დედამიწა

NASA-ს სატელიტმა უცნაური ფორმის ღრუბელი დააფიქსირა. იგი ახალი ზელანდიის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილშია და სტრატ-ტაიერის რეგიონს გადმოჰყურებს.

გამოსახულება ნასას სატელიტმა 7 სექტემბერს გადაიღო. სურათზე წაგრძელებული, უცნაური ფორმის, ღრუბელი ჩანს, რომელიც მთათა სისტემას გადმოჰყურებს. ეს ღრუბელი ხშირად ერთსა და იმავე ადგილას ფორმირდება, ამიტომ ადგილობრივები მას “ტაიერის შინაურ ცხოველს” უწოდებენ.

NASA-ს მიხედვით, ასეთ ღრუბელს მუდმივი მაღალგროვა ოსპისებრი ღრუბელი (ASLC) ეწოდება. მსგავსი სტრუქტურა მაშინ ფორმირდება, როცა ქარი ციცაბო ბარიერს, თუნდაც მთათა სისტემას, ეჯახება. ასეთ დროს ჰაერის ნაკადი აისხლიტება და მდგომარე ტალღა წარმოიქმნება; პარალელურად ტალღის ზედა ნაწილი იმდენად ცივდება, რომ წყლის ორთქლი იქმნება, მისი კონდენსაციის შედეგად კი ღრუბლებს ვიღებთ.

„როცა ამ ტალღის ზემოთ ღრუბელი ფორმირდება, იგი თითქმის უძრავადაა ცაში, ფორმას კი მასში გამავალი ძლიერი ქარების გავლენით იძენს”, – განმარტა NASA-ს განცხადებაში განმარტა ახალი ზელანდიის MetService-ის მეტეოროლოგმა.

ASLC ღრუბლებმა შეიძლება უფრო უცნაური ფორმებიც მიიღოს, იქნება ეს ერთმანეთზე დაწყობილი დისკებისა თუ  ცად აზიდული ვიწრო თასების მსგავსი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

წლების განმავლობაში მეცნიერებს სჯეროდათ, რომ მხოლოდ მიკრობებსა და ვირუსებს შეეძლოთ გადარჩენა ჰიდროთერმული ხვრელის მძიმე პირობებში. ბოლო ექსპედიციამ მოულოდნელი აღმოჩენა გააკეთა – აღმოჩნდა, რომ გიგანტური მილის ჭიები ამ ექსტრემალურ პირობებშიც კი ხარობს. ჭიების სიგრძე 50 სმ-ს აღწევს

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ გიგანტური ჭიები გალაპაგოსის კუნძულების მახლობლად, ზღვის ფსკერზე ღრმად მრავლდებიან.

ჰიდროთერმული ხვრელები არის წყალქვეშა ცხელი წყაროები, რომლებიც ათავისუფლებენ მინერალებით მდიდარ წყალს ოკეანეში. ისინი განლაგებულია ვულკანურ რეგიონებში, ხშირად შუა ოკეანის ქედების გასწვრივ, სადაც გამოყოფილია ტექტონიკური ფირფიტები.

მკვლევრებმა გამოავლინეს ჭიების ორი სახეობა: Oasisia alvinae და Riftia pachyptila.

ღრუების შიგნით მეცნიერებმა აღმოაჩინეს როგორც მამრობითი, ისე მდედრი ჭიები რეპროდუქციული ორგანოებით, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ წყალქვეშა იატაკი შეიძლება იყოს ამ არსებების გამრავლების ადგილი.

მზის ქარიშხლის შემდეგ დედამიწას ახალი რადიაციული სარტყელი აქვს. მისი რადიუსი დაახლოებით 20 ათასი კილომეტრია და მას კოსმოსური ხომალდი აკვირდება.
საოცარი აღმოჩენა გააკეთა 30-სანტიმეტრიანმა თანამგზავრმა. 2023 წლის გაზაფხულიდან ის დედამიწის ზემოთ, 509 კილომეტრის სიმაღლეზე დაფრინავს. შეგახსენებთ, რომ ეს დაახლოებით ასი კილომეტრია ISS-ის ორბიტაზე და ეს არის მიახლოებითი ზღვარი, რომელიც დაწესებულია ყველა კოსმოსური სადგურისთვის.

ფაქტია, რომ 500 კილომეტრის სიმაღლეზე უკვე იწყება ჩვენი პლანეტის შიდა რადიაციული სარტყელი. ის იქმნება დედამიწის მაგნიტური ველის მიერ, რათა თავიდან აიცილონ ძლიერი ენერგიის მქონე დამუხტული ნაწილაკები და არ მოუშვან ზედაპირამდე. ეს ნაწილაკები გროვდება მაგნიტური ველის ხაზების გასწვრივ და ასახავს მაგნიტოსფეროს. გამოდის ორი სიმეტრიული “დონატი” დედამიწის ორ მოპირდაპირე მხარეს. შიდა კი დაახლოებით ოთხი ათასი კილომეტრის სიმაღლეზე ვრცელდება და იქ ძირითადად მძლავრი მზის პროტონები და ელექტრონების გარკვეული რაოდენობა გროვდება, რომლებიც საზიანოა ყველა ცოცხალი არსებისთვის. ეს არის საკუთარი ნივთიერება, რომელიც მუდმივად მოფრინავს ვარსკვლავიდან, რომელსაც მზის ქარი ეწოდება. თუმცა არის „გალაქტიკური ქარიც“: დამუხტული ნაწილაკები ჩვენკენ მოფრინავენ მთელი გალაქტიკიდან და პლანეტა ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ დაგვიცვას მათგან. გარე რადიაციული სარტყელი მდებარეობს საშუალოდ დაახლოებით 17 ათასი კილომეტრის სიმაღლეზე. იქ გროვდება უწყვეტი ელექტრონები.

აღსანიშნავია, რომ ორივე რადიაციული სარტყელი იყრის თავს პლანეტის მაგნიტურ პოლუსებზე. და ზემოხსენებულ პატარა თანამგზავრს აქვს პოლარული ორბიტა: ის დაფრინავს ორივე პოლუსზე ყოველ საათ-ნანახევარში. ბორტზე მას აქვს ინსტრუმენტი, რომელიც, მიუხედავად მისი მინიატიურული ზომისა, არის ტელესკოპი და სრულიად უჩვეულო: ის ხედავს პროტონებს და ელექტრონებს. მისი დახმარებით, საათ-ნახევარი ფრენის განმავლობაში, თანამგზავრი ახერხებს იმდენის დაჭერას, რომ ეს საშუალებას აძლევს ადამიანს შეადგინოს თითქმის სრული სურათი იმის შესახებ, თუ რა ხდება დედამიწის რადიაციულ სარტყლებში. მას CIRBE ჰქვია – კოლორადოს შიდა რადიაციული სარტყლის ექსპერიმენტი, რომელიც ითარგმნება როგორც „კოლორადოს უნივერსიტეტის პროექტი ბოლდერში შიდა რადიაციული სარტყლის შესასწავლად”.
ასე რომ, NASA-მ ცოტა ხნის წინ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ მოწყობილობამ დაიჭირა რაღაც ახალი და გასაკვირი: ჩვენს პლანეტაზე გამოჩნდა მესამე რადიაციული ქამარი და ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ჩვენი პლანეტის დამატებითი თავდაცვა დაფიქსირდა. იგივე მოხდა 2012 წლის სექტემბერში მზის ქარიშხლის შემდეგ. ეს ჩაიწერა ვან ალენის ზონდებმა, რომლებიც სპეციალურად შეიქმნა ვან ალენის ქამრების შესასწავლად. შემდეგ მესამე რადიაციული სარტყელი გაჩნდა 3–3,5 დედამიწის რადიუსის სიმაღლეზე, რაც ნიშნავს 19–22 ათას კილომეტრს. და მან გაძლო ოთხი კვირა. ანუ ეს იყო მოკლევადიანი ფენომენი. მაგრამ დღევანდელი ვითარება ისაა, რომ ქარიშხალი მაისში იყო, მესამე სარტყელი კი ახლა, აგვისტოში აღმოაჩინეს. ამრიგად, ის გრძელდება სამი თვის განმავლობაში. უფრო მეტიც, ისინი ვარაუდობენ, რომ ის შეიძლება მრავალი წლის განმავლობაში დარჩეს. რაც უფრო სასტიკად ესხმის პლანეტას რადიაცია, მით უფრო ფართოდ ხსნის დედამიწა თავის ფრთებს ჩვენს ზემოთ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”