დედამიწა

პლანეტის უდიდესი უდიდესი ტბა “კასპიის ზღვაა”, მისი დახვეული სანაპირო 4000 მილზე მეტ მანძილზეა გადაჭიმული და მას ხუთი ქვეყანა: ყაზახეთი, ირანი, აზერბაიჯანი, რუსეთი და თურქმენეთი ესაზღვრება.

ეს ქვეყნები კასპიის ზღვაზე არაერთი მიმართულებით არიან დამოკიდებულები, მათ შორის, მეთევზეობის, სოფლის მეურნეობის, ტურიზმისა და სასმელი წყლის, ასევე ნავთობისა და გაზის მარაგებით. კასპიის ზღვა ხელს უწყობს ამ მშრალი რეგიონის კლიმატის რეგულირებას, რაც უზრუნველყოფს ნალექსა და ტენიანობას ცენტრალურ აზიაში.

მიუხედავად იმისა, რომ კლიმატის ცვლილება ამაღლებს გლობალურ ზღვის დონეს, ეს განსხვავებულად მოქმედებს ტბებზე: კასპიის ზღვა საზრდოობს მდინარეებიდან შემოდინებული წყლიდან. ეს ბალანსი კი გლობალურ დათბობასთან ერთად იცვლება, რაც ტბების დონის შემცირებას იწვევს და გამონაკლისი არც “კასპიის ზღვაა”.

ექსპერტებმა შენიშნეს, რომ “კასპიის ზღვის” კალაპოტი ყოველწლიურად, 7 სანტიმეტრით იკლებს და ეს ტენდენცია მზარდია. დაკვირვების თანახმად, ხუთ წელიწადში მისი დონე 40 სანტიმეტრით დაიკლებს, ხოლო 10 წელიწადში დანაკლისი 1 მეტრს მიაღწევს.

კასპიის ზღვაში 130 მდინარე შეედინება, თუმცა წყლის დაახლოებით 80% მხოლოდ ერთიდან, მდინარე “ვოლგიდან” შეედინება, რომელიც ცენტრალურ და სამხრეთ რუსეთში გაედინება. “კასპიის ზღვაში” წყლის ნაკლებობა ხელოვნური ჩარევებითაც არის გამოწვეული, რაც კაშხლების მშენებლობას უკავშირდება.

თეირანის უნივერსიტეტის ცენტრალური აზიისა და კავკასიის კვლევების ექსპერტის განმარტებით, რუსეთმა 40 კაშხალი ააშენა, მათგან კიდევ 18 დამუშავების პროცესშია, რაც “კასპიის ზღვაში” შემავალი წყლის ნაკადს საგრძნობლად ამცირებს.

კვლევის თანახმად, 2100 წლისთვის, შესაძლოა, “კასპიის ზღვის” დონემ 30 მეტრამდე დაიკლოს. თუ გლობალური დათბობის სცენარი უფრო ოპტიმისტური იქნება, ეს “კასპიის ზღვის” ზედაპირულ, ჩრდილოეთ ნაწილს მაინც ვერ გადაარჩენს და ის, ძირითადად ყაზახეთის გარშემო, მთლიანად გაქრება, რაც “კასპიის ზღვის” ქვეყნებისთვის სერიოზულ კრიზისს წარმოადგენს. წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერები დედამიწაზე ჟანგბადის დონის მკვეთრი დაცემის სავარაუდო თარიღს ასახელებენ. იაპონელი მკვლევრების თქმით, მილიარდი წლის შემდეგ, ჩვენს პლანეტაზე სიტუაცია მკვეთრად შეიცვლება. მათ ნაშრომში აღნიშნულია, რომ ჟანგბადის დონე მკვეთრად დაიწევს, ატმოსფერო კი მეთანით გაივსება. ეს ნიშნავს იმას, რომ დედამიწა ზუსტად ისეთივე იქნება, როგორც 2,4 მილიარდი წლის წინათ,  როდესაც ე. წ. ჟანგბადის დიდი კატასტროფა მოხდა.

მეცნიერების გამოთვლებით, მზის რადიაციის მომატება ნახშირორჟანგის დაშლას გამოიწვევს, რაც თავის მხრივ ფოტოსინთეზირებად ორგანიზმებს მასობრივად შეამცირებს. ისინი კი ჟანგბადის მთავარ წყაროდ ითვლებიან. მკვლევრების თქმით, გადარჩენას მხოლოდ ანაერობული ორგანიზმები შეძლებენ, ანუ ისინი, რომლებსაც არსებობისთვის ჟანგბადი არ სჭირდებათ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სეისმური აქტივობა, რომელიც ალასკაზე 2024 წლის აპრილიდან შეინიშნება მეცნიერებში შეშფოთებას იწვევს. ის შეიძლება ვულკან Mount Spurr-ის გაღვიძების მომასწავებელი იყოს, რომელიც ქალაქ ანკორიჯიდან 123 კილომეტრში მდებარეობს. ამ ქალაქში 300 000-მდე ადამიანი ცხოვრობს, – წერს Dailymail-ი.

ბოლო ათი თვის განმავლობაში აქ სეისმურმა აქტივობამ ძლიერ მოიმატა. თუ აქამდე კვირაში 30 მიწისძვრა ფიქსირდებოდა, ახლა მათი რაოდენობა 125-მდე გაიზარდა.

39-წლიანი მიძინების შემდეგ ვულკან Mount Spurr-ის ამოფრქვევა ბოლოს 1992 წელს დაფიქსირდა. ვულკანური ფერფლის გამო ანკორიჯის მოსახლეობა გარეთ ვერ გადიოდა, ან ნიღბებს ხმარობდა. იქამდე, სანამ ფერფლი არ გაიფანტა, აეროპორტები ვერ ახერხებდნენ მუშაობის გაგრძელებას.

„დიდი ვულკანის ფერფლის ღრუბელი იმოქმედებს ასევე იმ რეისებზე, რომლებიც ჩრდილოეთ ამერიკიდან აზიის მიმართულებით ხორციელდება ალასკის გავლით“, – განაცხადა აშშ-ს გეოლოგიური სამსახურის თანამშრომელმა მეტ ჰეინმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მეცნიერების განცხადებით, დედამიწის ბირთმა, ბოლო 20 წლის განმავლობაში სავარაუდოდ ფორმა შეიცვალა. ინფორმაციას BBC ავრცელებს.

კვლევის ხელმძღვანელის, პროფესორ ჯონ ვიდალის განმარტებით, ზოგადად მიჩნეულია, რომ შიდა ბირთვი სფერული ფორმისაა, მაგრამ მისი კიდეები შესაძლოა 100 მ ან მეტი სიმაღლით იყოს დეფორმირებული ზოგიერთ ადგილას.

დედამიწის ბირთვი ჩვენი პლანეტის გულია, რადგან ის ქმნის მაგნიტურ ველს, რომელიც იცავს სიცოცხლეს მზის რადიაციისგან.

შიდა ბირთვი, თხევადი გარე ბირთვისა და პლანეტის დანარჩენი ნაწილისგან დამოუკიდებლად ბრუნავს. ამ მოძრაობის გარეშე დედამიწა მოკვდებოდა და უნაყოფო მარსს დამსგავსებოდა, რომელმაც მაგნიტური ველი მილიარდობით წლის წინ დაკარგა.

მეცნიერების ინფორმაციით, ბირთვის ფორმის შეცვლა შეიძლება იქ ხდებოდეს, სადაც მყარი შიდა ბირთვის კიდე უკიდურესად ცხელ თხევად მეტალის გარე ბირთვს ეხება.

კვლევა სამეცნიერო ჟურნალში Nature Geoscience გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“