მედიცინა

საფრანგეთში იშვიათი სამედიცინო შემთხვევა დაფიქსირდა: ქალმა საავადმყოფოს მუცლის ტკივილის გამო მიაკითხა, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ის ექტოპიური, ანუ საშვილოსნოს გარეთა ორსულობის მეორე ტრიმესტრში იყო. ბავშვი დედის მუცლის ღრუში 29 კვირის გატარების შემდეგ ცოცხლად დაიბადა.

ამგვარი ორსულობა ფეხმძიმეთა მხოლოდ 2%-ში მიმდინარეობს, რა დროსაც განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი საშვილოსნოს გარეთა ქსოვილებს უმაგრდება. ეს ძირითადად ფალოპის მილში ხდება, მაგრამ შემთხვევების დაახლოებით 1%-ში ჩანასახი უშუალოდ მუცლის ღრუში იზრდება.

ექტოპიური ორსულობისას ნაყოფი დედის ორგანიზმში მთლიანი 9 თვის განმავლობაში ვერ ნარჩუნდება და არც მისი საშვილოსნოში იმპლანტაციაა შესაძლებელი. დროული მკურნალობის გარეშე ზოგჯერ ეს მდგომარეობა სისხლდენასა და ინფექციას იწვევს, რაც სიცოცხლისთვის საშიშია.

რაც შეეხება უკანასკნელ მაგალითს, ქალს მუცლის ტკივილი სამედიცინო დაწესებულებაში მისვლამდე 10 დღით ადრე დაეწყო. ექიმებმა ივარაუდეს, რომ ექტოპიურ ორსულობასთან ჰქონდათ საქმე. ულტრაბგერითმა გამოკვლევამ აჩვენა, რომ მისი საშვილოსნოს საფარველი გათხელებული იყო, რაც, როგორც წესი, მენსტრუალური ციკლის დროს და ფეხმძიმობისას ხდება.

საშვილოსნოში ჩანასახი არ დაფიქსირდა, სამაგიეროდ აღმოჩნდა, რომ ის მუცლის ღრუში უკვე 23 კვირის განმავლობაში ვითარდებოდა. დამატებითმა მაგნიტურ რეზონანსულმა გამოსახულებებმა აჩვენა, რომ ნაყოფი ნორმალურად იყო ფორმირებული და პლაცენტას უკავშირდებოდა, რომელიც ემბრიონის საჭირო ნივთიერებებით მომარაგებას უზრუნველყოფს. თავად პლაცენტა ქალის ხერხემლის დაბოლოებასთან ახლოს, საშვილოსნოს კედელზე იყო მიმაგრებული.

იქიდან გამომდინარე, რომ მსგავსი ორსულობა რისკის შემცველია, ექიმებმა ქალი საავადმყოფოში დატოვეს, 6 კვირაში კი ლაპაროტომიის პროცედურა ჩაუტარეს და მუცლიდან ბავშვი ამოიყვანეს. ის მაშინვე ნაადრევად შობილთა განყოფილებაში გადაიყვანეს, რადგან ასეთ ჩვილებს სპეციალური ყურადღება და მოვლა სჭირდებათ.

ლაპაროტომიისა და ერთი დამატებითი პროცედურის მეშვეობით ქალის ორგანიზმიდან პლაცენტაცა და სხვა ქსოვილებიც ამოიღეს. საბოლოოდ, ის 25 დღეში გაწერეს, დაახლოებით 1 თვეში კი დედამ ჩვილიც სახლში წაიყვანა.

ავტორები ამბობენ, რომ პაციენტთან კონტაქტი აღარ ჰქონიათ, ამიტომ ბავშვის ამჟამინდელი მდგომარეობა უცნობია. მათი ნაშრომი გამოცემაში The New England Journal of Medicine გამოქვეყნდა.

მეცნიერებმა ადამიანებზე კიბოს საწინააღმდეგო წამალი გამოცადეს. Divarasib – ასე ჰქვია ახალ წამალს და მან კვლევებში იმედის მომცემი შედეგები აჩვენა. კაფსულა სწორი ნაწლავის კიბოს სამკურნალოდ შეიმუშავეს და მკვლევრების თქმით, მისი შედეგები არსებულ ალტერნატივებს აშკარად აღემატება.

ჟურნალ Nature Medicine-ში გამოქვეყნებულ კვლევაში, ავსტრალიის პიტერ მაკკალუმის კიბოს ცენტრის მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ Divarasib-ისა და Cetuximab-ის მეთოდების კომბინირების შემთხვევაში პაციენტების 62%-ს კარგი შედეგები ჰქონდა. ეს ნიშნავს, რომ პაციენტებში დაავადება ან მთლიანად აღმოიფხვრა, ან ზომაში შემცირდა.

დამოუკიდებლად გამოყენებისას, წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ აბი 35,9%-იან დადებით შედეგს იძლევა. NewAtlas-ის ინფორმაციით ეს 20-ჯერ ეფექტიანია, ვიდრე სხვა მკურნალობები, რომლებიც ამავე კიბოს ებრძვიან.

იმედის მომცემი შედეგების მიუხედავად, ეს არის ძალიან მიზანმიმართული პრეპარატი, რომელიც ეფექტიანი იქნება მსხვილი ნაწლავის კიბოთი დაავადებულთა მხოლოდ მცირე ნაწილისთვის. მკვლევრების აზრით, მუტაცია KRAS G12C გავლენას ახდენს ცილაზე, რომელიც აკონტროლებს უჯრედების გაყოფას და გვხვდება მსხვილი ნაწლავის ან სწორი ნაწლავის (კოლორექტალური) კიბოს შემთხვევების მხოლოდ ოთხ პროცენტში.

ნაწლავის კიბოს დღეს არსებული მკურნალობა, როგორიცაა ქიმიოთერაპია და იმუნოთერაპია, მხოლოდ შეზღუდულ შედეგებს იძლევა. მათი მთავარი მინუსი ისაა, რომ ისინი არასელექტიურია, მიზნად ისახავს მთელ სხეულს და არა კონკრეტულ სიმსივნეს. ახალი მედიკამენტი უშუალოდ დაავადებას დაუმიზნებს.

“ჩემ­მა შვილ­მა, რო­მე­ლიც ჯერ არც იყო გა­ჩე­ნი­ლი, გა­და­მარ­ჩი­ნა”, – ამ­ბობს აღ­ტა­ცე­ბუ­ლი დედა, ბრი­ტა­ნე­ლი ნი­კო­ლა ვე­ლე­რი. ქალს საშ­ვი­ლოს­ნო­ში აღ­მო­უ­ჩი­ნეს სიმ­სივ­ნე. გა­დი­ო­და მკურ­ნა­ლო­ბის კურსს და უკვე სა­ო­პე­რა­ცი­ოდ ემ­ზა­დე­ბო­და, რო­მე­ლიც საკ­მა­ოდ სა­რის­კო გახ­ლდათ. რო­დე­საც სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში მი­ვი­და, გა­ირ­კვა, რომ ორ­სუ­ლო­ბის მეშ­ვი­დე კვი­რა­ში იყო. არა­და, ნი­კო­ლა არ აპი­რებ­და კი­დევ ბავ­შვის ყო­ლას და თავს იცავ­და, კონ­ტრა­ცეპ­ტი­ვებ­საც კი სვამ­და, თუმ­ცა მა­ინც და­ორ­სულ­და. შე­დე­გად, იმ ჰორ­მო­ნე­ბის წყა­ლო­ბით, რომ­ლებ­საც ქა­ლის ორ­გა­ნიზ­მი გა­მო­ი­მუ­შა­ვებს ორ­სუ­ლო­ბის დროს, სიმ­სივ­ნე გა­ნად­გურ­და. ესეც გა­მოკ­ვლე­ვის დროს აღ­მო­ა­ჩი­ნეს გა­ო­ცე­ბულ­მა ექი­მებ­მა.

“ეს ნამ­დვი­ლი სა­ოც­რე­ბაა. თა­ვად ორ­სუ­ლო­ბაც სა­ოც­რე­ბა იყო, მე ხომ არ ვა­პი­რებ­დი შვი­ლის გა­ჩე­ნას. მაგ­რამ ჩემ­მა ჯერ არ გა­ჩე­ნილ­მა შვილ­მა რომ განმკურ­ნა, ეს ნამ­დვი­ლი სას­წა­უ­ლია”, – ამ­ბობს ნი­კო­ლა.

რო­დე­საც სიმ­სივ­ნე აღ­მო­უ­ჩი­ნეს, ექი­მებ­მა მა­შინ­ვე ამ­ცნეს ქალს, რომ სა­ო­პე­რა­ციო იყო. მა­შინ მისი ქა­ლიშ­ვი­ლი ოთხი წლის გახ­ლდათ და ნი­კო­ლა ძა­ლი­ან ღე­ლავ­და, რომ შე­იძ­ლე­ბო­და, პა­ტა­რა ობ­ლად და­ე­ტო­ვე­ბი­ნა. ამ­დე­ნი დარ­დის მერე კი უცებ აღ­მოჩ­ნდა, რომ მის­მა მო­უ­ლოდ­ნელ­მა სი­ხა­რულ­მა – პა­ტა­რა ბი­ჭუ­ნამ გა­და­არ­ჩი­ნა დე­დი­კო.

იხი­ლეთ გაგ­რძე­ლე­ბა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მკვლე­ვა­რე­ბი აცხა­დე­ბენ, რომ მათ კი­ბოს უჯრე­დე­ბის თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბის გზას მი­აგ­ნეს. კა­ლი­ფორ­ნი­ა­ში მდე­ბა­რე კი­ბოს ცენ­ტრის მეც­ნი­ე­რებ­მა CD95-ის რე­ცეპ­ტორ­ში ცილა იპო­ვეს, რო­მელ­საც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლა შე­უძ­ლია. CD95 დიდი ხა­ნია გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც “სიკ­ვდი­ლის რე­ცეპ­ტო­რი”, რად­გან მათ ისე­თი სიგ­ნა­ლის გაგ­ზავ­ნა შე­უძ­ლი­ათ, რო­მე­ლიც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის “თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბას” იწ­ვევს.

ჯო­გენ­დერ ტუ­შირ სინ­გჰი, მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­ის და იმუნ­ლო­გი­ის დე­პარ­ტა­მენ­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი და კვლე­ვის უფ­რო­სი ავ­ტო­რი ახა­ლი აღ­მო­ჩე­ნით კმა­ყო­ფი­ლია და იმე­დოვ­ნებს, რომ ეს სიმ­სივ­ნის მკურ­ნა­ლო­ბა­ში გა­დამ­წყვეტ ნა­ბი­ჯად იქ­ცე­ვა.

“ახ­ლად აღ­მო­ჩე­ნილ თე­რა­პი­ას, სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლას­თან ერ­თად, იმუ­ნო­თე­რა­პი­ის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გაზ­რდაც შე­ეძ­ლე­ბა. ეს სიმ­სივ­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ მი­მარ­თუ­ლი ორ­მა­გი დარ­ტყმა იქ­ნე­ბა”, – ნათ­ქვა­მია მკვლე­ვარ­თა გან­ცხა­დე­ბა­ში.

ექ­სპერ­ტე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, რომ კი­ბოს სა­მო­მავ­ლო მე­დი­კა­მენ­ტებს შე­ეძ­ლე­ბათ გა­აძ­ლი­ე­რონ CD95-ის რე­ცეპ­ტო­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბა, რათა სიმ­სივ­ნე­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ საბ­რძოლ­ვე­ლი ახა­ლი ია­რა­ღი შე­იქ­მნას, რომ­ლებ­საც ის­ტო­რი­უ­ლად ქი­რურ­გი­ით, ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ით და რა­დი­ა­ცი­ით მკურ­ნა­ლობ­დნენ. კვლე­ვის ხელ­მძღვა­ნელ­მა, ტუ­შირ სინ­გჰ­მა აღ­ნიშ­ნა, რომ კი­ბოს მკვლე­ვა­რებს ახლა შე­უძ­ლი­ათ კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნის სიმ­სივ­ნის ნი­მუ­შე­ბი შე­აგ­რო­ვონ, რათა ამ აღ­მო­ჩე­ნე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ახა­ლი ანა­ლი­ზი ჩა­ა­ტა­რონ.

წყა­რო: nypost

მო­ამ­ზა­და: ანა სი­ბოშ­ვილ­მა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ერთი კვირის დაბადებული ბონი ლუტასი პირველი ბავშვია ავსტრალიაში, რომელიც შედარებით ახალი რეპროდუქციული ტექნოლოგიის დახმარებით ჩაისახა. ასე მსოფლიოში ათეულობით ბავშვია დაბადებული, მიდგომა კი თანდათანობით უფრო პოპულარული ხდება. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს.

მეთოდს CAPA-IVM (capacitation in-vitro maturation) ეწოდება. იგი ამჟამად დამკვიდრებული ტექნიკის, ინ-ვიტრო განაყოფიერების (IVF), უფრო მარტივი და იაფი ალტერნატივაა; CAPA-IVM-ის მიზანია, ისეთ ადამიანებს დაეხმაროს, რომელთაც დაფეხმძიმება უჭირთ.

„ამ ბავშვის დაბადებას ყველა მოუთმენლად ველოდით”, – აცხადებს ბილ ლეჯერი, ახალი სამხრეთ უელსის უნივერსიტეტის სპეციალისტი ფერტილურობის კუთხით – “ქალების სამეფო საავადმყოფო მსოფლიოში სულ რაღაც ექვსიდან ერთ-ერთი ადგილია, რომელიც CAPA-IVM-ს უზრუნველყოფს და ეს ავსტრალიაში პირველი ბავშვია, რომელიც ამ მეთოდით ჩაისახა”.

ტრადიციული IVF მიდგომის ფარგლებში ქალს ორი კვირის განმავლობაში უკეთებენ ჰორმონულ ინიექციებს. თუკი ყველაფერი კარგად ჩაივლის, საკვერცხის ფოლიკულიდან ერთი ან მეტი კვერცხუჯრედი წარმოიქმნება. კვერცხუჯრედებს შემდეგ აგროვებენ და სხეულს გარეთ ანაყოფიერებენ სპერმატოზოიდებით.

IVF მეთოდით პირველი ადამიანი დაახლოებით ნახევარი საუკუნის წინ დაიბადა გაერთიანებულ სამეფოში. მას შემდეგ ამ გზით უკვე 8 მილიონზე მეტი ბავშვია ჩასახული.

მიუხედავად პოპულარობისა, ამ ტრადიციულ მიდგომას ბევრი უარყოფითი მხარე აქვს. პირველ რიგში, იგი საკმაოდ ძვირი და მოუხერხებელია. ამას გარდა, არსებობს საკვერცხეების გადამეტებული სტიმულირების რისკიც, რაც მათ შეშუპებასა და ტკივილს იწვევს. არც ისე ხშირად, თუმცა IVF-ის შედეგად სხვადასხვა დაავადების (თუნდაც საკვერცხეების პოლიკისტოზის სინდრომის) მქონე ადამიანებს უფრო მაღალი რისკები აქვთ და ჰორმონულ მეთოდებზე სხვადასხვაგვარად რეაგირებენ.

ნაცვლად ცალკეული კვერცხუჯრედებისა, IVM-ის ფარგლებში განუვითარებელი უჯრედების ჯგუფებს, ე.წ. კუმულუს-ოოციტურ კომპლექსებს, აგროვებენ. ესენი მოუმწიფებელ კვერცხუჯრედსა და მხარდამჭერ უჯრედებს აერთიანებს, კვერცხუჯრედს კი სხეულს გარეთ მომწიფების საშუალებას აძლევს. შედეგად საკვერცხეების სტიმულაციის საჭიროება იკლებს.

უნდა აღინიშნოს, რომ თავად IVM ბოლომდე ახალი არ არის. პირველი ბავშვი, რომელიც გარეთ დამწიფებული კვერცხუჯრედისაგან ჩაისახა, დაახლოებით 30 წლის წინ დაიბადა. ამის შემდეგ ამ მეთოდით 1300-ამდე ბავშვი გაჩნდა.

მსოფლიოს მეცნიერებმა არაერთი მიდგომა განიხილეს, რათა პროცედურა დაეხვეწათ და ჩასახვის შანსები გაეზარდათ.

„პრობლემა ისაა, რომ, როდესაც კვერცხუჯრედს ადამიანის სხეულიდან ვიღებთ, იგი ძალიან სწრაფად მწიფდება მაშინაც კი, როცა ამისათვის შეიძლება სულაც არ იყოს მზად. მეორე მხრივ, CAPA მეთოდი კვერცხუჯრედის განვითარებას 24 საათით აჩერებს. შესაბამისად, იგი უფრო ნელა იზრდება და უფრო ჯანსაღად მწიფდება”, – განმარტავს ლეჯერი.

რაც უფრო ჯანსაღია კვერცხუჯრედი, მით უფრო მეტია ჯანმრთელი ბავშვის დაბადების შანსი. ნაკლები ინიექცია ნაკლებ რისკსშექმნის, ხარჯებს შეამცირებს და პაციენტებსაც ნაკლებ ხანს მოუწევთ, გვერდითი მოვლენები აიტანონ – გულისრევა, თავის ტკივილი, წამოხურებები და სხვ.

ეს გვერდითი ეფექტები არც ისე სერიოზულად ჟღერს, თუმცა მრავალი ჰორმონული ინიექცია პაციენტებისთვის ზოგჯერ ფსიქოლოგიურად საკმაოდ რთულია.

ბონის მშობლებისთვის, ლიანა და თეო ლუტასებისთვის, ძალიან მოსახერხებელი აღმოჩნდა, რომ ჰორმონთა ცვალებადობის გაძლება აღარ მოუწიათ.

„IVF-ის ხელახლა მცდელობამდე შესვენებას ვაპირებდი, რადგან არ მინდოდა, მგზავრობისას ჰორმონების გვერდითი ეფექტები მქონოდა”, – იხსენებს ლიანა – “როცა CAPA-IVM შემომთავაზეს, სასიამოვნოდ გამაკვირვა იმის გაგებამ, რომ ინიექციები მხოლოდ ორი დღით დამჭირდებოდა. მთლიანი პროცესი გაცილებით ნაკლებად შიშის მომგვრელი აღმოჩნდა”.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”