ასტრონომია - კოსმოსი

კოსმოსურმა ტელესკოპმა TESS-მა (Transiting Exoplanet Survey Satellite) სასიცოცხლო ზონაში დედამიწის ზომის პირველი პლანეტა აღმოაჩინა. ამის შესახებ NASA იუწყება.

TOI 700 d წითელი ჯუჯა პლანეტის TOI 700-ის ირგვლივ 37-დღიანი პერიოდით მოძრაობს. ამასთან, მისგან პლანეტა ენერგიის 86%-ს ღებულობს, რომელსაც მზე დედამიწას გადასცემს.

გარდა ამისა, დაკვირვების 11 თვის განმავლობაში ამ ვარსკვლავზე აფეთქებები არ დაფიქსირებულა, რაც იმის შანს ზრდის, რომ TOI 700 d-ზე შესაძლოა სასიცოცხლო იყოს.

სპეციალისტების თქმით, გარდა TOI 700 d-სა TOI 700-ის სისტემაში კიდევ 2 პლანეტაა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ესპანელმა და პორტუგალიელმა მეცნიერებმა შეიმუშავეს თეორიული მეთოდი და ბოზონის ვარსკვლავების ახალი სახეობა აღმომჩინეს, ამის შესახებ სამეცნიერო ჟურნალი Phys.org წერს.  

ვარსკვლავები შედგება ბოზონის ფერმიონებისგან. ასეთ ვარსკვლავებს აქვთ ბაგელის ფორმა და სწრაფად იფანტებან. ბოზონის ნაწილაკებს არ შეუძლიათ ერთიდაიგივე კვანტურ მდგომარეობაში ყოფნა. ეს განასხვავებს მას ფერმიონებისგან (მაგალითად ელექტრონები), რომელთა მიმართაც მოქმედებს პაულის აკრძალვის პრინციპი.

ფერმიონებისგან ძირითადად მატერია შედგება, თუმცა ზოგიერთი ბოზონი, მაგალითად ფოტონებს აქვთ ურთიერთქმედების ფუნქცია. ამავდროულად, ითვლება, რომ ბნელი მატერია შეიძლება შედგებოდეს ულტრაიისფერი ნაწილაკებისგან, რომლებიც ასევე ბოზონები არიან.

ბოზონების ერთსა და იმავე მდგომარეობაში მყოფმა თვისებამ ჰიპოთეტურად შეუძლია გამოიწვიოს მაკროსკოპული ობიექტების და კიდევ ეგზოტიკური ვარსკვლავების გამოჩენა. ახალ ნამუშევარში ასტროფიზიკოსებმა დაადგინეს, შეიძლება თუ არა მბრუნავი ბოზონიური ვარსკვლავები სტაბილური იყოს. ამისათვის მათ გამოიყენეს რიცხვითი მოდელი და აინშტაინის ფარდობითობის ზოგადი თეორია გაითვალისწინეს.

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ სკალარის ვარსკვლავებს აქვთ ტოროუსის ფორმა, ხოლო ვექტორიანები სფერული ხასიათისაა. ამ შემთხვევაში, ტოროიდული ვარსკვლავები არასტაბილურია და ნაწილებად იშლება შავი ხვრელის შესაძლო ფორმირებით.

მომავალში, ფიზიკოსები გეგმავენ გაარკვიონ, ყოველთვის არის თუ არა სკალარული ვარსკვლავები არასტაბილური ან ეს დამოკიდებულია თუ არა ბნელი მატერიის ნაწილაკების თვისებებზე, რომელთაგანაც ისინი შედგება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ჩვენს გალაქტიკაზე, ე.წ. „ირმის ნახტომზე“, კატასტროფული აფეთქება დაახლოებით 3,5 მილიონი წლის წინ მოხდა, – ამის შესახებ ავსტრალიელი ასტრონავტები აცხადებენ.

მათი განმარტებით, აფეთქება გალაქტიკის ცენტში, სუპერ მასიური შავი ხვრელის მახლობლად მოხდა.

მეცნიერების მტკიცებით, აღმოჩენამ, რომელიც ამტკიცებს, რომ „ირმის ნახტომის“ ცენტრი უფრო დინამიური იყო, ვიდრე ამას აქამდე ფიქრობდნენ, შესაძლოა ჩვენი გალაქტიკის ევოლუციის შესახებ ახალი ინტერპრეტაციები გააჩინოს.

„ეს შედეგები დრამატულად ცვლის ჩვენს წარმოდგენას „ირმის ნახტომის“ შესახებ. ყოველთვის ვფიქრობდით, რომ ჩვენი გალაქტიკა პასიურია და მისი ცენტრი არცთუ ისე კაშკაშაა,“ – აცხადებენ კვლევის ავტორები.

კვლევა ავსტრალიელმა მეცნიერებმა ჩაატარეს. მათ „ჰაბლის“ კოსმოსური ტელესკოპით მიღებული მონაცემები გააანალიზეს და მასობრივი აფეთქების თარიღი გამოთვალეს.

წყარო : BBC

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბრიტანელმა მეცნიერებმა ახალი ტექნოლოგიის გამოცდა დაიწყეს, რომელმაც, შესაძლოა, მარსიდან დედამიწაზე ნიმუშები ჩამოიტანოს. უფრო კონკრეტულად, საქმე ეხება მავალს, რომელიც წითელ პლანეტაზე, პატარა კლდოვანი ფრაგმენტების ამოცნობას და მათ შეგროვებას შეძლებს. კვლევითი ჯგუფის მიზანია, მასშტაბურ  პროექტს შეუერთდნენ, რომელსაც ამერიკის შეერთებული შტატების და ევროპის კოსმოსური სააგენტოები ერთობლივად ახორციელებენ.

როგორც მეცნიერები განმარტავენ, ნიმუშების ლაბორატორიაში შესწავლა საუკეთესო გზაა, რათა სპეციალისტებმა მარსზე სიცოცხლის არსებობის დადასტურება შეძლონ. პროექტის წარმატების შემთხვევაში, ტექნოლოგია შესაძლოა, ინტეგრირდეს მისიაში, რომლის გაშვებაც 2026 წლისათვის იგეგმება.

ამჟამად, მეცნიერები სპეციალურ ლაბორატორიაში ტექნოლოგიის პროტოტიპის  „წვრთნის“ პროცესში არიან. წითელი პლანეტის ზედაპირის მსგავსად მოწყობილ სიმულაციურ გარემოში, რობოტის პრტოტოტიპი ობიექტების ამოცნობას და მათ შეგროვებას სწავლობს. კვლევითი ჯგუფის სპეციალისტების განცხადებით, პროექტის საბოლოო მზიანია, მარსმავალმა ადამიანის ჩარევის გარეშე, სრულყოფილად შეძლოს მისიის შესრულება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

პირველად სამეცნიერო ისტორიაში, მეცნიერებმა მზის სისტემის მიღმა მდებარე დედამიწის მსგავს პლანეტაზე წყალი აღმოაჩინეს.

University College London-ის მეცნიერებმა ოთხშაბათს სამეცნიერო ჟურნალ Nature Astronomy-ში ახალი კვლევის შედეგები გამოაქვეყნეს, რომლის თანახმადაც პლანეტა K2-18b-ის ატმოსფეროში, რომელიც დედამიწისგან დაახლოებით 100 სინათლის წლითაა დაშორებული, წყლის კვალია აღმოჩენილი.

მეცნიერებმა „ჰაბლის“ ტელესკოპის საშუალებით პლანეტის ატმოსფეროზე გამავალი ვარსკვლავის სინათლის ანალიზი განახორციელეს.

მეცნიერთა განმარტებით, კვლევის მიზანი დედამიწის მსგავსი პლანეტების მზის სისტემის მიღმა აღმოჩენაა, თუმცა არა მასზე გამგზავრების მიზნით.

„ეს სამეცნიერო ფანტასკტიკის სფეროს განეკითვნება, ვინაიდან K2-18b მზის სისტემიდან 100 სინათლის წლით არის დაშორებული, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სინათლის სხივს პლანეტის ვარსკვლავიდან დედამიწამდე მოსაღწევად საუკუნე სჭირდება,“ აცხადებენ კვლევის ავტორები. 

აღსანიშნავია, რომ მზის სისტემის მიღმა დღემდე 4,000-ზე მეტი ეგზოპლანეტაა აღმოჩენილი.

წყარო : reuters.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

კოსმოსური სააგენტო „ნასა“ მთვარის ზედაპირზე წყლის საბადოების აღმოსაჩენად 2022 წელს რობოტს გააგზავნის.

მისიის მიზანი 2024 წელს ადამიანის მთვარეზე დაბრუნებისთვის მომზადება და იმ რესურსების მოძიებაა, რის გამოყენებსასაც იმ დროისთვის ასტრონავტები შეძლებენ.

რობოტი VIPER-ი მთვარის ზედაპირზე „ასობით მილიონ ტონა წყლის ყინულის ჯიბეს აღმოაჩენს“, რომლის არსებობასაც „ნასას“ ასტრონავტი ჯიმ ბრაიდენშტაინი რამდენიმე თვეა დაჟინებით იწმუნება.

VIPER-ი მთვარის სამხრეთ პოლუსს, სავარაუდოდ, 2022 წლის დეკემბერში მიაღწევს. ის ოთხი ხელსაწყოს საშუალებით მთვარის ნიადაგის ნიმუშს აიღებს, რათა მეცნიერებმა ნიადაგში არსებული წყალბადისა და ჟანგბადის კვალი გამოიკვლიონ, რომლებიც წყლის მთავარი კომპონენტები არიან და მთვარეზე გასამგზავრებელი კომერციული ხომალდების საწვავით უზრუნველყოფის მიზნით ამ კომპონენტების დაყოფა და საწვავში სინთენზირებაა შესაძლებელი.

VIPER-ი დაახლოებით 100 დღის მონაცემებს შეაგროვებს, რაც „ნასას“ მთვარის პირველი წყლის რესურსების რუკის შედგენაში დაეხმარება.

შეგახსენებთ, რომ „ნასა“ ე.წ. „არტემიდეს“ პროგამის დასაწყებად ემზადება, რომლის მიზანი ადამიანის მთვარეზე დაბრუნებაა. მოგვიანებით კი სააგენტო ადამიანების გაგზავნას პლანეტა მარსზეც გეგმავს. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ მთვარეზე არსებულ წყლის რესურსს ორივე მისიის განხორციელებაში გადამწყვეტი როლი აქვს, თუმცა ის, თუ რა რაოდენობიტა და ფორმით არსებობს წყალი მთვარეზე, ჯერ-ჯერობით უცნობია. ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად კი მთვარის ზედაპირზე წყლის აღმომჩენი რობოტის გაგზავნას დიდი მნიშვნელობა აქვს.

წყარო : www.reuters.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ამერიკელ მკვლევარებს თუ დავუჯერებთ, დღეს, 7 ოქტომბერს გავრცელებული ინფორმაციით, თანამგზავრების რაოდენობით, სატურნმა იუპიტერს აჯობა.

დოქტორ სკოტ შეფარდი, ვაშინგტონის კარნეგის სამეცნიერო ინსტიტუტიდან, რომელიც მკვლევართა გუნდს ხელმძღვანელობდა, ამბობს, რომ ბეჭდიანი პლანეტის ორბიტის გარშემო, 20 ახალი მთვარე ბრუნავს.

თავის მხრივ კი, ეს მაჩვენებელი, სატურნის თანამგზავრების რიცხვს 82-მდე ზრდის და ამით, იუპიტერის 79 თანამგზავრს უკან იტოვებს.

როგორც დოქტორი შეფარდი ამბობს, 1990 წლიდან, იუპიტერი იყო ყველაზე ბევრი თანამგზავრით ცნობილი.

მთვარეები ტელესკოპ სუბარუს გამოყენებით, მაუნა-კეაზე, ჰავაიზე აღმოაჩინეს.

სატურნის გარშემო ახლად აღმოჩენილი თითოეული ობიექტი ზომაში მსგავსია. მათი დიამეტრი, დაახლოებით, 5 კმ-ს, ანუ სამ მილს უდრის. 20 პლანეტიდან, 17 სატურნის საპირისპიროდ (რეტროგრადულად), ხოლო დანარჩენი 3 – სატურნის მიმართულებით მოძრაობს.

2 ახალ თანამგზავრს, პლანეტის გარშემო შემოსავლელად, 2 წელი სჭირდება მაშინ, როცა დანარჩენ 18 ახალ მთვარეს, 3 წელზე მეტი დროის დათმობა უწევს იმისთვის, რომ სატურნის ორბიტას შემოუაროს.

ამ მთვარეების ორბიტების შესწავლამ, შესაძლოა, მათი წარმოშობის შესახებ გვამცნოს და ასევე, სატურნის გარშემო არსებული პირობების შესახებაც მოგვცეს ინფორმაცია,  – ამბობს დოქტორი სკოტ შეფარდი.

ამ მცირე მთვარეების შესწავლისა და მათი მზის სისტემის დიდ პლანეტებთან ურთიერთქმედების შედეგად, ასტრონომებს შეუძლიათ, უპასუხონ კითხვებს, თუ როგორ ჩამოყალიბდა და განვითარდა ჩვენი სამყარო.

რეტროგრადულად მოძრავი მთვარეების ორბიტა სხვა, უკვე ცნობილი მთვარეების მსგავსია. ასტრონომები ეჭვობენ, რომ ეს მთვარეები, დიდი ალბათობაა, რომ გაცილებით უფრო დიდი მთვარის ნაწილები უნდა იყვნენ, რომელიც დიდი ხნის წინ დაიშალა.

ჩვენ ადრე ვფიქრობდით, რომ ისინი სატურნის მთვარეები იყვნენ, მაგრამ აქამდე ვერ შევძელით ამის დადგენა“, – დოქტორი შეფარდი.

როგორც დოქტორი შეფარდი ამბობს, ალბათ, სატურნის გარშემო, ბევრად მეტი მთვარე იტრიალებს. უბრალოდ, ასტრონომებს უფრო დიდი ტელესკოპები დასჭირდებათ, რომ 1 კმ ზომის, პატარა სატელიტების დანახვა და აღმოჩენაც შეძლონ.

რამდენიმე საათის წინ, მკვლევართა გუნდმა ახალი მთვარეების დასახელების კონკურსიც წამოიწყო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”