მეცნიერებმა ორ დამოუკიდებელ კვლევაში სიცოცხლის სამშენებლო ბლოკების მართვის ,,წარმოუდგენლად ძლიერი” უნარის დემონსტრირება მოახდინეს.
ერთ-ერთი კვლევის ფარგლებში დნმ-ში ატომების წყობა შეცვალეს, რათა ადამიანის გენეტიკური კოდი და ინსტრუქციები სამოუდამოდ შეეცვალათ.
მეორე კვლევისად კი რნმ-ის რედაქტირება მოახდინეს, რომელიც დნმ-ის „ბიძაშვილი“ ქიმიკატია, და გენეტიკური კოდის ინფორმაციას ხსნის.
კვლევებს – რაც საბოლოო ჯამში შეიძლება დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენონ – ჭკვიანი, მნიშვნელოვანი და საინტერესო უწოდეს.
კვლევების შედეგები შესაძლოა ცისტური ფიბროზის, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე, და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენონ.
Cystic fibrosis, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე და სხვა დაავადებები გამოწვეული ერთი typo გენეტიკური კოდი შეიძლება საბოლოოდ თავიდან იქნას აცილებული ან მკურნალობა ასეთი მიდგომები.
ორივე კვლევა MIT- ის Broad Institute-სა და ჰარვარდში წარმოადგინეს.
მეცნიერების მიერ ჩატარებული პირველი კვლევა ფუძის რედაქტირებას ეფუძნება.
დნმ-ში გვხვდება აზოტოვანი ფუძეების ოთხი სახე (ადენინი, გუანინი, თიმინი და ციტოზინი). ერთ-ერთი მათგანის არასწორმა მდებარეობამ შესაძლოა დაავადების წარმოშობა განაპირობოს.
მკვლევარებმა უკვე ოთხივე ფუძის მანიპულირება შეძლეს. ფუძის რედაქტირების გამოყენებით კი მემკვიდრეობით გადაცემული დაავადების გამოსწორება შეძლეს.
” ბევრს ვმუშაობთ იმისთვის, რომ ფუძის რედაქტირების ტექნოლოგია ადამიანის თერაპიაში გადავიტანოთ,” – განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა პროფესორმა დევიდ ლიუსმა.
თუმცა, ის აღიარებს, ჯერ კიდევ არსებობს უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხები, რომლის საბოლოოდ გადაჭრას და მოგვარებას დრო სჭირდება.
რნმ
მეორე კვლევა, რომელიც სამეცნიერო ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა, რნმ-ის რედაქტირებაზეა დაფუძნებული. რიბონუკლეინის მჟავა (რნმ) სიცოცხლისთვის საჭირო კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოლეკულაა.
დნმ არის გენეტიკური კოდის ძირითადი ასლი, მაგრამ იმისათვის, რომ უჯრედმა გამოიყენოს გენეტიკური ინსტრუქციები, მან პირველ რიგში უნდა შექმნას რნმ-ის ასლი.
ადამიანის უჯრედებში მემკვიდრეობითი ფორმის ანემიის გამოსასწორებლად მკვლევარებმა რნმ-ის რედაქტირება გამოიყენეს.
„რნმ-ის რედაქტირების შესაძლებლობა თითქმის ყველა სახის უჯრედში ბევრი დაავადების მკურნალობის მეტ შესაძლებლობას იძლევა,“ – აცხადებენ მეცნიერები.
იგივე ტექნოლოგიები კარგად მუშაობს მცენარეებზე, ცხოველებისა და მიკროორგანიზმებზეც, რაც მნიშვნელოვანია სოფლის მეურნეობისთვის.
წყარო: BBC
მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
