close

კვლევები

ასტრონომია - კოსმოსიკვლევებიმსოფლიო

,,ნასა“ მზის გვირგვნის შესწავლად 7-წლიან მისიას იწყებს

1.16K views on

,,ნასა“ მზესთან ახლოს კოსმოსური ზონდის გაგზავნას აპირებს, რათა ე.წ. მზის კორონას (გვირგვინის) ატმოსფერო შეისწავლოს და, ამ გზით, მზის ამ ნაწილში არსებული მზარდი სიცხის მიზეზი დაადგინოს, რომელიც მზის ქარებს იწვევს.

Parker Solar Probe-ი რობოტული კოსმოსური ხომალდია, რომელიც პატარა მანქანის ზომისაა. მის გაშვებას სააგენტო ფლორიდაში მდებარე კაპე კანავერალის აეროდრომიდან ამა წლის 6 აგვისტოს აპირებს. 7-წლიანი მისიის ფარგლებში ხომალდი მზის ზედაპირიდან მის გვირგვინამდე 6.1 მილიონი კილომეტრის მანძილზე იფრენს, ანუ მას 7-ჯერ უფრო მიუახლოვდება, ვიდრე სხვა ხომალდები.  

წინა მიახლოება მზესთან Helios 2-ით განახორციელეს, რომელიც 1976 წელს მზის გვირგვინს 43-მილიონი კილომეტრით მიუახლოვდა.

გვირგვინი მზის ქარებს იწვევს. არაპროგნოზირებადი მზის ქარები ჩვენი პლანეტის მაგნიტურ ველში დარღვევებს იწვევს და, შესაძლოა, დედამიწაზე საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების მოშლა გამოიწვიოს. „ნასა“ იმედოვნებს, რომ კვლევის შედეგები მეცნიერებს დედამიწის კოსმოსში ცვლილებების პროგნოზირების საშუალებას მისცემს.

„ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, დედამიწის ამინდის პროგნოზირების მსგავსად, კოსმოსის ამინდის პროგნოზირებაც შევძლოთ,“ – აცხადებენ „ნასას“ მეცნიერები.

პროექტის ფარგლებში, რომლის სავარაუდო ღირებულება 1,5 მილიარდი აშშ დოლარია, „ნასა“ მიზიდულობის მაღალი უნარის მქონე გვირგვინის შესახებ საჭირო მონაცემების შეგროვებას აპირებს.  ზონდს, რომელსაც Eugene Newman Parker-ის სახელი უწოდეს, რთული რადიაციისა და სიცხის პირობებთან მოუწევს გამკლავება. მან, დაახლოებით, 1,370 გრადუს ცელსიუს ტემპერატურას უნდა გაუძლოს.  

წყარო: www.reuters.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორიაკვლევებიმსოფლიო

ვის ეკუთვნის ეგვიპტეში აღმოჩენილი საიდუმლო სარკოფაგი?

1.33K views on

ეგვიპტელმა არქეოლოგებმა გააქარწყლეს მეცნიერთა იმედები იმის შესახებ, რომ უძველეს სარკოფაგში, რომელიც ქალაქ ალექსანდრიაში რამდენიმე დღის წინ აღმოაჩინეს, ალექსანდრე დიდი იყო დაკრძალული.

დაახლოებით 2000 წლის შავი გრანიტით დალუქული სარკოფაგი მუშებმა საცხოვრებელი სახლის სამშენებლო სამუშაოების დროს რამდენიმე დღის წინ ქალაქ ალექსანდრიაში შემთხვევით აღმოაჩინეს.

30-ტონიანი სარკოფაგი ყველაზე დიდია აქამდე ალექსანდრიაში აღმოჩენილ სარკოფაგებს შორის, რაც კიდევ უფრო ამყარებდა ადგილობრივ  და საერთაშორისო პრესაში გავრცელებულ ვარაუდს იმის შესახებ, რომ ეს, შესაძლოა, ძველი ბერძენი მმართველის, ალექსანდრე დიდის სამუდამო განსასვენებელი ყოფილიყო, რომელმაც ქალაქი ალექსანდრია ძვ.წ.აღ.-ის 331 წელს დააარსა.

ეგვიპტის სიძველეების სამინისტრომ წერტილი დაუსვა დისკუსიას იმის შესახებ, ეკუთვნოდა თუ არა აღმოჩენილ სარკოფაგში განთავსებული ნეშთი ალექსანდრე დიდს.

„ჩვენ აღმოვაჩინეთ სამი ადამიანის ძვლები, რომლებიც, როგორც ჩანს, ერთი ოჯახის წევრები არიან…“, – განაცხადა სიძველეების უმაღლესი საბჭოს გენერალურმა მდივანმა მუსტაფა ვაზირიმ.

„ალექსანდრიაში აღმოჩენილი უცნობი საფლავი არ ეკუთვნის არც ალექსანდრე დიდს და არც პტოლემეციური პერიოდის (ძვ.წ.აღ.-ის 332 -30 წ.წ.) რომელიმე სხვა ცნობილ მმართველს,“ – განაცხადა ვაზირმა.  

ალექსანდრე დიდის საფლავი, რომელიც  ძვ.წ.აღ.-ის 323 წელს გარდაიცვალა, ჯერჯერობით უცნობია.

წყარო: www.reuters.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინაქიმია

 ,,დაე, საკვები იყოს შენი წამალი!” – არა პესტიციდებს!

2.09K views on

  ,,დაე, საკვები იყოს შენი წამალი!” – ანტიკური მედიცინის რეფორმატორის – ჰიპოკრატეს გამონათქვამს დღესაც არ დაუკარგავს თავის აქტუალობა. კვება – ნებისმიერი ცოცხალი ორგანიზმის სიცოცხლის საფუძველია და ადამიანის ჯანმრთელობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია. დებულება: ,,ჯანმრთელობა კვების ფუნქციაა” – თანამედროვე საზოგადოების საფუძველია.რატომ უნდა დავიბანოთ ხელები ხშირად და არ ვჭამოთ გაურეცხავი ხილი და ბოსტნეული?

იმიტომ რომ…

ნიადაგი არის მიწის ზედა, ნაყოფიერი ფენა, რომელიც შედგება დედა ქანების, მკვდარი ორგანული ნივთიერებების, ცოცხალი არსებების, ჰაერისა და წყლისაგან.ნიადაგის როლი მიკროორგანიზმებით გამოწვეული დაავადებების გადატანაში დიდია.

დიდია მიკროორგანიზმთა როლი ნიადაგის თვითგაწმენდის პროცესში. სწორედ ამ ორგანიზმების მიერ ხდება ჯანმრთელობისათვის საშიში ორგანული და არაორგანული ნივთიერებების (რომლებიც სხვადასხვა გზებით ხვდება ნიადაგში – საყოფაცხოვრებო ნარჩენების, სამრეწველო ნარჩენების, ნაგვის და სხვ. სახით), გარდაქმნა მინერალურ მარილებად (მინერალიზაცია). 

სასარგებლო მიკროორგანიზმების გარდა, ნიადაგში სახლობენ მრავალი ეპიდემიის მატარებელი ორგანიზმები, რომელიც ადამიანს სწორედ ნიადაგიდან გადაეცემა. ეს შეიძლება იყოს სხვადასხვა ინფექციური დაავადების გამომწვევი მიკროორგანიზმები, აგრეთვე ინვაზიური დაავადებების გამომწვევი ჰელმინტების კვერცხები და მატლები. 

ინფექციური დაავადებები შეიძლება მოხვდეს ადამიანის ორგანიზმში ნიადაგიდან დაბინძურებული მცენარეული და ცხოველური წარმომავლობის პროდუქტების საშუალებით.

   საკვებში არსებულ ქიმიურ ნივთიერებებს შორის ყველაზე მავნე პესტიციდებია. (ლათ. pestis — გადამდები სენი და caedo — ვკლავ) — ქიმიური ნაერთები, რომელსაც იყენებენ მცენარეთა მავნებლების, მარცვლეულის, მერქნის, ბამბის, შინაური ცხოველების ექტოპარაზიტების, აგრეთვე ადამიანისა და ცხოველის საშიშ დაავადებათა გადამტანების წინააღმდეგ საბრძოლველად. პესტიციდებში შედის დეფოლიანტები და დესიკანტები.

პესტიციდებს შემდეგ ჯგუფებად ყოფენ: ინსექტიციდებად, რომლებსაც იყენებენ მწერების გასანადგურებლად, ფუნგიციდებად – სოკოებთან საბრძოლველად, ჰერბიციდებად – სარეველების მოსასპობად და ა.შ. მსოფლიო პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ ადამიანისთვის უვნებელი პესტიციდი არ არსებობს. მათი 90% მიზანს ვერ აღწევს, გარემოში იფანტება და ჩამდინარე წყლებით წყალსატევებში ხვდება. ისინი იწვევენ ეკოსისტემის ღრმა ცვლილებას, რადგან წამლავენ ყველა ცოცხალ ორგანიზმს.

პესტიციდები ხშირად გამოიყენება ხილის მოყვანის პროცესში. იმის ალბათობა რომ პესტიციდების შემცველობას, ზომიერი კლიმატის ნაყოფში აღმოვაჩენთ, უფრო დიდია, ვიდრე სუბტროპიკული კლიმატის ხილში. ალბათ ყველას აწუხებს აზრი იმის თაობაზე, რომ შეგვიძლია თუ არა, გარეგნული დათვალიერებით ამოვარჩიოთ ნაკლები ქიმიკატის შემცველი პროდუქტი. დაჭიანებული ხილი პირველი ნიშანია იმისა, რომ იგი ნატურალურია, თუმცა სრულ გარანტიას იგი არ იძლევა იმის გამო, რომ მისი პესტიციდით დამუშავება მოხდა იმის შემდეგ, როდესაც იგი უკვე დაჭიანებული იყო. 

პესტიციდების გამოყენების შემთხვევაში დიდი მნიშვნელობა აქვს, იმ ნორმებისა და მოთხოვნების გათვალისწინებას, რომლებიც დადგენილია ამ ქიმიკატების მოხმარებისას. იგი უნდა ჩატარდეს გარკვეულ დროს და გამოყენებული იქნას ზომიერად.

პესტიციდების გამოყენება მოითხოვს სიფრთხილეს, დაკვირვებას და ცოდნას, რადგან მათი არასწორი გამოყენება დიდ საფრთხეს უქმნის ადამიანის ჯანმრთელობას. აქედან გამომდინარე, მოწამვლის თავიდან ასაცილებლად, საჭიროა ზედმიწევნით ზუსტად იქნეს დაცული პესტიციდებთან უსაფრთხო მოპყრობის შემდეგი წესები:

  1.  ქიმიური წამლობების დროს რეკომენდირებულია ისეთი სპეციალური ტანსაცმლის გამოყენება, რომელიც მაქსიმალურად ფარავს სხეულს;
  2. აუცილებელია ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების – რეზინის ხელთათმანის, ჩექმის, თავსაბურავის, სათვალის, რესპირატორის გამოყენება;
  3. წამლობა საჭიროა ჩატარდეს მხოლოდ უქარო ამინდში, დილის ან საღამოს საათებში;
  4. დაუშვებელია ქიმიურ პრეპარატის (ფხვნილის, ხსნარის) შეხება დაუცველი ხელებით;
  5. აკრძალულია წამლობის დროს პესტიციდით დაბინძურებული ხელებით სიგარეტის მოწევა, საკვებისა და სასმელის მიღება;
  6. სამუშაოს დამთავრების შემდეგ დაბინძურებული ტანსაცმელი უნდა გაირეცხოს ჩვეულებრივი სარეცხისაგან განცალკევებით და მოხდეს მისი შენახვა;
  7. დაუშვებელია პესტიციდის ცარიელი ტარის გამოყენება შემდგომი მოხმარებისთვის, აუცილებელია მისი დახვრეტა და ღრმად ჩამარხვა სპეციალიზირებულ ამოცემენტებულ ორმოში. ქაღალდის ან მუყაოს ტარის შემთხვევაში, საჭიროა შესაფუთი მასალის დაწვა. გასათვალისწინებელია, რომ ძალიან სახიფათოა დაწვისას წარმოქმნილი ბოლის შესუნთქვა;
  8. წამლობის დასრულების შემდეგ, საჭიროა გამოყენებული შემასხურებელი აპარატურის გულდასმით გარეცხვა და ნარეცხი წყლის გახარჯვა დამუშავებულ ნაკვეთში;
  9. ყოვლად დაუშვებელია გამოყენებული პესტიციდების ტარისა და ნარჩენების, აგრეთვე, ვადაგასული და გამოსაყენებლად უვარგისი პესტიციდების უკონტროლოდ გადაყრა (გადასხმა) სასოფლო–სამეურნეო დანიშნულების ნაკვეთებში, წყალსატევებში (მდინარე, ღელე, ხრამი, ტბა, ჭაობი), ბუნებრივ ველ–მინდვრებსა და ტყეებში. პესტიციდების ნარჩენები და ცარიელი ტარა შეიძლება განთავსდეს მხოლოდ სპეციალიზირებულ დროებით საცავებში!

   სამწუხაროდ, უნდა აღინიშნოს, რომ დღემდე არ არსებობს მეცნიერების დასკვნა იმის თაობაზე, რომ პესტიციდების თუნდაც ძალიან მცირე ნარჩენი უსაფრთხოა ადამიანისათვის. საერთოდ ექიმები გვაფრთხილებენ, რომ ისინი დაბლა წევენ იმუნიტეტს და ორგანიზმში დაგროვების უნარი გააჩნიათ. ხილის და ბოსტნეულის მოხმარებამდე, საგულდაგულოდ უნდა გავრეცხოთ ისინი, გავთალოთ (ანუ გავათავისუფლოთ ზედაპირული ფენისაგან) შემდეგ, დავამუშაოთ თერმულად. საერთოდ უფრო სასარგებლოა ნატურალური პროდუქტები, რომლებიც მიღებული არიან ყოველნაირი ქიმიური ნივთიერებების გამოყენების გარეშე.

     პესტიციდებს მავნებლები 10-30 თაობაში ეგუებიან მაშინ, როცა ადამიანს ამისთვის ასეულობით წელი სჭირდება. ჩვენში დღემდე იყენებენ სასოფლო-სამეურნეო პრეპარატებს, რომელთა წარმოება 50-60 წლის წინათ დაიწყეს, როცა ადამიანის ჯანმრთელობაზე შორეული მავნე ზემოქმედების საკითხი საერთოდ არ იდგა. სამწუხაროდ, ასეთმა ზემოქმედებამ უკვე მკაფიოდ იჩინა თავი. მაგალითად, ავთვისებიანი სიმსივნური დაავადებებით სიკვდილიანობის ზრდა პირდაპირ კავშირშია პესტიციდების გამოყენებასთან.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ყოველწლიურად 20 ათასი ადამიანის სიცოცხლე ეწირება პესტიციდებს. როგორც ვიცით, დედის რძეს საოცარი ბაქტერიოციდული თვისებები აქვს, რითაც განპირობებულია მისი გამაჯანსაღებელი ეფექტი, მაგრამ თავად განსაჯეთ, რა სარგებლობის მოტანა შეუძლია დედის რძეს, როცა მასშიც კი აღმოჩნდა დდტ და კიდევ უფრო ძლიერი შხამი ქლოროფოსი.

პესტიციდები ხოცავს ყველა მწერს – მავნესაც და სასარგებლოსაც (მაგალითად, ფუტკარს). გარდა ამისა, უნდა გვახსოვდეს, რომ მავნებელს ჰყავს თავიანთი მტაცებლები და პარაზიტები, რომლებიც ამცირებენ მათ რაოდენობას. პესტიციდები კი ანადგურებს არა მარტო მავნებლებს, არამედ მათ ბუნებრივ მტრებსაც. იდეალური პესტიციდები უნდა სპობდეს მწერების მხოლოდ განსაზღვრულ სახეობას, სხვებისთვის ზიანის მიუყენებლად.

პესტიციდების გამოყენების ზრდასთან ერთად იმატა გონებასუსტ ბავშვთა რაოდენობამ. თუ ადრე მრავალი დაავადების მიზეზად ალკოჰოლს თვლიდნენ, შემდეგში გაირკვა, რომ მათი უმრავლესობა (სისხლის დაავადება და სხვა მძიმე სნეულებანი) ინტენსიური ქიმიზაციის შედეგი ყოფილა.

ამერიკაში ზრდიან არა პესტიციდთა გამოყენებას, არამედ იქ აკრძალული პესტიციდების ექსპორტს სხვა ქვეყნებში.

 ცნობილია, რომ პესტიციდების ძირითადი რაოდენობა გროვდება ბოსტნეულის და ხილის კანში. პესტიციდებს ყველაზე დიდი რაოდენობით შეიცავს: კიტრი, კომბოსტო, ატამი, ვაშლი, ჟოლო. ყველაზე ნაკლებ გავლენას პესტიციდებისგან განიცდის თავიანი ხახვი, სიმინდი, სოკო, ბადრიჯანი, ანანასი. კულინარიულ დამუშავებამდე საჭიროა ხილის და ბოსტნეულის საგულდაგულოდ გარეცხვა (სასურველია წყალს დაამატოთ ლიმონმჟავა და ზღვის მარილი). ხილის გათლით, კომბოსტოს და სხვა ფოთლოვანი ბოსტნეულის გარე ფოთლების მოცილებით პესტიციდების რაოდენობა უფრო ეფექტურად მცირდება.

პროდუქტებში პესტიციდების ნარჩენი რაოდენობის დაშლის სიჩქარე დამოკიდებულია პირობებზე. მაგალითად, ტემპერატურის აწევით (23 გრადუსზე მაღალა) დაშლა ძლიერდბა. ასევე – იზრდება დაშლის სიჩქარე პროდუქტის შენახვის ხანგრძლივობის გადადებასთან ერთად.

ხორცისა და რძის პროდუქტებში ნარჩენი პესტიციდების შემცველობის შემცირება შესაძლებელია თერმული დამუშავებით. ამ მხრივ, ყველაზე ეფექტურია ხორცის მოხარშვა.

პესტიციდები გროვდება ადამიანის ცხიმოვან ქსოვილში და ზოგიერთ შინაგან ორგანოში. პესტიციდებით გამოწვეული ყველაზე განვითარებული შედეგებია – ნაწლავების, მკერდის, საშარდე ბუშტის, ღვიძლის, თავის ტვინის, საშვილოსნოს ავთვისებიანი სიმსივნეები. მოწამვლის ნიშნები შესაძლებელია იყოს რეგულარული თავის ტკივილი, დაღლილობა და უხალისობა. მთავარი ისაა, რომ მცირდება სიცოცხლის ხანგრძლივობა და ხარისხი. ზოგიერთი პესტიციდი გენეტიკურ აპარატზე უფრო ძლიერად მოქმედებს, ვიდრე რადიაცია. განსაკუთრებით მგრძნობიარენი პესტიციდების მიმართ არიან ბავშვები.

ინფექციის გავრცელების ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი გზა არის ავადმყოფი (ინფექციის წყარო) – ნიადაგი – მცენარეული წარმოშობის საკვები პროდუქტები – მიმღები ორგანიზმი. 
სწორედ ამიტომ, თავიდან რომ აიცილოთ მთელი რიგი ინფექციური დაავადებები, მიირთვით მხოლოდ საგულდაგულოდ გარეცხილი ხილი და ბოსტნეული, ხშირად დაიბანეთ ხელები, განსაკუთრებით მიწასთან შეხების დროს და მიაჩვიეთ თქვენი პატარები სისუფთავეს.

 

მასალა მოამზადა:  ნინო ჯალაღონიამ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

ასტრონომებმა იუპიტერის 12 ახალი მთვარე აღმოაჩინეს

1.24K views on

ასტრონომებმა იუპიტერის გარშემო აქამდე უცნობი 12 მთვარე აღმოაჩინეს. ამ აღმოჩენამ პლანეტის მთვარეების რიცხვი 79-მდე გაზარდა და იუპიტერი მზის სიტემაში ყველაზე უხვმთვარიან პლანეტად აქცია.

ასტრონომები, რომლებმაც ახალი მთვარეები აღმოჩინეს, მსოფლიოს ყველაზე მძლავრ ტელესკოპს იყენებდნენ. იმის გამო რომ იუპიტერი დადგენილი სიჩქარით მოძრაობს, ნებისმიერი რამ, რაც მის ახლომახლო, იმავე სიჩქარით მოძრაობს, მთვარის „კანდიდატია“, თუმცა დამტკიცებას დრო სჭირდება.

მეცნიერთა დაკვირვებაზე დაყრდნობით, საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის პლანეტის ცენტრის მეცნიერმა – გარეთ უილიამსმა მთვარეების ორბიტების გამოთვლა შეძლო. ცხრა მათგანი, რომლებიც პლანეტის ყველაზე შორეულ ორბიტაზე მოძრაობენ, თითო ბრუნის გაკეთებას 2 დედამიწის წელს ანდომებენ.

მათ ასევე რეტროგრადული ორბიტებიც აქვთ. ეს გასაკვირი არაა, ვინაიდან იუპიტერის ცნობილი მთვარეების უმრავლესობა რეტროგრადულია [რომლებიც აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ მოძრაობენ და მიიჩნევენ, რომ ისინი გაზის გიგანტის ახლოს წარმოქმნილი ასტროიდები ან კომეტებია, რომლებსაც პლანეტა ატყვევებს, როცა მას ძალიან უახლოვდებიან].

,,ჩვენ ვფიქრობთ, რომ, თავდაპირველად, მხოლოდ სამი რეტროგრადული იყო და ისინი სხვა ობიექტებთან შეჯახების შედეგად დაიმსხვრნენ, თუმცა, უცნობია რა იყო ეს სხვა ობიექტები.”

აღმოჩენილი 12 მთვარიდან ერთი ყველაზე უცნაურია. პროგრადული მიმართულებით (დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ) მხოლოდ სამი მათგანი მოძრაობს და იუპიტერთან შედარებით ახლოს არიან.

ორი მათგანი პირდაპირ მოძრაობს და უფრო დიდი ჯგუფის ნაწილია, რომლებიც ორბიტის ერთ შემოვლას 1 წელს ანდომებენ. ასტრონომები ფიქრობენ, რომ ისინი უფრო დიდი მთვარის ნაწილი იყვნენ, რომელიც დაიშალა.

ბოლო მთვარე ძალიან უცნაურია. მას პირობითად Valetudo შეარქვეს. ის პლანეტისგან ყველაზე შორს მდებარეობს და მის ირგვლივ ორბიტის ერთ შემოვლას 18 თვეს ანდომებს.

მეცნიერთა გუნდი მიიჩნევს, რომ Valetudo უფრო დიდი მთვარის ფრაგმენტია, რომელიც სხვა რეტროგრადულ მთვარესთან შეჯახების შედეგად დაიშალა.

ასტრონომები აცხადებენ, რომ ყველაზე უცნაური ამ მთვარის მცირე ზომაა. მათი მტკიცებით, თუკი Valetudo იუპიტერის ჩამოყალიბებამდე გაჩნდა, ის უნდა შენელებულიყო იმ გაზითა და მტვრით, რაც პლანეტის ფორმაციის შედეგად წარმოიქმნა. Valetudo-ს მცირე ზომით თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ის მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ეს მტვერი და გაზი გაქრა. ეს ფაქტი ინფორმაციას გვაწვდის მთვარეთა ამ ოჯახების ფორმაციის დროზე, რაც, თავის მხრივ, მზის სისტემის ჩამოყალიბების შესახებ ინფორმაციასაც მოიცავს.

მეცნიერებმა კომპიუტერული სიმულაცია გააკეთეს იმის დასადგენად, თუ რა სიხშირით ეჯახება Valetudo რეტროგრადულ მთვარეს და აღმოჩნდა, რომ ეს არის 100 მილიონი წლიდან 1 მილიარდ წლამდე, რაც კაცობრიობისთვის დიდი დროა, თუმცა არც ისე დიდი პერიოდია ასტრონომიულ დროში. „სიმულაციის საბოლოო სურათი რამდენიმე თვეში გვექნება,“ – აცხადებენ მეცნიერები.

წყარო: https://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
განათლებაკვლევები

პრაქტიკის კვლევის მნიშვნელობა თანამედროვე საგანმანათლებლო სფეროში

2.86K views on

პრაქტიკის კვლევის მეთოდი ერთ-ერთია გამოყენებით კვლევებს შორის, რაც უკვე არსებული თეორიებისა თუ მექანიზმების პრაქტიკაში დანერგვასა და გამოყენებას მოიცავს, უშუალოდ განათლების სფეროში ეს გულისხმობს პროფესიულ სიტუაციებზე დაკვირვებას, რათა ამის მეშვეობით მოხდეს სიტუაციური ანალიზი და სწორი გადაწყვეტილებების მიღება არსებული ვითარების გასაუმჯობესებლად.

პრაქტიკის კვლევის ტერმინი კურტ ლევინმა (1890-1947 წწ.) დაამკვიდრა და დღეს სწორედ ის მიიჩნევა ამ მეთოდის ფუძემდებლად.  უშუალოდ პროცესი კი, საკმაოდ მრავალშრიანი და საინტერესოა, ვინაიდან მისი მეშვეობით შესაძლებელი ხდება ლოკალური ცვლილებების გატარება.

ლევინის  მიერ 1946 წელს გამოქვეყნებული ნაშრომი  – Action Research and Minority Problems, მიუხედავად იმისა, რომ ძირითადად ამერიკის საზოგადოებაში კვებითი ჩვევების ცვლილებასა და ეთნიკური უმცირესობებსადმი მათი დამოკიდებულების უკეთესობისკენ ცვლას ეხებოდა, საბოლოო ჯამში, პრაქტიკული კვლევას პედაგოგიურ სფეროში დამკვიდრების წინაპირობაც გახდა.

განათლების სფეროში, პრაქტიკის კვლევის განხორციელება შეუძლია მასწავლებელს ან მასწავლებლების ჯგუფს, რომლებიც უმეტეს შემთხვევაში სხვა დაინტერესებულ პირებთან თანამშრომლობენ, ამ შემთხვევაში იგულისხმება  – სფეროს  მკვლევარები. მსგავსი კვლევის ჩატარება შესაძლებელია ყველა იმ გარემოში, სადაც ადამიანები და მათთან დაკავშირებული ამოცანები თუ პრობლემები ფიგურირებს, რომელთა შორისაც გარკვეული მახასიათებლების ცვლას  სასურველი, დადებითი შედეგის მოტანა შეუძლია.

ორმოცდაათიან წლებში პრაქტიკა, რითიც ლევინი მოვლენებს აკვირდებოდა, დაუახლოვდა საგანმანათლებლო სფეროს, თუმცა ამ შემთხვევაში პიონერებად დიდ ბრიტანეთში მოღვაწე მეცნიერები ელიოტი და ედელმანიც გვევლინებიან, რომლებმაც პრაქტიკის კვლევა ფორდის სწავლების პროგრამაში ჩართეს, რომელიც 1973-1976 წლებში მიმდინარეობდა. აღნიშნული პროექტის მიხედვით, მასწავლებელი ერთგვარად დანახული იყო როგორც მკვლევარი, რომელიც მუდმივი დაკვირვების პროცესშია და ცდილობს დასკვნების საფუძველზე პრაქტიკა გააუმჯობესოს, რაც დღევანდელი გადმოსახედიდანაც ნათლად უჩვენებს პრაქტიკის კვლევის არსს, რომელშიც თვითონ პროცესებში ჩართული პიროვნებები ყველაზე უკეთ ახდენენ პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათი აღმოფხვრისთვის საჭირო ღონისძიებების ჩატარებას.

თუკი პრაქტიკული კვლევა და ზოგადად მეცნიერებები ევროპისა თუ ამერიკის ქვეყნებში მეოცე საუკუნიდან განხილვის საგანი იყო და მასში ცნობილი ამერიკელი ბიზნესთეორეტიკოსის – კრის არგირით დაწყებული უამრავი ადამიანი იყო ჩართული, საქართველოში ეს ტენდენცია სულ რამდენიმე წელია არსებობს. 2015 წელს საქართველოს მთავრობის დადგენილებით დამტკიცდა მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემა, რომლის მიხედვითაც, დაწყებითი განათლების მასწავლებლის მომზადების ინტეგრირებული საბაკალავრო-სამაგისტრო აკადემიური პროგრამა, მიმდევრობითი და პარალელური პროგრამები სტუდენტებს ავალდებულებს სასკოლო პრაქტიკის მოდულის გავლას, რომელიც თავის მხრივ, მოიცავს პრაქტიკის კვლევის კომპონენტსაც, შესაბამისად, განსაკუთრებულ მნიშვნელობა შეიძინა პრაქტიკის კვლევის პრინციპების, დანიშნულებისა და შეზღუდვების საფუძვლიანად გაზიარებამაც, რაც ბოლო დროს, კიდევ უფრო აქტუალურია.

პრაქტიკულ კვლევაში ორი ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებული მიდგომა არსებობს –  კლინიკური მიდგომა (შეინი, 1987) და კოლექტიური პრაქტიკული კვლევა (უაიტი, 1989). პირველ შემთხვევაში, შეინისავე აღწერით, კლინიკური მიდგომა პროფესიული დახმარების ფუნქციას გულისხმობს და მკლევარსა და სისტემას შორის არსებულ კავშირს თერაპიულ მოდელს ადარებს, რომელშიც მკვლევარი სვამს დიაგნოზს და ცდილობს სისტემას, როგორც პაციენტს ისე უმკურნალოს, ეს არის გარკვეული ნიშნების მატარებელი მოდელი, რომელშიც ადვილად დასადგენია პირიი, რომელსაც უკავშირდება პრობლემები, მსგავსი ადამიანის ქმედება ნებაყოფლობითია, ახასიათებს ნეიტრალობა ღირებულებითი გამოსახულების მიმართ, ხოლო მიზანი კი საერთოა და მიმართულია გამოჯანმრთელებისკენ, იგულისხმება – უკეთესობისკენ.

რაც შეეხება უაიტს, ის პრაქტიკული კვლევას განმარტავდა, როგორც პროცესს, რომლის დროსაც ორგანიზაციის ან ჯგუფის ზოგიერთ წევრს, პროფესიონალ მკვლევართან ერთად, კვლევის პროცესში მონაწილეობას ასწავლიან და ის მთლიანი პროცესის მანძილზე ჩართულია ყველა მოქმედებაში.

აღსანიშნავია, რომ კვლევის უშუალო მონაწილეები საგანმანათლებლო საქმიანობაში ჩართული პირები არიან, იქნებიან ისინი მასწავლებლები, დირექტორები, ლექტორები თუ სხვები, შესაბამისად, სავარაუდოა რომ მათ მიერვე საკუთარი დაკვირვებოთ მიღებული დასკვნები კიდევ უფრო გამოადგებათ პროფესიულ საქმიანობაში,  თუმცა ამავდროულად, ესვე შეიძლება გახდეს დამაბრკოლებელი ფაქტორი, რადგან დასკვნები შესაძლოა ე.წ. თანამონაწილეებთან სუბიექტური, პირადი ურთიერთობებიდან გამომდინარე გამომუშავდეს. ამასთანავე, კლევის მკვლევარებს აუცილებლად სჭირდებათ ინტერაქცია სხვა, მათგან დამოუკიდებელ პირებთან, რომლებსაც უშუალოდ ეხებათ საკითხი, რაც საჭიროებს მათ მზაობასა და თანხმობას თანამშრომლობაზე.

დაბოლოს, დასკვნის სახით ყველაზე შესაფერისი იქნება თუ ლევინის ციტატას მოვიყვანთ – „კვლევა, რომელიც ქმნის მხოლოდ წიგნებს, არაა საკმარისი“,  რაც ნათლად უსვამს ხაზს, რომ პრაქტიკის კვლევა მუდმივი აღმოჩენის პროცესია, რომელიც დასკვნით არ მთავრდება მხოლოდ და ახალი ინიციატივებიც მუდმივი გადახედვის პროცესშია, რაც პრობლემების უფრო სიღრმისეული გადაჭრის წინაპირობაა.

მასალა მოამზადეს: თამარ დევდარიანმა და ლედი კიწმარიშვილმა

სრულად ნახვა
კვლევებისაქართველოსოციოლოგიაფსიქოლოგია

კვლევა: რამდენად აქვს თბილისის მოსახლეობას სოციალური პასუხისმგებლობა?

3.81K views on

ადამიანებს დანაგვიანება სიზარმაცისა და დაუდევრობის გამო დროთა განმავლობაში ჩვევად ექცათ. ისინი მიეჩვივნენ, ნებისმიერ ადგილზე დაუფიქრებლად დაყარონ ნარჩენი. უამრავი ადამიანი ვერ იაზრებს, ან არასწორად აფასებს საკუთარი ქმედებით გარემოს დაბინძურების უარყოფით შედეგებს და მიაჩნიათ, რომ მათი ქცევა, როგორც ცალკეული პირების ქცევა, გავლენას არ ახდენს საერთო სურათზე, მათ მიერ ქუჩაში ნაგვის დაყრა საერთო მდგომარეობას უარესობისკენ ვერ შეცვლის. ხშირად ვხვდებით ადამიანებს, რომლებიც საზოგადოებრივ ადგილებს შესაფუთი მასალით, სიგარეტის ნამწვით ან სხვა ნარჩენით ანაგვიანებენ. ასეთი ადამიანების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ მათ მიერ დაყრილი ნარჩენი სხვამ უნდა აკრიფოს, ამიტომაც დაბინძურების მთელი ტვირთი, როგორც წესი, სახელმწიფოსა და გადასახადების გადამხდელებს აწვებათ. ამდენად, საზოგადოებრივ ადგილებზე ზრუნვის პასუხისმგებლობის ნაკლებობა ან სრული არქონა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა.[1]

საქართველოში ბევრი ფეხით მოსიარულე, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მგზავრი თუ, უბრალოდ, ქალაქის მცხოვრები ქუჩების დანაგვიანების ერთ-ერთ მიზეზად ნაგვის კონტეინერების ნაკლებობას ასახელებს. სხვადასხვა კვლევამ დაადასტურა, რომ ამა თუ იმ ადგილზე ნარჩენების არსებობა განაპირობებს აღნიშნული ადგილის კიდევ უფრო დანაგვიანება.[2] ქუჩაში დაყრილი ნარჩენი ადამიანების მიერ აღიქმება, როგორც სიგნალი, რომ ეს სწორედ ის ადგილია, სადაც უსარგებლო ნივთების დაყრა შეიძლება. აღნიშნული ფაქტორი, ადგილობრივი ნარჩენების მართვის მომსახურების არარსებობა/ნაკლოვანებასთან ერთად, შესაძლოა, მივიჩნიოთ საქართველოს სოფლებში საკმაოდ გავრცელებული არალეგალური ნაგავსაყრელების არსებობის მიზეზად.

ქართული საზოგადოება განიცდის სოციალური პასუხისმგებლობის შეგრძნების ნაკლებობას, რაც სოციუმის ფუნქციონირების მრავალ ასპექტში ვლინდება. კერძოდ, ქალაქში არსებული სისუფთავის მდგომარეობის შენარჩუნებასა და/ან გაუმჯობესებაში. მიუხედავად საკანონმდებლო ცვლილებებისა, რომელიც კანონში 2015 წელს შევიდა [3] თბილისის ქუჩებში საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა დანაგვაინების მხრივ. საქართველოში გარემოს დაბინძურებისთვის დღეში საშუალოდ 3 ადამიანი ჯარიმდება. 2015 წლის 15 იანვრიდან, მას შემდეგ, რაც „ნარჩენების მართვის კოდექსში” ცვლილებები შევიდა, 2016 წლამდე სამართალდამცველებმა სულ 2 060 საჯარიმო ქვითარი გამოწერეს, გადახდილმა თანხამ კი 203 500 ლარი შეადგინა.[4] ქვეყანაში გარემოს დაბინძურების პრობლემა დღემდე მწვავედ დგას. გამკაცრებული სანქციების მიუხედავად, ნაგვის ქუჩაში დაყრის მავნე ჩვევას მოქალაქეების ნაწილი თავს ისევ ვერ ანებებს.

გამომდინარე აქედან, ჩვენი კვლევის მიზანია, თბილისში არსებული მდგომარეობის შეფასება მეტრო სადგურების მიმდებარე ტერიტორიაზე.

საკვლევი საკითხებია:

  • ძირითადად, რა ტიპის ნაგავი იყრება თბილისის ქუჩებში?
  • მოქმედებს თუ არა ასაკი ნაგვის დაყრის სიხშირეზე?
  • რა კავშირშია სქესი ნაგვის დაყრასთან ქუჩებში?
  • ახდენს თუ არა გავლენას ნაგვის ურნის არსებობა/არარსებობა ნაგვის დაყრაზე ქუჩებში?
  • სატრანსპორტო სამსახურის წარმომადგენლების, კერძოდ, კონტროლიორების  ზედამხედველობა  ახდენს თუ არა გავლენას ნაგვის დაყრაზე?

აღნიშნული საკითხის საკვლევად, ერთი ერთი თვის განმავლობაში ჩართული დაკვირვების საშუალებით, 15 მეტროსადგურის მიმდებარე ტერიტორიაზე, სისტემატურად განვახორციელეთ  მოსახლეობაზე დაკვირვება. დაკვირვების დროდ არჩეული იქნა დღის ყველაზე გადატვირთული მონაკვეთები, რათა დანაგვაინების მაქსიმალური რაოდენობა დაგვეფიქსირებინა. გამომდინარე იქიდან, რომ თბილისის სხვადასხვა უბანი ხალხის განსხვავებული სიმრავლით გამოირჩევა, 15 ლოკაციაზე დაკვირვების შედეგად გამოვლინდა სხვადასხვაგვარი სიტუაცია გაჩერების ადგილების შესაბამისად.

შედეგები

დაკვირვების შედგად მიღებული მონაცემების გაანალიზებისას, გამოვლინდა რომ ადამიანების ყველა ასაკობრივი კატეგორიის წარმომადგენელი (10 – 80 წლამდე) ყრის ნაგავს თბილისის ქუჩებში, თუმცა ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი 41-50 წლამდე კატეგორიის ადამიანებში დაფიქსირდა (28.7%). (იხ. ცხრილი #1)

ცხრილი #1  ასაკობრივი მაჩვენებლები

ანალიზის შედეგად, გამოვლინდა სქესობრივი განსხვავება დამნაგვაინებლებს შორის. (იხ.ცხრილი #2) კერძოდ, ჩვენს მიერ დაფიქსირებული ადამიანების 71.3%-ს მამრობითი სქესი წარმოადგენს, ხოლო 28.7%-ს მდედრობითი. პირსონის კორელაციის კოეფიციენტის საშუალებით, გავაანალიზეთ, რამდენად არის კავშირი სქესსა და დანაგვაინებას შორის, რის შედეგადაც გამოვლინდა, რომ r= 0.507 (-1< r < 1). (იხ. დანართი #2)  გამომდინარე აქედან, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დამნაგვიანებლების სქესობრივ მახასიათებელსა და დანაგვაინების ხარისხს შორის არსებობს საშუალო კორელაციური კავშირი, რაც გულისხმობს იმას, რომ სქესი მოქმედებს იმაზე, თუ რამდენად დაანაგვიანებს ადამიანი გარემოს.

ცხრილი #2 სქესობრივი მაჩვენებლი

ნაგვის ტიპი, რომელიც დავაფიქსირეთ დაკვირვების ლოკაციებზე გვაერთიანეთ 4 კატეგორიაში, ესენია, სიგარეტის ნამწვები, საკვები პროდუქტები, რომელშიც იგულისხმება ყველაინაირი საკვები პროდუქტის ნარჩენი, იქნება ეს მზესუმზირა, ალუჩუჩა, თხილი თუ ა.შ. მესამე კატეგორიაა, სამგზავრო ქვითრები და სხვა ტიპის ქაღალდები, რომელშიც მოიაზრება ნებისმიერი ტიპის ქაღალდი, ჩასარიცხი აპარატების ქვითრები, მაღაზიის ჩეკი, ქაღალდის ხელსახოცი და ა.შ. ბოლო კატეგორიაა, საკვები პროდუქტების და სხვა ტიპის ნარჩენები, რაშიც შედის პოლიეთილენის პარკები, როგრც პლასტმასის, ასევე თუნუქის ქილები. დანაგვიანების დაფიქსირებული ფაქტებიდან, 50.0%-ს შეადგენს სიგარეტის ნამწვები, რაც საკმაოდ დიდ რაოდენობას გულისხმობს. აღნიშნულ პროცენტულ მაჩვენებელში არ იგულისხმება შემთხვევით დავარდნის ფაქტები. (იხ. დანართი #5). ასევე, 27.2%-ს შეადგენს სამგზავრო ქვითრები და ქაღალდები. (იხ. ცხრილი #3).

ცხრილი #3 დაყრილი ნაგვის ტიპები

აღმოჩნდა, რომ 15 ლოკაციიდან, 10 გაჩერებაზე კონტროლიორები არ შეინიშნებოდნენ, ხოლო იმ ხუთ ლოკაციაზე, სადაც კონტროლიორები ეწეოდნენ სამსახურებრივ მოვალეობას, შედარებით ნაკლები დაბინძურების მაჩვენებელი მივიღეთ. ასევე, ამავა ლოკაციებზე (M გურამიშვილის, M დიდუბის, M რუსთაველის, M თავისუფლების და M სამგორის მიმდებარე ტერიტორიაზე) ჩვენი დაკვირვების განმავლობაში სამგზავრო ქვითრის დაგდების სულ 2 შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც მიანიშნებს იმაზე, რომ სატრანსპორტო სამსახურის ზედამხედველობა, გარკვეულწილად უზრუნველყოფს ნაგვის გარკვეული ტიპით დანაგვიანების შემცირებაზე (r= 0. 251). (იხ. დანართი #3)

თბილისის უბნებში აღმოჩნდა ისეთი გაჩერებები, სადაც ნაგვის ურნა საერთოდ არ იყო ან საკმაოდ მოშორებით იყო. ასეთი გაჩერებები აღმოჩნდა სულ 4 ცალი (M ნაძალადევის, M მარჯანიშვილის, M ავლაბრის და M 300 არაგველის მიმდებარე ტერიტორიაზე).  მონაცემების შედარების შედეგად, იმ გაჩერებებზე, სადაც ნაგვის ურნა საერთოდ არ იყო ან მოშორებით იყო და იმ გაჩერებებზე, სადაც ნაგვის ურნა იყო, დაყრილი ნაგვის რაოდენობა დიდად არ განსხვავდება ერთნამეთისგან. შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ნაგვის ურნასა და გაჩერებას შორის მანძილი არ მოქმედებს დანაგვიანების ხარისხზე ( r= – 0.183). (იხ. დანართი #4)

წარმოდგენილი ასაკობრივი კატეგორებიდან, განსხვავებულია სხვადასხვა სახის ნაგვის დაყრის სიხშირე. მათი გაანალიზების შედეგად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სიგარეტის ნამწვავებით, ყველაზე ხშირად, ქუჩებს ანაგვიანებენ 21-დან 50 წლამდე ასაკის ადამიანები, რომელთაგან 2.6% მდედრობითი სქესის წარმომადგენელია. სამგზავრო ქვითრების შემთხვევაში, შედარებით მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი დაფიქსირდა 4-დან 50 წლამდე ასაკობრივ კატეგორიაში (32.4%), ხოლო დანარჩენი ასაკის ადამიანები თითქმის თანაბარდან ანაგვიანებენ გარემოს. (ის. ცხრილი #4)

ცხრილი #4 კავშირი ასაკობრივ მაჩვენებელსა და ნაგვის ტიპებს შორის

სქესთან შორის კავშირის ანალიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ მამრობითი სქესის ადამიანები, ძირითადად, სიგარეტის ნამწვავებს ყრიან ძირს, ხოლო მდედრობითი სქესის კი სამგზავრო ქვითრებს, ქაღალდებს და სხვა ტიპის ნარჩენების დაყრისკენ უფრო მეტად არიან მიდრეკილნი. (იც. ცხრილი #5)

ცხრილი #5 კავშირი სქესსა და ნაგვის ტიპებს შორის

მონაცემების ანალიზის შედეგად, გამოიკვეთა, რომ დანაგვაინების ყველაზე დიდი პროცენტული წილი მოდის M ახმეტელის მიმდებარე ტერიტორიაზე არსებულ გაჩერებებზე, შემდეგ მოდის M დიდუბე, ხოლო შემდეგ M ვარკეთილის მიმდებარე ტერიტორია. აღნიშნული შედეგი, შესაძლოა, გამოწვეული იყოს იმით, რომ თბილისის მოსახლეობის დაახოებით 27.42%[5] აღნიშნულ უბნებში ცხოვრობს, ამას ემატება ისიც, რომ აღნიშნული ლოკაციები წარმოადგენს საკვანძო წერტილებს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან ჩამოსული ადამიანებისთვის, რაც საბოლოო ჯამში იწვევს გარემოს დაბინძურების ყველაზე მაღალ მაჩვენებლებს.

ცხრილი #6 დანაგვიანების ზოგადი მაჩვენებელი

სიგარეტის ნამწვების დაყრის სიმრავლით გამოირჩევიან შემდეგი უბნები, M ახმეტელის მიმდებარე ტერიტორია, M დიდუბე და M ავლაბარი. ქაღალდების და სხვა ტიპის ნარჩენების დაყრით, M ახმეტელი, M ნაძალადევი, M სადგურის მოედანი და M ვარკეთილის მიმდებარე ტერიტორიები. (იხ. ცხრილი #7)

დიაგრამა #7 ნაგვის ტიპების ზოგადი მაჩვენებელი უბნების მიხედვით

შეჯამება

თბილისის ქუჩებში ერთთვიანი საველე სამუშაოების ჩატარების შედეგად, ადამიანთა რამდენიმე კატეგორია გამოვყავით, კერძოდ, პირველიკატეგორიის ადამიანები წარმოადგენენ მწეველებს, რომელთათვისაც დამახასიათებელია სიგარეტის ნამწვის ძირს დაგდება, რომელიც გამოწვეულია სატრანსპორტო საშუალების დაძვრისა და წასვლის მცდელობასთან. ასეთი ტიპის ადამიანები, მათთვის ობიექტური მიზეზების გათვალისწინებით ჩადიან მსგავს ქმედებას (ტრანსპორტზე დაგვიანება) და მის ახსნას ცდილობენ, ‘სხვა რა გზა მქონდა’ მიდგომით.

შემდეგი ტიპის ადამიანებში ერთიანდებიან, ისეთი ტიპის ადამიანები, რომლებიც ყურადღებით აკვირდებიან გარშემომყოფებს, მათ ქცევებს და ამის შესაბამისად აგდებენ ნაგავს ძირს. ეს გულისხმობს იმას, რომ თუ ასეთმა ადამიანებმა სხვისი ყურადღება მომართული მათზე ვერ იგრძნეს, ისინი თავისუფალნი არიან თავიანთ ქცევაში, მათ იციან რომ ნაგავი არ უნდა დაყარონ, მაგრამ მაინც იმეორებენ ამ ქმედებას, თუმცა სხვებისგან დამალულად.

კატეგორია, რომელიც ძირითადად, მდედრობითი სქესისსთვის არის დამახასიათებელი, გულისხმობს ადამიანებს, რომლებიც ყოველგვარი უხერხულობის და დისკომფორტის გარეშე მიირთმევენ სხვადასხვა სახის საკვებ პროდუქტებს, ხოლო მის ნარჩენებს ყრიან ქუჩაში, თუმცა მათთვის ეს არანაირ პრობლემას არ წარმოადგენს, რადგან მაგალითისთვის, მზესუმზირის ნაფცქვენი ან ალუჩის კურკა, ყოვლად უწყინარ ნარჩენად მიაჩნიათ.

ერთ-ერთი კატეგორიაა ადამიანების, რომლების საგრძნობლად განიცდიან ცნობიერების დონის ნაკლებობას, რაც მათ უბიძგებთ მსგავსი დევიაციური ქმედებების ჩადენისკენ, რაშიც ვერ ხედავენ ვერანაირ დარღვევას და ზიანის მიყენების საფრთხეს ვინმეზე ან რაიმეზე. ისინი გაუცნობიერებლად მოქმედებენ ასეთ დროს, რადგან მსგავსი ქმედებები უკვე ჩვევაში აქვთ გადასული და ვერც ამჩნევენ, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლებელია სანაგვე ურნა მათთან სულ ორიოდე ნაბიჯით იყოს მოშორებული.

ერთ-ერთ კატეგორიაში გაერთიანდნენ უცხოელი ტურისტები, რომლებმაც საქართველოში არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით, ჩათვალეს, რომ ადგილობრივ კულტურაში ქუჩის დანაგვიანება არ აღიქმება დევიაციურ ქმედებად, შესაბამისად მოერგვნენ აქაურობას.

საშუალოდ თბილისში

  • 1 საათში 9 ცალი სხვადასხვა ტიპის ნაგავი შეიძლება დავარდეს
  • 1 დღის განმავლობაში 218 ცალი სხვადასხვა ნაგავი შესაძლოა დავარდეს
  • 1 კვირის განავლობაში 1523 ცალი
  • 1 თვის განმავლობაში 45696 ცალი
  • 1 წელიწადში 548352 ცალი

დანაგვიანება ქვეყანას, საზოგადოებასა და თითოეულ მოქალაქეს საკმაოდ ძვირი უჯდებათ. დანაგვიანებული გარემოს დასუფთავება დიდ რესურსს საჭიროებს, რაც მოსახლეობის მიერ გადახდილი გადასახადებით ფინანსდება და, ამ პრობლემის არარსებობის შემთხვევაში, შეიძლებოდა უფრო ეფექტიანად ყოფილიყო გამოყენებული სახელმწიფოს მიერ.

 

ბიბლიოგრაფია: 

[1]    https://bit.ly/2LdKjlf

[2] What is Littering? Conserve Energy Future, Rachel Oliver.

[3] საქართველოს კანონი გარემოს დაცვის შესახებ – https://bit.ly/2ut27Th ;

[4] https://bit.ly/2KXnNkm ;

[5] სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (საქსტატი); მოსახლეობის 2014 წლის საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები; 2016.

 

დავითიანნის ფსიქოლოგიის ცენტრი●Psychology center of Davitianni

დაკვირვება: თბილისის მოსახლეობაში არსებული სოციალური პასუხისგმგებლობა

ავტორები: ღერღაია სალომე, მელაძე ბახვა, ჯარიაშვილი ბექა, ქაშიაშვილი ნოდარ, შაყულაშვილი ანანო

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა’

 

სრულად ნახვა
ეკოლოგიაენერგეტიკაეს საინტერესოაკვლევებიმსოფლიოტრანსპორტი

მანქანებისთვის მეტი ელექტროენერგია იქნება საჭირო

1.4K views on

როგორც კვლევაში წერია, ამ დროისთვის ელექტრომობილების მიერ მოხმარებული ელექტროენერგიის წილი მსოფლიო ენერგეტიკაში მხოლოდ 0,2%-ია და ის 20 000 ტერავატ საათ ელექტროენერგიას შეადგენს. თუმცა როგორც ,,Bloomberg-ი” წერს, უკვე 2030 წლისთვის, აკუმულატორებზე ფასების დაწევის გამო, ელექტრომობილები უფრო ხელმისაწვდომი გახდება მოსახლეობისთვის, შესაბამისად, გაიზრდება მასზე მოთხოვნაც.

მათივე ინფორმაციით, ამისკენ წახალისებას თავად ელექტროკომპანიებიც მოახდენენ, რომლებიც დენზე დაბალი ტარიფების შედეგად, მძღოლებს მოტივაციას მისცემენ იქონიონ ელექტრომობილები.

ამ დროისთვის მსოფლიოში დაახლოებით 2 მილიონი ელექტრომობილია და მათი 95% თავმოყრილია მსოფლიოს 10 ქვეყანაში – აშშ, ჩინეთი, იაპონია, კანადა, ნორვეგია, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, გერმანია, ნიდერლანდები და შვედეთი.

2020 წლისთვის მათი რიცხვი შესაძლოა, 9-20 მილიონამდე გაიზარდოს, ხოლო 2025 წლისთვის –  40-75 მილიონამდე.

წყარო: Bloomberg.com

მასალა მოამზადა:  ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაეკოლოგიაკვლევებიმსოფლიოსაქართველოტექნოლოგიები

რა საფრთხეს უქმნის გარემოს გამაგრილებელი სისტემები?

1.3K views on

,,ტემპერატურის მკვეთრი მატების გამო, 2 ივლისს, დაახლოებით 16:00 საათზე, საქართველოში ენერგოსისტემის პიკური მოხმარება გამოვლინდა”, – ამის შესახებ საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა იუწყება.

კომპანიის ცნობით, მოხმარებამ 1 920 მეგავატი შეადგინა, რაც 80-იანი წლების შემდეგ ზაფხულის პერიოდისთვის რეკორდული მაჩვენებელია.

„ბოლო პერიოდში, მაღალი ტემპერატურის გამო, საქართველოს ენერგოსისტემაში საგრძნობლად გაიზარდა ელექტროენერგიის მოხმარება. მოხმარების აღნიშნული მაჩვენებელი 12%-ით აღემატება შარშანდელი ანალოგიური პერიოდის სიდიდეს. აღსანიშნავია, რომ ბოლო წლებში, საქართველოს ენერგოსისტემის ზაფხულის პიკური მოხმარების ზრდის ტემპი აჭარბებს ზამთრის პიკური მოხმარების ზრდის ტემპებს და ეს ტენდენცია მომდევნო წლების განმავლობაშიც შენარჩუნდება“, – აცხადებენ ელექტროსისტემაში.

ზაფხულის ცხელ დღეებში კონდიციონერებით აღჭურვილი შენობები ნამდვილად დიდი შვებაა, თუმცა გაგრილებული ადამიანებისგან ძალიან ცოტა თუ ფიქრობს, რომ მათ მიერ მოხმარებული ენერგია კლიმატის ცვლილებებს უწყობს ხელს და გარემოს აზიანებს.  

ექსპერტები და მეცნიერები კი, აცნობიერებენ რა მოსალოდნელ საფრთხეს, გამოსავლის გზებზე ფიქრობენ და ტექნოლოგიურ კომპანიებთან ერთად უფრო ენერგოეფექტური გაგრილების სისტემების შექმნას ცდილობენ.

ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო (IEA) აცხადებს, რომ მსოფლიოში ჰაერის კონდიცირების სისტემების მიერ მოხმარებული ენერგია 2050 წლისთვის გასამმაგდება. ეს კი აშშ-ის, ევროკავშირისა და იაპონიის მიერ დღეს მოხმარებული ელექტროენერგიის საერთო რაოდენობის ტოლფასია.

სტენფორდის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა შექმნეს სისტემა, რომელიც თანამედროვე მასალებსა და „ნანოფოტონიქსებს“ იყენებს. მათ გამოიგონეს ულტრათხელი მაღალამრეკლი მასალა, რომელიც სიცხეს პირდაპირი მზის სხივების პირობებშიც კი ასხივებს. ინფრაწითელი, თერმული ენერგიის გამოსხივება ატმოსფეროში იჭრება  და ნაკლებად შეიწოვება.

გამოცდისას, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ეს შესაძლოა მილებში გამავალი წყლის გასაგრილებლად იქნას გამოყენებული. ამ წყლის საშუალებით კი, რომელიც ჰაერის ტემპერატურაზე გაცილებით გრილია, შენობების გასაგრილებლად შიძლება იქნას გამოყენებული. და ამ ყველაფრის განხორციელება ელექტროენერგიის მოხმარების გარეშეა შესაძლებელი.

აღნიშნული ტექნოლოგია  SkyCool Systems-ის შესაქმნელად გამოიყენეს. ტექნოლოგიების გიგანტმა ,,Samsung-მა” „wind free-ი” ტექნოლოგიის შესაქმნელად გამოიყენა, რომელსაც ოთახში საჭირო ტემპერატურის მისაღწევად ენერგიის შთანმთქმელი ვენტილატორების გამოყენება არ სჭირდება. კომპანია აცხადებს, რომ ის 32%-ით უფრო ეკონომიურია, ვიდრე სტანდარტული ჰაერის კონდიციონერები.  

ბაზარზე დღესაც არსებობს ეკონომიური ჰაერის კონდიციონერები, მათ შორის, – კონდიციონერი ინვერტერის ტექნოლოგიით.

თუმცა, განვითარებად სამყაროში მცხოვრები ბევრი ადამიანი თავს იკავებს კონდიციონერებში ზედმეტი თანხის გადახდისგან. „ჩვენ უნდა დავარწმუნოთ ისინი, რამდენად ხელსაყრელია ეკონომიური კონდიციონერების შეძენა,“ – აცხადებენ ენერგიის საერთაშორისო  სააგენტოში.

წყარო: Ihttps://www.bbc.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიზნესიეკონომიკაკვლევებიმსოფლიოსაქართველოსოფლის მეურნეობა

ღვინის ექსპორტი 21%-ით გაიზარდა

1.37K views on

2018 წლის პირველ ნახევარში, საქართველოდან მსოფლიოს 48 ქვეყანაში ექსპორტირებულია 38,2 მლნ ბოთლი ღვინო, რაც 21%-ით აღემატება 2017 წლის ამავე პერიოდის მაჩვენებელს. ექსპორტირებული ღვინის ღირებულება 90,3 მლნ აშშ დოლარია, ზრდამ გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 28% შეადგინა.
ექსპორტის ზრდა აღსანიშნავია შემდეგ ქვეყნებში:
იაპონია – 200% (130 638 ბოთლი),
ჩეხეთი – 134% (30456),
ყირგიზეთი 81% (140370),
სამხრეთ კორეა – 78% (31650),
ნიდერლანდები – 68% (38799),
დიდი ბრიტანეთი – 67% (46782),
გერმანია – 43% (286054),
უკრაინა – 41% (4191217),
ყაზახეთი – 42% (1652292),
ლატვია – 32% (905982),
პოლონეთი – 30% (1573328),
რუსეთი – 24% (24022113),
ესტონეთი – 22% (294900),
ლიეტუვა – 9% (188052),
აშშ – 7% (188762) და სხვა. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

პლანეტა სატურნის ერთ-ერთ მთვარეზე სიცოცხლის არსებობის ნიშანი აღმოაჩინეს

1.7K views on

პლანეტა სატურნის ერთ-ერთ მთვარეზე – Enceladus-ზე – ორგანული მოლეკულების კომპლექსი აღმოჩინეს. მეცნიერები აცხადებენ, რომ აღმოჩენა მთვარეზე  სიცოცხლის არსებობის პოტენციურ შესაძლებლობაზე მიანიშნებს.

კოსმოსური ხომალდი „კასინი“ ყინულით დაფარულ მთვარეს პირველად 2005 წელს მიუახლოვდა იმ მისიის ფარგლებში, რომელიც სატურნზე მონაცემების შეგროვებას ითვალისწინებდა.

გერმანიის ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა – ფრანკ პოსტბერგმა და ნოზარ ხავაიამ განაცხადეს, რომ მათ მთვარის ყინულოვანი ექსტერიერის გეიზერებიდან ამოხეთქილ ყნულის გრანულებში ორგანული მოლეკულების ფრაგმენტები აღმოაჩინეს.

აღსანიშნავია, რომ რამდენიმე დღის წინ მეცნიერებმა მარსის ზედაპირზე ორგანული ნაერთები და ატმოსფერული მეთანის სეზონური რყევები აღმოაჩინეს, რაც დედამიწის მეზობელ პლანეტაზე სიცოცხლის არსებობის შესაძლებლობის დღემდე აღმოჩენილი ყველაზე დიდი მტკიებულებაა.

ეს კასინის მიერ Enceladus-ზე ორგანული მოლეკულების აღმოჩენის პირველი შემთხვევა არაა, თუმცა ახალი აღმოჩენა იმით გამოირჩევა, რომ ფრაგმენტები გაცილებით დიდია. მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ამ ზომის მოლეკულების წარმოქმნა მხოლოდ კომპლექსური ქიმიური პროცესების, მათ შორის – სიცოცხლის, შედეგადაა შესაძლებელი.

თუმცა არსებობს სხვა ვერსიაც: აღმოჩენილი ორგანული ნაერთები შესაძლოა სხვა წყაროდანაც, მათ შორის მეტეორიტებისგანაც, წარმოქმნილიყო.

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 … 79 80 81 82 83 … 106
Page 81 of 106