close

ბიოლოგია

ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინა

რატომ ეზრდებათ ქალებს ტვინის მოცულობა?

2.39K views on

ახლახან ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მენსტრუაციის პერიოდში ქალის ტვინის ნაწილი განსხვავებული ზომის ხდება.
როგორც ლაიპციგის მაქს პლანკის ადამიანის შემეცნებისა და ტვინის მეცნიერებათა ინსტიტუტის მეცნიერები ირწმუნებიან, ესტროგენის დონის მატებასთან ერთად ჰიპოკამი ყოველთვიურად ოდნავ იზრდება და ჰორმონების კლებასთან ერთად მცირდება.
მანამდე ჩატარებული კვლევების შედეგადა დადგენილია, რომ ჰიპოკამი, რომელიც მახსოვრობასა და განწყობაზეა პასუხისმგებელი, გარემო-პირობების მიხედვით იცვლის ზომას. მაგალითად, რამდენიმე კვლევამ აჩვენა, რომ ლონდონის ტაქსის მძღოლებს არანორმალურად დიდი ჰიპოკამი აქვთ, ეს კი იმით აიხსნება, რომ მათ ქალაქის უამრავი ქუჩის და ადგილის დამახსოვრება უწევთ. თუმცა ახლახან ჩატარებული კვლევა პირველია, რომელიც მეცნიერებს აძლევთ საფუძველს ივარაუდონ, რომ ჰიპოკამის ზომა ქალებში რეგულარულად, თვეში ერთხელ, მენსტრუაციის პერიოდში, ჰორმონების დონის ცვლილებების ზეგავლენით იცვლება. 
აღმოჩენა მეცნიერებმა შემთხვევით, პრემენსტრუალური დისფორიული აშლილობის კვლევის საწყის ეტაპზე გააკეთეს. პრემენსტრუალური სინდრომი არის ფიზიკური და ემოციური სიმპტომების კრებული, რომელიც დაკავშირებულია ქალის მენსტრუალურ ციკლთან და რომელიც ყოველი თორმეტი ქალიდან ერთს აწუხებს. პრემენსტრუალური სიმპტომები ძირითადად ასოცირებულია ლუთეალურ ფაზასთან შესაბამისად იწყება მენსტრუაციამდე და წყდება მენსტრუაციის დაწყებისას ან დამთავრების შემდეგ.
მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ მენსტრუაციის პერიოდში ჰიპოკამის ზომის ზრდა ქალების უკეთეს მეხსიერებასა, შემეცნებით ფუნქციას და გარკვევას კი არ უზრუნველყოფს, არამედ შესაძლოა ის ჰორმონალური ცვლილების კომპენსირებასა და ქცევის შენარჩუნებას ემსახურებოდეს. 
მეცნიერები აცხადებენ, რომ კვლევის შემდეგი ეტაპი, მის ფარგლებში მეტი ქალის გამოკვლევა უნდა იყოს.

წყარო: http://www.independent.co.uk/

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწაეკოლოგიაკვლევებიმედიცინა

,,ჰაერის დაბინძურება ნაყოფიერებაზე უარყოფითად მოქმედებს – განსაკუთრებით, მამაკაცების”

1.71K views on

როგორც ახალი კვლევა გვიჩვენებს, ბავშვების ჩასახვის მაჩვენებელი აღარაა ისეთი, როგორიც უნდა იყოს, ამის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი კი, ჰაერში არსებული გარკვეული ნაწლაკებია, რომლებიც ადამიანის სპერმის განვითარებას აფერხებენ. როგორც კვლევიდან ჩანს, ჰაერის დაბინძურება, უპირველესად, სწორედ მამაკაცებზე ახდენს უარყოფით გავლენას. სტატისტიკის მიხედვით, უშვილობის პრობლემის მქონე 48 მილიონ წყვილს შორის, ამის მიზეზი, უმეტესად, მამაკაცია.

როგორც მკვლევარები ირწმუნებიან, სპერმის ხარისხს აზიანებს, მაგალითად, პესტიციდები, რადგანა ისინი შედგება ისეთი  სუბსტანციებისგან, როგორებიცაა –  მყარი მეტალები და პოლიციკლური არომატული ნახშირწყალბადები. ლაბორატორიული ცდებისას, მათ დააზიანეს ცხოველების სპერმა.

ჩინელ მეცნიერთა ჯგუფმა ამ სახის კვლევა ამჯერად ადამიანებზე გადაწყვიტა. მათი მიზანი იყო გაერკვიათ ატმოსფეროს დამაბინძურებელი PM2.5 ნაწილაკების გავლენა 6 475 ტაივანელი დონორის მიერ გაღებულ სპერმაზე.

იმ ფაქტის გათვალისწინებით,  რომ სპერმის ტიპური ციკლი 40-100 დღეს შორის მერყეობს, მკვლევრები სწავლობდნენ 2 წლის განმავლობაში სამთვიან შუალედებში აღებული სპერმის ნიმუშებს. აღმოჩნდა, რომ მყარი დამაბინძურებელი ნაწილაკების 5 მიკროგრამამდე ზრდა ჰაერის ყოველ კუბურ მეტრზე, დაკავშირებული იყო ნორმალური სპერმის 1%-ით გაუარესებასთან. მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ საცხოვრებელთან PM2.5-ის მაღალი დონე სპერმის კონცენტრაციას ნორმასთან შედარებით 10%-ით ამცირებდა.

ისიც უნდა ითქვას, რომ „ცუდი სპერმა“ შეიძლება პირდაპირ არ ასოცირდებოდეს უნაყოფობასთან, შესაბამისად, აღნიშნული კვლევა ყველა შემთხვევაზე ვერ იქნება რეპრეზენტატული.

კვლევა ჟურნალ BMJ-ში გამოქვეყნდა.

წყარო: scienceAlert

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოამედიცინაფსიქოლოგია

ბუნებრივი კვების მნიშვნელობა ბავშვებში – დედის რძის ალტერნატიული პროდუქტი არ არსებობს

2.13K views on

 ბავშვის დაბადება მობილიზაციისა და სხვადასხვა საყურადღებო საკითხის შესახებ ოჯახის წევრების ინფორმირებას მოითხოვს.  ერთ-ერთი ასეთი თემა – კვების მნიშვნელობა გახლავთ. მას ბავშვთა ფიზიოლოგიური განვითარების მხრივ დიდი მნიშვნელობა აქვს. ასევე, სწორი კვება ესაა ერთ-ერთი კრიტერიუმი, რომელიც დაცული უნდა იყოს, რათა პატარა სრულ სიმშვიდეში და ჰარმონიულ გარემოში გრძნობდეს თავს.

   დაბადებისას ბავშვისათვის შეუცვლელი საკვები დედის რძეა. სწორედ, მისი საშუალებით  ადაპტირდება ახალ სამყაროში და იჩენს შემგუებლურობას უცხო გარემოს მიმართ. დედის რძე მნიშვნელოვანია, როგორც ფიზიოლოგიური განვითარების მხრივ, ასევე ფსიქოსომატური განვითარებისთვისაც.  ბუნებრივი კვების დროს ახალშობილი იღებს ისეთ ნივთიერებებს, რომლებიც ხელს უწყობენ ინტელექტუალური პროცესების განვითარებას, მხედველობისა და ტვინის ჯანსაღ ფუნქციონირებას. ბავშვის ავად გახდომის შემთხვევაში იგი გამოიმუშავებს საჭირო ნივთიერებებს, კერძოდ, რძე დაიტვირთება იმუნური სხეულებით და პატარას დაავადებასთან ბრძოლაში დაეხმარება. ამასთან ერთად, ლაქტაციის პროცესი ძალზედ ამშვიდებს ბავშვის ფსიქიკას. ემოციურად დედა-შვილი დადებითი გრძნობებით აღივსებიან. რძეს ალტერნატიული საკვები არ აქვს. ის მთავარი, ღირებული პრიორიტეტია ბავშვებისათვის. ამიტომაც განიცდიან მის არმიღებას და ხშირ შემთხვევებში ვერ ეგუებიან სხვა სახის საკვებ დანამატებს. გამოხატავენ თავიანთ უარყოფით განწყობას ხელოვნური საკვებთან დაკავშირებით. დედის რძეს აქვს დამახასიათებელი თვისება, იგი იცვლება ბავშვის მოთხოვნილებების შესაბამისად. ბუნებრივი კვების შეუცვლელობას ადასტურებს ისიც, რომ ქალის რძის საწოვარადან მიღება ვერ შეედრება ბუნებრივი კვების პროცესის ეფექტურობას. ვინაიდან, ის უფრო მცირე დოზით შეიცავს იმ საჭირო ნივთიერებებს, რომლებიც პატარას ძალზედ ესაჭიროება ეფექტური განვითარებისათვის.  მიზეზი კი გახლავთ ის, რომ ასეთ დროს დედა-შვილის ემოციური ურთიერთქმედება არ ხდება. მოგეხსენებათ, რაოდენ მოუმწიფებელი და სუსტი იბადება ბავშვი. დედის რძე კი დამცავ და ზრდის ფაქტორების სტიმულაციისათვის საჭირო ნივთიერებებს შეიცავს. რომელიც, სასურველია, პატარამ ერთი წლის განმავლობაში მიიღოს. მისი დანიშნულებაც ესაა, რომ ბავშვის ნორმალურ და სწრაფ ზრდა-განვითარებას შეუწყოს ხელი. მასში უხვადაა ანტისხეულები, რომლებიც ახალშობილის იმუნიტეტს ქმნიან. ნაადრევად ხელოვნური კვების დაწყება, იმ შემთხვევაში თუ უეჭველად არაა ამის აუცილებლობა, არა მარტო მნიშვნელოვანი ნივთიერებების დეფიციტს იწვევს, არამედ დედა-შვილის ემოციურ კავშირს წყვეტს. ეს კი, შემდგომ ასაკში ფსიქომოტორული დარღვევების ჩამოყალიბების მიზეზი ხდება. რაც გულისხმობს შინაგანი სისტემის დარღვევებს, რაც მჭიდრო კავშირშია ფსიქიკურ, ნერვულ ფაქტორებთან. პიროვნების ემოციურობა კი დროის შემდეგ სპეციფიური ხდება.

   როგორც ვიცით,  ხშირად მშობელი დედა იძულებელია სხვადასხვა მიზეზის გამო ბუნებრივი კვება შეცვალოს ხელოვნურით ან, თუნდაც ეტაპობრივად მიაჩვიოს პატარა ხელოვნურ საკვებს. ამ შემთხვევაში, საპირისპირო ფაქტებთან გვაქვს საქმე, მაგალითად,   ბავშვი შედარებით სუსტად უმკლავდება რომელიმე კონკრეტულ დაავადებას, რადგან პროცესი მეტად მძაფრად ვითარდება, ამასთანავე, ალერგიისა და კუჭ-ნაწლავის პრობლემების გამოწვევის ალბათობა უფრო დიდია.  აუცილებელია პედიატრთან კონსულტირება, რადგან საკვების შერჩევა ბავშვის ინდივიდუალური მდგომარეობისა და მონაცემების მიხედვით ხდება. ამიტომ მშობელმა საკუთარი ინიტივაციით არ უნდა გადაწყვიტოს ეს საკითხი. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, შვილთან მჭიდრო კავშირის ჩამოყალიბებისათვის ხელოვნური კვება ხელსაყრელი არაა. ამიტომ სასურველია დედამ გარკვეული ზომები შეიმუშაოს, რათა ემოციურად ახლოს იყოს პატარასთან. კარგი იქნება თუ კვების პროცესის დროს საუბარს არ შეწყვეტთ შვილთან და ამ გზით ეცდებით კონტაქტის დამყარებას, კვების დროს მიზანშეწონილია შესვენების გაკეთება, რომლის დროსაც დედა კვლავ განაგრძობს საუბარს. ასევე, კვებისათვის ერთი რომელიმე ადგილის შერჩევაა სასურველი და, რა თქმა უნდა, საკვების ტემპარატურა შესაბამისი უნდა იყოს ბავშვის სხეულის ტემპერატურისა.

    და მაინც, დედის რძის ანალოგი დღემდე არ არსებობს. რადგან მას გავლენა აქვს უშუალოდ ფსიქიკაზე. უზრუველყოფს ბავშვის ქცევის ჩამოყალიბებას და ემოციურ განვითარებას. დედის რძე შეიცავს ნივთიერება- ტაურინს, რომელიც ბავშვის ტვინის ნორმალური ფუნქციონირებისათვის აუცილებელია, სისხლის ცოცხალ უჯრედებს, რომლებიც ორგანიზმში პათოგენურ ბაქტერიებს კლავენ, იპოიდურ ნივთიერებებს- ისინი აუმჯობესებენ ბავშვის ძილს და მრავალ სხვა საჭირო ნივთიერებებს.  ასეთი მნიშვნელოვანი ფაქტების უგულვებელყოფა არ შეიძლება მშობლის მხრიდან. თუ არის შესაძლელობა იმისა, რომ ახალშობილი ბუნებრივ კვებაზე იყოს, ნუ ეცდებით ხელოვნური კვების ნაადრევად დაწყებას. რადგან, ამ შემთხვევაში, თქვენ დაკარგავთ ემოციურ კავშირს შვილთან.

 

მასალა მოამზადა: მედეა გელდიაშვილმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერები: ,,ნასვამი და გამოუძინებელი მძღოლების ტვინები ერთნაირად მუშაობს“

2.06K views on

ახალი კვლევის თანახმად, გამოუძინებელი ადამიანის ტვინი ნასვამის მსგავსად მუშაობს.

მეცნიერების განმარტებით ძილის ნაკლებობა ტვინის ნეირონებს შორის კომუნიკაციას ასუსტებს.

ტვინის სიგნალიზაციის ცენტრში ასეთმა შესუსტებამ შესაძლოა მახსოვრობისა და კონცენტრაციის პრობლემები გამოიწვიოს.

მეცნიერთა საერთაშორისო გუნდს სურს, ძილის დაქვეითების პრობლემას უფრო სერიოზულად შეხედოს. გარდა იმისა, რომ ის უარყოფითად მოქმედებს ჩვენს ორგანიზმზე, უძილობა რისკს გვიქმნის საჭესთან ჯდომის და სხვა ყოველდღიური საქმიანობის დროს.

,,ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ უძილობა ნეირონების სათანადოდ ფუნქციონირებას აფერხებს, რაც, თავის მხრივ, შემეცნებით ხარვეზებს იწვევს” – აცხადებს კალიფორნიის უნივერსიტეტის მეცნიერი ითჟაკ ფრედი.

მეცნიერებმა კვლევის ფარგლებში რადენიმე ადამიანი გამოიკვლიეს. მათ გამოსახულებების გარკვეულ კატეგორიებად დაყოფას სთხოვდნენ.

აღმოჩნდა, რომ რაც უფრო დაღლილი იყო ესა თუ ის ადამიანი, მით უფრო სუსტდებოდა ნეირონოს აქტივობა და კარგავდა ძალას.

სიახლეს არ წარმოადგენს ის ფაქტი, რომ მძღოლის გადაღლილობა პირდაპირ კავშირშია ავტოსაგზაო შემთხვევებთან. ცნობილია, რომ ათასობით ადამიანის სიკვდილი და დაშავება გადაღლილი მძღოლის არა სათანადო რეაქციის შედეგად ხდება.

მკვლევარები ამბობენ, რომ გარკვეულწილად, უძილო მძღოლი იგივეა, რაც საჭესთან ნასვამ მდგომარეობაში მყოფი მძღოლი. „ასე რომ, დაღლილი მძღოლებისთვის  ისეთივე წესები გვჭირდება, როგორიც ნასვამებისთვის“ – აცხადებენ მეცნიერები კვლევაში, რომელიც სამენიერი ჟურნალ Nature Madecine-ში გამოქვეყნდა.

 

წყარო: Sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

როგორ მოქმედებს რეალურად მარიხუანა ადამიანის ტვინსა და ტანზე

2.92K views on

 

მარიხუანა ოფიციალურად მიღებულია, როგორც მსუბუქი ნარკოტიკი და არა მედიცინისთვის საჭირო წამალი, რაც იმას ნიშნავს, რომ საჭიროა მისი გამოკვლევა.

ჯერჯერობით, გამოკვლევები გვიჩვენებს, რომ მარიხუანას აქვს ცოტაოდენი თვისებები ადამიანის ჯანმრთელობის სასარგებლოდ,  მაგალითად, იგი აყუჩებს ტკივილს, ეპილეფსიის ერთ–ერთი ფორმისთვის არის ძალიან საასარგებლო. მეცნიერები ამბობენ, რომ შესაძლოა მარიხუანას კიდევ ჰქონდეს სხვა უფრო ეფექტური და გამოსადეგი თვისებები ადამიანის ჯანმრთელობისთვის.

ჩატარდა გამოკვლევა, რომელიც გვიჩვენებს, თუ რა ვიცით და არ ვიცით კანაფის შესახებ.

1.მარიხუანას შეუძლია თავი გვაგრძნობინოს კარგად, ებრძოლოს დაძაბულ და მოწყენილ ცხოვრების სტილს.

2.იგი მოქმედებს ადამიანის სისხლისა და გულის მოქმედებაზე, მაგრამ არ არის გამოკვლევები ჩატარებული ამასთან დაკავშირებით, ეს კი აუცილებელია.

3.ერთგვარი გამაყუჩებელიც შეიძლება იყოს.

4.მაგრამ მას შეუძლია ზიანი მიაყენოს თქვენი მახსოვრობის უნარს

5.ასევე – ზიანს აყენებს თქვენს დროის შეგრძნებას, რამაც შეიძლება პრობლემები შეგიქმნათ ყოველდღიურ ცხოვრებაში.

 

წყარო: Business insider

მასალა მოამზადა: ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა სიცოცხლის სამშენებლო ბლოკები დაარედაქტირეს

1.95K views on

  მეცნიერებმა ორ დამოუკიდებელ კვლევაში სიცოცხლის სამშენებლო ბლოკების მართვის ,,წარმოუდგენლად ძლიერი” უნარის დემონსტრირება მოახდინეს.  

ერთ-ერთი კვლევის ფარგლებში დნმ-ში ატომების წყობა შეცვალეს, რათა ადამიანის გენეტიკური კოდი და ინსტრუქციები სამოუდამოდ შეეცვალათ.

მეორე კვლევისად კი რნმ-ის რედაქტირება მოახდინეს, რომელიც დნმ-ის „ბიძაშვილი“ ქიმიკატია, და გენეტიკური კოდის ინფორმაციას ხსნის.

კვლევებს – რაც საბოლოო ჯამში შეიძლება დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენონ – ჭკვიანი, მნიშვნელოვანი და საინტერესო უწოდეს.

კვლევების შედეგები შესაძლოა ცისტური ფიბროზის, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე, და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენონ.

Cystic fibrosis, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე და სხვა დაავადებები გამოწვეული ერთი typo გენეტიკური კოდი შეიძლება საბოლოოდ თავიდან იქნას აცილებული ან მკურნალობა ასეთი მიდგომები.

ორივე კვლევა MIT- ის Broad Institute-სა და ჰარვარდში წარმოადგინეს.

მეცნიერების მიერ ჩატარებული პირველი კვლევა ფუძის რედაქტირებას ეფუძნება.

დნმ-ში გვხვდება აზოტოვანი ფუძეების ოთხი სახე (ადენინი, გუანინი, თიმინი და ციტოზინი). ერთ-ერთი მათგანის არასწორმა მდებარეობამ შესაძლოა დაავადების წარმოშობა განაპირობოს.

მკვლევარებმა უკვე ოთხივე ფუძის მანიპულირება შეძლეს. ფუძის რედაქტირების გამოყენებით კი მემკვიდრეობით გადაცემული დაავადების გამოსწორება შეძლეს.

” ბევრს ვმუშაობთ იმისთვის, რომ ფუძის რედაქტირების ტექნოლოგია ადამიანის თერაპიაში გადავიტანოთ,” – განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა პროფესორმა დევიდ ლიუსმა.

თუმცა, ის აღიარებს, ჯერ კიდევ არსებობს უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხები, რომლის საბოლოოდ გადაჭრას და მოგვარებას დრო სჭირდება.

რნმ

მეორე კვლევა, რომელიც სამეცნიერო  ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა, რნმ-ის რედაქტირებაზეა დაფუძნებული.  რიბონუკლეინის მჟავა (რნმ) სიცოცხლისთვის საჭირო კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოლეკულაა.

დნმ არის გენეტიკური კოდის ძირითადი ასლი, მაგრამ იმისათვის, რომ უჯრედმა გამოიყენოს გენეტიკური ინსტრუქციები, მან პირველ რიგში უნდა შექმნას რნმ-ის ასლი.

ადამიანის უჯრედებში მემკვიდრეობითი ფორმის ანემიის გამოსასწორებლად მკვლევარებმა რნმ-ის რედაქტირება გამოიყენეს.

„რნმ-ის რედაქტირების შესაძლებლობა თითქმის ყველა სახის უჯრედში ბევრი დაავადების მკურნალობის მეტ შესაძლებლობას იძლევა,“ –  აცხადებენ მეცნიერები.

იგივე ტექნოლოგიები კარგად მუშაობს მცენარეებზე, ცხოველებისა და მიკროორგანიზმებზეც, რაც მნიშვნელოვანია სოფლის მეურნეობისთვის.

 

წყარო: BBC

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიფსიქოლოგია

რა ხდება ტვინში, როცა გული „ტყდება“

2.45K views on

 ყველამ, ვინც ოდესმე მიუტოვებიათ, კარგად იცის, რომ ეს ისეთი გრძნობაა, თითქოს ვიღაცამ გულში მუშტი ჩაგარტყა, გრძნობა, რომელიც გაგიჟებს და ტკივილი, რომელიც „ექსთან“ 15 წუთში 28 მოკლე ტექსტურ შეტყობინებას გაშვებინებს, ზოგჯერ სამსახურზეც კი უარს გათქევინებს, ვინაიდან „ყველაფერმა აზრი დაკარგა“.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ ასეთი ქცევის მიზეზი თქვენში არაა, არამედ არსებობს რეალური სამეცნიერო მიზეზი, თუ რატომ აკეთებს ასეთ საშინელ არჩევანს დაშორების შემდეგ. „დამნაშავე“ ის ჰორმონებია, რომლებიც ამ ემოციურ დროს თქვენში წარმოიქმნება. რამდენად ირონიულადაც უნდა აღიქმებოდეს, ეს ის ჰორმონებია, რომლებიც ბედნიერებას გაგრძნობინებთ მაშინ, როცა გიყვარდებათ.

მაშ ასე: როგორ ცვლის ცხოვრების სიყვარულის დაკარგვა ტვინის ქიმიურ შემადგენლობა? ფუნქციონალურმა MRIსკანირებამ აჩვენა, რომ იმ ადამიანების თავის ტვინში, რომლებიც ცოტა ხნის წინ მიატოვეს, ტვინის ის რეგიონი, რომელიც ფიზიკურ ტკივილს არეგისტრირებს, ჩვეულებრივზე მეტად აქტიურია.

ეს იწვევს სტრესის ჰორმონების – კორტიზოლისა და ადრენალინის გამოყოფას, რასაც ყველა სახის ფიზიკურ სიმპტომებამდე მივყავართ, როგორიცაა გულისრევა, სუნთქვის გაძნელება და გულის კუნთის შესუსტება, რასაც ექიმები ტაკოცუბოს კარდიომიოპათიას უწოდებენ და ის ზოგჯერ ფატალურიცაა.

მაგრამ მოდი, ტვინს დავუბრუნდეთ, ვინაიდან სტრესის ჰორმონები ერთადერთი არაა, რაც ჩვენს სისტემაში წარმოიქმნება. 2010 წელს მეცნიერებმა ცდა ჩაატარეს: ახლად მიტოვებულ ქალებსა და მამაკაცებს მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიას (MRI) უღებდნენ და „ყოფილების“ ფოტოების აჩვენებდნენ. სკანირებამ აჩვენა, რომ მათი ტვინები ძალიან ჰგავდა ნარკოტიკებზე დამოკიდებულების ტვინებს, რომლებიც კოკაინზე უარის თქმას ცდილობენ. ეს იმიტომ, რომ სიყვარული ტვინში „ჯილდოს“ ნეირონებს ააქტიურებს, ეს კი ბედნიერების ჰორმონის- დოპამინის გამოყოფას იწვევს.

თუმცა, დოპამინი ტვინში „კიდევ უფრო მეტის“ სურვილს აჩენს. შეყვარებულ ადამიანს უჩნდება განცდა, რომ ის მეწყვილის გარეშე არასდროს უნდა იყოს, ხოლო როცა მას მიატოვებენ, ტვინი დიდ დარტყმას ღებულობს.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ ბუნებრივი სელექციის შედეგად ადამიანის ტვინს აქვს მექანიზმი, რომელიც ცხოვრების მშფოთვარე პერიოდის გადალახვას შესაძლებელს ხდის.  „ჩვენი კვლევა ამტკიცებს, რომ ადამიანები უკეთ ხდებიან, ტკივილი დროსთან ერთად გაივლის და გვირაბის ბოლოს სინათლე გამოჩნდება,“ – აცხადებენ მეცნიერები.

სოციალური მხარდაჭერა ისევე კურნავს ტკივილს, როგორც ტკივილგამაყუჩებელი მედიკამენტი და პრობლემის შესახებ საუბარი კიდევ უფრო აჩქარებს მის გადატანას.

ასე რომ, ნუ შეშინდებით, თუ გული გატკინეს და იმ პერიოდში, როცა „ჭრილობას“ იშუშებთ, ზედმეტად მგრძნობიარეები, განერვიულებულები და აღელვებულები ხართ – რას იზამთ, ბიოლოგიას ვერ შეებრძოლებით!

 

წყარო:  Sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოა

მაშინ, როდესაც ამას კითხულობ, შენი ორგანიზმი 220 კმ/წმ სიჩქარით გადაადგილდება გალაქტიკაში

2.78K views on

,,ყურადღება მიაქციე, რომ ადამიანს შეუძლია აღიქვას ელექტრომაგნიტური და აკუსტიკური სპექტრის მხოლოდ 1 %. მაშინ, როდესაც ამას კითხულობ, შენი ორგანიზმი 220 კმ/წმ სიჩქარით გადაადგილდება გალაქტიკაში. ორგანიზმში არსებული უჯრედების 90 % საკუთარი მიკრობული დნმ-ის მატარებელია და სულაც არ არის ,,შენი”. შენს სხეულში არსებული ატომების 99.9999999999999999% სიცარიელეა და არცერთი მათგანია არ წარმოქმნილა შენი დაბადებისას, არამედ ყველა მათგანი ვარსკვლავთა სფეროში მიმდინარე პროცესების შედეგია. ადამიანს 46 ქრომოსომა აქვს ანუ ორჯერ უფრო ნაკლები, ვიდრე ჩვეულებრივ კარტოფილს. ცისარტყელის არსებობა დამოკიდებულია შენს თვალში არსებულ ფოტორეცეპტორებზე, ცხოველისთვის, რომელსაც არ აქვს ბადურა, ცისარტყელა არ არსებობს. ასე რომ, შენ არა მხოლოდ უყურებ ცისარტყელას, არამედ მონაწილეობ მის შექმნაშიც” – ნასას მთვარის მეცნიერების ინსტიტუტი, 2012 წ.

 

მასალა მოამზადა:  თამარ დევდარიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაგანათლებაკვლევებიმედიცინა

რამდენ ხანს უნდა იძინონ ტინეიჯერებმა და რომელ საათზე უნდა იწყებოდეს საგაკვეთილო პროცესი სკოლებში?

2.19K views on

ახალი აკადემიური წლის დაწყებისას მილიონობით უფროსკლასელი ებრძვის მაღვიძარას, მშობლები კი მათთან იბრძვიან, რათა საწოლიდან წამოაყენონ და სკოლაში გაუშვან.

,,National Sleep Foundation-ი” აცხადებს, რომ ტინეიჯერის მოთხოვნა ძილზე დღე-ღამეში 8-10 საათს შეადგენს. ტინეიჯერების ძილის საათების შემცირება რამდენიმე წელია შეშფოთების თემა გახლავთ მეცნიერებისთვის.

აშშ-ში გამოკითხვა ჩაატარეს, რომლის დროსაც მოზარდებს ეკითხებოდნენ, უნდოდათ თუ არა, რომ გაკვეთილები უფრო გვიან დაწყებოდათ. მეცნიერთა ჯგუფი სკოლის გვიან დაწყების ეფექტს 20 წლის განმავლობაში იკვლევდა. კვლევამ აჩვენა, რომ დილის 8 საათამდე გაღვიძებას და ადგომას სერიოზული შედეგები მოჰყვება სწავლისა და ჯანმრთელობის თვალსაზრისით და ეს არსებითად გამოწვეულია არა ტინეიჯერების ძილისადმი დამოკიდებულებით, არამედ ადამიანის ბიოლოგიით.

ზოგადად ადამიანის, და კონკრეტულად, ტინეიჯერის, არასაკმარისად ძილს სერიოზული უარყოფითი შედეგები აქვს. მოზარდები, რომლებსაც ღამით არასაკმარისად (8 საათზე ნაკლები) ძინავთ, მიდრეკილნი არიან სიგარეტის, ნარკოტიკებისა და ალკოჰოლის მოხმარებისკენ.

მოზარდებში დეპრესიის სიხშირე მატულობს დღე-ღამეში 9 საათზე ნაკლები დროით ძილის პარალელურად.

ამერიკული ორგანიზაცია RAND Corporation- ის ახლად გამოქვეყნებული მოხსენების თანახმად, სკოლის 8:00-ის ნაცვლად 8:30 საათზე დაწყება ქვეყნის ეკონომიკაზედ დადებითად აისახება, ვინაიდან გაიზრდება პროფესიული საქმიანობის შესრულება და შემცირდება ავტო ავარიების რიცხვი, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ტინეიჯერი მძღოლის ძილის ნაკლებობითაა გამოწვეული.

ტინეიჯერის ტვინის ბიოლოგია

ჩვენი ტვინი გამოყოფს ძილის ჰორმონს მელატონინს, როგორც სიგნალს, რომელიც საშუალებას გვაძლევს დავიძინოთ. წინა ტინეიჯერულ ასაკსა და მოზრდილებში, მელატონინის სეკრეცია მოქნილი და ცვლადია და ძილის დრო გენეტიკაზეა დაფუძნებული. მაგრამ დრო განსხვავდება ტინეიჯერებში, ვინაიდან ის დაკავშირებულია სქესობრივი სიმწიფესთან.

პრაქტიკულად ყველა მოზარდისთვის, მელტონინის სეკრეცია არ იწყება 10:45 საათამდე და გრძელდება დაახლოებით დილის 8 საათამდე. ეს იმას ნიშნავს, რომ მოზარდების უმეტესობა ვერ იძინებს სანამ მელატონინის სეკრეცია არ დაიწყება, და ძნელია გაიღვიძო, სანამ მელატონინის სეკრეცია შეჩერდება. მელატონინის სეკრეციის ეს ფიქსირებული ნიმუში ინდივიდუალურად იცვლება გენეტიკურად უპირატესი ძილის / გაღვიძების დროთი მაშინვე, როგორც კი სქესობრივი მომწიფება დასრულდება.

ტინეიჯერების უნიკალური ძილის / გაღვიძების ნიმუში მათ კონტროლს მიღმაა. უბრალოდ, მოზარდების ადრე დაწოლა არ არის გამოსავალი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ტინეიჯერის ტვინის ბიოლოგია პირდაპირ ეწინააღმდეგება სასკოლო განრიგს, რომელიც, როგორც წესი, მოითხოვს, რომ მოზარდების გაკვეთლები უფრო ადრე იწყებოდეს.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ იმ სკოლების შედეგები, რომლებმაც გაკვეთილები უფრო გვიან დაიწყეს, საიმედო აღმოჩნდა, შემცირდა ტინეიჯერების მიერ ნარკოტიკების, სიგარეტისა და ალკოჰოლური მოხმარება. 70 პროცენტით შემცირდა ტინეიჯერებში ავტოავარიების რიცხვი.

 

წყარო: https://theconversation.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევები

მეცნიერები: ადამიანის ტვინი სამყაროს 11 განზომილებაში ამუშავებს  

3.34K views on

 ნეირომეცნიერებმა მათემატიკის კლასიკური დარგი სრულიად ახლებურად გამოიყენეს, რათა ჩვენი ტვინების სტრუქტურა შეესწავლათ. ის, რაც მათ აღმოაჩნეს, ისაა, რომ ტვინი სავსეა მრავალგანზომილებიანი გეომეტრიული სტრუქტურებით, რომლებიც 11 განზომილებაში მოქმედებენ.

ეს უკანასკნელი ტვინის მოდელი Blue Brain Project- ის მკვლევართა გუნდმა შექმნა. ეს გახლავთ შვეიცარიის კვლევის ინიციატივა, რომელიც ადამიანის ტვინის სუპერკომპიუტერული რეკონსტრუქციის მშენებლობისადმია მიძღვნილი.

გუნდმა გამოიყენა ალგებრული ტოპოლოგია, მათემატიკის დარგი, რომელიც გამოიყენება ობიექტებისა და სივრცის თვისებების აღსაწერად, მიუხედავად იმისა, თუ როგორ იცვლიან ისინი ფორმას. მათ აღმოაჩინეს, რომ ნეირონების ჯგუფები ერთიანდება „ხროვებად“ (cliques) და ნეირონების რიცხვი ხროვაში განსაზღვრავს მის ზომას, როგორც მაღალ განზომილებიან გეომეტრიული ობიექტს.

„ჩვენ აღმოვაჩინეთ სამყარო, რომელსაც ვერც კი წარმოვიდგენდით. არსებობს რამდენიმე ათეული მილიონი ასეთი ობიექტი თუნდაც ტვინის პატარა ლაქაში, ისინი შვიდ განზომილებიანი არიან. ზოგიერთ ქსელში ჩვენ შევხვდით თერთმეტ განზომილებიან სტრუქტურებაც,“ – აცხადებს წამყვანი მკვლევარი, შვეიცარიის EPFL-ის ინსტიტუტის ნეირომეცნიერი – ჰენრი მაკრამი.

მეცნიერების შეფასების თანახმად, ადამიანის ტვინი 86 მილიარდი ნეირონისგან შედგება. ტვინში უამრავი უჯრედისგან შემდგარი სხვადასხვა მიმართულების ქსელია,  რაც გარკვეულწილად აზროვნებისა და ცნობიერების საშუალებას გვაძლევს.

გასაკვირი არ არის, რომ ჯერ კიდევ არ გვაქვს საფუძვლიანი ცოდნა იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს ტვინის ნერვული ქსელი. თუმცა, მეცნიერთა აღნიშნული გუნდის მიერ აგებული მათემატიკური ჩარჩო, ციფრული ტვინის მოდელთან ერთი ნაბიჯით გვაახლოვებს.

მათემატიკური ტესტების ჩატარების მიზნით, გუნდმა გამოიყენა ნეოკორტექსის დეტალური მოდელი, რომელიც Blue Brain Project-ის გინდმა 2015 წელს გამოაქვეყნა.

ითვლება, რომ ნეოკორტექსები ჩვენი ტვინის ყველაზე ახლად განვითარებული ნაწილია, და ის ჩართულია ისეთ ფუნქციებში, როგორიცაა შემეცნება და შეგრძნება.

მათემატიკური ჩარჩოების შემუშავებისა და ვირტუალურ სტიმულებზე მისი ტესტირების შემდეგ, გუნდმა შედეგები ვირთაგვების ტვინის ქსოვილშიც დაადასტურა.

მკვლევართა აზრით, ალგებრული ტოპოლოგია  მათემატიკურ ხერხებს ნეირონული ქსელის ამოცნობის საშუალებას ანიჭებს,  როგორც ინდივიდუალური ნეირონების დონეზე, ისე მთლიანად, ფართო მასშტაბის ტვინის სტრუქტურის დონეზე.

ამ ორი დონის შეკავშირებით, მკვლევარებმა შეძლეს ტვინის მაღალი განზომილებიანი გეომეტრიული სტრუქტურების განხილვა, რომლებიც მჭიდროდ დაკავშირებულ ნეირონებისა (cliques) და ცარიელი სივრცეების მიერაა ფორმირებული.

,,ჩვენ აღმოვაჩინეთ საოცრად მაღალი რიცხვი და მრავალფეროვანი მაღალგანზომილებიანი ხროვები და ღრმულები, რომლებიც  ნერვულ ქსელებში აქამდე არ გვინახავს, ბიოლოგიური ან ხელოვნური”, – აღნიშნულია კვლევაში.

ეს ღრმულები, როგორც ჩანს, ძალზედ მნიშვნელოვანია ტვინის ფუნქციისთვის. მკვლევარებმა თავიანთ ვირტუალურ ტვინის ქსოვილს სტიმული მისცეს, დაინახეს, რომ ნეირონებმა ამაზე ორგანიზებული რეაგირება მოახდინეს.

,,თითქოს თავის ტვინი რეაგირებს სტიმულზე მრავალგანზომილებიანი ბლოკის კოშკის აშენებით და შემდეგ დანგრევით, იწყებს ღერძებით  (1D), შემდეგ ფიცრებით(2D), კუბიკებით (3D)  და შემდეგ უფრო კომპლექსური გეომეტრიებით 4D, 5D და ა.შ. ,“ – აცხადებს გუნდის ერთ-ერთი წევრი, შოტლანდიის აბერდინის უნივერსიტეტის მათემატიკოსი – რენ ლევი. „ტვინის მეშვეობით განხორციელებული საქმიანობის პროგრესი ჰგავს მრავალგანზომილებიან ქვიშის სასახლეს, რომელიც წარმოიქმნება ქვიშისგან და შემდეგ ჩამოიშლება,” – დასძინა მან.

ეს დასკვნები სრულიად ახალ სურათს გვაძლევს იმის შესახებ, თუ როგორ ამუშავებს ტვინი ინფორმაციას, მაგრამ მკვლევარები აცხადებენ, რომ ჯერჯერობით გაურკვეველია, რა ქმნის ხროვებსა და ღრუებს.

უფრო მეტი სამუშაოა  საჭირო იმის დასადგენად, თუ როგორაა შეფარდებული ამ მრავალგანზომილებიანი გეომეტრიული ფორმების კომპლექსურობა სხვადასხვა შემეცნებით ამოცანასთან.

 

წყარო: http://spacebeyondcosmos.blogspot.co.uk

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 … 10 11 12 13 14
Page 12 of 14