ასტრონომია - კოსმოსი

“ჰაბლის“ ტელესკოპით მეცნიერებმა სატურნის შთამბეჭდავი ფოტო გადაიღეს. ფოტო 2019 წლის 20 ივნისსაა გადაღებული, ანუ როცა პლანეტა დედამიწასთან ყველაზე ახლოს, 1.36 მილიარდი კილომეტრის მანძილზე, იმყოფებოდა.

გამოსახულება პროგრამა გარე პლანეტის ატმოსფერების მემკვიდრეობის (OPAL) პროგრამის ნაწილია, რომლის მიზანი ჩვენი მზის სისტემის გიგანტური გაზის პლანეტების ფოტოების ხანგრძლივი დროის მანძილზე დაგროვებაა, რათა მათ ატმოსფეროებს გარკვეული დროის მანძილზე დააკვირდნენ.

პროგრამის წყალობით მეცნიერებმა შეიტყვეს, რომ პლანეტის ჩრდილო პოლარული რეგიონიდან დიდი ექვსკუთხა ქარიშხალი გაუჩინარდა. პატარა ქარიშხლები კი სწრაფად ჩნდებიან და ქრებიან. ცვლილებები შეიმჩნევა ასევე პლანეტის ქარიშხლის ზოლებშიც.

სატურნის ფოტოები ნასამაც გაავრცელა. სააგენტომ ასევე გაავრცელა ვიდეო, რომელიც სატურნის 19-20 ივნისს გადაღებული 33 სხვადასხვა გამოსახულებისგან შედგება. მასზე ჩანს, თუ როგორ მოძრაობენ სატურნის გარშემო მისი მთვარეები.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

პლუტონის, როგორც პლანეტის სტატუსი ეჭვქვეშ კიდევ ერთხელ მას შემდეგ დადგა, რაც Nasa-ს (აერონავტიკის და კოსმოსური სივრცის კვლევის ეროვნული სამმართველო აშშ-ში) ადმინისტრატორმა ჯიმ ბრიდენშტეინმა ოკლაჰომაში FIRST Robotics-ის ღონიძიებაზე განაცხადა, რომ პლუტონი პლანეტაა, წერს independent-ი.  

პლუტონი პლანეტად პირველად 1930 წელს გამოაცხადეს. ის ამერიკელმა ასტრონავტმა კლაიდ ტომბომ აღმოაჩინა. მაშინ მიიჩნეოდა, რომ მზის სისტემის მე-9 პლანეტა კოიპერის სარტყელში მდებარეობდა. (მზის სისტემის რეგიონი ნეპტუნის ორბიტის გარეთ, რომელიც მზიდან დაშორებულია დაახლოებით 50 ასტრონომიული ერთეულით. არის ასტეროიდთა სარტყელის მსგავსი, თუმცა 20-ჯერ უფრო განიერი და 20—200-ჯერ უფრო მასიური. როგორც ასტეროიდთა სარტყელი, ისიც ძირითადად შედგება მცირე სხეულებისგან და მინიმუმ ერთი ჯუჯა პლანეტისგან — პლუტონი).

პლუტონის, როგოც პლანეტის სტატუსი ეჭვქვეშ 1992 წელს დადგა, რადგან ამავე ზომის ობიეტები აღმოაჩინეს კოსმოსის იგივე რეგიონში- კოიპერის სარტყელში. 

აშშ-ში საზოგადოება პლუტონისთვის პლანეტის სტატუსის შენარჩუნებას მოითხოვს. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მეცნიერები აცხადებენ, რომ კოსმოსში ბავშვის დაბადება შესაძლებელია.

ექსპერიმენტის ფარგლებში, რომელსაც ესპანელი ემბრიოლოგოსტი მონსერატ ბოადა ხელმძღვანელობდა, მეცნიერებმა მიკროგრავიტაციულ პირობებში ადამიანის სპერმის 10 ნიმუში გაყინეს, რათა ენახათ, მოქმედებდა თუ არა მათ სიცოცხლისუნარიანობაზე კოსმოსის მსგავი გარემო  უარყოფითად.

გუნდმა ნიმუშები საჰაერო აკრობატიკის თვითმფრინავზე განათავსა, სადაც მიკროგრავიტაციის სტიმულირება მოკლე იმპლულსების საშუალებით ხორციელდება. ნიმუშებს კოსმოსის მსგავსი პირობების ქვეშ ყოველ ჯერზე 8 წამის განმავლობაში ათავსებდნენ.

კვლევის შედეგები კვირას ავსტრიის დედაქალაქ ვენაში გამართულ ადამიანის რეპროდუქციისა და ებმრიოლოგიის ევროპული საზოგადოების ყოვეწლიურ შეხვედრაზე წარადგინეს. კვლევამ აჩვენა, რომ სტიმულაციურ გარემოში სპერმის კონცენტრაცია, მოძრაობა და დნმ-ის ფაგმენტაცია იგივეა, რაც დედამიწის მსგავსი პირობების ქვეშ.

დოქტორ ბოაბა აცხადებს, რომ საინტერესო იქნება, თუკი

 გამეტებისა და ემბრიონების ბანკი დედამიწის გარეთ იქნება განთავსებული და ასევე მნიშვნელოვანი იქნება შემდგომი ცდების კოსმოსურ სადგურზე, ან კოსმოსურ ხომალდზე ჩატარება. 

ინდოეთი მთვარეზე მისიას აგზავნის. ხომალდ Chandrayaan 2-ის გაშვება ადგილობრივი დროით 14:43 საათზეა დაგეგმილი. ამის შესახებ BBC წერს.

Chandrayaan 2 is ready to take a billion dreams to the Moon — now stronger than ever before! Join us for the launch on Monday — 22 July, 2019 — at 2:43 PM IST.
#Chandrayaan2 #GSLVMkIII #ISRO

გასულ კვირას ინდოეთმა მთვარეზე მისია ტექნიკური პრობლემის გამო ვერ გაგზავნა. 150 მილიონ დოლარად შეფასებული მისიის მიზანია, რომ ხომალდი Chandrayaan-2 მთვარის სამხრეთ პოლუსზე დაჯდეს. მან მთვარის ზედაპირიდან წყლის, მინერალებისა და ზედაპირის შესახებ სინჯები უნდა აიღოს. 

ნასა მოქალაქეებს კოსმოსურ სადგურზე ერთი თვის გატარების შესაძლებლობას აძლევს. მსურველებს ამისთვის ერთ ღამეში 35 ათასი აშშ დოლარის გადახდა მოუწევთ.

ეს ცვლილება, რომელიც ამერიკის კოსმოსურმა სააგენტომ ორიოდე დღის წინ დააანონსა, ნიშნავს იმას, რომ კოსმოსურ ლაბორატორიაში ტურისტებისა და სხვა კერძო პირების მოგზაურობაზე დაწესებული შეზღუდვები იხსნება და კოსმოსური სადგურსა და ზოგადად კოსმოსში, კომერციული საქმიანობა ფართოვდება.  

ნასა კოსმოსურ სადგურზე წელიწადში ორი კერძო ტურის განხორციელებას გეგმავს, თითოეული მათგანის ხანგრძლივობა 30 დღე იქნება. პირველი მისია კი 2020 წლისთვისაა დაგეგმილი.

რაც შეეხება ხარჯებს, მხოლოდ ფრენის ღირებულება 50 მილიონი დოლარია, ამის გარდა, ვიზიტორებს კვების, კომუნიკაციისა და სხვა ხარჯების გაღებაც მოუწევთ,

„ამ საინტერესო მოგზაურობისთვის ერთ ვიზიტორს ერთ ღამეში დაახლოებთ 35 ათასი აშშ დოლარის გადახდა მოუწევს,“ განაცხადა „ნასას“ მთავარმა ფინანსურმა ოფიცერმა ჯეფ დეუიტმა.

ტრანსპორტირების უზრუნველყოფას Boeing-ი და SpaceX-ი შეეცდებიან.

საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე ასტრონავტები პირველ ხილს მოიყვანენ, რომელიც არც მეტი, არც ნაკლები წიწაკა ჩილი იქნება. როგორც „ნასაში“ აცხადებენ, თუ ყველაფერი გეგმის მიხედვით წავიდა, წიწაკის თესლს კოსმოსურ სადგურზე მიმდინარე წლის ნოემბერში გააგზავნიან.

აღსანიშნავია, რომ ამ შემთხვევაში წითელი წიწაკა გახდება პირველი ხილი, რომელსაც ამერიკელი ასტრონავტები კოსმოსში მოიყვანენ.

„გვსურდა, შეგვერჩია ისეთი სახეობა, რომელიც ძალიან მაღალი არ იზრდება და კონტროლირებულ გარემოში, რომლის გამოყენებაც კოსმოსშია შესაძლებელი, ძალიან პროდუქტიულია,“ განაცხადა „ნასას“ მცენარეთა ფიზიოლოგმა რეი უილერმა.

როგორც ცნობილია, წიწაკა ჩილის ათასობით სახეობა არსებობს, არჩევანი ესპანიოლას სახეობის წიწაკაზე იმის გამო  შეჩერდა, რომ ის მაღალ ამპლიტუდაზე მოდის,  ზრდის მოკლე პერიოდი აქვს და ამასთან, ადვილად  დამტვერვადია. ის მდიდარია ც ვიტამინით, რაც კოსმოსის კვების რეჟიმისთვის აუცილებელია.  

ასტრონავტები და კოსმონავტები მცენარეებს კოსმოსში 1982 წლიდან წარმატებით ზრდიან. პირველი მცენარე – Arabidopsis-ი – კოსმოსში საბჭოთა კოსმოსური ხომალიდს – „სალიუტ 7“-ის ეკიპაჟმა 1982 წელს მოიყვანა.

აღსანიშნავია, რომ რუსი კოსმონავტები საკუთარ კოსმორუ ნაწარმს 2003 წლიდან მიირთმევენ, ამერიკელმა ასტრონავტებმა კი პირველი „კოსმოსური“ სალათის ფურცელი 2015 წელს დააგემოვნეს.

საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე სხვადასხვა ბოსტნეული მოჰყავთ, მათ შორის სალათის ფურცელი, მანგოლდი, ბოლოკი, ჩინური კომბოსტო და ბარდა. უნდა აღინიშნოს, რომ ბარდა ბოტანიკური თვალსაზრისით ხილია და ის რუსებს კოსმოსური სადგურის რუსულ ნაწილში წლებია მოჰყავთ, თუმცა ამერიკელ ასტრონავტებს აქამდე კოსმოსში არანაირი ხილი არ მოუყვანიათ და შესაბამისად, წიწაკა ჩილი გახდება პირველი ხილი, რომელსაც ისინი კოსმოსში გაზრდიან.

მცენარეებს მიკროგრავოტაციის პირობებში გაზრდა საკმაოდ უჭირთ, ვინაიდან მათი ფესვთა სისტემები კომპლექსურია და საორიენტაციოდ დედამიწის გრავიტაციას იყენებენ. თუმცა ასტრონავტებმა სპეციალური ტიპის სინათლისა და სხვა ტექნოლოგიების გამოყენებით საერთაშიროსო კოსმოსურ სადგურზე მცენარეების გაზრდა წარმატებით განახორციელეს და დაეხმარნენ მცენარეებს „ზემო“ და „ქვედა“ გზის გარჩევაში.

2018 წელს საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე დამოუკიდებელი ზრდის სისტემა – The Advanced Plant Habitat-ი გაგზავნეს, რომელიც The Vegetable Production System (Veggie)-თან ერთად ეკიპაჟს ახალი ხილის მოყვანაში დაეხმარება.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ კოსმოსურ სადგუყრზე ხილის მოყვანა „ნასას“ საბოლოო მიზნის განხორციელებისკენ, რომელიც ადამიანის მარსზე გაგზავნას ითვალისწინებს, მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება. მეცნიერთა შეფასებით, ადამიანს მარსამდე მისასვლელად დაახლეობით 6 თვიდან 1 წლამდე დრო ჭირდება, რომ აღარაფერი ვთქვათ იქ გაჩერებისა და უკან დაბრუნების დროზე, ამიტომ, კოსმოსში ახალი ხილისა და ბოსტნეულის წარმოება და ძალიან მნიშვნელოვანია.

„ჩვენ ვამზადებთ კოსმოსურ ხომალდებს მარსზე ადამიანების გასაგზავნად, თუმცა თუ არ გვქნება საჭმელი გამოსაკვებად, ჩვენი შრომა ამაო იქნება,“ განაცხადა „ნასას“ მეცნიერმა იაკობ ტორესმა.

NASA-ს ხელმძღვანელმა ჯიმ ბრაიდენშტაინმა CBS-სთან ინტერვიუში ის მიზეზი დაასახელა, რომლის გამოც ამერიკის შეერთებული შტატები მთვარესა და მარსზე ადამიანებისგან შემდგარ მისიას ვერ აგზავნის.

ბრაიდენშტაინის განცხადებით, ამის მიზეზი არასაკმარისი დაფინანსებაა. როგორც მან განაცხადა, პრეზიდენტ დონალდ ტრამპს სურს, რომ აშშ-ის დროშა მთვარეზე დაამაგრონ. მან ხაზი გაუსვა გენდერულ საკითხსაც, რომ ადრე მისიებში ქალები არ იგზავნებოდნენ, დღეს კი მისი თქმით, აშშ-ს ჰყავს კარგი სპეციალისტები და ქალი ასტრონავტები: “ახლა როცა ჩვენ მთვარეზე დავბრუნდებით, ამით დაბრუნდება იქ მთელი ამერიკა. და ვფიქრობ, რომ ეს კარგი მესიჯია”, – განაცხადა ბრაიდენშტაინმა. მან დაადასტურა, რომ 2024 წელს მთვარეზე მისიის დროს პირველ ნაბიჯს დედამიწის თანამგზავრზე ქალი დადგამს. 

მთვარეზე ასტრონავტების გაგზავნის შესახებ განცხადება დონალდ ტრამპს არაერთხელ გაუკეთებია. NASA-ს გამოთვლებით, 2024 წლისთვის ასტრონავტების მთვარეზე გაგზავნა $20- $30 მილიარდი აშშ დოლარი დაჯდება. ტრამპის ადმინისტრაციას თავდაპირველად სურდა, რომ ამერიკელები მთვარეზე 2028 წლისთვის გამგზავრებულიყვნენ, თუმცა მოგვიანებით პროექტის 4 წლით დაჩქარება გადაწყვიტეს. ამიტომ ტრამპმა 2020 წლისთვის NASA-ს ბიუჯეტის $1.6 მილიარდით გაზრდა მოითხოვა. 

„ნასა“ სატურნის უდიდეს მთვარეზე – „ტიტანზე“ დრონს გააგზავნის. პროექტი ამერიკის კოსმოსური სააგენტოს მისიის ფარგლებში განხორციელდება, რომლის მიზანი კაცობრიობის წარმოშობის შესახებ ინფორმაციის მოძიება და ამ მიზნით მზის სისტემის შესწავლაა.
დრაგონფლაი – ასე ეწოდება დრონს, რომელსაც ოთხი პროპელერი აქვს და რომელიც 2026 წელს „ტიტანზე“ 8 წლიან მისიას დაიწყებს.
„ნასას“ ინფორმაციით, „დრაგონფლაი“, რომელიც ატომურ ენერგიაზე მუშაობს, გახდება პირველი დრონ ლენდერი, რომელიც ტიტანის სქელი ატმოსფეროს გავლით დაახლოებით 100 მილ რადიუსზე იფრენს.
დრონი აღჭურვილი იქნება სპეციალური ხელსაწყოებით, რომლის საშუალებითაც „ტიტანის“ სიცოცხლისუნარიანობას და წარსულის, ან თუნდაც ახლანდელი ცხოვრების, ქიმიურ კვალს შეამოწმებენ.
„ტიტანი“, რომელიც პლანეტა სატურნის გარშემო მოძრაობს, ძალიან ჰგავს ახალგაზრდა დედამიწას. ამიტომ მეცნიერები ფიქრობენ, რომ მისი შესწავლით დედამიწაზე სიცოცხლის განვითარების შესახებ მნიშვნელოვან ინფორმაციას მოიპოვებენ.
„დრაგონფლაი“ მეოთხე მისიაა, რომლის განხორციელებასაც „ნასა“ „ახალი საზღვრების პროგრამის“ ფარგლებში გეგმავს. როგორც ცნობილია, ამ მისიის ნაწილი გახლავთ New Horizons-ის პროექტიც, რომელიც ორგანიზაციამ პლანეტა პლუტონის შესწავლის მიზნით 2006 წელს დაიწყო.

მეცნიერებმა დედამიწის „მეზობელ“ მზის სისტემაში ორი აქამდე უცნობი, დედამიწის მსგავსი პლანეტა აღმოაჩინეს.

მათი მზე, რომელიც “თიგარდენის ვარსკვლავის“ სახელითაა ცნობილი, დედამიწისგან მხოლოდ 12.5 სინათლითაა დაშორებული. ის ერთ-ერთი ყველაზე პატარა და ბნელი ვარსკვლავია, რის გამოც მისი და მისი პლანეტების დაფიქსირებას ძალიან ართულებს. სწორედ ამით აიხსნება ის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ დედამიწისგან არცთუ შორს იმყოფება, ვარსკვლავი მხოლოდ 2003 წელს აღმოაჩინეს. ის შედარებით წყნარი ადგილია, ულტრაიისფერი სხივების ნათების ან სხვა ზემოქმედების გარეშე, რაც მასზე ყველა ცოცხალი ორგანიზმის განადგურებას გამოიწვევდა. მეცნიერები, რომლებიც ბნელ ვარსკვლავს იკვლევენ, აცხადებენ, რომ მის გარშემო მოძრავი პლანეტები ძალიან ჰგვანან დედამიწას და მათზე შესაძლოა სიცოცხლე არსებობდეს.

მეცნიერები, რომლებმაც პლანეტების დაახლოებითი ზომა და ტემპერატურა გამოთვალეს, განმარტავენ, რომ ერთ-ერთი პლანეტა დედამიწას შედარებით უფრო ჰგავს. მასზე დიდი ალბათობით წყალი და კლდოვანი ტერიტორია უნდა იყოს. თუმცა მეცნიერები იმასაც აღნიშნავენ, რომ მათი გამოთვლები მიახლოებითი და შეფასებითია, საბოლოო დასკვნების გასაკეთებლად კი პლანეტების უკეთ შესწავლაა საჭირო.

აღსანიშნავია, რომ მეცნიერებს საშუალება აქვთ აღნიშნულ პლანეტებს დედამიწისგან დააკვირდნენ, რაც ამ სამყაროების უკეთ შესწავლის დიდ შესაძლებლობას იძლევა.