ასტრონომია - კოსმოსი

ასტრონომებმა იუპიტერის ახალი ფოტო შექმნეს. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, ინფრაწითელ დიაპაზონში სურათი ჰავაიზე არსებულმა ტელესკოპმა​ Gemini North გადაიღო. ეს დედამიწიდან გადაღებული პლანეტის ერთ-ერთ ყველაზე მკაფიო გამოსახულებაა. მაღალი ხარიხის მისაღებად მეცნიერება გამოიყენეს მეთოდი სახელწოდებით „იღბლიანი გამოსახულება“, რომელიც დედამიწის ატმოსფეროთი გამოწვეულ ხარვეზებს ანეიტრალებს.

სპეციალისტები ობიექტის რამდენიმე სურათს იღებენ, თუმცა ინახება მხოლოდ ის ფოტოები, რომლებზეც ატმოსფეროს გავლენა მინიმალურ დონეზეა. შემდეგ კი ყველა „იღბლიანი“ კადრის მოზაიკის აწყობით ობიექტის მაქსიმალურად მკაფიო გამოსახულებას იღებენ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ქრისტის აუქციონზე მთვარის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მეტეორიტი გაიყიდება.
მეტეორიტის წონა 13,5 კილოგრამია და მისი საწყისი ფასი დაახლოებით 2,5 მილიონი აშშ დოლარია.
მეტეორიტი, რომლის სამეცნიერო სახელწოდება NWA 12691-ია, სიდიდით მეხუთე ადგილზე დგას დედამიწაზე დღემდე აღმოჩენილ მთვარის მეტეორიტებებს შორის.
„შეგრძნება, რომ ხელში სხვა სამყაროს ნაწილი გიჭირავს, განუმეორებელია და არასდროს დაგავიწყდება,“- აცხადებს ქრისტის აუქციონის მეცნიერებისა და ბუნების განყოფილების ხელმძღვანელი ჯეიმს ჰისლოპი. მისივე თქმით, მეტეორიტები დედამიწაზე ძალიან იშვიათ ობიექტებს წარმოადგენენ, ვინაიდან მთვარიდან ჩვენს პლანეტაზე მხოლოდ 1000-დან 1 მეტეორიტი აღწევს.
მეტეორიტი საჰარას უდაბნოში ანონიმურმა პიროვნებამ აღმოაჩინა. მეცნიერებმა ის აპოლოს მისიის ფარგლებში მთვარიდან ჩამოტანილ ნიმუშებს შეადარეს და ამ გზით მისი წარმოშობა დაადგინეს.

წყარო : reuters.com

მასალა მოამზადა :  თამარ ტაბტაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ასტეროიდი, ცნობილი როგორც (52768) 1998 OR2 დღეს, 29 აპრილს დედამიწას ჩაუფრენს. მეცნიერთა თქმით იგი საფრთხეს არ წარმოადგენს. ასტეროიდი დედამიწას დააახლოებით 70 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდება — მთვარეზე 16-ჯერ უფრო შორს.

პუერტო-რიკოში მდებარე არეშიბოს ობსერვატორია ასტეროიდს მას შემდეგ აკვირდებოდა, რაც NASA-მ იგი 1998 წელს პირველად შენიშნა. მის გარშემო არსებული მტვრისა და ნამტვრევების გამო მას ხშირად “ნიღბიან” ასტეროიდსაც ამსგავსებენ.

ასტეროიდი პოტენციურად საშიშ ობიექტად (PHO) არის კლასიფიცირებული, რადგან იგი 140 მეტრზე დიდია და დედამიწის ორბიტას დაახლოებით რვა მილიონ კილომეტრზე მოუახლოვდება. თუმცა აღსანიშნავია, რომ არცერთი ცნობილი PHO ამჟამად დედამიწისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს.

“რადარის მეშვეობით ჩვენ უფრო ზუსტად ვიცით მომავალში ასტეროიდი სად იქნება. მაგალითად, 2079 წელს ასტეროიდი დედამიწას 3,5-ჯერ უფრო ახლოს ჩაუვლის, ვიდრე ეს წელს მოხდება”, — განაცხადა პროფესორმა ენ ვირკიმ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

დედამიწას 1.5 კილომეტრის დიამეტრის ასტეროიდი უახლოვდება. ასტეროიდი 1998 OR2-ი პირველად 1998 წელს დააფიქსირეს და ამ დროიდან პოტენციურად საშიშ ციურ სხეულად მიიჩნევა, რადგან ის პერიოდულად უახლოვდება დედამიწის ორბიტას.

ნასას ინფორმაციით, 29 აპრილს ასტეროიდი დედამიწას მიუახლოვდება, თუმცა პლანეტას საფრთხე არ ემუქრება.

„ის დედამიწიდან 6.2 მილიონ კილომეტრზე ჩაივლის“, – აცხადებენ ნასაში.

ასტეროიდის დაფიქსირება პუერტო რიკოში მდებარე ობსერვატორიის ასტრონომებმა შეძლეს. მათ ხუმრობით ივარაუდეს, რომ ასტეროიდმა იცის პანდემიის შესახებ, „დამცავი პირბადე აქვს“ და ამის გამო მეცნიერებმა ციური სხეულის მათთვის საინტერესო ნაწილის დათვალიერება ვერ შეძლეს.

როგორც მეცნიერები ამბობენ, ამჯერად ასტეროიდი დედამიწას არ ემუქრება, თუმცა მომავალში შესაძლოა, უფრო მიუახლოვდეს ჩვენს პლანეტას.

„2079 წელს ასტეროიდი დედამიწას 3.5-ჯერ უფრო ახლოს ჩაუვლის, ამიტომ მისი ზუსტი ორბიტის ცოდნა მნიშვნელოვანია“,- განაცხადეს ასტრონომებმა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

„ასრულდა ჩემი ოცნება, – მარსმავალს საკუთარი კომპიუტერიდან მარსმავალს ვმართავ“, – ასე ხუმრობს NASA-ს ერთ-ერთი თანამშრომელი. ამის შესახებ Techcult წერს.

კორონავირუსის პრევენციის გამო აშშ-ის აერონავტიკის და კოსმოსური სივრცის კვლევის ეროვნული სამმართველომ თანამშრომლები დისტანციურ მუშაობაზე გადაიყვანა.

„მარსზე არ არის პანდემია და Curiosity-ის მისია ვერ მოიცდის, ვიდრე დედამიწაზე ვირუსია“, – აცხადებენ NASA-ს თანამშრომლები.

მანამდე ცნობილი გახდა, რომ პანდემიის პირობებში NASA-მ საერთასორისო კოსმოსურ სადგურზე 3 ასტრონავტი გაუშვა. BBC-ის ცნობით, მისია ხანგრძლივი კარანტინის შემდეგ განხორციელდა. მისია წარმატებით შედგა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

უკრაინის დედაქალაქი მსოფლიოში ყველაზე დაბინძურებული ჰაერის მქონე ქალაქი გახდა. ამის შესახებ ადგილობრივი მედია საერთაშორისო პორტალ iqair-ზე დაყრდნობით წერს, რომელიც ჰაერის დაბინძრებას რეალურ დროში აფიქსირებს.

არსებული ინფორმაციით, ამის მიზეზი ჩერნობილის ზონაში ტყის ხანძრის შედეგად წამოსული კვამლი გახდა, რომელმაც კიევი სმოგით დაფარა. კიევში ჰაერის დაბინძურების ინდექსი 246 პუნქტს შეადგენს, მაშინ როცა ნორმა 50 პუნქტია. ამასთან, ქალაქის ჩრდილოეთით ეს მაჩვენებელი 318-მდე გაიზარდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ნასას პლანეტებზე მონადირე ტელესკოპი კეპლერი უკვე მკვდარია, მაგრამ მისი აღმოჩენები ჯერ არ დასრულებულა.

კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპის მისია ნასამ 2018 წლის ნოემბერში დაასრულა, მაგრამ მის მიერ შეგროვებული მონაცემების ანალიზი დღემდე გრძელდება. ერთ-ერთი ასეთი ანალიზის დროს, მეცნიერებმა მონაცემებში ნამდვილი განძი იპოვეს — დედამიწის ზომის პლანეტა, რომელიც შესაძლოა, სიცოცხლის ჩვენთვის ცნობილი ფორმისთვისაც ხელსაყრელი იყოს.

ეგზოპლანეტას კეპლერ-1649c უწოდეს და ის გარს უვლის ჩვენგან 300 სინათლის წლის მანძილზე მდებარე წითელ ჯუჯა ვარსკვლავს. ერთ გარშემოვლას პლანეტა 19,5 დღეს ანდომებს, მაგრამ მდებარეობს დედავარსკვლავის სასიცოცხლო ზონაში, ანუ მისგან ისეთ მანძილზე, რომ ტემპერატურა ხელსაყრელია პლანეტის ზედაპირზე თხევადი წყლის შესანარჩუნებლად. იმის გამო, რომ წითელი ჯუჯები მკრთალი ვარსკვლავებია, სასიცოცხლო ზონაც მათთან საკმაოდ ახლოს არის.

„ეს დამაინტრიგებელი, შორეული პლანეტა კიდევ უფრო დიდ იმედს გვაძლევს, რომ სადღაც, ვარსკვლავებს შორის ნამდვილად არსებობს მეორე დედამიწა, რომელიც აღმოჩენას ელოდება“, — ამბობს განცხადებაში ნასას სამეცნიერო მისიათა დირექტორატის ასოცირებული ადმინისტრატორი თომას ზურბუკენი.

კეპლერი პლანეტებს ე. წ. ტრანზიტის მეთოდით ეძებდა, ანუ ვარსკვლავთა სინათლეში აკვირდებოდა ოდნავ ჩაბნელებებს, რაც გამოწვეულია ვარსკვლავსა და ტელესკოპს შორის პლანეტის ჩავლით. კეპლერი ამ ყველაფერს ორ ფაზაში აკეთებდა — პირველი, ძირითადი მისია 2013 წელს დასრულდა, შემდეგ კი დაიწყო მეორე, დამატებითი მისია, სახელად K2, რომელიც 2018 წლის ბოლოს საწვავის მარაგის ამოწურვის გამო შეწყდა.

ორივე კამპანია ძლიერ წარმატებული იყო. ამ დროისათვის დადასტურებული 4100 ეგზოპლანეტიდან ორი-მესამედი სწორედ კეპლერის აღმოჩენილია. როგორც ხომალდის მიერ ჩატარებული დაკვირვებები მიუთითებს, ირმის ნახტომის 200 მილიარდზე მეტი ვარსკვლავის 20-25 პროცენტს სასიცოცხლო ზონაში აქვს კლდოვანი პლანეტები. ეს კი საკმაოდ ზრდის სადმე სიცოცხლის არსებობის პოტენციალს.

კეპლერის მიერ შეგროვებულ მონაცემთა უზარმაზარი ბაზის დამუშავებას ასტრონომები კიდევ რამდენიმე წელს მოანდომებენ. ზოგიერთი ანალიზის ჩატარება ორჯერ არის საჭირო, რადგან მუდმივად უმჯობესდება პროგრამული უზრუნველყოფა და ახალს შეუძლია შენიშნოს ვარსკვლავთა ისეთი ჩაბნელებები, რაც შეიძლება ძველმა სისტემამ ვერ აღიქვა, ანდაც პირიქით. ასეთი შემთხვევები კი კეპლერის მონაცემებში მრავლადაა, რადგან ვარსკვლავის სიკაშკაშის ჩაბნელება მის გარშემო მოძრავი პლანეტის გარდა ბევრ სხვა რამესაც შეუძლია.

ასეთი შემთხვევების შესასწავლად, ნასამ მკვლევართა სპეციალური ჯგუფიც შექმნა. სწორედ მათ დაადგინეს, რომ წინა კვლევებისას პლანეტა კეპლერ-1649c გამორჩენილი იყო.
კეპლერ-1649c თითქმის დედამიწის ზომისაა, არის ჩვენს პლანეტაზე 1,06-ჯერ დიდი და თავის ვარსკვლავიდან იღებს იმ ენერგიის 75 პროცენტს, რასაც დედამიწა მზისგან. ასეთ მახასიათებელთა კომბინაციის გამო, ეს პლანეტა მართლაც განსაკუთრებულია.

„არის სხვა ეგზოპლანეტებიც, რომელთა ზომაც ახლოს არის დედამიწის ზომასთან, მაგალითად, TRAPPIST-1f და ტიგარდენ c. ზოგიერთი კი ჩვენს პლანეტასთან ახლოს არის ტემპერატურის თვალსაზრისით, მაგალითად, TRAPPIST-1d და TOI 700d. თუმცა, ჯერ არ ვიცით სასიცოცხლო ზონაში მდებარე სხვა პლანეტა, რომელიც დედამიწასთან ერთდროულად ამ ორივე მახასიათებლით იქნება ახლოს“, — წერს ნასა განცხადებაში.

კეპლერ-1649c-ს ჰყავს მეზობელი პლანეტაც, სახელად კეპლერ-1649b, რომელიც წითელ ჯუჯა ვარსკვლავსა და კეპლერ-1649c-ს შორის მოძრაობს და შესაბამისად, ზედმეტად ცხელი უნდა იყოს და შესაბამისად, სიცოცხლის ჩვენთვის ცნობილი ფორმისთვის არახელსაყრელი.

კეპლერ-1649c-ის სიცოცხლისუნარიანობის შანსები შესასწავლია. მაგალითად, ასტრონომებმა ჯერ არაფერი იციან მისი ატმოსფეროს, შემადგენლობისა და ჰაერის სისქის შესახებ; ეს ყველაფერი კი ძლიერ არის დაკავშირებული მის ტემპერატურასთან და ზედაპირზე თხევადი წყლის შენარჩუნების უნართან. გარდა ამისა, წითელი ჯუჯა ვარსკვლავებს ახასიათებთ ხშირი, მძლავრი ამოფრქვევები, განსაკუთრებით ახალგაზრდობისას და შესაბამისად, სასიცოცხლო ზონაში მდებარე პლანეტებმა ასეთი ამოფრქვევების გამო შეიძლება ატმოსფერო ძალიან სწრაფად დაკარგონ.

ამავე დროს, წითელი ჯუჯები ვარსკვლავის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ტიპია. ისინი ირმის ნახტომის ვარსკვლავური პოპულაციის დაახლოებით 70 პროცენტს შეადგენს. შესაბამისად, ადვილი და საკმაოდ მაცდუნებელია წარმოვიდგონოთ, რომ სულ მცირე რამდენიმე წითელ ჯუჯასთან მაინც იყოს პლანეტა დედამიწის მსგავსი, სიცოცხლისათვის ხელსაყრელი გარემოთი.

„რაც უფრო მეტ მონაცემს ვიღებთ, მით უფრო მეტად ვხედავთ, რომ სიცოცხლისათვის პოტენციურად ხელსაყრელი და დედამიწის ზომის პლანეტები ამ ტიპის ვარსკვლავთა გარშემო მრავლად არის. ჩვენს გალაქტიკაში წითელი ჯუჯები თითქმის ყველგანაა და მათ გარშემო მოძრავი ასეთი პატარა, პოტენციურად სასიცოცხლო, კლდოვანი პლანეტები კიდევ უფრო ზრდის იმის შესაძლებლობას, რომ რომელიმე მათგანი მაინც იყოს ჩვენი დედამიწის მსგავსი“, — ამბობს კვლევის ავტორი, ტეხასის უნივერსიტეტის ასტრონომი ენდრიუ ვანდერბურგი.

კვლევა The Astrophysical Journal Letters-ში გამოქვეყნდა.

მომზადებულია nasa.gov-ისა და pace.com-ის მიხედვით.

წყარო : 1tv.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

NASA-ს მეცნიერებმა ჰაბლის ტელესკოპიდან გადაღებული ერთ-ერთი ცნობილი ფოტო ახლიდან დაამუშავეს. ეს არის „შემოქმედის სვეტების“ (Pillars of Creation) გამოსახულება. სვეტები არწივის ნისლეულში (Eagle Nebula) მდებარეობს და ის ჩვენგან, დაახლოებით, 5,700 სინათლის წელიწადითაა დაშორებული. ფოტო 1995 წელს გადაიღეს, შემდეგ კი ის ინფრაწითელი გამოსხივების დახმარებით განაახლეს.

გამოსახულება აქამდე ადამიანის თვალისთვის აღქმად ელექტრომაგნიტურ სპექტრს მოიცავდა. ცნობილია, რომ ადამიანის თვალს რადიაციის მხოლოდ მცირე ნაწილის აღქმა შეუძლია. ინფრაწითელი ეფექტის დახმარებით კი, ნისლეულში გაზის და მტვერის დანახვა უფრო თვალსაჩინოდ გახდა შესაძლებელი, ისევე, როგორც გამოიკვეთა და უფრო კაშკაშა გახდა ნისლეულში ახლად დაბადებული ვარსკვლავები.

ახალი გამოსახულება ჰაბლის ტელესკოპის გაშვების 25 წლისთავის აღსანიშნავად შეადგინეს. ეს იყო 2014 წელს, ხოლო 2015 წელს ის ამერიკის ასტრონომიული საზოგადოების შეხვედრაზე წარადგინეს. ფოტო NASA-ს ვებგვერდზე 2020 წლის 6 აპრილს გამოქვეყნდა და საერთაშორისო მედიის ყურადღება კიდევ ერთხელ მიიქცია.

წყარო : marketer.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

პანდემიის პირობებში NASA-მ საერთასორისო კოსმოსურ სადგურზე 3 ასტრონავტი გაუშვა. BBC-ის ცნობით, მისია ხანგრძლივი კარანტინის შემდეგ განხორციელდა. მისია წარმატებით შედგა.

ეკიპაჟის წევრები კოსმოსურ სადგურში გაფრენამდე ორი კვირის განმავლობაში კარანტინში იმყოფებოდნენ. ამის შემდეგ კიდევ ერთი მისიის ფარგლებში საერთაშორისო კოსმოსური სადგურიდან ეკიპაჟის სხვა წევრები 17 აპრილს უნდა დაბრუნდნენ.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ კორონავირუსთან დაკავშირებით პანდემია 2020 წლის 11 მარტს გამოაცხადა. მანამდე კი, 30 იანვარს ჯანმომ კორონავირუსი გლობალურ საფრთხედ გამოაცხადა. ჩინეთში პნევმონიის აფეთქება 2019 წლის დეკემბერში დაიწყო. ის გამოწვეულია კორონავირუსის აქამდე უცნობი შტამით.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”