ასტრონომია - კოსმოსი

ამერიკულმა რაკეტამ Vulcan Centaur მთვარისკენ სტარტი წარმატებულად აიღო. ამის შესახებ The Guardian-ი წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, რაკეტა NASA-ს კანავერალის კონცხიდან გაუშვეს. მასზე ზონდი Peregrine 1-ია, რომელიც მთვარეზე უნდა დაჯდეს. ეს პირველი შემთხვევა იქნება 1972 წლიდან, როდესაც დედამიწის თანამგზავრზე ამერიკული აპარატი დაჯდება.

Peregrine 1-ის ბორტზე NASA-ს მიერ დაფინანსებული ექსპერიმენტებია, ასევე სხვა ტვირთი, რომელთა შორისაა კარნეგი მელონის უნივერსიტეტის როვერი – პირველი ამერიკული რობოტი, რომელიც მთვარეზე მოხვდება.

Peregrine 1-ის ბორტზე ასევე 265 კაფსულია, რომლებშიც სხვადასხვა ადამიანის ფერფლია მოთავსებული. მათ შორის არიან პოპულარული სამეცნიერო-ფანტასტიკური ტელესერიალის „სტარტრეკის“ ავტორი და რამდენიმე მსახიობი, 2021 წელს გარდაცვლილი მისია „აპოლონის“ ასტრონავტი ფილიპ ჩეპმანი და სხვები. ასევე კაფსულებში მოთავსებულია აშშ-ის პრეზიდენტების – ჯონ კენედის, ჯორჯ ვაშინგტონისა და დუაიტ ეიზენჰაუერის დეენემის ნიმუშები. ეს დამკრძალავი კომპანიების Elysium Space და Celestis-ის სერვისია, რომლის ღირებულებაც 10 ათასი დოლარიდან იწყება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპის მიერ გადაღებული ახალი ფოტოები გამოქვეყნდა. ამის შესახებ ინფორმაციას BBC ავრცელებს.

აშშ-ის კოსმოსურმა სააგენტომ (NASA) კლასტერის NGC 2264 ვარსკვლავთა შეჯგუფების ფოტო გამოაქვეყნა, რომელიც საშობაო ნაძვის ხეს ჰგავს. ამის შესახებ CNN-ი იტყობინება.

ტელეარხის ცნობით, სპეციალისტებმა გამოსახულება ორი ტელესკოპის მონაცემების გამოყენებით შექმნეს – Chandra და Wisconsin-Indiana-Yale-NOAO (WIYN). მათ ასევე გამოსახულება 160 გრადუსით შეატრიალეს, რათა ნაძვის ხეს უფრო დამსგავსებოდა.

ეს ნისლეული დედამიწიდან 2500 სინათლის წელიწადის მანძილზე მდებარეობს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მზეზე მოხდა ყველაზე ძლიერი აფეთქება, ექვსი წლის განმავლობაში.

14 დეკემბრის საღამოს დაფიქსირდა X2.8 ინტენსივობის აფეთქება, როგორც იტყობინება ამერიკული NASA. აფეთქებებს ჩვეულებრივ მოჰყვება მაგნიტური ქარიშხალი

მზის აფეთქება ჩაწერა NASA-მ (ფოტო: NASA-ს ოფიციალური საიტი)

14 დეკემბერს დაახლოებით 20:00 საათზე მზეზე X2.8 ინტენსივობის ძლიერი აფეთქება მოხდა, იუწყება ფობოსის ამინდის ცენტრი.

„ჩვენთან ყველაზე ახლოს ვარსკვლავზე ასეთი ინტენსივობის აფეთქებები ბოლოს 2017 წელს დაფიქსირდა“, – ნათქვამია მოხსენებაში.

აფეთქებას წინ უძღოდა ორი სუსტი – “საშუალო დონე M5.8 10 საათსა და 44 წუთზე და M2.3 16 საათსა და 48 წუთზე”.

მზის აფეთქებებს მოჰყვება მაგნიტური შტორმები. გამოყენებითი გეოფიზიკის ინსტიტუტი აკადემიკოს ე.კ. ფედოროვამ აღნიშნა, რომ მზის ანთებების ზემოქმედება ფასდება R3 დონეზე (ძლიერი), რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მარცხი დაბალი სიხშირის რადიოკავშირებში, რამაც, თავის მხრივ, შეიძლება გამოიწვიოს შეცდომები გემებისა და თვითმფრინავების პოზიციის განსაზღვრაში. – წერს უცხოური მედია

NASA-ს კოსმოსურმა ტელესკოპმა „ჯეიმს ვები“ დეტალურად აღბეჭდა ის, რაც 1690-იან წლებში ზეახალი ვარსკვლავის აფეთქების ნარჩენები.

ეს ირმის ნახტომში უკანასკნელი ვარსკვლავური აფეთქება იყო, რომელიც დედამიწიდან შეუიარაღებელი თვალით ჩანდა. იმ დღიდან 300 წელზე მეტი გავიდა, ზეახალი ვარსკვლავი უკვე ნისლეულად იქცა, რომელიც კასიოპეას თანავარსკვლავედში 10 სინათლის წლის მანძილზეა გაშლილი.

ზეახალი ვარსკვლავის ნარჩენებს ოფიციალურად კასიოპეა А ეწოდება და ეს დღემდე რადიომაგნიტური გამოსხივების უმძლავრესი წყაროა ჩვენი მზის სისტემის ფარგლებს გარეთ თავის დიაპაზონში.

ინფრაწითელ დიაპაზონში გადაღებული ახალი ფოტოებზე, რომლებზეც აქამდე უცნობი დეტალებია აღბეჭდილი, ასტრონომებს ვარსკვლავების ევოლუციის შესახებ ახალ ინფორმაციას მიაწვდის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მზის ატმოსფეროში იუპიტერის დიამეტრზე დაახლოებით ხუთჯერ დიდი ხვრელი გაჩნდა, საიდანაც მთელ მზის სისტემაში გაიტყორცნა ძლიერი მზის ქარი.

ამ ფენომენს კორონალურ ხვრელს უწოდებენ და ის ამჟამად მზის იმ მხარეს არის, რომელიც დედამიწას არ უყურებს, მაგრამ რამდენიმე დღის წინ, ის პირდაპირ ჩვენკენ იყო მომართული და ნაწილაკების ნაკადს დედამიწის მიმართულებით ისროდა.

ამაში საგანგაშო არაფერია, გამოიწვია მხოლოდ მსუბუქი მზის ქარი, მაგრამ ეს ხვრელი კიდევ ერთი აშკარა ნიშანია იმისა, რომ მზე თავის 11-წლიანი ციკლის მაქსიმუმში შედის.

ბოლო პერიოდში ჩვენი მზე ძლიერ აქტიურია, რაც მოსალოდნელიც იყო.

ჩვენს ვარსკვლავს აქტივობის ციკლები ახასიათებს, რომელშიც მას უჩნდება უფრო მეტად აქტიური ლაქები, მზის ანთებები, კორონალური მასის ამოფრქვევები და კორონალური ხვრელები.

ამ აქტივობები ბოლოს პიკს აღწევს — მზის მაქსიმუმს, რომლის შემდეგაც, ყველაფერი უკან იხევს და მზის მინიმუმისკენ მიემართება; ეს გახლავთ შედარებით მშვიდი პერიოდი, მინიმალური აქტივობებით.

სავარაუდოდ, ამ ციკლს მზის მაგნიტური ციკლები მართავს ან სულ მცირე, რაღაც კავშირი აქვს მასთან; ამ მაგნიტური ციკლების დროს, პოლარულობას იცვლის მზის მაგნიტური ველი — ადგილებს ცვლიან ჩრდილოეთ და სამხრეთ პოლუსები.

ეს გადანაცვლება მზის მაქსიმუმის დროს მოხდება, რაც სავარაუდოდ 2024 წელს უნდა მოხდეს.

ალბათ უკვე გსმენიათ მზის ლაქების, ანთებებისა და კორონალური მასის ამოფრქვევათა შესახებ. მზის ლაქა არის დროებითი ლაქა მზეზე იმ ადგილას, სადაც მაგნიტური ველი ოდნავ ძლიერდება. ეს კი იწვევს შედარებით ცივი, მუქი „ჭორფლების“ გაჩენას მზის ზედაპირზე.

მზის ლაქები და კორონალური მასის ამოფრქვევები არის ამოფრქვევები, რომლებიც ხშირად მზის ლაქებთან არის დაკავშირებული; ამ დროს, უზარმაზარი ენერგია გამოიყოფა, რისი მიზეზიც მაგნიტური ველის ხაზების გაწყვეტა და ხელახლა შეერთებაა.

ამისგან განსხვავებით, კორონალური ხვრელი დიდი რეგიონია, სადაც მზის მაგნიტური ველი იხსნება. მზის ლაქების მსგავსად, მათი დანახვა შესაძლებელია ოპტიკურ სინათლეში; მაგრამ როცა ულტრაიისფერ ტალღის სიგრძეებს ვუყურებთ, ვხედავთ უზარმაზარ, მუქ ლაქებს, რომლებიც მიმდებარე გარემოზე უფრო ბნელია, რადგან შედარებით ცივია.

იმის გამო, რომ მაგნიტური ველი გახსნილია, ქარს, რომელიც ისედაც მუდმივად უბერავს მზიდან, უფრო ადვილად დაბერვა შეუძლია. შედეგად კი ვიღებთ მზის სისტემაში წამოსულ მზის ნაწილაკთა უფრო მძლავრ ნაკადებს, რომლებიც გზადაგზა პლანეტებსაც შეიძლება გადაეყარონ.

ამჟამინდელი ხვრელი მზის ზუსტად ჩვენგან საპირისპიროდ მოქცეულ მხარესაა და ყველაზე გრძელ ადგილას დაახლოებით 800 000 კმ სიგრძისაა. შედარებისათვის — იუპიტერის დიამეტრი 140 000 კმ-ია, დედამიწის კი 12 742 კმ.

ხვრელი დედამიწის მხარეს 2 დეკემბერს იყო მოქცეული, მისგან წამოსულმა მზის ქარმა კი ჩვენთან 4-5 დეკემბერს მოაღწია.

აშშ-ის ოკეანისა და ატმოსფეროს ადმინისტრაციის (NOAA) მონაცემებით, ამან გამოიწვია G1 – G2 დონის მზის შტორმი. ეს დონე საკმაოდ დაბალია და ჩვენთვის თითქმის შეუმჩნეველი დარჩა.

ამ დროს შემდეგი რამ ხდება — მზის ქარის ნაწილაკები დედამიწის მაგნიტოსფეროს ურტყამს და შემდეგ, მაგნიტური ველის ხაზების გასწვრივ, პოლუსებისკენ მიემართება, საიდანაც ატმოსფეროს ზედა ნაწილში ჩადის. იქ ისინი ატმოსფერულ ნაწილაკებთან ურთიერთქმედებს, რაც პოლარულ ნათებას წარმოქმნის.

დედამიწის იონოსფეროსა და მაგნიტოსფეროში მომატებულმა ნაკადებმა შეიძლება ხელი შეუშალოს ელექტროსისტემას, თანამგზავრების მუშაობას, რადიოკომუნიკაციას და სანავიგაციო სისტემებს. წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შორეულ გალაქტიკაში, ასტრონომებმა ვარსკვლავის გარშემო მოძრავი მტვრისა და გაზის ნიშნები დააფიქსირეს.

ამაში უჩვეულო არაფერია. ეს ვარსკვლავისა და მისი პლანეტური სისტემის განვითარების სრულიად ნორმალური ეტაპია. აღმოჩენა მხოლოდ იმით არის ზედმეტად განსაკუთრებული, რომ პირველი ასეთი სისტემაა, რომელიც ჩვენი გალაქტიკის მიღმა, სხვა გალაქტიკაში დაინახეს.

წარმონაქმნი მაგელანის დიდ ღრუბელში შენიშნეს, ირმის ნახტომიდან დაახლოებით 179 000 სინათლის წლის მანძილზე მდებარე ჯუჯა თანამგზავრ გალაქტიკაში. მიუხედავად იმისა, რომ საკმაოდ ლოგიკურია, ვივარაუდოთ, რომ ვარსკვლავთა ფორმაციის პროცესი უნივერსალურია, ამ დროისათვის ჯერ არ შეგვიძლია ამ პროცესის დაფიქსირება ირმის ნახტომს მიღმა, სხვა გალაქტიკებში.

„როდესაც ტელესკოპ ALMA-ს მონაცემებში პირველად დავინახე მბრუნავი სტრუქტურის მტკიცებულება, ვერ ვიჯერებდი, რომ პირველი ექსტრაგალაქტიკური აკრეციული დისკო აღმოვაჩინეთ, განსაკუთრებული მომენტი იყო. ცნობილია, რომ ჩვენს გალაქტიკაში დისკოები გადამწყვეტია ვარსკვლავებისა და პლანეტების წარმოსაქმნელად. ამ შემთხვევაში, ჩვენ ისტორიაში პირველად ვხედავთ ამის პირდაპირ მტკიცებულებას სხვა გალაქტიკაში“, — ამბობს დარემის უნივერსიტეტის ასტრონომი ანა მაკლეოდი.

ვარსკვლავები იბადებიან ვარსკვლავთშორის სივრცეში დაკიდებული მოლეკულური გაზისა და მტვრის ღრუბლებში არსებულ მკვრივ შეჯგუფებებში. როდესაც გროვა შეჯგუფება საკმარისად მკვრივდება, საკუთარი გრავიტაციითვე კოლაფსირდება; იწყებს ბრუნვას და მის გარშემო არსებული მატერიის ღრუბლიდან უფრო მეტის შეწოვას. თუმცა, ეს მატერია მხოლოდ პროტოვარსკვლავში როდი ცვივა; ვარსკვლავის ეკვატორის გარშემო დისკოს ფორმას იღებს და ვარსკვლავში უფრო კონტროლირებულად, სტაბილური ნაკადის სახით ჩაედინება, როგორც წყალი სადრენაჟო ჭაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”