close

დედამიწა

დედამიწაეს საინტერესოამსოფლიო

რატომ იკლავენ თავს ვეშაპები?

დასავლეთი ავსტრალიის სანაპიროზე, ჰამელინის ყურეში, ვეშაპების მასობრივი გამორიყვა მოხდა.
დასავლეთ ავსტრალიის პარკებისა და ველური ბუნების სამსახურის ინფორმაციით, 150 გამორიყული ვეშაპიდან 144 გარდაიცვალა, 6 კი ისევ ზღვაში დააბრუნეს.
ჰამელინის ყურის ჰოლიდეი პარკის მენეჯერმა მელისა ლეიმ სააგენტო ,,როიტერს” განუცხადა, რომ ეს აღნიშნულ სანაპიროზე ვეშაპების მასობრივი გამორიყვის მეორე შემთხვევაა ბოლო 15 წლის მანძილზე.
ვეშაპების მასობრივი გამორიყვის ანუ როგორც ამას ხშირად უწოდებენ, თვითმკვლელობის შემთხვევები საკმაოდ ხშირია. ნაპირზე გამორიყული ზღვის ცხოველების დაბრუნება ოკეანეში ძალზე რთულია, ამიტომ გამორიყული ვეშაპების დიდი ნაწილი, როგორც წესი, იღუპება. რა მოზეზით მოხდა ეს ამჯერად მეცნიერებისთვის ჯერჯერობით უცნობია. ვეშაპების მასიურ თვითმკვლელობას სხვადასხვა მიზეზი აქვს, მათ შორისაა მტაცებელთა თავდასხმა, დაავადება, ექოლოკაციის დარღვევა, თევზებზე ნადირობისას ნაპირთან ახლო მიახლოება და აშ.
დასავლეთ ავსტრალიაში ვეშაპის ყველაზე მსხვილმასშტაბიანი გამორიყვა 1996 წელს ქალაქ დუნსბორგის სანაპიროზე მოხდა, როცა 320-მდე ვეშაპმა თვითგანადგურება განახორციელა.
400-ზე მეტი ვეშაპი გამორიყა ოკეანემ ახალი ზელანდიის სანაპიროზე გასული წლის ნოემბერში. მოხალისეებმა მათი მხოლოდ 30%-ის გადარჩენა შეძლეს.
2015 წლის 9 მაისს ჩილეს სანაპიროზე 40-მდე ვეშაპი გამოვიდა. 37 მათგანი დაიღუპა.

 

წყარო: CNN

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
დედამიწა

მეცნიერები – წყნარი ოკეანე გაქრობის შემდეგ დედამიწაზე ახალი სუპერკონტინენტი, “ამაზია” წარმოიქმნება

ავსტრალიელი და ჩინელი მეცნიერები აცხადებენ, რომ მომავალი 200-300 მილიონი წლის განმავლობაში ჩრდილოეთის ყინულოვანი ოკეანე და კარიბის ზღვა გაქრება, აზია „დაეჯახება“ ამერიკას და წარმოქმნის ახალ სუპერკონტინენტს სახელად „ამაზიას“.
ავსტრალიის კურტინისა და ჩინეთის პეკინის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა განაცხადეს, რომ წყნარი ოკეანე ნელა, მაგრამ თანმიმდევრულად, ყოველწლიურად დაახლოებით ერთი ინჩით მცირდება. ამიტომ, მათი აზრით, რაღაც მომენტში – ალბათ 200- 300 მილიონ წელში – ამერიკა და აზია გაერთიანდებიან ახალ სუპერკონტინენტად: ამაზიად.
„ბოლო ორი მილიარდი წლის განმავლობაში დედამიწის კონტინენტები ერთმანეთს ეჯახებიან და ყოველ 600 მილიონ წელიწადში ქმნიან სუპერკონტინენტს, ეს პროცესი ცნობილია, როგორც სუპერკონტინენტური ციკლი. ეს ნიშნავს, რომ ახლა არსებული კონტინენტები კვლავ შეერთებიან რამდენიმე მილიონი წლის შემდეგ, ”- აცხადებს ჟურნალ National Science Review-ში გამოქვეყნებული კვლევის წამყვანი ავტორი,  დოქტორი ჩუან ჰუანი.
მეცნიერებმა, სუპერკომპიუტერის გამოყენებით, დედამიწის ტექტონიკური ფილების სიმულირება განახორციელეს. ჯგუფის მტკიცებით, მათ შეძლეს ეჩვენებინათ, რომ 300 მილიონ წელზე ნაკლებ დროში წყნარი ოკეანის შემცირება გზას გაუხსნის ამაზიის წარმოქმნას.
ამასთან, მეცნიერების განცხადებით, ავსტრალია უკვე აზიისკენ მიიწევს წელიწადში დაახლოებით 7 სანტიმეტრით, ხოლო ევრაზია და ამერიკა წყნარი ოკეანისკენ უფრო ნელი ტემპებით მოძრაობენ.
კვლევაში მეცნიერები პროგნოზირებენ, რომ ახალი სუპერკონტინენტის ჩამოყალიბებით, ჩვენი პლანეტა მკვეთრად განსხვავებული იქნება იმისგან, რაც ახლაა.

წყარო : ndtv.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწაკვლევებიმსოფლიო

აღმოაჩინეს ობი, რომელიც პლასტმასს რეკორდულ დროში ანადგურებს

ავსტრალიელმა მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ობი, რომელიც პლასტმასს რეკორდულ, 140 დღეში ანადგურებს.  ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

სიდნეის უნივერსიტეტის პროფესორების განცხადებით, დროის ეს პერიოდი პლასტმასის დაშლის ყველაზე სწრაფი მაჩვენებელია. კვლევითი ჯგუფი ორი ტიპის ობს ამუშავებს, სახელწოდებებით Aspergillus terreus და Engyodontium album. ისინი მცენარეებსა და ნიადაგში გვხვდება.

„ეს არის მსოფლიო სამეცნიერო ლიტერატურაში დაფიქსირებული ყველაზე მაღალი დეგრადაციის მაჩვენებელი. იმედი გვაქვს, შედეგი მოსალოდნელი ეკოლოგიური ზიანის დაძლევაში დაგვეხმარება”, – აცხადებენ მკვლევრები.

პლასტმასის დიდი ნაწილი ოკეანეებსა და ნაგავსაყრელებზე გვხვდება. დღეისათვის მათი მხოლოდ 5%-ის გადამუშავება ხერხდება. დარჩენილი 95%, რომელთა გახრწნას, ჩვეულებრივ მდგომარეობაში, ასწლეულები სჭირდება, მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე საშიში დამაბინძურებელია. კოლუმბიის კლიმატის სკოლის თანახმად, პლასტმასის გადამუშავება ნარჩენების ინდუსტრიაში ჯერჯერობით მთავარ გამოწვევად რჩება.

ავსტრალიური მედიის ცნობით, სიდნეის უნივერსიტეტის მეცნიერები ობის ეფექტიანობასა და გადამამუშავებელი მიზნებით გამოყენების შესაძლებლობას კვლავ ამოწმებენ. კვლევის პროცესს მომდევნო 3-5 წელი კვლავ დასჭირდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
დედამიწაეს საინტერესოა

კილამბა – “მოჩვენება ქალაქი”

კილამბა არის ქალაქი აფრიკაში, კერძოდ, ანგოლაში. ის ერთ-ერთი თანამედროვე ქალაქია, რომელსაც “მოჩვენება ქალაქის” სახელი აქვს. კილამბა ჩინეთის საინვესტიციო კორპორაციამ ანგოლას დედაქალაქ ლუანდადან 30 კილომეტრის მოშორებით ააშენა.

შეიძლება ითქვას, რომ კილაბმას აშენება იყო ანგოლას პრეზიდენტის წინასაარჩევნო დაპირებების ნაწილი, რომ მასშტაბური მშენებლობა დაიწყებოდა უმოკლეს დროში.

კილამბას მშენებლობა დასრულდა 2012 წელს. აქ არის 750 მრავალსართულიანი კორპუსი, სადაც უნდა განთავსებული ნახევარი მილიონი ადამიანი, 100-ზე მეტი სავაჭრო ადგილითა და ათობით სკოლით. მშენებლობის საერთო ღირებულებამ 3.5 მილიარდი დოლარი შეადგინა და ქალაქის აშენებას 3 წელი დასჭირდა.

მიუხედავად ძალიან ბევრი მცდელობისა, საწყის ეტაპზე ქალაქის მოსახლეობა არა ნახევარი მილიონი, არამედ მხოლოდ 1000-მდე კაცი იყო. როგორც აღმოჩნდა, ქვეყანას თითქმის საერთოდ არ ჰყავდა საშუალო ფენის მოსახლეობა, მათი უმრავლესობა იყო სიღარიბის ზღვარს მიღმა, ამიტომაც მათ ბინების შეძენის საშუალება არ ჰქონდათ, რის გამოც კილამბას “მოჩვენება ქალაქი” უწოდეს. ქალაქის სოციალურ-ეკონომიკური მდგრადობა შესაბამისი არ იყო, მაგრამ ფასის დაცემის შემდეგ გაყიდვებმა მოიმატა და დღეს მოსახლეობა 50 000-ს აღემატება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწა

მეცნიერებმა ეკვადორში წვიმის ბაყაყების 6 ახალი სახეობა აღმოაჩინეს

მეცნიერებმა ეკვადორში წვიმის ბაყაყის 6 ახალი სახეობა აღმოაჩინეს. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, აღმოჩენა ანდებში, ორი ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე გაკეთდა. მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ ახალი სახეობების წარმომადგენლები გაჩეხილი ტყეების მახლობლად იპოვეს, ამიტომ ისინი საფრთხის ქვეშ მყოფი სახეობების წითელ სიაში უნდა შეიტანონ.

ერთ-ერთ სახეობას მეცნიერებმა „რეზისტენცია“ (წინააღმდეგობა) დაარქვეს, გარემოს აქტივისტების პატივსაცემად, რომლებიც ლათინურ ამერიკაში მოკლეს. Global Witness-ის მონაცემებით, ლათინურ ამერიკაში იმაზე მეტ გარემოს დამცველს კლავენ, ვიდრე მსოფლიოს რომელიმე სხვა ნაწილში.

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეს საინტერესოა

საინტერესო ფაქტები ავსტრალიის შესახებ

ავსტრალია არის ყველაზე პატარა კონტინენტი, რომელზეც მდებარეობს მხოლოდ ერთი სახელმწიფო-ავსტალია და რომელსაც ,,ცოცხალი ნამარხების” კონტინენტს უწოდებენ.

საუკუნეების განმავლობაში ავსტრალია იზოლირებული იყო სხვა კონტინენტებისგან, შესაბამისად უძველესი, ენდემური სახეობის ფლორა და ფაუნა შენარჩუნდა. ძუძუმწოვრებიდან განსაკუთრებით დიდ ინტერესს იწვევენ ჩანთოსნები, შესაბამისად ავსტრალიის სახელმწიფო გერბზე გამოსახულია: კენგურუ და სირაქლემა ემუ.

კიდევ რა საინტერესო ფაქტები შეიძლება არ ვიცოდეთ ავსრალიის შესახებ?

  • დასავლეთ ავსტრალის სამხრეთ სანაპიროზე მდებარეობს ვარდისფერი ტბა სახელად ,,ჰილიერი”;

  • ჩრდილოეთ ავსტრალიაში მდეობარეობს ქვიშაქვის უზარმაზარი ფორმაცია, ულურუს მთა(აიერს-როკი), რომელიც ფერს დღის განმავლობაში რამდენჯერმე იცვლის;
  • ვფიქრობ, ყველამ ვიცით, რომ ავსტრალიის უმაღლესი მთა არის კოსციუშკო, მაგრამ ექსპედიიებისა და კვლევების შემდეგ დადგინდა, რომ ყველაზე მაღალი მთა არა კოსციუშკო, არამეს ტაუსლენდია. ავსტრალიის მთავრობამ კოსციუშკოს პირველაღმომჩენის, ედმუნდ სტშელეცკის პატივსაცემად საოცარი გადაწყვეტილება მიიღო- ტაუსლენდს კოსციუშკო უწოდა და კოსციუშკოს ტაუსლენდი;
  • ავსტრალიელები თავიანთ ქვეყანას უწოდებენ „ოზ“-ს;
  • იცოდით, რომ ეკონომიკის გაძლიერების მიზნით, ავსტრალიერები მხოლოდ და მხოლოდ ადგილობრივ ნაწარმს ყიდულობენ, რომელსაც მწვანე სამკუთხედში ჩასმული ყვითელი კენგურუს გამოსახულებიანი ნიშანი ამშვენებს? რეკლამებში კი აუცილებლად აღნიშნავენ, რომ ნაწარმი ავსტრალიაშია დამზადებული;
  • ავსტრალიაში პირველი 12-კაციანი ბრიგადა ბრიტანეთიდან გადმოსახლებული კატორღელებისგან შეიქმნა;
  • ავსტრალიას ეკუთვნის შობის კუნძული, რომლის მოსახლეობა დედამიწაზე პირველი ხვდება ახალ წელს;
  • ავსტრალიას არ აქვს ოფიციალური რელიგია. ქვეყანაში კი სამი სახელმწიფო ენაა: ინგლისური, ახალზელანდიური ნიშნების და მაორების. აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ მსოფილიოს არცერთ ქვეყანაში, გარდა ახალი ზელანდიისა, აბორიგენების ენა არ არის სახელმწიფო ენად აღიარებული;
  • 1893 წელს დემოკრატიულ ქვეყნებში სწორედ ახალი ზელანდია იყო პირველი, სადაც აღიარეს ქალთა და მამაკაცთა თანასწორუფლებიანობა და ქალებმა მოიპოვეს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება;
  • 2005 წელს ახალი ზელანდია მსოფლიოში პირველი ქვეყანა გახდა, სადაც შემოიღეს ბეგარა ნახშიროჟანგზე ანუ ატმოსფეროში გამონაბოლქვზე;
  • მშრალ სეზონზე ავსტრალიის ბევრ შტატში აკრძალულია მანქანების რეცხვა გამდინარე წყლით, აუზების ავსება, ასფალტის მორწყვა და სხვ.
  • ცხვრების დინგოსგან დაცვის მიზნით ქვეყანაში ააგეს ღობე, რომელიც ყველაზე გრძელი ღობეა მსოფლიოში. მისი სიგრძე 5530 კმ-ია;

წყარო: NATIONAL GEOGRAPHIC , გეოგრაფია(ბლიაძე/კერესელიძე)

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
დედამიწაეს საინტერესოაისტორიამსოფლიო

ფაქტები ჩერნობილის შესახებ, რომელიც არ იცოდით

1986 წლის 26 აპრილს უკონტროლო რეაქციის შედეგად ჩერნობილის რეაქტორზე აფეთქება მოხდა, რის შედეგადაც რადიოაქტიური ნივთიერებები ატმოსფეროში გაიფანტა და მომწამვლელი ღრუბელი დასავლეთ რუსეთის, ბელორუსის, უკრაინისა და ევროპის თავზე გაიფანტა.

ჩერნობილის კატასტროფა 2011 წლის 11 მარტამდე, ფუკუშიმას ატომური რეაქტორის კატასტროფამდე, ერთადერთი მოვლენა იყო, რომელიც საერთაშორისო ატომურ შკალაზე მეშვიდე დონეს უტოლდებოდა.

ჩერნობილის კატასტროფამ საბჭოთა კავშირს 18 მილიარდი რუბლის ზარალი მიაყენა.

უშუალოდ კატასტროფის შედეგად დაიღუპა 31 ადამიანი, ხოლო რადიოაქტიური მოწამვლის შედეგად წარმოქმნილი დაავადებები დღემდე აწუხებთ ქალაქ პრიპიატისა და მის შემოგარენში მცხოვრებ ადამიანებს.

აი 13 ფაქტი ჩერნობილის კატასტროფის გარშემო, რომელიც შესაძლოა არ იცოდეთ.

1. აფეთქების შედეგად ასჯერ უფრო მეტი რადიაცია გაიფანტა, ვიდრე ჰიროშიმასა და ნაგასაკიში ჩამოგდებული ატომური ბომბების დეტონაციისას.

დოსიმეტრისტი ჩერნობილშიფოტო: KANIN.studio/Shutterstock

2. რადიაციულმა წვიმამ ირლანდიამდეც კი ჩააღწია.

ირლანდიაფოტო: Patryk Kosmider/Shutterstock

3. კატასტროფის შედეგების აღმოსაფხვრელად, ადგილზე 800 ათასი ადამიანი მუშაობდა. მათგან 25 ათასი დაიღუპა, ხოლო 70 ათასი ამჟამად შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირია.

ჩერნობილი, ხსოვნის კუთხეფოტო: Eight Photo/Shutterstock

4. საერთაშორისო ორგანიზაცია Greenpeace ვარაუდობს, მსოფლიოს მასშტაბით 93 ათასი ადამიანი დაიღუპა ჩერნობილის აფეთქების შედეგად გამოწვეული კიბოს გამო.

ქანდაკება ჩერნობილშიფოტო: Pe3k/Shutterstock

5. რეგიონებში, რომლებიც დღემდე რადიოაქტიურად დაბინძურებულად ითვლება, 5 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს.

დიტიატკის ბლოკ-პოსტი, ჩერნობილთან ახლოსფოტო: vodograj/Shutterstock

6. ჩერნობილის შემოგარენი ველური ბუნების ნაკრძალად იქცა, აქ ბინადრობენ მგლები, ირმები, დათვები, არწივები და სხვა ცხოველები.

ფოტო: atlon11111/Shutterstock

7. რადიოაქტიური გაჟონვის შედეგად, ადგილობრივი ტყე გაწითლდა და დღეს წითელი ტყეეწოდება.

ტყე ჩერნობილთან ახლოსფოტო: Sergey Kamshylin/Shutterstock

8. ამჟამად რეაქტორში 200 ტონა რადიოაქტიური მასალაა დარჩენილი.

ჩერნობილის რეაქტორიფოტო: Dmitry Birin/Shutterstock

9. ჩერნობილის ბოლო რეაქტორი 2000 წელს დაიხურა.

ჩერნობილის ატომური რეაქტორიფოტო: Max Tikhansky/Shutterstock

10. სადგურის უსაფრთხოდ გამოცხადება დაახლოებით 100 წლის შემდეგ იქნება შესაძლებელი.

საგზაო ნიშანი ჩერნობილთანფოტო: Kateryna Upit/shutterstock

11. საბჭოთა ხელისუფლებას მთელი ერთი დღე დასჭირდა იმისთვის, რომ კატასტროფის რეალური სიმძაფრე გაეაზრებინა. ქალაქ პრიპიატისა და ახლომდებარე დასახლებების ევაკუაცია აფეთქებიდან ერთი დღის შემდეგ დაიწყო.

ბავშვის სათამაშო, პრიპიატი, უკრაინაფოტო: EnolaBrain81/Shutterstock

12. ევაკუაციის შედეგად დაახლოებით 100 ათასი ადამიანი გაარიდეს ტერიტორიას. თუმცა, 1200-მდე ადამიანი, ძირითადად მოხუცები, თავიანთ სახლებს დაუბრუნდნენ. ისინი აცხადებდნენ, რომ მათ სახლი და კარ-მიდამო უყვარდათ და არაფრის დიდებით დატოვებდნენ იქაურობას. მომავალში გაირკვა, რომ ამ ადამიანებს საბჭოთა ხელისუფლება არ დაეხმარა ან არასაკმარისი ფინანსები გამოჰყო მათთვის. იმისათვის, რომ შიმშილით არ დახოცილიყვნენ, მათ თავიანთ მიწებზე დაბრუნება და მეურნეობის გაშენება გადაწყვიტეს. მიუხედავად რადიაციისა, მათი უმრავლესობა გადარჩა და დღემდე ცოცხალია.

შემოდგომა ჩერნობილშიფოტო: Oleksii Fedorenko/Shutterstock

13. 1986 წელს აშენებულ სარკოფაგს, რომელმაც რადიაციული დაბინძურება შეაჩერა, ნელ-ნელა გასდის ექსპლუატაციის ვადა. არსებობს საფრთხე, რომ ნარჩენები კვლავ გაჟონავს. ამჟამად მიმდინარეობს ახალი კონტეინერის მშენებლობა.

ჩერნობილის მშენებარე სარკოფაგიფოტო: Dmitry Birin/Shutterstock

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
დედამიწაეს საინტერესოაისტორიაკულტურამსოფლიოფოტო

როგორი იქნებოდა მსოფლიოს შვიდი საოცრება დღეს

გიზას დიდი პირამიდა ძველი მსოფლიოს შვიდი საოცრებიდან ერადერთია, რომელიც დღეს კვლავ ამაყად დგას, ამასთანავე, ის შვიდ საოცრებას შორის ყველაზე ძველია.

დანარჩენი ექვსი საოცრება დღეს ნანგრევებადაა ქცეული, თუმცა ქვემოთ მოცემულ სურათებში ნახავთ, როგორი სანახავი იქნებოდნენ ისინი, საუკუნეებისთვის ხეოფსის პირამიდის მსგავსად რომ გაეძლოთ.

კომპანია Budget Direct-მა შეკრიბა მეცნიერების გუნდი, რომლებმაც მსოფლიოს შვიდი საოცრების შესახებ ზუსტი მონაცემები მოიპოვეს, მათ შორის, მათი ზუსტი ადგილმდებარეობა, მშენებლობისას გამოყენებული მასალა, ზომები და ა.შ.

მოპოვებული ინფორმაციის საფუძველზე არქიტექტორებმა და დიზაინერებმა მათი ადგილმდებარეობების თანამედროვე ფოტოებში ეს ნაგებობები ოსტატურად ჩაამონტაჟეს.

მსოფლიოს შვიდ საოცრებაში შედის ხმელთაშუა ზღვის გარშემო არსებულ მიწებზე ადამიანის მიერ შექმნილი შვიდი შთამბეჭდავი ნაგებობა.

შვიდი საოცრების სიის ყველაზე ძველი ვერსია ძვ. წ. მეორე საუკუნეში ანტიპატე სიდონელმა შექმნა:

  • ხეოფსის პირამიდა
  • ბაბილონის დაკიდული ბაღები
  • არტემიდას ტაძარი ეფესოში
  • ზევსის ქანდაკება ოლიმპიაში
  • ჰალიკარნასის მავზოლეუმი
  • როდოსის კოლოსი
  • ალექსანდრიის შუქურა

როდოსის კოლოსი

როდოსის კოლოსი სპილენძის 32-მეტრიანი ქანდაკება იყო, რომელიც 15 მეტრის სიმაღლის ორ ფუნდამენტზე იდგა. ლეგენდის თანახმად, ქანდაკება ნავსადგურში ისე იყო მოთავსებული, რომ მის ფეხებს შორის გემებს გაძრომა შეეძლოთ, თუმცა ახლა ისტორიკოსების უმეტესობა თანხმდება, რომ ეს შუა საუკუნეებში გავრცელებული მითია. ქანდაკება ძვ. წ. 227 წელს კუნძულ როდოსზე მომდარმა მიწისძვრამ დაანგრია.

ბაბილონის დაკიდული ბაღები

ბაბილონის დაკიდული ბაღები შვიდ საოცრებას შორის ერთ-ერთი ყველაზე მისტიკურია, რადგან არავინ იცის, თუ ზუსტად სად მდებარეობდა ის. ბაბილონურ ტექსტებში ის მოხსენიებული არ არის და არც არქეოლოგიური მტკიცებულებები გვაქვს. ამის გამო ადამიანების ნაწილს მიაჩნია, რომ ბაბილონის დაკიდული ბაღები უძველესი მოგზაურების ფანტაზიის ნაყოფია. თუმცა, ზოგს მიაჩნია, რომ ის დღევანდელი ერაყის ტერიტორიაზე უნდა ყოფილიყო აგებული.

ფოტო: Budget Direct

ხეოფსის პირამიდა

უკვე 4 500 წელზე მეტია, რაც ხეოფსის პირამიდა მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე საუცხოო სანახაობაა. მისი მშენებლობა ძველი წელთაღირცხვით 2560 წელს დასრულდა, 3 800 წლის განმავლობაში კი ადამიანის მიერ შექმნილი ყველაზე მაღალი სტრუქტურა იყო.

ალექსანდრიის შუქურა

ალექსანდრიის შუქურა ძველი წელთაღრიცხვით მესამე საუკუნეში აშენდა, მისი ნანგრევები კი ეგვიპტეში 1904 წელს აღმოაჩინეს. მისი სიმაღლის შესახებ სხვადასხვა ვარაუდი არსებობს, ერთ-ერთის თანახმად, მისი სიმაღლე 135 მეტრს აღწევდა, რაც ნიშნავს იმას, რომ ის საუკუნეების განმავლობაში ადამიანის მიერ შექმნილი ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი სტრუქტურა იყო.

ფოტო: Budget Direct

ჰალიკარნასის მავზოლეუმი

ჰალიკარნასში არსებული მავზოლეუმი მეფე მავსოლეს საფლავი იყო, რომელიც სპარსეთის პირველი იმპერიის პროვინციის მმართველი იყო. სწორედ მისი სახელწოდებიდან მოდის სიტყვა მავზოლეუმი. სტილით ნაგებობა ბერძნული, აღმოსავლური და ეგვიპტური არქიტექტურის ნაზავი იყო, ის 12-15 საუკუნეებში მომხდარმა ძლიერმა მიწისძვრებმა გაანადგურა.

ფოტო: Budget Direct

ზევსის ქანდაკება ოლიმპიაში

არის თუ არა რაიმე უფრო დიდებული, ვიდრე ზევსის, ოქროთი და სპილოს ძვლით შემკული 13-მეტრიანი ქანდაკება? ეს კოლოსალური ძეგლი ძველმა ბერძენმა მოქანდაკემ და არქიტექტორმა ფიდიასმა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე მე-5 საუკუნეში ააგო. სამწუხაროდ, ქანდაკება და ზევსის ტაძარი ჩვენი წელთაღირცხვით 426 წელს ხანძარმა თიქმის სრულად გაანადგურა.

არტემიდას ტაძარი ეფესოში

ეფესოში არტემიდეს ტაძარი შვიდი საუკუნის განმავლობაში სამჯერ განადგურდა და ორჯერ თავიდან აშენდა. ის პირველად ჰეროსტრატემ გადაწვა, რომელსაც სურდა, რომ მისი სახელი საყოველთაოდ ცნობილი გამხდარიყო. აღდგენის შემდეგ ტაძარი ქალაქზე შეტევისას გუთებმა დაანგრიეს, მაგრამ ტაძრის აღდგენა მაინც მოხერხდა. საბოლოოდ ის ქრისტიანებმა გაანადგურეს, რომლებმაც ტაძრიდან მხოლოდ საძირკველი და ერთი ცალი სვეტი დატოვეს, რომელიც დღესაც დგას.

წყარო: iflscience

სრულად ნახვა
დედამიწა

ცხოვრობს თუ არა კანიბალების ტომი ინდოეთის ოკეანეში?

ინდოეთის ოკეანეში მდებარე კუნძულ ჩრდილოეთ სენტინელზე არსებობს ტომი, რომლის წარმომადგენლები შესაძლოა იმ პირველი ადამიანის პირდაპირი შთამომავლები არიან, რომლებიც რამდენიმე ათასი წლის წინ აფრიკიდან წამოვიდნენ.

მათ შესახებ ძალიან ცოტა რამ ვიცით.

მედიაში გამოქვეყნებული სტატიები ტომს აღწერენ, როგორც მოძალადეს და კაციჭამიას, რომ ისინი თავს ესხმიან ყველას, ვინც მიუახლოვდებათ. სიმართლე კი ისაა, რომ სენტინელებს ამ თავდასხმის საკმაოდ საფუძვლიანი მიზეზი აქვთ. ისინი იმდენად იზოლირებულები არიან გარესამყაროსგან, რომ სხვადასხვა დაავადების მიმართ იმუნიტეტი საერთოდ არ გააჩნიათ.

სენტინელები, სავარაუდოდ, 60,000 წელია ამ კუნძულზე ცხოვრობენ. კუნძული სქელ ჯუნგლშია გახვეული და შეუძლებელია ჰაერიდან იმის დანახვა, თუ რა ხდება იქ.

ინფორმაციის არარსებობის გამო, მედია არ ერიდება ტომის დასახასიათებლად ისეთი ფრაზების გამოყენებას, როგორიცაა: ისინი ჯერ კიდევ ქვის ხანაში ცხოვრობენ, ისინი კანიბალები არიან, ისინი მეომრები არიან და ა.შ.

არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,Survival International-ი” ამ წარმოდგენების წინააღმდეგ გამოდის და აცხადებს, რომ მედია ქმნის მითებს, რომლებიც კარგი ისტორიებია მკითხველისთვის, მაგრამ პრობლემაა ამ ტომის ხალხისთვის. „მსოფლიოში სხვადასხვა ტომების ხალხები აღიქმებიან, როგორც ბინძური და ველური არსებები, რომლებიც სასიკვდილოდ განწირულ არქაულ საზოგადოებას განეკუთვნებიან. უარყოფითი დახასიათება უარყოფით სტერეოტიპებს ქმნის, რომელიც საფუძვლად უდევს ადამიანის უფლებების სისტემატურ და უხეშ დარღვევებს,“ – ნათქვამია არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

სენტინელების ცუდ რეპუტაციას  გარესამყაროსთან კონტაქტზე მათი ცივი უარი განაპირობებს. ,,Survival International-ი” აცხადებს, რომ 2004 წელს, როდესაც ცუნამის შემდეგ ვერტმფრენმა კუნძულს გადაუფრინა, რათა მისი მცხოვრებლების მდგომარეობა გაეგოთ, ერთ-ერთმა სენტინელმა მამაკაცმა პილოტს ისარი დაუმიზნა. ამ ჟესტით მან ნათლად განაცხადა : „ჩვენ აქ თქვენ არ გვჭირდებით.“

მათ არავის დახმარება არ სჭირდებოდათ. მიუხედავად 2004 წლის დამანგრეველი ცუნამისა, ისინი გადარჩნენ. „იქნებ სწორედ ბუნებასთან ჰარმონიაში ყოფნამ, მთვარის ციკლებისა და კლიმატის ცვლილებების მიმართ მგრძნობიარე დამოკიდებულებამ გადაარჩინა.”

კიდევ ერთი მითი, რაც სენტინელებთანაა დაკავშირებული, ისაა, რომ მათ 2006 წელს ორი მეთევზე მოკლეს.

,,Survival International-ის” ინფორმაციით, ტომის წარმომადგენლების აგრესია იმით აიხსნება, რომ გარესამყაროსგან მათ ძალადობისა და ზიზღის მეტი არაფერი მიუღიათ.

მე-19 საუკუნის ბოლოს ხანში შესული წყვილი და ორი ბავშვი კუნძულიდან იძულებით წაიყვანეს. წყვილი მალე დაავადდა და გარდაიცვალა. ამის შემდეგ ბავშვები კუნძულზე დააბრუნეს. სრულიად შესაძლებელია, რომ ამ ბავშვებმა კუნძულის ბევრი მცხოვრები დააინფიცირეს.

რაც შეეხება კანიბალიზმთან დაკავშირებულ ბრალდებას, ორგანიზაცია აცხადებს, რომ ცალკეული შემთხვევები არ ნიშნავს, რომ მთელი საზოგადოება კანიბალია. „საქმე იმაშია, რომ დევიანტურ, სასტიკ და ფსიქოპატურ ქცევას  ადგილი ყველა საზოგადოებაში აქვს.“

ორგანიზაციის ინფორმაციით, არ არსებობს დასაბუთებული ინფორმაცია, რომ ტომის ხალხი ვინმეს კლავს ან ჭამს. ზოგიერთი სოციალური მეცნიერი იმასაც კი ფიქრობს. რომ გავრცელებული ინფორმაცია მათი კანიბალიზმის შესახებ, მითია.

,,Survival International-ი” აცხადებს, რომ ტომების ხალხებზე უარყოფითი ინფორმაციის გავრცელების ნაცვლად კარგი იქნება თუ იმ წვლილზეც გაამახვილებენ ყურადღებას, რაც მათ მსოფლიოს განვითარებაში შეიტანეს. ტომის ხალხების სისასტიკეზე წერისა და საუბრის ნაცვლად, კარგი იქნება, თუ მედია რეალურ ფაქტებზე დაყრდნობით ისაუბრებს და დაწერს. მაგალითად, იმის შესახებ, რომ ისეთი საკვები პროდუქტების განვითარება,  როგორიცაა, მანიოკი, კარტოფილი და სხვ. სწორედ ტომებს უკავშირდებათ.

„ადამიანების უსარგებლო და სასტიკ არსებებად დანახვა ადვილია მათთვის, ვინც ამ  ადამიანებით კი არაა დაინტერესებული, არამედ მათ გარშემო არსებული მინერალებით, ხეებით და ოქროთი, რომელიც მათ მდინარეებს მოყვება,“ – აღნიშნულია ,,Survival International-ის” ინფორმაციაში.

 

წყარო: playground.plus

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
დედამიწა

დედამიწის მტკნარი წყლები იმაზე დიდი სიჩქარით ორთქლდება, ვიდრე აქამდე მიიჩნევდნენ – ცა, წინა წლებთან შედარებით, ყოველწიურად 3 ტრილიონი ლიტრით მეტ წყალს „სვამს“

წყალმცენარეების აყვავების გაძლიერებისა და ჟანგბადის შემცირების გარდა, დედამიწის მტკნარი წყლები იმაზე დიდი სიჩქარით ორთქლდება, ვიდრე აქამდე მიიჩნევდნენ, – ამის შესახებ მეცნიერების ახალ კვლევაშია აღნიშნული.
“ტბის აორთქლება უფრო დიდ როლს თამაშობს ჰიდროლოგიურ ციკლში, ვიდრე მანამდე ფიქრობდნენ. ეს პროცესი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ჩვენი კლიმატისა და ამინდის მოდელირებაზე”, – აცხადებს კვლევის ერთ-ერთი ავტორი, ტეხასის A&M უნივერსიტეტის ეკოლოგი განგ ჟაო.
ბუნებრივი და ხელოვნური ტბები დედამიწის ზედაპირის დაახლოებით 5 მილიონ კვადრატულ კილომეტრს ამშვენებს. ისინი შეიცავს ჩვენი პლანეტის სუფთა თხევადი ზედაპირული წყლის თითქმის 90 პროცენტს, მაგრამ ტემპერატურის ზრდამ და ღრუბლების საფარის ცვლილების გამო მომატებულმა მზის რადიაციამ ცა ისე „მწყურვალი“ გახადა, როგორც არასდროს.
ყინულის საფარის შემცირების გამო ღია წყლის უფრო დიდმა უბნებმა ასევე მისცა ცას უფრო მეტი წვდომა წყლის მოლეკულების „დასალევად“ ეს ფაქტორები ხელს უწყობს წყლის ციკლის აჩქარებას — ხმელეთზე დაგროვილი წყლის ატმოსფეროში გაფანტვას.
ჟაომ და მისმა კოლეგებმა გამოთვლა მსოფლიოს 1,42 მილიონი ტბისთვის განახორციელეს. მათ გამოიყენეს 1985- 2018 წლებში თანამგზავრების საშუალებით მოპოვებული ინფორმაცია წყლის ყოველთვიური დანაკარგის შესახებ და გაითვალისწინეს აორთქლების სიჩქარე, ზედაპირის ფართობი, ყინულის ხანგრძლივობა და სითბოს შენახვის ცვლილებები თითოეული ამ ტბისთვის.
„დავადგინეთ, რომ ტბის გრძელვადიანი აორთქლება შეადგენს წელიწადში 1500 (პლუს-მინუს 150) კუბურ კილომეტრ წყალს, რაც აქამდე არსებულ შეფასებებზე 15,4 პროცენტით მეტია“, – აცხადებს ჟაო.
ეს იმას ნიშნავს, რომ ცა ყოველ წელს სამი ტრილიონი ლიტრით მეტ წყალს „სვამს“ ვიდრე მანამდე. მკვლევრებმა დაადგინეს ისიც, რომ ამ აორთქლებაში პროპორციულად უფრო დიდი წვლილი, 16 პროცენტი, ხელოვნურ წყალსატევებს შეაქვს.
კვლევა სამეცნიერო ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : Sciencealert

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 6 7 8 9 10 35
Page 8 of 35