დედამიწა

მზე დედამიწაზე არსებული სიცოცხლისთვის უმნიშვნელოვანესია, მაგრამ მომავალში ის ჩვენი პლანეტის სიკვდილში მთავარ როლს შეასრულებს. იქამდე კიდევ რამდენიმე მილიარდი წელია დარჩენილი, რაც ძალიან დიდი დროა, მაგრამ ეს, ადრე თუ გვიან, მაინც მოხდება.

სიცოცხლე აქ მანამ განადგურდება, სანამ მზე ჩვენს მშობლიურ ციურ სხეულს შთანთქავს. მეცნიერები პროგნოზირებენ, რომ სახეობების უმეტესობა დაახლოებით 1.3 მილიარდ წელში გადაშენდება, რადგან დედამიწაზე მათთვის ხელსაყრელი პირობები აღარ იქნება. რაც შეეხება კაცობრიობას, თუ კლიმატის ცვლილებას ვერ შევაჩერებთ ან ბირთვულ ომს გავაჩაღებთ, დიდი დრო არც ჩვენ გვიწერია.

დავუბრუნდეთ მზეს. ეს ვარსკვლავი ევოლუციას განაგრძობს და დაახლოებით 4.5 მილიარდ წელში წითელ გიგანტად გადაიქცევა. შედეგად, ის გადიდდება და მის სიახლოვეში მოძრავ პლანეტებს შთანთქავს, მათ შორის დედამიწასაც.

წითელ გიგანტად გადაქცევა ნიშნავს, რომ იქ ბირთვული რეაქციებისთვის საჭირო წყალბადის მარაგი ამოიწურება, რითაც ვარსკვლავის სიკვდილის პროცესი დაიწყება. მძლავრი გრავიტაციის გამო მისი ბირთვი შეიკუმშება, რაც ტემპერატურას გაზრდის, პლაზმის გარეთა შრე კი გაფართოვდება.

ჩვენი პლანეტა ამ დროისთვის ისეთი მაინც აღარ იქნება, როგორიც ახლაა. მზის წითელ გიგანტად გადაქცევამდე დიდი ხნით ადრე ის გაუსაძლის მცხუნვარებას მიიღებს, რის გამოც, დიდი ალბათობით, ოკეანეები 2 მილიარდ წელში აორთქლდება, შემდეგ კი ატმოსფერო განადგურდება. ვარსკვლავის ე.წ. მოქცევითი ძალები პლანეტას, სავარაუდოდ, ნაწილებად დაშლის.

“დაახლოებით 1.3 მილიარდ წელში ადამიანები დედამიწაზე, ბუნებაში, ფიზიკურად ვეღარ გადარჩებიან”, — ამბობენ მეცნიერები.

მსგავს პირობებს შესაძლოა, მხოლოდ ისეთმა ორგანიზმებმა გაუძლონ, რომლებიც ამჟამად ოკეანეების ფსკერზე, ჰიდროთერმულ არხებში ბინადრობენ და მსგავს გარემოს შეჩვეულები არიან. მათგან განსხვავებით, ჩვენი სხეული სიცხეს ასე მარტივად ვერ უმკლავდება და ეგუება.

ტემპერატურის დასარეგულირებლად ოფლის გამოსაყოფად ამა თუ იმ ფაქტორის კომბინაციაა საჭირო, მათ შორის ქარის სიჩქარის, ტენიანობის, ღრუბლიანობის და ა.შ. ამ ერთობლიობას Wet-bulb temperature (WBT) ეწოდება და მისი მომაკვდინებელი ზღვარი 30 გრადუსი ცელსიუსია.

კლიმატური მოდელების მიხედვით, საუკუნის მიწურულს ამ ზღვარს ტემპერატურა შუა აღმოსავლეთის რეგიონში ხშირად გადალახავს. კერძოდ, მოსალოდნელია 35°C, რაც ოფლმდენი ცხოველებისთვის დამღუპველი შეიძლება აღმოჩნდეს. გამოდის, რომ შედარებით ახლო მომავალში, სანამ მზე თავისას იზამს, ჩვენი ბედი ჩვენსავე ხელში იქნება, ამიტომ კლიმატის ცვლილება როგორმე უნდა შევაჩეროთ.

წყარო : on.ge 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

გეოლოგიური მონაცემები ადასტურებს, რომ მსოფლიოში ყველაზე დიდი, დარტყმის კრატერი ავსტრალიის უდაბნოშია დამარხული.

600 კილომეტრის სიგანის კრატერი, დაახლოებით 500 მილიონი წლის წინ ჩამოყალიბდა და შესაძლოა, დედამიწაზე პირველი მასობრივი გადაშენება გამოიწვია.

დამოუკიდებელი მკვლევარი დენიელ პ. კონელი და ვირჯინიის თანამეგობრობის უნივერსიტეტის დოქტორი არიფ სიკდერი თვლიან, რომ მათ იპოვეს მტკიცებულება, რომელიც MAPCIS-ის, მასიური ავსტრალიური პრეკემბრიულ-კემბრიული დარტყმის სტრუქტურის არსებობას ადასტურებს.

გეოლოგიური კვლევების თანახმად, კრატერის ცენტრი ჩრდილოეთ ტერიტორიაზე, ულურუს (აიერსის კლდე) და კონერის მთას შორის მდებარეობს. შიდა კრატერის დიამეტრი დაახლოებით 600 კილომეტრია. არსებობს უფრო ფართო რგოლი, რომლის დიამეტრი 2000 კილომეტრია, რომელიც შეიძლება დაკავშირებული იყოს შიდა რგოლთან.

ეს მნიშვნელოვნად აღემატება სამხრეთ აფრიკის ვრედეფორტის კრატერის ზომას, რომელიც დაახლოებით 300 კილომეტრის სიგანისაა და მსოფლიოში ყველაზე დიდ დადასტურებულ დარტყმის კრატერად ითვლება.

წყარო:

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერები გამოდიან ინიციატივით, შეწყდეს „სარკის ბაქტერიების” შექმნა – ეს არის სინთეზური მიკროორგანიზმები, რომლებიც შექმნილია ბუნებრივი სიცოცხლის ინვერსიული მოლეკულური სამშენებლო ბლოკებისგან.

ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნებული 38 მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფის მოხსენების თანახმად, ამ ჰიპოთეტური ორგანიზმების პოტენციური საფრთხე ბევრად აღემატება რაიმე აღქმულ სარგებელს.

მათმა აღმოჩენებმა გამოიწვია გლობალური დებატები სინთეზური ბიოლოგიის მომავლისა და მისი ეთიკური საზღვრების შესახებ, წერს  Interesting Engineering.

„საფრთხე, რომელზეც ჩვენ ვსაუბრობთ, უპრეცედენტოა. სარკის ბაქტერიები, სავარაუდოდ, თავს არიდებენ იმუნური სისტემის ბევრ რეაქციას ადამიანებში, ცხოველებსა და მცენარეებში და თითოეულ შემთხვევაში იწვევს სასიკვდილო ინფექციებს, რომლებიც ვრცელდება უკონტროლოდ”, – თქვა ვონ კუპერმა.

მოხსენება ხაზს უსვამს სარკის ბაქტერიებთან დაკავშირებულ სერიოზულ რისკებს, მათ შორის იმუნური დაცვისა და ეკოსისტემების დარღვევის უნარს. ბუნებრივი ბაქტერიებისგან განსხვავებით, რომლებიც ექვემდებარება კონტროლს და ბალანსს მტაცებლების, ვირუსებისა და ანტიბიოტიკებისგან, სარკის ბაქტერიები იმოქმედებენ ამ სისტემების გარეთ.

მეცნიერები მოითხოვენ გლობალური მორატორიუმის დაწესებას სარკისებური სიცოცხლის შექმნისკენ მიმართულ კვლევებზე და რეკომენდაციას იძლევიან, რომ დამფინანსებლებმა თავი შეიკავონ ასეთი პროექტების მხარდაჭერისგან, ხოლო ცალკეული სარკის მოლეკულების კვლევა გაგრძელდეს მკაცრი მეთვალყურეობის ქვეშ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პლანეტის უდიდესი უდიდესი ტბა “კასპიის ზღვაა”, მისი დახვეული სანაპირო 4000 მილზე მეტ მანძილზეა გადაჭიმული და მას ხუთი ქვეყანა: ყაზახეთი, ირანი, აზერბაიჯანი, რუსეთი და თურქმენეთი ესაზღვრება.

ეს ქვეყნები კასპიის ზღვაზე არაერთი მიმართულებით არიან დამოკიდებულები, მათ შორის, მეთევზეობის, სოფლის მეურნეობის, ტურიზმისა და სასმელი წყლის, ასევე ნავთობისა და გაზის მარაგებით. კასპიის ზღვა ხელს უწყობს ამ მშრალი რეგიონის კლიმატის რეგულირებას, რაც უზრუნველყოფს ნალექსა და ტენიანობას ცენტრალურ აზიაში.

მიუხედავად იმისა, რომ კლიმატის ცვლილება ამაღლებს გლობალურ ზღვის დონეს, ეს განსხვავებულად მოქმედებს ტბებზე: კასპიის ზღვა საზრდოობს მდინარეებიდან შემოდინებული წყლიდან. ეს ბალანსი კი გლობალურ დათბობასთან ერთად იცვლება, რაც ტბების დონის შემცირებას იწვევს და გამონაკლისი არც “კასპიის ზღვაა”.

ექსპერტებმა შენიშნეს, რომ “კასპიის ზღვის” კალაპოტი ყოველწლიურად, 7 სანტიმეტრით იკლებს და ეს ტენდენცია მზარდია. დაკვირვების თანახმად, ხუთ წელიწადში მისი დონე 40 სანტიმეტრით დაიკლებს, ხოლო 10 წელიწადში დანაკლისი 1 მეტრს მიაღწევს.

კასპიის ზღვაში 130 მდინარე შეედინება, თუმცა წყლის დაახლოებით 80% მხოლოდ ერთიდან, მდინარე “ვოლგიდან” შეედინება, რომელიც ცენტრალურ და სამხრეთ რუსეთში გაედინება. “კასპიის ზღვაში” წყლის ნაკლებობა ხელოვნური ჩარევებითაც არის გამოწვეული, რაც კაშხლების მშენებლობას უკავშირდება.

თეირანის უნივერსიტეტის ცენტრალური აზიისა და კავკასიის კვლევების ექსპერტის განმარტებით, რუსეთმა 40 კაშხალი ააშენა, მათგან კიდევ 18 დამუშავების პროცესშია, რაც “კასპიის ზღვაში” შემავალი წყლის ნაკადს საგრძნობლად ამცირებს.

კვლევის თანახმად, 2100 წლისთვის, შესაძლოა, “კასპიის ზღვის” დონემ 30 მეტრამდე დაიკლოს. თუ გლობალური დათბობის სცენარი უფრო ოპტიმისტური იქნება, ეს “კასპიის ზღვის” ზედაპირულ, ჩრდილოეთ ნაწილს მაინც ვერ გადაარჩენს და ის, ძირითადად ყაზახეთის გარშემო, მთლიანად გაქრება, რაც “კასპიის ზღვის” ქვეყნებისთვის სერიოზულ კრიზისს წარმოადგენს. წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერები დედამიწაზე ჟანგბადის დონის მკვეთრი დაცემის სავარაუდო თარიღს ასახელებენ. იაპონელი მკვლევრების თქმით, მილიარდი წლის შემდეგ, ჩვენს პლანეტაზე სიტუაცია მკვეთრად შეიცვლება. მათ ნაშრომში აღნიშნულია, რომ ჟანგბადის დონე მკვეთრად დაიწევს, ატმოსფერო კი მეთანით გაივსება. ეს ნიშნავს იმას, რომ დედამიწა ზუსტად ისეთივე იქნება, როგორც 2,4 მილიარდი წლის წინათ,  როდესაც ე. წ. ჟანგბადის დიდი კატასტროფა მოხდა.

მეცნიერების გამოთვლებით, მზის რადიაციის მომატება ნახშირორჟანგის დაშლას გამოიწვევს, რაც თავის მხრივ ფოტოსინთეზირებად ორგანიზმებს მასობრივად შეამცირებს. ისინი კი ჟანგბადის მთავარ წყაროდ ითვლებიან. მკვლევრების თქმით, გადარჩენას მხოლოდ ანაერობული ორგანიზმები შეძლებენ, ანუ ისინი, რომლებსაც არსებობისთვის ჟანგბადი არ სჭირდებათ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“