კვლევები

მსოფლიოს მასშტაბით ბავშვების მხედველობა სტაბილურად უარესდება და ყოველი სამი ბავშვიდან ერთს ახლომხედველობა აქვს – ინფორმაციას BBC ჩინელი მეცნიერების კვლევაზე დაყრდნობით ავრცელებს, რომელიც ჟურნალში British Journal of Ophthalmology გამოქვეყნდა.

კვლევის ავტორებმა 6 კონტინენტზე, 50 ქვეყანაში 5 მილიონზე მეტი ბავშვის მონაცემები შეისწავლეს და დაადგინეს, რომ 2050 წლისთვის ახლომხედველობა, იგივე მიოპია მოზარდების ნახევარზე მეტს შეეხება.

დღეს ახლომხედველობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აზიაში ფიქსირდება. იაპონიაში შორს მდებარე ობიექტების დანახვა ბავშვების 85%-ს უჭირს, სამხრეთ კორეაში 73%-ს, ჩინეთსა და რუსეთში კი 40%-ს. ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი კი პარაგვაისა და უგანდაში ფიქსირდება – მხოლოდ 1%.

მეცნიერების დაკვირვებით, სიტუაცია კორონავირუსის გამო დაწესებული ლოკდაუნების დროს გაუარესდა, როდესაც მილიონობით ბავშვს დროის ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში სახლში მოუწია დარჩენა.

სპეციალისტები დაავადების გამომწვევ მიზეზებსაც განმარტავენ. დიდ წილად ის გენეტიკურ ფაქტორებზეა დამოკიდებული, თუმცა არანაკლებ როლს ის გარემოც თამაშობს, რომელშიც ბავშვი იზრდება. მაგალითად, აზიაში, ბავშვები სწავლას ადრეული ასაკიდან იწყებენ. შესაბამისად, ისინი მეტ დროს ატარებენ წიგნებზე და ეკრანებზე ფოკუსირებაში, რაც თვალის კუნთის დაძაბულობას იწვევს. აფრიკაში კი ბავშვები სწავლას 7-8 წლის ასაკში იწყებენ და იქ, აზიასთან შედარებით, მიოპიის შემთხვევები შვიდჯერ ნაკლებია.

ბრიტანელი ექიმები ამბობენ, რომ ახლომხედველობის განვითარების შანსების შესამცირებლად, ბავშვებმა 7-9 წლის ასაკში დღეში სულ მცირე 2 საათი უნდა გაატარონ გარეთ, მშობლებმა კი ამ პერიოდში მათი მხედველობა წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა შეამოწმონ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ადამიანის ორგანიზმში აღმოაჩინეს 3 600-ზე მეტი ქიმიკატი, რომლებიც კონტაქტში შედის საკვების შეფუთვაში, ჭურჭელში ან სხვა ნივთებში. ამის შესახებ ნათქვამია ახალ კვლევაში.

მკვლევრების თქმით, ქიმიკატები ადამიანის სისხლში, თმასა და დედის რძეში აღმოაჩინეს. ეს სია მოიცავს უაღრესად ტოქსიკურ ნაერთებს, რომელთა უმეტესობა დაკავშირებულია კიბოსთან, ჰორმონალურ დისბალანსთან და ჯანმრთელობის სხვა პრობლემებთან.

საერთო ჯამში, კვლევამ გამოავლინა დაახლოებით 14 ათასი ქიმიკატი, რომელიც შეიძლება შედიოდეს პროდუქტებთან, ამიტომ მისი შედეგები არ ნიშნავს იმას, რომ ქიმიკატების ორგანიზმში შეღწევაზე პასუხისმგებლობა მხოლოდ საკვების შეფუთვას ეკისრება.

ყველაზე ცუდ ნივთიერებებს შორის იყო პლასტმასი, რომელიც დიდწილად დაურეგულირებელია და შეიძლება შეიცავდეს ათასობით ქიმიურ ნივთიერებას. სილიკონი და ლითონის ქილების საფარი ასევე შეიძლება შეიცავდეს ტოქსიკურ ნაერთებს. გარდა ამისა, მკვლევარმა განმარტა, რომ ბევრი ქაღალდისა და მუყაოს პროდუქტი დამუშავებულია PFAS-ით და შესაძლოა შეიცავდეს პლასტმასის ფენას.

თუმცა, მომხმარებელს შეუძლია დაიცვას თავი ქიმიკატებისგან და იყიდოს შუშის პროდუქცია, რომელშიც ეს ნივთიერებების შედარებით ნაკლებია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ძაღლის ყოლა ხანდაზმულებისთვის დემენციის რისკებს 40%-ით ამცირებს. როგორც ბოლოდროინდელი კვლევა ცხადყოფს, გარდა იმისა, რომ ძაღლი ადამიანის საუკეთესო მეგობრადაა აღიარებული, მასთან ურთიერთობას ტვინსა და ზოგად ჯანმრთელობაზე პირდაპირი სარგებელი მოაქვს.

იაპონიის კვლევითი ინსტიტუტის მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ოთხფეხა მეგობარი განსაკუთრებით დიდ გავლენას 65 წელს ზემოთ ადამიანებზე ახდენს. პირველ რიგში, ძაღლის ყოლა სახლიდან რეგულარულად გასვლის სიხშირეს ზრდის, რაც ხშირად ხანდაზმულების სოციალიზაციისა და ცხოვრების აქტიური წესის წინაპირობა ხდება. ეს არაპირდაპირი გარემოებები, როგორც მეცნიერები ამბობენ, საბოლოოდ, დიდწილად განაპირობებს ტვინის აქტივობისა და დემენციის განვითარების რისკების ალბათობას.

ცნობისთვის, დემენციის წამყვან მიზეზად ალცჰაიმერი მიიჩნევა. ყველაზე გავრცელებული სიმპტომებია მეხსიერების დაკარგვა, აზროვნების უნარის დაქვეითება, პრობლემების გადაჭრის უუნარობა, მეტყველების დარღვევა. ალცჰაიმერი უმეტესად 65 წლის ზემოთ ასაკის ადამიანებში გვხვდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მასშტაბური კვლევის თანახმად, Covid-19-ის პანდემიამ სიცოცხლის საშუალო სავარაუდო ხანგრძლივობა 1.6 წლით შეამცირა. მაჩვენებელმა პირველი ორი წლის განმავლობაში გლობალურად დაიკლო. ცვლილება მეცნიერთათვის მოსალოდნელზე მასშტაბური აღმოჩნდა.

IHME-ს მონაცემებით, სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა ათწლეულების განმავლობაში მატულობდა. შესაბამისად, პანდემიის პერიოდი ამ მხრივ გარდამტეხი აღმოჩნდა.

ნაშრომი ჟურნალ Lancet-ში გამოქვეყნდა.

„Covid-19-ის პანდემიამ მსოფლიოს ზრდასრულ მოსახლეობაზე იმაზე დიდი გავლენა იქონია, ვიდრე ნებისმიერმა სხვა მოვლენამ ნახევარი საუკუნის განმავლობაში, იქნება ეს კონფლიქტები თუ ბუნებრივი კატასტროფები”, — განაცხადა ოსტინ შუმახერმა, IHME-ს მეცნიერმა და ნაშრომის მთავარმა ავტორმა.

კვლევის ფარგლებში 204 ქვეყანა და ტერიტორია გააანალიზეს. 2020-2021 წლებში სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა მათ 84%-ში შემცირდა. მკვლევრების თქმით, ეს თვალსაჩინო მაგალითია იმისა, თუ რაოდენ გამანადგურებელი გავლენა შეიძლება იქონიოს ხალხზე ახალმა ვირუსმა.

ამ დროის განმავლობაში 15 წელს ზემოთ ადამიანთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 22%-ით გაიზარდა კაცების შემთხვევაში, ქალებში კი — 17%-ით.

მეხიკო, პერუ და ბოლივია იმ ადგილებს შორისაა, სადაც სიცოცხლის საშუალო სავარაუდო ხანგრძლივობა ყველაზე მეტად შემცირდა.

საგულისხმოა, რომ IHME-ს გლობალური ავადობის ტვირთის კვლევის მონაცემებით დადებითი ტენდენციაც გამოვლინდა: ხუთ წლამდე ასაკობრივ კატეგორიაში 2021 წელს იმაზე ნახევარი მილიონით ნაკლები ბავშვი დაიხოცა, ვიდრე 2019-ში. გამოდის, ბავშვთა სიკვდილიანობა შემცირებას განაგრძობს.

ამასთანავე, პანდემიამ სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა შეამცირა, თუმცა, მკვლევრების თქმით, ხალხი მაინც იმაზე ბევრად დიდხანს ცოცხლობს, ვიდრე უწინ. ცნობილია, რომ 1950-2021 წლების შუალედში დაბადებისას სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 23 წლით გაიზარდა. ეს მაჩვენებელი, კერძოდ, 49 წლიდან 72 წლამდე ავიდა.

ცნობისთვის, მკვლევართა შეფასებით, კოვიდის შედეგად 2020-2021 წლებში იმაზე 15.9 მილიონით მეტი ადამიანი დაიხოცა, ვიდრე ეს პანდემიის გარეშე მოხდებოდა. სიკვდილის შემთხვევები ან თავად ვირუსმა გამოიწვია, ანდაც პანდემიასთან დაკავშირებულმა პრობლემებმა.

კვლევამ აჩვენა ისიც, რომ დაბერებული, მდიდარი ერების მოსახლეობამ შემცირება დაიწყო, ნაკლებად შეძლებულ სახელმწიფოებში კი ეს რიცხვი ზრდას განაგრძობს.

„ეს დინამიკა უპრეცედენტო სოციალურ, ეკონომიკურ და პოლიტიკურ გამოწვევებს მოიტანს, თუნდაც მუშახელის შემცირებას ისეთ ადგილებში, სადაც ახალგაზრდა პოპულაცია მცირდება; ასევე რესურსების ნაკლებობას ისეთ ადგილებში, სადაც პოპულაციის ზომა სწრაფად განაგრძობს ზრდას”, — განაცხადა ოსტინ შუმახერმა – „მსოფლიოს ერებს ერთმანეთთან თანამშრომლობა დასჭირდებათ ნებაყოფლობითი ემიგრაციის კუთხით”.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

შოკოლადი დაგეხმარებათ წონის დაკლებაში და ალცჰაიმერის დაავადების თავიდან აცილებაში – ეს არის „გონების საკვები“, რომელსაც მეცნიერები გვთავაზობენ ახალი კვლევის შემდეგ.

ჟენჟოუს უნივერსიტეტის (ჩინეთი) მეცნიერები მივიდნენ ახალ დასკვნამდე ნივთიერების თეობრომინის თვისებებთან დაკავშირებით, რომელიც გვხვდება კაკაოს მარცვლებში.

მეცნიერები ამბობენ, რომ თეობრომინს შეუძლია წინააღმდეგობა გაუწიოს მაღალი ქოლესტერინის გავლენას მეხსიერებასა და კოგნიტურ ფუნქციაზე. ამ ნაერთს შეუძლია გადალახოს ჰემატოენცეფალური ბარიერი და სისხლის მიმოქცევის სისტემის მეშვეობით გავლენა მოახდინოს ჩვენს კეთილდღეობაზე, რაც დადებითად მოქმედებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე. საქმე იმაშია, რომ ნამდვილი შოკოლადის ჭამას შეუძლია გააუმჯობესოს ჩვენი ტვინის ფუნქციონირება, ასევე ამაღლებს განწყობას და დაგვეხმარება დეპრესიასთან ბრძოლაში.

მეცნიერები ასევე ამბობენ, რომ გვერდითი ეფექტების დაბალი სიხშირისა და ადამიანის ორგანიზმისთვის მინიმალური ზიანის გათვალისწინებით, თეობრომინის და მისი წარმოებულების სათანადო დოზებით გამოყენება შეიძლება ჩაითვალოს ეფექტურ საშუალებად ტვინის ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული დარღვევების პროფილაქტიკისთვის. ეს ხსნის მნიშვნელოვან პერსპექტივებს სამედიცინო სფეროში, ამბობენ მკვლევრები.

ეს მოდულაცია პოტენციურად უზრუნველყოფს ნეიროდაცვას ასაკთან დაკავშირებული კოგნიტური დაქვეითების, ალცჰაიმერის დაავადებისა და პარკინსონის დაავადებისგან. გარდა ამისა, თეობრომინს გააჩნია ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები, ხელს უწყობს იმუნურ სისტემაში ანთების საწინააღმდეგო ფაქტორების გამომუშავებას.

ასევე, კვლევამ აჩვენა, რომ შოკოლადი დაგეხმარებათ წონის დაკლებაში. ეს აიხსნება იმით, რომ თეობრომინი ეხმარება ორგანიზმს ცხიმების დაშლაში, რაც დადებითად მოქმედებს ადამიანის მეტაბოლიზმზე. მეცნიერები ასევე საუბრობენ თეობრომინის სარგებლიანობაზე ჩვენი თირკმელებისთვის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”