ჰავაის კუნძულებზე მდებარე დენიელ ინოუეს სახელობის ტელესკოპმა (DKIST), რომელიც მსოფლიოში ყველაზე დიდ მზის ობსერვატორიას წარმოადგენს, მზის ლაქის ყველაზე დეტალური ფოტო წარმოადგინა.
ტელესკოპმა ფოტო 2020 წლის 28 იანვარს გადაიღო, თუმცა ის მხოლოდ ახლა გავრცელდა.
მზის ლაქის სიგანე 10 000 მილს (16 000-ზე მეტი კმ) წარმოადგენს, რაც დედამიწის დიამეტრს (12 754 კმ ეკვატორზე) აღემატება. ფოტოზე ყველაზე პატარა სტრუქტურების ზომები 20 კილომეტრს აღწევს.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
21 დეკემბერს იუპიტერი და სატურნი აპირებენ, ისე მიუახლოვდნენ ერთმანეთს, რომ შორიდან გვეგონება, ისინი თითქოს ერთმანეთს ეხებიან. ასე ახლოს მათი განლაგება ბოლოს 800 წლის წინ, 1226 წლის 4 მარტს დაფიქსირდა.
ასტრონომიულ მოვლენას, რომელშიც ციური სხეულები ერთმანეთს გაუსწორდებიან, შეერთება ეწოდება. თუმცა, ვინაიდან ეს კავშირი მოიცავს ჩვენი მზის სისტემის ორ უდიდეს გიგანტს, იგი ცნობილია როგორც “დიდი შეერთება”. რაღაც დონეზე, ამგვარი შემთხვევა ორ ათწლეულში ერთხელ ხდება ხოლმე.
”მაგრამ სამართლიანად უნდა ითქვას, რომ ეს კავშირი ნამდვილად გამონაკლისია იმით, რომ პლანეტები ძალიან ახლოს იქნებიან ერთმანეთთან”, – განმარტა Rice University-ს ფიზიკისა და ასტრონომიის პროფესორმა პატრიკ ჰარტიგანმა.
”სინამდვილეში, ისინი იმდენად ახლოს იქნებიან, რომ შეიძლება მათი განშორება შეუიარაღებელი თვალით შეუძლებელი იყოს”, – დასძინა მან.
ეს ყველაფერი ზამთრის ბუნიობის დღეს მოხდება და ჩვენ დედამიწიდან მათ ერთ ნათელ წერტილად აღვიქვამთ.
ამასთანავე, რთული იქნება ამ შეერთების დანახვა შეერთებულ შტატებში, კანადასა და ევროპაში, თქვა ჰარტიგანმა. ჯერ უცნობია, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში რამდენად დაბლა იქნებიან ისინი ჰორიზონტზე განლაგებულები. ყველაზე უკეთ ეკვატორთან განლაგებული ქვეყნების მოსახლეობა დაინახავს ამ მოვლენას.
“თუკი ტელესკოპი გაქვთ ის სამხრეთ – დასავლეთის ცისკენ მიაბრუნეთ” – გვაძლევს რეკომენდაციას ჰარინგტონი. თუმცა კი, ამ ყველაფრის დასანახად მკაფიო სამხრეთ-დასავლეთის ჰორიზონტი გვჭირდება.
თუკი 21-ში თქვენი ცა ღრუბლიანი იქნება, გული ნუ დაგწყდებათ, ეს მოვლენა 17-დან 25 დეკემბრამდე გრძელდება, თუმცა კი 21-ში ყველაზე უფრო ახლოს იქნებიან ისინი ერთმანეთთან.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
ჩინეთი რამდენიმე დღეში მთვარეზე უპილოტო კოსმოსური ხომალდის გაშვებას გეგმავს. მისიის მიზანი დედამიწაზე მთვარის ქანების ჩამოტანაა.
ჩინეთი კოსმოსური ზონდის Chang’e-5-ის საშუალებით, რომელსაც ანტიკური დროის ჩინური მთვარის ღვთაების სახელი ჰქვია, შეეცდება შეაგროვოს მასალა, რომელიც მეცნიერებს დაეხმარება, უფრო მეტი გაიგონ მთვარის წარმოშობის შესახებ. კონკრეტულად კი მისი საშუალებით, შესაძლოა, პასუხი გაეცეს ისეთ კითხვებს, როგორიცაა : რამდენ ხანს დარჩა მთვარე ვულკანურად აქტიური შინაგან ნაწილში და როდის გაიფანტა მისი მაგნიტური ველი, რომელსაც მზის სხივებისგან სიცოცხლის ნებისმიერი ფორმის დაცვისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.
ზონდი შეეცდება ე.წ. „ქარიშხლების ოკეანიდან“, ანუ მთვარის იმ ნაწილიდან, სადაც აქამდე არანაირი მისია არ განხორციელებულა, 2 კილოგრამამდე ნიმუში შეაგროვოს.
მსგავსი მცდელობა 1970-იანი წლებიდან მოყოლებული დღემდე არცერთ ქვეყანას არ ჰქონია და იმ შემთხვევაში, თუ მისია წარმატებული აღმოჩნდება, ჩინეთი გახდება მესამე ქვეყანა მსოფლიოში აშშ-სა და ყოფილი საბჭოთა კავშირის შემდეგ, რომელიც მთვარიდან ნიმუშებს ჩამოიტანს.
აღსანიშნავია, რომ ჩინეთი ნიმუშების დედამიწაზე ჩამოტანას მარსიდანაც აპირებს და ამ მისიის განხორციელებას 2030 წლამდე გეგმავს.
წყარო : reuters.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
ავსტრალიაში შეაკეთეს ანტენა DSS 43, რომლითაც NASA- სიგნალს გადასცემს “ვოიაჯერ-ს.
“ვოიაჯერ-2 “დედამიწაზე ადამიანის მიერ შექმნილი შექმნილი მეორე აპარატია, რომელიც თითქმის 19 მილიარდი კილომეტრით დაშორდა მშობლიურ პლანეტას. ანტენა დაზიანდა 2020 წლის მარტში. შიშობდნენ, რომ მოწყობილობასთან კომუნიკაცია სამუდამოდ გაწყდებოდა, მაგრამ 29 ოქტომბერს მეცნიერებმა მას ბრაძანება გაუგზავნეს – და 34 საათის და 48 წუთის შემდეგ პასუხი მოვიდა.”ვოიაჯერმა” მოახსენა, რომ მასთან ყველაფერი კარგადაა, სისტემები ნორმალურად მუშაობს, ბრძანებები შესრულებულია, ფრენა იქ, სადაც ფეხი არავის დაუდგამს, გრძელდება.
პროგრამა “ვოიაჯერ-2” 43 წლის წინ ამოქმედდა. მან ურანს მიაღწია 1986 წელს, ნეპტუნს 1989 წელს, პირველად შეისწავლა და გადაიღო ეს პლანეტები და 2018 წელს დატოვა ჰელიოსფერო – მზის პლაზმის მიერ შექმნილი ტერიტორია.
დედამიწიდან უფრო შორს არის მხოლოდ მისი თანამოძმე “ვოიაჯერ-1”. განიხილება, რომ ორივე ვოიაჯერმა დატოვა მზის სისტემა, თუმცა ეს საკითხი კვლავ საკამათოა .ორივემ დატოვა ჰელიოსფერო, მაგრამ მის მიღმა ასევე მდებარეობს ორტის ღრუბელი, რომელიც სათანადოდ არ არის შესწავლილი და მისი საზღვრები უცნობია. იგი შემოდის მზის გრავიტაციულ ველში, რომელიც ასევე ითვლება მზის სისტემის ნაწილად. ოორტის ღრუბლის გარე კიდეები მზიდან დაახლოებით ორი სინათლის წელითაა დაშორებული, ანუ მისი მანძილი დაახლოებით 19 ტრილიონი კილომეტრია. ეს 1000-ჯერ მეტია, ვიდრე რაც “ვოიაჯერმა” გაიარა მთელი თავისი მოგზაურობის განმავლობაში. NASA- ს ვებგვერდზე ნათქვამია, რომ მოწყობილობა მოძრაობს “ვარსკვლავთშორის სივრცეში მზის სისტემის გარე კიდეებზე”.
შეგახსენებთ, პროგრამა ვოიაჯერი (ინგლ. Voyager program) — ამერიკული სამეცნიერო პროგრამაა, რომლის საფუძველზეც 1977 წელს ნასამ კოსმოსში გაუშვა ორი იდენტური ავტომატური კოსმოსური ზონდი “ვოიაჯერ 1” და “ვოიაჯერ 2” მზის სისტემის მიღმა მდებარე სივრცის შესასწავლად.
თითოეული “ვოიაჯერზე” მიმაგრებულია მრგვალი ალუმინის ყუთი, შიგნით მოოქროვილი ვიდეო დისკია. დისკი შეიცავს 115 სლაიდს, რომლებიც შეიცავს ყველაზე მნიშვნელოვან სამეცნიერო მონაცემებს, დედამიწის ხედებს, მის კონტინენტებს, სხვადასხვა პეიზაჟებს, სცენებს ცხოველებისა და ადამიანების ცხოვრებიდან, მათ ანატომიურ სტრუქტურასა და ბიოქიმიურ სტრუქტურას, დნმ მოლეკულის ჩათვლით.
ორობით კოდში გაკეთებულია საჭირო განმარტებები და მითითებულია მზის სისტემის ადგილმდებარეობა 14 მძლავრ პულსართან მიმართებაში.”საზომ ხაზად” მითითებულია წყალბადის მოლეკულის ჰიპერფინი სტრუქტურა (1420 მეგაჰერცი)
გამოსახულებების გარდა დისკზე ჩაწერილია ხმები: დედის ჩურჩული და ბავშვის ტირილი, ჩიტებისა და ცხოველების ხმა, ქარისა და წვიმის ხმა, ვულკანებისა და მიწისძვრების გრუხუნი, ქვიშის შარიშური და ოკეანის მოქცევა. ადამიანის ლაპარაკი დისკზე წარმოდგენილია მოკლე მისალმებით მსოფლიოს ხალხთა 55 ენაზე.
გზავნილის სპეციალური თავი მსოფლიო მუსიკალური კულტურის მიღწევებს ეძღვება. დისკი შეიცავს ბახის, მოცარტის, ბეთჰოვენის ნაწარმოებებს, ლუის არმსტრონგის, ჩაკ ბერის ჯაზურ კომპოზიციებს, მრავალი ქვეყნის ხალხურ მუსიკას.(მათ შორის ქართული “ჩაკრულო” )დისკში ასევე არის ჩაწერილი კარტერის მიმართვა, რომელიც 1977 წელს შეერთებული შტატების პრეზიდენტი იყო.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
აშშ-ის კოსმოსურ სააგენტოში აცხადებენ, რომ მთვარეზე აღმოჩენილი წყალი ნასას დედამიწის ერთადერთ ბუნებრივ თანამგზავრზე დაგეგმილი მისიების განხორციელებას მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს, ვინაიდან ეს აჩენს შესაძლებლობას, რომ ორგანიზაციამ მთვარეზე ბაზა შექმნას.
მთვარეზე წყლის აღმოჩენის უკანასკნელი ფაქტი იმითაა უნიკალური, რომ განსხვავებით წინა აღმოჩენებისგან, როდესაც წყალს მთვარის მუდმივად ბნელ ნაწილში აფიქსირებდნენ, ამ შემთხვევაში წყლის მოლეკულები მთვარის ზედაპირის განათებულ ნაწილში აღმოაჩინეს.
„ის, თუ სად უნდა განთავსდეს მთვარის ბაზა, დიდწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ სად არის მასზე წყალი,“- განაცხადა მილტონ კეინსის ღია უნივერსიტეტის პლანეტების პროფესორმა ჰანა სარჯენთმა.
აღსანიშნავია, რომ ნასა მთვარეზე ადამიანების გაგზავნას 2024 წელს აპირებს. მისიის მიზანი მომავალი, უფრო დიდი მისიისთვის მომზადებაა, რომელიც 2030 წლისთვის მარსზე ადამიანების გაგზავნას ითვალისწინებს.
ცნობისათვის, რამდენიმე დღის წინ ნასა-ს მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ რამდენიმე წლის წინ მთვარეზე დაფიქსირებული ქიმიური ნიშანი ერთმნიშვნელოვნად H2O-ია. მონაცემების შეგროვება ინფრაწითელი ატმოსფეროს სტრატოსფერული ობსერვატორიის (SOFIA) გამოყენებით განხორციელდა.
bbc.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
მთვარის მზით განათებულ ზედაპირზე წყალი აღმოაჩინეს. ინფორმაცია ამის შესახებ “ნასამ”, 26 ოქტომბერს გაავრცელა. აღნიშნული აღმოჩენა ნიშნავს, რომ წყალი არის მთვარის მთელ ზედაპირზე და არამხოლოდ მის ცივ, მზით გაუნათებელ ნაწილში.
“ნასას” ინფორამციით, NASA SOFIA-მ (Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy) წყალი აღმოაჩინა კლავიუსის კრატერში, რომელიც მთვარეზე დედამიწიდან ხილული ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრატერია. მთვარზე დაკვირვებების შედეგად, მანამდე გარკვეული სახის წყალბადი აღმოაჩინეს, თუმცა მეცნიერებმა ვერ შეძლეს იმის დადგენა, ეს იყო წყალი თუ მისი ქიმიური ნათესავი ჰიდროქსილი.
“ჩვენ გქვონდა ნიშნები, რომ HO2 შესაძლოა მთვარის შედარებით ჩრდილოვან ადგილებში ყოფილიყო. ახლა კი ვიცით, რომ ეს ნამდვილად წყალია. ეს აღმოჩენა გამოწვევას წარმოადგენს მთვარის ზედაპირის მიმართ აქამდე არსებული ჩვენი აღქმისთვის და ზრდის ღრმა სივრცის შესასწავლად არსებულ ინტრიგას”, – განაცხადა მეცნიერმა, პოლ ჰერცმა.
“ნასას” ინფორმაციით, მიუხედავად მცირე რაოდენობის წყლის აღმოჩენისა, ეს სიახლე აჩენს ახალ კითხვებს წყლის წარმოშობასთან დაკავშირებით, თუ როგორ წარმოიქმნება ის უჰაერო მთვარის ზედაპირზე.
მთვარეზე წყლის არსებობის შესასწავლად “ნასა” 2024 წელს თანამგზავრზე მისიის გაგზავნას გეგმავს.
მთვარეზე პირველი ექსპედიციის შემდეგ არსებობდა მოსაზრება, რომ ის სრულად მშრალი იყო. ბოლო 20 წლის განმავლობაში განხორციელებული მისიების შედეგად კი მეცნიერებმა მთვარეზე წყლის არსებობის გარკვეული ნიშნები აღმოაჩინეს, მათ შორის, ყინულის ნაწილაკებიც. მიუხედავად ამისა, ამ დრომდე მისიები დარწმუნებით ვერ ამბობდნენ, ეს იყო H2O თუ OH.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
NASA- ს ზონდი, რომელიც რამდენიმე დღის წინ დედამიწიდან 320 მილიონი კილომეტრის დაშორებით მდებარე ასტეროიდ „ბენუზე“ ქანებისა და მტვრის ნიმუშების შესაგროვებლად დაეშვა, იმდენი ნიმუშის შეგროვება შეძლო, რომ ნაწილი სპეციალური კონტეინერიდან იყრება.
NASA- ში აცხადებენ, რომ Osiris-Rex-ის ზონდის მიერ ნიმუშების შეგროვების ოპერაციამ, როგორც ჩანს, ძალიან წარმატებულად ჩაიარა, თუმცა, გაჩნდა ნიმუშების დაკარგვის საშიშროება.
ორგანიზაციის ინფორმაციით, დედამიწაზე გამოგზავნილ სურათებში ჩანს, რომ კონტეინერის კარი ღიაა და ნიმუშის ნაწილი იყრება.
”ჩანს, რომ შეგროვებული ნიმუშის მნიშვნელოვანი ნაწილი დაკარგულია”, – განაცხადა მისიის ხელმძღვანელმა დანტე ლაურეტამ. მისი განმარტებით, ზონდმა დაახლოებით 400 გრამი ნიმუში შეაგროვა.
კონტეინერი კოსმოსურ ხომალდში უნდა მოათავსონ. NASA- ში აცხადებენ, რომ ეს პროცესი რაც შეიძლება მალე და უსაფრთხოდ უნდა განხორციელდეს.
ცნობისათვის, ოთხწლიანი მოგზაურობის შემდეგ NASA-ს კოსმოსური ზონდი Osiris-Rex-ი დედამიწიდან 320 მილიონი კილომეტრით დაშორებულ ასტეროიდ ბენუს ზედაპირზე რამდენიმე დღის წინ დაეშვა.
მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ მისიის შედეგად მოპოვებული ნიმუშების შესწავლით ნათელი მოეფინება იმას, თუ როგორ გაჩნდა მზის სისტემა 4.5 მილიარდი წლის წინ. კოსმოსური ხომალდი, რომლითაც ნიმუშები დედამიწაზე უნდა ჩამოვიდეს, ჩვენს პლანეტაზე 2023 წელს დაბრუნდება.
ბენუ ნახშირბადოვანი ასტეროიდია, რაც ნიშნავს, რომ მან შეინარჩუნა ის ქიმიური აგებულება და ქანები, რომელიც იყო 4.5 მილიარდი წლის წინ, როდესაც მზის სისტემა ჩამოყალიბდა.
წყარო : BBC
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
იტალიელმა მეცნიერებმა მარსის ერთ-ერთ პოლუსზე 4 ტბისგან შემდგარი სისტემა აღმოაჩინეს, რომლებშიც თხევადი წყალია. ტბების პლანეტის ზედაპირის ქვეშ მდებარეობს. სტატიას ამის შესახებ ჟურნალში Nature Astronomy გამოქვეყნდა.
კვლევა სპეციალისტების იმავე ჯგუფმა ჩაატარა, რომელმაც 2018 წლის ივლისში წითელ პლანეტაზე მიწისქვეშა ტბის არსებობის შესახებ განაცხადეს. აღმოჩენა მარსის რადიოზონდირების შედეგად მიღებული მონაცემების ანალიზის შედეგად გაკეთდა. ეს პროცესი აპარატმა MARSIS შეასრულა, რომელიც ორბიტალურ სადგურზე Mars Expres-ა განთავსებული. მაშინ მეცნიერებმა 2012-2015 წლებში 29 დაკვირვების შედეგით იხელმძღვანელეს, რაც ბევრ სპეციალისტისთვის საკმარისი არ იყო. ახალ ნამუშევარში კი იტალიელმა სპეციალისტებმა 2010-2019 წლებში გაკეთებული 134 დაკვირვება გამოიყენეს. მათ 2018 წელს აღმოჩენილი ტბის არსებობა დაადასტურეს და კიდევ 3 ახალი ტბა იპოვეს.
სპეციალისტებმა ასევე დაადგინეს, რომ ტბები ერთიან სისტემას ქმნიან. მათი საერთო ფართობი 75 ათასი კვადრატული კილომეტრია. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ წყალი ტბებში ძალიან მარილიანია – ტემპერატურისა და წნევის გათვალისწინებით სხვა შემთხვევაში ის თხევად მდგომარეობას ვერ შეინარჩუნებდა და გაიყინებოდა.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
მას შემდეგ, რაც ვენერაზე სიცოცხლის შესაძლო კვალს მიაგნეს, რუსეთში ფიქრობენ, რომ ის არც მეტი, არც ნაკლები რუსული პლანეტაა. ადგილობრივი მედიის ინფორმაციით, ამის შესახებ როსკოსმოსის ხელმძღვანელმა, დმიტრი როგოზინმა განაცხადა.
როგოზინის მტკიცებით, რუსები იყვნენ პირველები, ვინც ამ პლანეტის შესწავლა დაიწყეს და “მართალია ვენერაზე ჯოჯოხეთია”, “მაგრამ მაინც მათია”. ამავდროულად, როგოზინი ეჭვის ქვეშ აყენებს იმ ფაქტს, რომ ასტრონომებმა ვენერაზე სიცოცხლის შესაძლო კვალს მიაგნეს.
როგოზინმა აღნიშნა, რომ ვენერას შესასწავლი ექსპედიცია, Venera-D, აშშ-სთან ერთად 2027-2029 წლებში ჰქონდათ დაგეგმილი, მაგრამ ახლა ფიქრობენ, დამოუკიდებელი რუსული ექსპედიცია უფრო ადრე, 2021-2030 წლებში გაუშვან, იმ არგუმენტით, რომ ვენერა “მაინც რუსული პლანეტაა”.
მეცნიერთა გუნდის თქმით, მათ ვენერას მჟავურ ღრუბლებში აღმოაჩინეს აირი, სახელად ფოსფინი, რომელიც მიანიშნებს იმაზე, რომ ჩვენს მეზობელ პლანეტაზე მიკრობები შეიძლება არსებობდნენ.
მკვლევრებს თავად სიცოცხლის ფორმებისთვის არ მიუგნიათ, თუმცა საქმე ისაა, რომ ფოსფინი დედამიწაზე იმ ბაქტერიისგან წარმოიქმნება, რომელიც უჟანგბადო გარემოში არსებობს. ასტრონომთა საერთაშორისო გუნდმა ეს ნაერთი პირველად ჰავაიში მდებარე ჯეიმს კლერკ მაქსველის ტელესკოპით შენიშნა, შემდეგ კი აღმოჩენა ჩილეში მდებარე ატაკამას რადიო ტელესკოპით გადაამოწმა.
ფოსფინი — ფოსფორის ატომი, რომელზეც წყალბადის სამი ატომია მიერთებული — ადამიანებისთვის ძალიან მომწამვლელია.
მკვლევართა თქმით, მათ ვენერას ღრუბლებში ფოსფინის კონცენტრაციის არსებობის ამხსნელი არაბიოლოგიური წყაროები — ვულკანური მოვლენა, მეტეორიტები, ელვა და სხვადასხვა ქიმიური რეაქცია — გააანალიზეს, მაგრამ არცერთი მათგანი არ აღმოჩნდა დამაჯერებელი.
კვლევა ახლაც მიმდინარეობს, რათა მეცნიერებმა ან სიცოცხლის არსებობის დადასტურება შეძლონ, ან ალტერნატიულ ახსნამდე მივიდნენ.
წყარო : on.ge
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
ასტრონავტები აცხადებენ, რომ პლანეტა ვენერას ატმოსფეროს ზედა ფენებში ფოსფინის(PH3) კვალი აღმოაჩინეს. ეს ნაერთი ცოცხალი ორგანიზმების არსებობის ნაყოფია. მეცნიერებისთვის ამ დრომდე უცნობია ამ აირის სხვა წყაროები. დედამიწასთან ყველაზე ახლოს მდებარე პლანეტაზე სიცოცხლის ნიშნების არსებობაზე სტატიას Live Science აქვეყნებს.
ფოსფინი რადიოტელესკოპმა ALMA-მ (Atacama Large Millimeter Array) დააფიქსირა.
მომწამვლელი აირი ასევე გვხვდება ატმოსფეროში დიდ ქარხნებში მიმდინარე ქიმიური პროცესების შედეგად. თუმცა ვენერაზე მსგავსი პროცესები ვერ განვითარდებოდა, ამიტომ მეცნიერები ფიქრობენ, რომ პლანეტაზე ცოცხალი ორგანიზმები არსებობენ და ფოსფინი უცნობი ქიმიური რეაქციის შედაგად გამომუშავდება.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“
