კვლევები

ჩვენი სიცოცხლის განმავლობაში უამრავ მოგონებას ვაგროვებთ, რომლებიც ასაკის მატებასთან ერთად უფრო და უფრო ძნელად გასახსენებელი ხდება. ხშირად ამას ტვინში მახსოვრობაზე პასუხისმგებელი უჯრედების ცვლილებას უკავშირებენ, რადგან მიიჩნევა, რომ მათში ყველა მოგონების მხოლოდ ერთი “დედანი” ინახება.

ამის მიუხედავად, ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ შესაძლოა, ასე სულაც არ იყოს და ტვინში თითოეული მოგონების სულ მცირე სამი “ასლი” ინახებოდეს, რომლებიც ჰიპოკამპუსის სხვადასხვა რეგიონში, ნეირონების სხვადასხვა ჯგუფის მიერაა კოდირებული. ეს მეცნიერებმა მღრღნელების შესწავლის შედეგად დაასკვნეს.

დადგინდა, რომ როცა თაგვებში ახალი მოგონების კოდირება მიმდინარეობს, პირველ რიგში, ე.წ. ნაადრევი ნეირონები წარმოიქმნება, რომელთა ფუნქციაც ხანგრძლივად შენარჩუნებადი “ასლის” შენახვაა (ამგვარი მეხსიერება ჯერ სუსტია, შემდეგ კი ნელ-ნელა ძლიერდება). მათ უკვე საშუალო ფაზის ნეირონები მოჰყვება, რომლებიც უფრო სტაბილურია, ბოლოს კი ყველაზე გვიან გაჩენილი ნერვული უჯრედები ფორმირდება, რომლებიც მოგონების ძალიან ძლიერი “ასლის” კოდირებაზეა პასუხისმგებელი, მაგრამ ის დროთა განმავლობაში სუსტდება.

ამ ყველაფრის შესახებ მონაცემები სპეციალისტებმა ცხოველთა ჰიპოკამპუსის სხვადასხვა რეგიონში ნეირონების ჯგუფების აქტიურობაზე დაკვირვების გზით მოიპოვეს. ეს მას შემდეგ, რაც თაგვები ისეთ გარემოში მოათავსეს, რომელშიც მოუწიათ დამახსოვრება, როგორ აერიდებინათ საფრთხისთვის თავი.

იმის გაგება, თუ როგორ მუშაობს ნეირონების თითოეული ჯგუფი სიცოცხლის ამა თუ იმ ეტაპზე, შესაძლოა, ტვინის მიერ დროთა განმავლობაში მეხსიერების რეგულირების პროცესის უკეთ გააზრებაში დაგვეხმაროს. ამჟამად უცნობია, როგორ ურთიერთქმედებს ისინი ერთმანეთთან, მაგრამ ვიცით, რომ ადრეული ნეირონების მიერ კოდირებული მოგონებები უფრო სტაბილურია, გვიანდელ “ასლებს” კი ახალი ინფორმაცია ასუსტებს.

თუ ეს ადამიანის შემთხვევაშიც ასეა, შესაძლოა, ახალი მიგნება ისეთი აშლილობებისა და დაავადებების სამკურნალო თერაპიების შემუშავებაში დაგვეხმაროს, როგორიც PTSD ან დემენციაა.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ახალი კვლევის თანახმად, ადამიანის სხეული ყოველთვის ერთნაირი ტემპით არ ბერდება, არამედ ეს პროცესი დაახლოებით 44 და 60 წლის ასაკში საგრძნობლად ჩქარდება.

მეცნიერები ამის დასადგენად ადამიანის სხეულში არსებულ 11 000-ზე მეტ მოლეკულას დროთა განმავლობაში აკვირდებოდნენ. შედეგად გაირკვა, რომ მათი 81 პროცენტი 44 და 60 წლის ასაკში განსაკუთრებულ ცვლილებას განიცდის. სპეციალისტთა ეს კვლევა ბიოლოგიურ ასაკს ეხება, რომელიც ცილების, მეტაბოლიტებისა და გენების ცვლილებას მოიაზრებს. ეს განსხვავდება ქრონოლოგიური ასაკისგან, რომელსაც ყოველ წელს აღვნიშნავთ.

ის, რომ დაბერება ორ სხვადასხვა ეტაპზე ჩქარდება, შესაძლოა, სპეციალისტებს იმის გაგებაში დაეხმაროს, თუ რატომ იზრდება ჯანმრთელობის ზოგიერთი პრობლემის რისკი ქრონოლოგიური ასაკის მატებისას. მაგალითად, 40-59 ასაკის ადამიანთა დაახლოებით 6.5%-ს კორონარული არტერიის დაავადება აქვს, მაგრამ ეს მაჩვენებელი 60-79 წლის ასაკში უკვე 19.8%-მდე ადის.

კვლევის ფარგლებში ავტორები სხვადასხვა ეთნიკური წარმომავლობისა და 25-დან 75 წლამდე ასაკის 108 ადამიანს რამდენიმე წლის განმავლობაში ყოველ 3-6 თვეში ერთხელ სისხლის ნიმუშებს უღებდნენ. მიზანი ამა თუ იმ ფაქტორის ცვლილების გაანალიზება იყო, როგორიცაა გენური აქტიურობა, სისხლში შაქრის შემცველობა და სხვა. აღმოჩნდა, რომ მკვეთრი ცვლილებები სწორედ 44 და 60 წლის ასაკში ფიქსირდებოდა.

მაგალითად, ათეროსკლეროზთან დაკავშირებული ცილის კონცენტრაცია იმატებდა, კოფეინისა და ალკოჰოლის გადამუშავების უნარი კი უარესდებოდა. ასევე, მავნე ქოლესტერინთან “მებრძოლი” უჯერი ცხიმმჟავების წარმოქმნის პროცესი ფერხდებოდა, სისხლში შაქრის შემცველობა იზრდებოდა.

ჯერჯერობით უცნობია, რატომ ხდება ასე მაინცდამაინც ამ ორ ასაკში. შესაძლოა, გარკვეულ როლს ცხოვრების სტილი ასრულებდეს, მაგალითად დიეტა, ვარჯიში და ა.შ. ვარაუდობენ, რომ ეს კავშირშია ანთებით პროცესებთანაც. 44 წლის ასაკში დაბერების აჩქარება ქალებში პერიმენოპაუზის პერიოდსაც ემთხვევა, თუმცა ჰორმონალური ცვლილებები სწრაფი დაბერების მაპროვოცირებელი არაა, თანაც ეს კაცებშიც იმავენაირად ფიქსირდება.

გაურკვეველია, თუ რა ხდება სხვა ასაკობრივ კატეგორიებში, კერძოდ მოზარდობისას და ბავშვობისას. დაბრკოლებაა საკვლევი ჯგუფის მცირერიცხოვნობაც, რადგან ისინი გლობალურ მოსახლეობაზე სრულ წარმოდგენას ვერ გვიქმნის. შესაბამისად, მეტის გასაგებად სხვა სიღრმისეული კვლევების ჩატარებაცაა საჭირო.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

2024 წელს დაამტკიცებენ სისხლის ტესტს, რომელიც შეამოწმებს კოლორექტალურ (მსხვილი ნაწლავის) კიბოს. ამის შესახებ ახალ კვლევაშია ნათქვამი.

დასკვნებმა დაადგინა, რომ სისხლის ტესტი ძალზე ეფექტური იყო კოლორექტალური კიბოს აღმოჩენაში. თუმცა ეს არ ჩაანაცვლებს კოლონოსკოპიას.

კვლევაში მონაწილეობდა 7861 ადამიანი შეერთებული შტატებიდან, რომლებსაც ჩაუტარდათ როგორც კოლონოსკოპია – სამედიცინო პროცედურა, ასევე სისხლის ტესტი.

კვლევის თანახმად, სისხლის ანალიზმა დააფიქსირა კოლონოსკოპიით აღმოჩენილი კიბოს 83%, მაგრამ გამოტოვა 17%. იმავდროულად, იმ პირთა 10%-ისთვის, რომელთა კოლონოსკოპიის შედეგებმა ვერაფერი იპოვა, სისხლის ანალიზმა დაადგინა, რომ შესაძლოა საქმე ეხებოდეს მსხვილი ნაწლავის კიბოს.

ამჟამად, Shield სისხლის ტესტი უკვე იყიდება აშშ-ში 895 დოლარად. ის ასევე არ არის დამტკიცებული სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციის (FDA) მიერ. Guardant Health მოელის, რომ გადაწყვეტილება მიიღება ამ წლის ბოლოს. თუ სისხლის ტესტი დამტკიცებული იქნება FDA-ს მიერ, ის ჩატარდება ყოველ სამ წელიწადში ერთხელ, 45 წლის ასაკიდან.

აღსანიშნავია, რომ მსხვილი ნაწლავის კიბოს სიმპტომებით და რისკ-ფაქტორებით ჯერ კიდევ დასჭირდებათ კოლონოსკოპია.

კიბოს სიკვდილიანობის მიხედვით, კოლორექტალური კიბო მეორე წამყვანი მიზეზია აშშ-ში და მესამე მსოფლიოში. კოლორექტალური კიბოს სკრინინგი რეკომენდებულია 45 წლის ასაკიდან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

გაქვთ დიდი ცხვირი, რომელიც არ მოგწონთ? იქნებ წვეტიანი ნიკაპი გაქვთ, რომელიც თქვენთვის გამაღიზიანებელია?

ახალი კვლევის მიხედვით, ამაზე გავლენა ორსულობისას დედათქვენის დიეტას შეიძლება ჰქონოდა.

Nature Communications-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევის თანახმად, ორსულობისას ქალის დიეტას ნაყოფის სახის მახასიათებლებზე დიდი გავლენა აქვს.

მეცნიერების საერთაშორისო ჯგუფმა ადამიანის სახის ფორმირებაზე პასუხისმგებელი გენები შეისწავლა. საუბარია ცილების კომპლექს mTORC1-ზე, რომელსაც სახის მახასიათებლებზე დიდი გავლენა აქვს.

იმისთვის, რომ mTORC1-ის როლი ზუსტად გამოევლინათ, მკვლევრებმა გენმოდიფიცირებული თაგვები და ზებრა თევზები შეისწავლეს. ისინი განაყოფიერებულ მდედრ თაგვებსა და თევზებს დააკვირდნენ და ამ დროს mTORC1-ს ეფექტსაც სწავლობდნენ.

მკვლევრებმა დაადასტურეს, რომ ცილის დიდი რაოდენობით მიღება mTORC1-ზე გავლენას ახდენდა, რაც სახის ნაკვთების უფრო მკვეთრ მახასიათებლებზე აისახა. იმ შემთხვევაში თუ ცილის ნაკლები დოზით მიღებდა ხდებოდა, ასეთ დროს ნაკვთების სიმკვეთრეც მცირდებოდა. მკვლევრებმა დაასკვნეს, რომ ცილის მიღება დაკავშირებულია სახის ნაკვთების მკაფიო და მნიშვნელოვან ცვლილებებთან.

ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს ვარაუდს, რის მიხედვითაც დედის დიეტა ნაყოფზე მნიშვნელოვნად მოქმედებს. ასევე ცნობილია, რომ ორსულობის დროს ალკოჰოლის მიღება ნაყოფის შემდგომში ალკოჰოლზე დამოკიდებულების შანსებს ზრდის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

შვედეთში ჩატარებული ახალი კვლევის თანახმად, პირველი ტიპის ჰერპესის (HSV-1) ვირუსის ქონა დემენციის ჩამოყალიბების რისკს აორმაგებს. ეს ასოციაცია ამ კოგნიტიური დარღვევის განმსაზღვრავი უმთავრესი ფაქტორებისგან, ასაკისა და გენეტიკურ ვარიანტ APOE-4-ისგან, დამოუკიდებლად ვლინდება.

შვედეთში ზრდასრული მოსახლეობის თითქმის 80%-ში HSV-1-ის ანტისხეულებია, ანუ მათ ორგანიზმში პათოგენია მოხვედრილი. ორალური ჰერპესის მქონე ზოგ ადამიანს სიმპტომები საეროდ არ უვლინდება, ზოგს კი პირის მიდამოში ბუშტუკები უჩნდება. ნებისმიერ შემთხვევაში, როგორც ჩანს, ეს ვირუსი კვალს მაინც ტოვებს.

ავტორები ამბობენ, რომ დემენციასთან ჰერპესის კავშირზე უფრო და უფრო მეტი კვლევა მიანიშნებს. მისი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ფორმა ალცჰაიმერის დაავადებაა, რომლის მქონე პაციენტებსაც ხშირად ტვინში ცილოვანი დანალექი უჩნდებათ. თერაპიების დიდი ნაწილი სწორედ ამ პრობლემის მოგვარებისკენაა მიმართული, რათა კოგნიტიური დარღვევები შეაჩეროს. ასეთი მცდელობები მეტწილად უშედეგოა.

სპეციალისტთა ნაწილი ფიქრობს, რომ ზემოხსენებულ დანალექს შესაძლოა, იმუნურ ან ნერვულ სისტემაში საკუთარი როლი ჰქონდეს, როგორიცაა, მაგალითად, პათოგენებთან დაკავშირებული ზიანის თავიდან აცილება. შესაბამისად, არაა გამორიცხული, ალცჰაიმერი სხეულში უცხო და უკონტროლო მიკრობების შემოჭრის ნიშანი იყოს.

ადრეულმა კვლევებმა ალცჰაიმერის მქონე პაციენტების ტვინში HSV-1-ის მოულოდნელი რაოდენობა გამოავლინა, თანაც მათი 72% სწორედ ცილოვან დანალექში იყო. ეს მიუთითებს, რომ შესაძლებელია, ჰერპესის ვირუსის მიმართ ორგანიზმის იმუნური რეაქცია კოგნიტიური ფუნქციების დაქვეითებასთან მჭიდრო კავშირში იყოს.

ამ საკითხზე მეტის გასაგებად შვედეთში მომუშავე მეცნიერები 1002 ახალგაზრდას 15 წლის განმავლობაში აკვირდებოდნენ. აქედან 82%-ის სხეულში HSV-1-ის ანტისხეულები იყო. დადგინდა, რომ მათ დემენციის ჩამოყალიბების ორჯერ მეტი შანსი ჰქონდათ, ვიდრე ამ ანტისხეულების არმქონე ინდივიდებს. აღმოაჩნდა, რომ გენური ვარიანტი APOE-4, როგორც რისკ-ფაქტორი, სიტუაციას უფრო მეტად არ ამწვავებს.

სპეციალისტებს სურთ, რომ ჩატარდეს კვლევები, რომლებითაც დაადგენენ, რამდენად შესაძლებელია, ჰერპესის მკურნალობით დემენცია ავიცილოთ თავიდან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მიღებული საკვების მონელების შეფერხების შეგრძნება, გულისრევა ან ნაადრევი დანაყრება – ეს ნიშნები შეიძლება მიუთითებდეს კუჭის კიბოზე.

თუ შეამჩნევთ ამ სიმპტომებს, დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოთ ექიმს. ამასთან, შესაბამისი სიმპტომები, შესაძლოა ასოცირებული იყოს არა კიბოსთან, არამედ კუჭ-ნაწლავის სხვა პათოლოგიასთან, მაგრამ ჯერ ყველაზე საშიში ვარიანტები უნდა გამოირიცხოს.

კუჭის კიბოს დიაგნოსტიკისთვის ექიმები მიმართავენ ფიბროგასტროდუოდენოსკოპიის მეთოდს (FGDS). ეს პროცედურა ტარდება 45 წლიდან, ხოლო 60 წელს გადაცილებულებს ყოველწლიურად ესაჭიროებათ მისი ჩატარება.

კუჭის კიბოს რისკ-ფაქტორებია: Helicobacter pylori ბაქტერიით ინფექცია, ჭარბი წონა და უმოძრაო ცხოვრების წესი, ცოცხალი ბოსტნეულის და ხილის არასაკმარისად მოხმარება და ნიტრატებით გაჯერებული საკვების მიღება.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მკვლე­ვა­რე­ბი აცხა­დე­ბენ, რომ მათ კი­ბოს უჯრე­დე­ბის თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბის გზას მი­აგ­ნეს. კა­ლი­ფორ­ნი­ა­ში მდე­ბა­რე კი­ბოს ცენ­ტრის მეც­ნი­ე­რებ­მა CD95-ის რე­ცეპ­ტორ­ში ცილა იპო­ვეს, რო­მელ­საც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლა შე­უძ­ლია. CD95 დიდი ხა­ნია გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც “სიკ­ვდი­ლის რე­ცეპ­ტო­რი”, რად­გან მათ ისე­თი სიგ­ნა­ლის გაგ­ზავ­ნა შე­უძ­ლი­ათ, რო­მე­ლიც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის “თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბას” იწ­ვევს.

ჯო­გენ­დერ ტუ­შირ სინ­გჰი, მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­ის და იმუნ­ლო­გი­ის დე­პარ­ტა­მენ­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი და კვლე­ვის უფ­რო­სი ავ­ტო­რი ახა­ლი აღ­მო­ჩე­ნით კმა­ყო­ფი­ლია და იმე­დოვ­ნებს, რომ ეს სიმ­სივ­ნის მკურ­ნა­ლო­ბა­ში გა­დამ­წყვეტ ნა­ბი­ჯად იქ­ცე­ვა.

“ახ­ლად აღ­მო­ჩე­ნილ თე­რა­პი­ას, სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლას­თან ერ­თად, იმუ­ნო­თე­რა­პი­ის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გაზ­რდაც შე­ეძ­ლე­ბა. ეს სიმ­სივ­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ მი­მარ­თუ­ლი ორ­მა­გი დარ­ტყმა იქ­ნე­ბა”, – ნათ­ქვა­მია მკვლე­ვარ­თა გან­ცხა­დე­ბა­ში.

ექ­სპერ­ტე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, რომ კი­ბოს სა­მო­მავ­ლო მე­დი­კა­მენ­ტებს შე­ეძ­ლე­ბათ გა­აძ­ლი­ე­რონ CD95-ის რე­ცეპ­ტო­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბა, რათა სიმ­სივ­ნე­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ საბ­რძოლ­ვე­ლი ახა­ლი ია­რა­ღი შე­იქ­მნას, რომ­ლებ­საც ის­ტო­რი­უ­ლად ქი­რურ­გი­ით, ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ით და რა­დი­ა­ცი­ით მკურ­ნა­ლობ­დნენ. კვლე­ვის ხელ­მძღვა­ნელ­მა, ტუ­შირ სინ­გჰ­მა აღ­ნიშ­ნა, რომ კი­ბოს მკვლე­ვა­რებს ახლა შე­უძ­ლი­ათ კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნის სიმ­სივ­ნის ნი­მუ­შე­ბი შე­აგ­რო­ვონ, რათა ამ აღ­მო­ჩე­ნე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ახა­ლი ანა­ლი­ზი ჩა­ა­ტა­რონ.

წყა­რო: nypost

მო­ამ­ზა­და: ანა სი­ბოშ­ვილ­მა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მეცნიერები თაგვებს სწავლობდნენ რა დროსაც “ზომბი ნეირონები” აღმოაჩინეს. ეს ნეირონი ხორცის მჭამელი და ვირუსით დაინფიცირებული ნამდვილად არ არის, მაგრამ ნორმალური ურთიერთქმედება შეწყვეტილი აქვს — მიუხედავად იმისა, რომ ფუნქციურად ცოცხლია. ეს მნიშვნელოვანი აღმოჩენაა და ტვინის შესწავლაში დაგვეხმარება.

პორტუგალიელი მეცნიერები სწავლობდნენ ტვინის ნათხემის ნაწილს. მათ აინტერესებდათ თუ რა როლი აქვს ნათხემს სწავლაში.

ნათხემი ადამიანისა და ხერხემლიანების თავის ტვინის მოგრძო ნაწილია. ის მნიშვნელოვანია უმთავრესად მოძრაობათა კოორდინაციაში, სხეულის წონასწორობის, პოზისა და ტონუსის დაცვაში. ტვინის ეს რეგიონი სწრაფად მოძრავ ცხოველებს განსაკუთრებით კარგად აქვთ განვითარებული.

ტვინის ეს ნაწილი მოძრაობასთან დაკავშირებულ სენსორულ ინფორმაციას ამუშავებს. კონკრეტულად ჩვენს შემთხვევაში, ის გვეხმარება გადატვირთულ ქუჩაში გადაადგილებაში, სასმლით სავსე ჭიქის ხელში წყლის დაქცევის გარეშე აღებაში და ასევე მნიშვნელოვანია სწავლისთვის. ეს ნიშნავს, რომ თუ მოძრაობისას რაიმეს შევეჯახებით, ტვინის ეს უბანი გვეხმარება ინფორმაციის დამახსოვრებაში და იმაში, რომ იგივე შეცდომა აღარ დავუშვათ. კვლევის საგანი სწორედ ეს იყო — როგორ ხდება დასწავლის ეს პროცესი.

ოპტოგენეტიკის გამოყენებით, სადაც უჯრედებზე სინათლით მოქმედებენ, მკვლევრებმა ნათხემის მნიშვნელოვანი მახასიათებელი, “ცოცვის ბოჭკოები” გამოავლინეს.

“ცოცვის ბოჭკოებზე სინათლით მოქმედების შემდეგ თაგვებმა თვალის დახამხამება ისწავლეს. ამან დაადასტურა, რომ ბოჭკოები ასოციაციური სწავლისთვის მნიშვნელოვანია”, — თქვა ნეირომეცნიერმა ტატიანა სილვამ.

აქამდეც ითვლებოდა, რომ ეს ბოჭკოები სწავლაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა. ახალი კვლევა ამის სერიოზული მტკიცებულებაა. ტვინის სხვა უჯრედებზე მსგავსი მანიპულაციის შემდეგ იგივე შედეგი ვერ მიიღეს.

უკვე ამის შემდეგ, მკვლევრებმა ზომბი ნეირონის ეფექტი შენიშნეს. სინათლისადმი მგრძნობიარე ცილა Channelrhodopsin-2 (ChR2)-ს დანერგვამ, როგორც ოპტოგენეტიკური მანიპულაციის ნაწილი, არსებითად იმოქმედა მცოცავ ბოჭკოვან უჯრედებზე.

ეს ნეირონები კლასიკური გაგებით კვლავ აქტიური იყო, შესაბამისად ცოცხალიც, მაგრამ მათგან “შეტყობინება არ გადაიცემოდა”. კონკრეტული ნეირონები სხვა ნერვული ქსელებისთვის უბრალოდ გათიშული იყო, რაც თაგვებს დასწავლაში ხელს უშლიდა.

“აღმოჩნდა, რომ ChR2-ის შეყვანამ ბოჭკოების ბუნებრივი თვისებები შეცვალა”, — თქვა ნეირომეცნიერმა მეგან კერიმ.

ახლა ჩვენ ბევრად მეტი ვიცით იმაზე, თუ როგორ ხდება სწავლა ნათხემში. თაგვისა და ადამიანის ტვინს შორის მსგავსების გათვალისწინებით, გონივრული იქნება ვივარაუდოთ, რომ იგივე პროცესები მხდება ჩვენს ტვინშიც.

“ეს შედეგები ყველაზე დამაჯერებელი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ბოჭკოვანი სიგნალები აუცილებელია ნათხემის ასოციაციური სწავლისთვის“, — ამბობს კერი.

კვლევა Nature Neuroscience-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

კემ­ბრი­ჯის უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ახ­ლა­ხან გახ­სნი­ლი კი­ბოს ინ­სტი­ტუ­ტის მეც­ნი­ე­რებ­მა და­ად­გი­ნეს, რომ უჯრე­დებ­ში ცვლი­ლე­ბე­ბის შემ­ჩნე­ვა იმა­ზე ბევ­რად ად­რეა შე­საძ­ლე­ბე­ლი, ვიდ­რე ისი­ნი სიმ­სივ­ნედ ჩა­მო­ყა­ლიბ­დე­ბი­ან. მეც­ნი­ერ­თა თქმით, ეს კვლე­ვა კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბის რა­დი­კა­ლუ­რად სხვაგ­ვა­რი გზე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბას შე­უ­წყობს ხელს.

• “ად­რე­უ­ლი კი­ბოს” ინ­სტი­ტუ­ტი სიმ­სივ­ნე­ე­ბის დაძ­ლე­ვის გზე­ბის ძი­ე­ბა­ზეა ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი, ჯერ კი­დევ მა­ნამ, სა­ნამ ისი­ნი სიმპტო­მებს წარ­მოქ­მნი­ან.

ეს კვლე­ვა ბო­ლოდ­რო­ინ­დელ აღ­მო­ჩე­ნებს და­ეყ­რდნო­ბა, რომ­ლე­ბიც აჩ­ვე­ნე­ბენ, რომ ბევრ ადა­მი­ანს წი­ნა­სიმ­სივ­ნუ­რი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი წლე­ბით ადრე უვი­თარ­დე­ბა. “კი­ბოს გან­ვი­თა­რე­ბის შე­ყოვ­ნე­ბა, შე­საძ­ლოა, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში გაგ­რძელ­დეს, ხან ათი, ან ოცი წე­ლიც კი გრძელ­დე­ბა მა­ნამ, სა­ნამ ეს და­ა­ვა­დე­ბა პა­ცი­ენ­ტებ­ში თავს იჩენს”,- აცხა­დებს ინ­სტი­ტუ­ტის დი­რექ­ტო­რი და პრო­ფე­სო­რი რე­ბე­კა ფი­ცჯე­რალ­დი.

“ექი­მე­ბი ბო­ლოს იგე­ბენ, რომ სიმ­სივ­ნეს­თან აქვთ საქ­მე, როცა კიბო უკვე პა­ცი­ენ­ტის სხე­ულ­შია გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი. სხვა­ნა­ი­რი მიდ­გო­მაა სა­ჭი­რო, ისე­თი, რო­მე­ლიც ტეს­ტებ­ზე დაყ­რდნო­ბით და­ად­გენს, რო­მე­ლი ადა­მი­ა­ნია კი­ბოს რის­კის ქვეშ. ასე­თი ტეს­ტე­ბის ჩა­ტა­რე­ბა ბევრ ადა­მი­ანს უნდა შე­ეძ­ლოს.”

• ასე­თი ტეს­ტე­ბის ერთ-ერთი მა­გა­ლი­თია ცი­ტოს­პონ­ჯი (ცი­ტოღ­რუ­ბე­ლი). ეს ძაფ­ზე მი­მაგ­რე­ბუ­ლი ღრუ­ბე­ლია, რო­მე­ლიც ფი­ცჯე­რალდმა თა­ვის გუნდთან ერ­თად შე­ი­მუ­შა­ვა. მას პა­ცი­ენ­ტი მე­დი­კა­მენ­ტი­ვით ყლა­პავს, შემ­დეგ ის კუჭ­ში ფარ­თოვდბა და გზად საყ­ლა­პა­ვის უჯრე­დებს აგ­რო­ვებს. ის უჯრე­დე­ბი, რომ­ლე­ბიც პრო­ტე­ინს, სა­ხე­ლად TFF3-ს შე­ი­ცავს, ად­რე­ულ გაფრ­თხი­ლე­ბას გვაძ­ლე­ვენ, რომ პა­ცი­ენტს საყ­ლა­პა­ვის კი­ბოს რის­კი ემუქ­რე­ბა და მეთ­ვალ­ყუ­რე­ო­ბას სა­ჭი­რო­ებს, რად­გან TFF3 მხო­ლოდ წი­ნა­სიმ­სივ­ნურ უჯრე­დებ­ში გვხვდე­ბა. რაც მთა­ვა­რია, ამ ტეს­ტის ჩა­ტა­რე­ბა მარ­ტი­ვად და ფარ­თო მას­შტა­ბი­თაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი.

“ამ­ჟა­მად, ჩვენ კი­ბოს ბევრ სა­ხე­ო­ბას ზედ­მე­ტად გვი­ან ვავ­ლენთ და სხვა­დას­ხვა მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის გა­მო­მუ­შა­ვე­ბა გვი­წევს, რაც თან­და­თან გაძ­ვირ­და. სი­ცო­ცხლის გა­ხან­გრძლი­ვე­ბა ხში­რად რამ­დე­ნი­მე კვი­რით­ღაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი და ისიც ათი­ა­თა­სო­ბით დო­ლა­რის ხარ­ჯზე. დროა, რომ სხვა მიდ­გო­მა ავირ­ჩი­ოთ”,- ამ­ბობს ფი­ცჯე­რალ­დი.

ად­რე­უ­ლი კი­ბოს ინ­სტი­ტუტს ქალ­მა პა­ცი­ენ­ტებ­მა 200 000-მდე სის­ხლის ნი­მუ­ში მი­ა­წო­დეს. სწო­რედ ამ ნი­მუ­შე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე შეძ­ლეს მკვლე­ვა­რებ­მა იმ ცვლი­ლე­ბე­ბის დად­გე­ნა, რაც წი­ნა­სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტებ­ში ხდე­ბა.

“აღ­მო­ვა­ჩი­ნეთ, რომ ლე­ი­კე­მი­ის სიმპტო­მე­ბის გა­მოვ­ლე­ნამ­დე, ადა­მი­ა­ნის სის­ხლში აშ­კა­რა გე­ნე­ტი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი ათ წელ­ზე მეტი ხნით ადრე შე­ი­ნიშ­ნე­ბა. ეს შანსს გვაძ­ლევს, რომ მკურ­ნა­ლო­ბა ად­რე­უ­ლად ჩა­ვა­ტა­როთ და კი­ბოს გან­ვი­თა­რე­ბის შან­სე­ბი შე­ვამ­ცი­როთ”,- აცხა­დებს ფი­ცჯე­რალ­დი.

წყა­რო: theguardian

მო­ამ­ზა­და: ანა სი­ბოშ­ვილ­მა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”