესწავლისას მეცნიერებმა გამოიყენეს როგორც ინსტრუმენტული, ასევე სენსორული მეთოდი.

სურნელი – ქიმიური მოლეკულებია, რომლებიც ჰაერშია და ნივთიერებისგან მოდის. მეცნიერებმა ქრომატოგრაფია – ნივთიერებათა და მათი ნარევების დაყოფის, ანალიზისა და კვლევის ფიზიკურ-ქიმიური მეთოდი გამოიყენეს 9 მუმიის სურნელის შესასწავლად, რომლებიც კაიროს ეგვიპტის მუზეუმში ინახება.

მეცნიერებს ეს კვლევა ძველი ეგვიპტის ბალზამირებისა და კონსერვაციის მეთოდის უკეთ გაგების საშუალებას მისცემს.

როგორც აღმოჩნდა, ძველად არომატს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, რადგან სასიამოვნო სურნელი ასოცირდებოდა ღვთაებრივ სხეულთან და სისუფთავესთან. 5 ათასი წლის შემდეგაც, მეცნიერები მუმიების სურნელს აღწერენ, როგორც სასიამოვნოს, რადგან ის შედგება წიწვოვანი ხეების ზეთებისგან, კედრისგან, ფიჭვის ფისისგან და სხვა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ცდამ, რომელიც მსოფლიოს მასშტაბით 20 წელზე დიდხანს მიმდინარეობდა ათასზე მეტ ადამიანზე, მნიშვნელოვანი შედეგები დადო. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ „დავადგინეთ, რომ რეზისტენტული სახამებელი გარკვეულ კიბოებს 60 პროცენტზე მეტით ამცირებს. ეფექტი ყველაზე აშკარა იყო ნაწლავების ზედა ნაწილში.

ადამიანის „მეტყველების გენის“ ახალმა პრეტენდენტმა შეიძლება თაგვების წრუწუნი შეცვალოს, თუკი მას მათ დნმ-ში შევიყვანთ.

ამ გენის სახელია NOVA1 და ჩვენს სახეობაში ის საკმაოდ უნიკალურია.მიუხედავად იმისა, რომ NOVA1-ის ვარიანტი გენეტიკურ კოდში პრაქტიკულად ყველა სხვა ძუძუმწოვარს აქვს, ადამიანის ვერსია ამინომჟავების მხოლოდ ერთი ცვლილებით განსხვავდება.

ამ ერთმა, ოდნავმა ცვლილებამ შეიძლება კრიტიკული როლი ითამაშა ჰომო საპიენსის სამეტყველო ენისა და გამოხატვის წარმოშობაში, ისევე, როგორც გადარჩენაში. ასე ფიქრობენ როკფელერის უნივერსიტეტისა და ნიუ-იორკის ქოლდ-სფრინგ-ჰარბორის ლაბორატორიის მკვლევრები.

ეს ვარიანტი ნეანდერტალელებს და დენისოველებსაც კი არ ჰქონიათ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის ბოლო რამდენიმე ასეულ ათასი წლის წინ უნდა ჩამოყალიბებულიყო, მას შემდეგ, რაც ჩვენი სახეობა ამ აწ გადაშენებულ ნათესავებს გამოეყო.

სხვა მეცნიერთა ვარაუდით, „მეტყველების გენები“, მაგალითად, FOXP2, რომელიც თაგვებში სხვანაირად წრუწუნს განაპირობებს, ნეანდერტალელთა დნმ-შია აღმოჩენილი. მიუხედავად იმისა, რომ მათ ალბათ წვლილი შეიტანეს ადამიანის ენის წარმოშობაში, ალბათ პასუხისმგებელნი არ არიან უფრო ბოლოდროინდელ ევოლუციურ წარმატებაზე.

უცნობია, როგორი იყო ჩვენი გადაშენებული ნათესავების ენობრივი შესაძლებლობები, მაგრამ ცნობილია ის, რომ ეს ბოლოდროინდელი ცვლილება ძლიერ წარმატებული აღმოჩნდა ადამიანის გენომში.

560 000-ზე მეტი ადამიანის გენომის გაშიფვრის შემდეგ, მკვლევრებმა მხოლოდ ექვსი ადამიანი აღმოაჩინეს ისეთი, რომლებსაც თანამედროვე NOVA1 ვარიანტი არ ჰქონდათ. ამ ინდივიდთა შესახებ მეტი არაფერია ცნობილი.

„როცა საქმე ეხება ადამიანის კომპლექსური ენის წარმოშობას, NOVA1 არის ახალი ბავშვი ბლოკზე“, — ამბობს გენეტიკოსი ვოლფგანგ ენარდი, რომელიც FOXP2 გენს სწავლობდა.

„ეს გენი ადრეულ თანამედროვე ადამიანებში ფართო ევოლუციური ცვლილების ნაწილია და მიუთითებს სალაპარაკო ენის პოტენციურ უძველეს წარმოშობაზე“, — ამბობს როკფელერის უნივერსიტეტის ნეიროონკოლოგი რობერტ დარნელი, რომელიც 1980-იანი წლების დასაწყისიდან სწავლობს ამ გენსა და მის კავშირებს დაავადებასთან და ინტელექტუალურ ფუნქციასთან.

მისი განცხადებით, ნამდვილი ადამიანის „ენის გენი“, თუმცა, რა თქმა უნდა, ის მხოლოდ ერთია ადამიანისთვის სპეციფიკური მრავალი გენეტიკური ცვლილებიდან.

როდესაც დარნელმა და მისმა ჯგუფმა NOVA1-ის ადამიანის ვარიანტი ხელოვნურად გამოიმუშავეს თაგვებში, აღმოაჩინეს, რომ მღრღნელები სხვანაირად აწრუწუნდნენ. ზრდასრულები და წრუწუნები ერთნაირი ოდენობის ხმაურს გამოყოფდნენ, მაგრამ შეიცვალა მათი ვოკალიზაციის მახასიათებლები.

ჩვეულებრივი თაგვისგან განსხვავებით, გენეტიკურად მოდიფიცირებული წრუწუნები მაღალი სიხშირის ულტრაბგერით ხმებს გამოყოფდნენ. მათი წრუწუნი დედების იმაზე მეტ ყურადღებას არ იწვევდნენ, ვიდრე საკონტროლო წრუწუნების დაძახილები, მაგრამ ეს ხმები შეიძლება მიუთითებდეს სოციალური ურთიერთქმედების მართალია არშემდგარ, მაგრამ მაინც გაზრდილ მცდელობას.

მაღალი სიხშირის დაძახილებს, იმავე მიზეზებით ზრდასრული მამრებიც იყენებენ შეწყვილების დროს. როდესაც ზრდასრული მამრები გენეტიკურად შეცვალეს ადამიანის NOVA1 ვარიანტით, შეწყვილებისას მათი წრუწუნი ისეთივე მაღალი ტონის არ გახდა, როგორც წრუწუნებში. ამის ნაცვლად, მათი ვოკალიზაცია მოიცავდა უფრო კომპლექსურ მარცვლებს.

როგორც დარნელი განმარტავს, ისინი მდედრ თაგვებთან განსხვავებულად „საუბრობდნენ. შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, როგორი არსებითი გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ევოლუციაზე ვოკალიზაციის ასეთ ცვლილებებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის NOVA1 ვარიანტის მქონე თაგვების სხვანაირი ხმა ჯერჯერობით საიდუმლოებითაა მოცული, დარნელი და მისი კოლეგები ამის ამოხსნას აქტიურად ცდილობენ. ჯგუფი ეჭვობს, რომ ადამიანის ვარიანტი მღრღნელის თავის ტვინის განვითარებად ნაწილში მოლეკულურ ცვლილებებს იწვევს — ეს შეიძლება იყოს შუა ტვინის ან ტვინის ღეროს ვოკალური გზები ან თავის ტვინის ქერქში უფრო ბოლო დროს ჩამოყალიბებულ რეგიონებში, რომლებიც სიხშირის ტონს აკონტროლებენ. სრულად

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“