დედამიწა

მეცნიერები შიშობდნენ, რომ დე ვინტონის ოქროსფერი თხუნელა (Cryptochloris wintoni) თითქმის საუკუნის წინ გადაშენდა.

თუმცა, მეგობარი ძაღლის დახმარებით, სამხრეთ აფრიკის დასავლეთ სანაპიროსთან, მეცნიერებმა ეს ცხოველი 1936 წლის შემდეგ პირველად ნახეს.

„ჩემთვის ყველაზე ამაღელვებელი ის არის, რომ ის სულ იქ იყო, მაგრამ არავინ არაფერი იცოდა. ახლა, ბოლოსდაბოლოს ვიცით“, — ამბობს სამხრეთ აფრიკის გარემოს დაცვის დეპარტამენტის წარმომადგენელი ჟან პიერ რუ.

ეს ბრმა არსებები ზედმეტად მოუხელთებელნი არიან, რადგან ცხოვრების უდიდეს ნაწილს მიწისქვეშ ატარებენ და თანაც, ქვიშაში ისე დაცურავენ, რომ კვალს თითქმის არ ტოვებენ.

მათი ბეწვი სპეციალური ზეთების გამო ბზინავს, რომელიც ერთგვარი საპოხიც არის მიწისქვეშ, ათი სანტიმეტრის სიღრმეში გადაადგილებისათვის; ასე ინარჩუნებენ ისინი სიგრილესაც უდაბნოს ყველაზე ცხელ დღეებშიც კი.

ქვიშაში გაყვანილი მათი სოროები გავლისთანავე იშლება და ზედაპირზე მხოლოდ უმცირესი კვალი რჩება.

დე ვინტონის ოქროსფერი თხუნელები წყლის დასალევადაც არასოდეს არავის უნახავს. ზედაპირზე მხოლოდ ღამით ამოდიან, საკვების საძებნელად.

ოქროსფერი თხუნელები სინამდვილეში თხუნელები კი არ არიან, არამედ ახლოს ენათესავებიან მილკბილებსა და ზღვის ძროხებს. სახელი ბრიტანელი ზოოლოგის, უილიამ ედუარდ დე ვინტონის პატივსაცემად უწოდეს.

აქვთ უნიკალური ყურის ძვლები, რომლებიც მათ ქვიშაში სმენაში ეხმარება და აბალანსებს მხედველობის არქონას.

ჭამენ ჭიებს, მწერებსა და ზოგჯერ პატარა ქვეწარმავლებს. დიდი წვლილი შეაქვთ ნიადაგის სიჯანსაღეში, რადგან აფხვიერებენ და ანოყიერებენ.

ამ უიშვიათეს ცხოველს დიდ საფრთხეს უქმნის სამთო მოპოვებითი საქმიანობა, სოფლის მეურნეობა და საცხოვრებელი ზონების გაფართოება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

დე­და­მი­წის ბრუნ­ვის სიჩ­ქა­რე თან­და­თან ნელ­დე­ბა. მეც­ნი­ე­რე­ბის მტკი­ცე­ბით, და­ახ­ლო­ე­ბით 200 მი­ლი­ონ წელ­ში დღე-ღა­მის ხან­გრძლი­ვო­ბა გახ­დე­ბა 25 სა­ა­თი. ამ თე­მის შე­სა­ხებ მი­უნ­ხე­ნის ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მეც­ნი­ე­რე­ბის გან­ცხა­დე­ბით, ისი­ნი ცდი­ლო­ბენ დე­და­მი­წის ბრუნ­ვის გა­ზომ­ვის სი­ზუს­ტე კი­დევ უფრო მე­ტად გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სონ.

მი­უნ­ხე­ნის ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მკვლე­ვა­რებ­მა და­ი­წყეს გრძელ­ვა­დი­ა­ნი ექ­სპე­რი­მენ­ტი, მრგვა­ლი ლა­ზე­რის დახ­მა­რე­ბით, რათა ზუს­ტად გა­ზო­მონ დე­და­მი­წის ბრუნ­ვა და ასე­ვე თვალ­ყუ­რი ადევ­ნონ ბრუნ­ვის სიჩ­ქა­რის დი­ნა­მი­კას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ასტეროიდმა, რომელმაც 66 მილიონი წლის წინ დინოზავრების გადაშენება გამოიწვია, დედამიწაზე ფოტოსინთეზის პროცესი 2 წლით შეაჩერა. ამის შესახებ CNN-ი ჟურნალში Nature Geoscience გამოქვეყნებულ კვლევაზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, მეცნიერებმა მექსიკაში ასტეროიდის მიერ დატოვებული კრატერ ჩიკშულებიდან, რომლის დიამეტრიც 180 კილომეტრია, აღებუბლი ქვები შეისწავლეს.

მეტეორიტის ჩამოვარდნამ დედამიწაზე ცოცხალი ორგანიზმების 75%-ის გადაშენება გამოიწვია. წინა კვლევების ავტორები მიიჩნევდნენ, რომ ამის მთავარი მიზეზი პლანეტაზე ტემპერატურის ვარდნა გახდა. თუმცა ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ პრობლემა ფოტოსინთეზის შეჩერებაში იყო.

ფოტოსინთეზის პროცესში მცენარე ჰაერიდან შეითვისებს СO2 და ფოთოლში არსებული წყლის დაშლის შედეგად გამოყოფს თავისუფალ ჟანგბადს. ამ დროს წარმოიქმნება ორგანული შენაერთები, რომლებიც საკვებად ხმარდება თვით მცენარეს და მთელ ცხოველთა სამყაროს.

ასტეროიდის დედამიწის ზედაპირზე დაცემამ ატმოსფეროში დიდი რაოდენობით მტვრის მოხვედრა გამოიწვია, რომელიც დიდწილად აორთქლებული ქვების ნაწილაკებს წარმოადგენდა. ამ მტვერმა მზის სხივები დაბლოკა და ისინი დედამიწამდე ვეღარ აღწევდნენ. შედეგად ფოტოსინთეზი 2 წლით შეწყდა, რამაც სიცოცხლეს პლანეტაზე სერიოზული გამოწვევა გაუჩინა. საკვები ჯაჭვები ჩამოიშალა, რასაც უამრავი ორგანიზმის გადაშენება მოჰყვა.

მეცნიერების მიერ შექმნილის კომპიუტერული მოდელის მიხედვით, რომელიც კატასტროფიდან 20-წლიან პერიოდს მოიცავს, ასტეროიდის დაცემის შემდეგ გლობალური ტემპერატურა პლანეტაზე 15 გრადუსით დაეცა.

ეს პირველი კვლევაა, რომელმაც ასტეროიდის დაცემის შედეგად წარმოქმნილი მტვრის ნაწილაკები დეტალურად შეისწავლა.

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბრიტანელმა მეცნიერებმა პეპლების ახალ გვარს სახელი ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინის ტრილოგიის „ბეჭდების მბრძანებლის“ პერსონაჟის, საურონის პატივსაცემად დაარქვეს – Saurona. ამის შესახებ The Guardian-ი წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, საურონი ტოლკინის ტრილოგიის მთავარი ანტაგონისტია. წიგნებში აღწერილია საურონის ყოვლისმხედველი თვალი, რომელიც ბნელი მბრძანებლის სიძლიერის სიმბოლოა. პეპლების სტაფილოსფერ ფრთებზე არსებულმა შავმა რგოლებმა მეცნიერებში სწორედ საურონის ყოვლისმხედველ თვალთან გამოიწვია ასოციაცია.

საურონის თვალი

ლონდონის ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმში მიიჩნევენ, რომ „ბეჭდების მბრძანებლის“ ცნობილი პერსონაჟის სახელი დაეხმარებათ პეპლებისადმი საზოგადოების ინტერესის გაზრდაში.

Saurona-ს გვარს პეპლების ორი სახეობა მიეკუთვნება – Saurona triangular და Saurona aurigera. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ველურ ბუნებაში ამ გვარის მეტი სახეობა ბინადრობს.

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეც­ნი­ე­რებ­მა აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, რომ მსოფ­ლი­ო­ში ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე პა­ტა­რა თევ­ზის სა­ხე­ო­ბას 140 დე­ცი­ბელ­ზე მა­ღა­ლი ხმის გა­მო­ცე­მა შე­უძ­ლია – ამის შე­სა­ხებ Sky News-ი Proceedings of the National Academy of Sciences-ში გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ კვლე­ვა­ზე დაყ­რდნო­ბით წერს. ეს და­ახ­ლო­ე­ბით იმ სიძ­ლი­ე­რის ხმაა, რა­საც ელექტრო ბურ­ღი ან რე­აქ­ტი­უ­ლი თვითმფრი­ნა­ვი აფ­რე­ნი­სას გა­მოს­ცემს.

გამჭვირ­ვა­ლე Danionella cerebrum სულ რა­ღაც 12 მმ სიგ­რძი­საა და ხერ­ხემ­ლი­ან ცხო­ვე­ლებს შო­რის ყვე­ლა­ზე პა­ტა­რა ტვი­ნი აქვს. სა­ხე­ო­ბა მხო­ლოდ სამი წლის წინ აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, ამი­ტომ მის შე­სა­ხებ ბევ­რი რამ ჯერ კი­დევ უც­ნო­ბია.

ამ თევ­ზის ხმა პირ­ვე­ლად გერ­მა­ნელ­მა მეც­ნი­ე­რებ­მა გა­ი­გეს. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით აკ­ვა­რი­უმ­თან მა­ღალ­სიჩ­ქა­რი­ა­ნი კა­მე­რე­ბი და­ა­მონ­ტა­ჟეს, რათა უკეთ გა­ე­გოთ რა ხდე­ბო­და: კვლე­ვის შე­დე­გად დად­გინ­და, რომ ასე­თი ხმის გა­მო­ცე­მა მხო­ლოდ მამ­რებს შე­უძ­ლი­ათ. მეც­ნი­ე­რე­ბის ვა­რა­უ­დით, ეს და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია სხვა მამ­რე­ბის მი­მართ აგ­რე­სი­ულ ქცე­ვას­თან ან მდედ­რებ­თან შეჯ­ვა­რე­ბის მცდე­ლო­ბას­თან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”