close

მედიცინა

მედიცინამსოფლიო

ისტორიაში პირველად: ექიმებმა 19 წლის მოზარდს ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაუსვეს

ჩინეთში მეხსიერების კლინიკის ნევროლოგებმა 19 წლის მოზარდს ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაუსვეს. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ იგი ყველაზე ახალგაზრდა ადამიანია, ვისთვისაც კი ამ დაავადების დიაგნოზი დაუსვამთ. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

მამრობითი სქესის მოზარდს მეხსიერების დაქვეითება, დაახლოებით, 17 წლის ასაკში დაეწყო და მდგომარეობა წლების განმავლობაში გაუარესდა.

პაციენტის ტვინის ვიზუალიზაციით გამოვლენილი ჰიპოკამპუსის (რომელიც მეხსიერების კონსოლიდაციაში მონაწილეობს) შეკუმშვა და მისი ცერებროსპინალური სითხე მიუთითებს დემენციის ამ ყველაზე გავრცელებული ფორმის საერთო მარკერებზე.

ალცჰაიმერს ხშირად ხანდაზმულების დაავადებად მიიჩნევენ, მაგრამ ადრეული შემთხვევები, რომლებიც მოიცავს 65 წლამდე ასაკის პაციენტებს, დიაგნოზების, თითქმის, 10%-ს შეადგენს.

30 წლამდე ასაკის, თითქმის, ყველა პაციენტში გამოვლენილი ალცჰაიმერის დაავადება შეიძლება აიხსნას გენის პათოლოგიური მუტაციებით, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ დაავადება მემკვიდრეობით მიიღეს. რაც უფრო ახალგაზრდაა ადამიანი დიაგნოზის დასმისას, მით უფრო სავარაუდოა, რომ დაავადება მემკვიდრეობით მიღებული დაზიანებული გენების შედეგია.

თუმცა პეკინის Capital Medical University-ს მკვლევრებმა მოზარდის გენომის შესწავლისას ვერ აღმოაჩინეს რაიმე საეჭვო გენი ან მუტაციები, რომლებიც პასუხისმგებელია მეხსიერების დაკარგვის ადრეულ დაწყებაზე.

ამ დიაგნოზამდე ალცჰაიმერის მქონე ყველაზე ახალგაზრდა პაციენტი 21 წლის იყო. ის და მისი ოჯახი ატარებდნენ PSEN1 გენის მუტაციას, რომელიც იწვევს ტვინში ანომალიური ცილების დაგროვებას, ქმნის რა ტოქსიკური დაფების გროვას, რაც ალცჰაიმერის დაავადების საერთო მახასიათებელია.

ჩინეთში დაფიქსირებული შემთხვევა, ზემოხსენებულისაგან განსხვავებით, გაურკვევლობას ბადებს. 19 წლის მოზარდის ოჯახის არცერთ წევრს არ ჰქონია ალცჰაიმერის ან დემენციის ისტორია, თუმცა მოზარდს არ აღენიშნებოდა სხვა დაავადებები, ინფექციები ან თავის ტრავმა, რითაც მისი უეცარი კოგნიტიური დაქვეითება აიხსნებოდა.

მეხსიერების კლინიკაში გაგზავნამდე ორი წლით ადრე, პაციენტს აღენიშნებოდა ყურადღებისა და მოკლევადიანი მეხსიერების დაქვეითება და კითხვის გაძნელება. ხშირად ვერ იხსენებდა წინა დღის მოვლენებს და ყოველთვის არასწორ ადგილას ათავსებდა პირად ნივთებს.

საბოლოოდ, კოგნიტიური დაქვეითება იმდენად გაუარესდა, რომ ახალგაზრდამ საშუალო სკოლა ვერ დაამთავრა. პაციენტის მეხსიერების ქულა 82%-ით დაბალი იყო, ვიდრე მისი ასაკის თანატოლებისა.

„პაციენტს აღენიშნება ალცჰაიმერის ძალიან ადრეული შემთხვევა, მკაფიო პათოგენური მუტაციების გარეშე, რაც იმას ნიშნავს, რომ მისი პათოგენეზი ჯერ კიდევ შესასწავლია”, – წერენ ნევროლოგი ძიენფინგ ძია და მისი კოლეგები თავიანთ კვლევაში.

ეს შემთხვევა გვიჩვენებს, რომ ალცჰაიმერი არ მიჰყვება ერთ, კონკრეტულ გზას და ბევრად უფრო კომპლექსურია, ვიდრე აქამდე გვეგონა.

South China Morning Post-ისთვის მიცემულ განცხადებაში ნევროლოგები, რომლებიც აღწერდნენ პაციენტის შემთხვევას, ამტკიცებდნენ, რომ მომავალი კვლევები უნდა ფოკუსირდეს დაავადების გამოვლენის ადრეულ შემთხვევებზე, რათა უკეთ ჩავწვდეთ მის გამომწვევ მიზეზებს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
მედიცინა

თვალის ბადურის მწვავე დაავადების სამკურნალო ნემსები შეიძლება თვალის წვეთებმა ჩაანაცვლოს

თვალის ბადურის მწვავე დაავადების სამკურნალო ნემსები შეიძლება თვალის წვეთებმა ჩაანაცვლოს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

ამჟამად, თვალის ბადურის ცენტრალური ვენის დახშობას (RVO) მკურნალობენ თვალში სისხლძარღვთა ენდოთელიური ზრდის ფაქტორის ინჰიბიტორის (ანტი-VEGF) ნემსის გაკეთებით.

კოლუმბიის უნივერსიტეტისა და სენფორდ ბარნჰამ პრებისის სამედიცინო აღმოჩენათა ინსტიტუტის მკვლევართა მიერ თაგვებზე ჩატარებული ექსპერიმენტები მიუთითებს, რომ ეს არაკომფორტული და ოდნავ მტკივნეული პროცედურა მალე შეიძლება თვალის წვეთებმა ჩაანაცვლოს.

ბადურის ცენტრალური ვენის ოკულზია მაშინ ხდება, როცა ბადურა იხშობა, რაც იწვევს დასივებას, ანთებას და ბადურის დაზიანებას; პრობლემის სიმწვავიდან გამომდინარე, შეიძლება პაციენტმა მხედველობაც დაკარგოს.

ანტი-VEGF ინიექციები შესივებას აცხრობს და მხედველობას აუმჯობესებს. იმისათვის, რათა იმოქმედოს, საჭიროა პრეპარატის თვალში შეყვანა, მაგრამ ინიექცია ყოველთვის ეფექტიანი არაა ამ დაავადების მკურნალობაში.

იმის გამო, რომ ეს პროცედურა საკმაოდ უსიამოვნოა, ადამიანები მკურნალობას ხშირად თავს არიდებენ, რის გამოც პრობლემა უარესდება.

ლაბორატორიულ ტესტებში, ექსპერიმენტული პრეპარატის შემცველმა თვალის წვეთებმა თაგვებში ორჯერ მეტი ეფექტიანობა აჩვენა, ვიდრე სტანდარტულმა ანტი-VEGF ნემსმა — ბადურის ცენტრალური ვენის დახშობით გამოწვეული შესივების ჩაცხრობისა და ბადურაში სისხლის მიმოქცევის გაუმჯობესების თვალსაზრისით. გარდა ამისა, ინიექციებისგან განსხვავებით, თვალის წვეთები მხედველობის დაკარგვისგანაც იცავს, რადგან ახდენს თვალის ფოტორეცეპტორების გაუარესების პრევენციას.

თვალის წვეთები შეიცავდა ნაერთს, სახელად Pen1-XBir3, რომელიც ცნობილია, რომ ბლოკავს ფერმენტ კასპაზა-9-ს. ეს ფერმენტი უჯრედების სიკვდილს იწვევს და ბადურის ცენტრალური ვენის დახშობით დაზიანებულ სისხლძარღვებში ზედმეტი აქტიურობით გამოირჩევა.

„ვფიქრობთ, თვალის წვეთები ბადურის სისხლძარღვთა ჯანმრთელობას აუმჯობესებს, რაც შემდეგ ამცირებს იმ ტოქსიკურ სიგნალიზებას, რომელიც ბადურის ნეირონებს აზიანებს და მხედველობის დაკარგვას იწვევს“, — ამბობს კოლუმბიის უნივერსიტეტის ნერვ-სისხლძარღვების ბიოლოგი მარია ავრუცკი.

შედეგები ძალიან იმედის მომცემია, მაგრამ აშკარად საჭიროებს ადამიანებზე ტესტირებას. კლინიკური ცდები ადამიანებზე უკვე დაგეგმილია და როგორც მკვლევრები ამბობენ, ამავე ნაერთით შესაძლებელია სხვა სამკურნალო საშუალებების შექმნაც.

თვალები ჩვენი სხეულის ერთ-ერთი ყველაზე დელიკატური და მნიშვნელოვანი ორგანია; ნებისმიერმა დაზიანებამ შეიძლება ძლიერ გააუარესოს ადამიანის ცხოვრების ხარისხი. კარგი ის არის, რომ თვალის დაავადებათა მკურნალობაში რეგულარულად ვხედავთ პროგრესს — იქნება ეს დაბერების გამო მხედველობის გაუარესების საწინააღმდეგო თვალის წვეთები თუ სრულიად ახალი ბადურის გამოზრდა.

„ეს არის შესაძლებლობა, რომ ამ დაავადების მქონე უფრო მეტ ადამიანს დავეხმაროთ, რადგან ეს დაავადება სიბრმავეს იწვევს“, — ამბობს კოლუმბიის უნივერსიტეტის ბიოლოგი კაროლ ტროი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
მედიცინა

შიდსისგან მსოფლიოში მეექვსე პაციენტი განიკურნა

მამაკაცი, რომელსაც „ჟენეველი პაციენტი“ უწოდეს, კიდევ ერთი ადამიანია, რომელიც აივ-ინფექციისგან განიკურნა; თუმცა, როგორც მკვლევრები აცხადებენ, წინა განკურნებული პაციენტებისგან განსხვავებით, მისთვის არ გადაუნერგავთ ვირუსის მბლოკავი გენური მუტაცია.

აქამდე, აივ-ინფექციისგან განკურნებულად გამოცხადებული იყო ხუთი ადამიანი: ბერლინელი, ლონდონელი, დიუსელდორფელი, ნიუ-იორკელი, და იმედის ქალაქელი (კალიფორნიელი) პაციენტები.

კიბოს სერიოზული შემთხვევისგან განკურნების მიზნით, ყველა მათგანს გადანერგილი ჰქონდა ძვლის ტვინის ტრანსპლანტატები — ღეროვანი უჯრედები დონორისგან, რომელსაც CCR5 გენის მუტაცია აქვს. ცნობილია, რომ ეს მუტაცია აივ-ინფექციას უჯრედებში შესვლის გზას უბლოკავს.

 

2018 წელს, ლეიკემიის განსაკუთრებით აგრესიული ფორმის სამკურნალოდ, ღეროვანი უჯრედების ასეთი ტრანსპლანტატები ჟენეველ პაციენტსაც გადაუნერგეს.

თუმცა, ამ შემთხვევაში ტრანსპლანტატი ეკუთვნოდა დონორს, რომელიც არ იყო CCR5 მუტაციის მატარებელი.

ეს იმას ნიშნავს, რომ ვირუსს მაინც შეეძლო პაციენტის უჯრედებში შესვლა.

თუმცა, მამაკაცის მიერ ანტირეტროვირუსული მკურნალობის (რომელიც სისხლში აივ- ინფექციის რაოდენობას ამცირებს) შეწყვეტიდან 20 თვის შემდეგ, ჟენევის უნივერსიტეტის საავადმყოფოს ექიმებმა მის სისტემაში ვირუსის კვალიც ვეღარ იპოვეს.

მიუხედავად იმისა, რომ მამაკაცის ორგანიზმში აი-ინფექციის კვლავ დაბრუნებას არ გამორიცხავენ, მკვლევრები მას გრძელვადიან რემისიაში მყოფად თვლიან.

„ის, რაც ჩემს თავს ხდება, არის დიდებული, ჯადოსნური“, — ამბობს ჟენეველი პაციენტი.

ის თეთრკანიანი მამაკაცია და ანონიმურობას ინარჩუნებს; აივ-ინფექციის დიაგნოზი 1990 წელს დაუსვეს.

ანტირეტროვირუსულ მედიკამენტებზე ის 2021 წლის ნოემბრამდე იმყოფებოდა. სწორედ მაშინ, ძვლის ტვინის გადანერგვის შემდეგ, ექიმებმა ურჩიეს, რომ პრეპარატების მიღება შეეწყვიტა.

იმედისმომცემი წინა ორ შემთხვევაში, რომელიც ბოსტონელი პაციენტების სახელით არის ცნობილი, ასევე გადაუნერგეს ღეროვანი უჯრედების ჩვეულებრივი ან „ველური ტიპი“. თუმცა, ორივე შემთხვევაში, ანტირეტროვირუსული მკურნალობის შეწყვეტიდან რამდენიმე თვის შემდეგ, აივ-ინფექცია კვლავ დაბრუნდა.

ავსტრალიის ქალაქ ბრისბენში გამართულ კონფერენციაზე, სადაც ჟენეველი პაციენტის შემთხვევა წარადგინეს, საფრანგეთის პასტერის ინსტიტუტის მეცნიერმა ასიე საე-სირიონმა განაცხადა, რომ თუ ვირუსისნიშნები 12 თვის შემდეგაც არ გამოჩნდა, „მნიშვნელოვნად იზრდება იმის ალბათობა, რომ ის მომავალშიც დაუფიქსირებელი დარჩება“.

მისი განცხადებით, არის რამდენიმე შესაძლო ახსნა, თუ რატომ აღარ ფიქსირდება ჟენეველი პაციენტის ორგანიზმში აივ-ინფექცია.

„ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, ტრანსპლანტატმა ალბათ ყველა ინფიცირებული უჯრედი მოსპო სახელგანთქმული მუტაციის საჭიროების გარეშე; ასევე შესაძლებელია, რომ ამაში როლი ითამაშა მისმა იმუნოდეპრესიულმა მკურნალობამ, რაც გადანერგვის შემდეგ არის საჭირო“, — ამბობს იგი.

შიდს-ის საერთაშორისო საზოგადოების პრეზიდენტმა, შერონ ლევინმა ბრისბენში გამართულ კონფერენციაზე აღნიშნა, რომ ეს შემთხვევა იმედისმომცემია.

„თუმცა, ბოსტონელი პაციენტებისგან ვისწავლეთ, რომ ვირუსის ერთ ნაწილაკსაც კი შეუძლია, რომ აივ-ის დაბრუნება განაპირობოს. ამ კონკრეტულ პაციენტს ახლო დაკვირვებები ესაჭიროება მომდევნო თვეებსა და წლებში“, — ამბობს ლევინი.

მიუხედავად იმისა, რომ გრძელვადიანი რემისიის ეს შემთხვევა ზრდის იმედს, რომ ერთ მშვენიერ დღეს აივ-ინფექცია შეიძლება მართლა განკურნებადი გახდეს, ძვლის ტვინის გადანერგვის რთული და სარისკო პროცედურა არ გახლავთ ვარიანტი მთელ მსოფლიოში აივ-ინფექციით ინფიცირებული მილიონობით ადამიანისთვის.

უბრალოდ, საქმე გვაქვს სიცოცხლისათვის საშიში კიბოს მკურნალობასთან პაციენტებში, რომლებსაც ამავე დროს აივ-ინფექციაც აქვთ.

თუმცა, არსებობს იმედი, რომ რემისიის შემთხვევები კვლევებს ახალ გზებს გაუხსნის, მაგალითად, იმ პოტენციურ როლს, რასაც იმუნოდეპრესიული მკურნალობა ასრულებს.

წყარო: 1 tv.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინასაქართველო

დაავადებები, რომლებიც ყველაზე ხშირად ხდება გარდაცვალების მიზეზი – საქსტატის მონაცემები

“საქსტა­ტის“ ინ­ფორ­მა­ცი­ით, 2022 წელს სა­ქარ­თვე­ლო­ში 49 118 ადა­მი­ა­ნი გარ­და­იც­ვა­ლა, რაც 10 788 ერ­თე­უ­ლით (18.0%) ნაკ­ლე­ბია 2021 წლის მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე.

მა­თი­ვე მო­ნა­ცე­მე­ბით, გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზებს შო­რის ჭარ­ბობს სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვის სის­ტე­მის და­ა­ვა­დე­ბე­ბი და სიმ­სივ­ნე­ე­ბი, რომ­ლებ­ზეც მო­დის გარ­დაც­ვლილ­თა შე­სა­ბა­მი­სად, 35.9 პრო­ცენ­ტი და 9.2 პრო­ცენ­ტი.

სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვის სის­ტე­მის ავად­მყო­ფო­ბე­ბით გა­სულ წელს 17 641 პირი გარ­და­იც­ვა­ლა, 2021 წელს კი 22 158;

სიმ­სივ­ნე­ე­ბით 2022 წელს სულ 4 530 ადა­მი­ა­ნი გარ­და­იც­ვა­ლა, 2021 წელს კი 7 641;

სა­სუნ­თქი სის­ტე­მის ავად­მყო­ფო­ბე­ბით 2022 წელს 2 951, 2021 წელს – 3 709;

ორ­სუ­ლო­ბა, მშო­ბი­ა­რო­ბა და ლო­გი­ნო­ბის ხანა – 2022 წელს – 18, 2021 წელს კი – 34 (მათ­გან 24 შემ­თხვე­ვა­ში გარ­დაც­ვა­ლე­ბა უკავ­შირ­დე­ბა ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სით გა­მოწ­ვე­ულ და­ა­ვა­დე­ბებს).

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
მედიცინა

გარღვევა მედიცინაში – ხელოვნურმა ინტელექტმა დაბერების საწინააღმდეგო ყველაზე ძლიერი მოლეკულა აღმოაჩინა

ახალი წამლების შექმნა ძვირი და შრომატევადი საქმეა. თუმცა, ხელოვნურ ინტელექტს შეუძლია დააჩქაროს პროცესი და ხარჯებიც შეამციროს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

მკვლევრებმა ახლახან გამოიყენეს ტექნოლოგია სენოლიზური მედიკამენტების სამი პერსპექტიული კანდიდატის შესაქმნელად. ეს არის წამლები, რომლებიც ანელებენ დაბერებას და ამცირებენ ასაკთან დაკავშირებულ დაავადებებს.

სენოლიტიკები დაბერებულ უჯრედებს ანადგურებენ. საუბარია უჯრედზე, რომელიც ჯერ კიდევ ცოცხალია (მეტაბოლურად აქტიურია), მაგრამ აღარ შეუძლია რეპლიკაცია. აქედან მოდის მეტსახელი — ზომბი უჯრედი.

ამ უჯრედების დნმ დაზიანებულია. შესაბამისად, ის რომ მათ რეპლიკაცია აღარ შეუძლიათ კარგია. თუმცა, დაბერებული უჯრედები საშიშია. ისინი გამოყოფენ ცილებს, რომლებიც მეზობელ უჯრედებშიც ვრცელდება.

დაბერებული უჯრედები ასოცირდება სხვადასხვა დაავადებებთან, მათ შორის მეორე ტიპის დიაბეტთან, COVID-თან, ფილტვის ფიბროზთან და კიბოსთან.

თაგვებზე ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ დაბერებული უჯრედების განადგურება სენოლიზური საშუალებების გამოყენებით, დაავადებებს ამცირებს. შესაბამისად, მსგავს პრეპარატებს ზომბი უჯრედების მოკვლა შეუძლიათ და ეს თან ისე, რომ ჯანსაღი უჯრედები არ დაზიანდნენ.

ამ მომენტისთვის 80-მდე სენოლიზური საშუალებაა ცნობილი, მაგრამ მხოლოდ ორია ადამიანებზე გამოკვლეული. ამიტომ, მეცნიერები ცდილობენ ახალი მედიკამენტების შექმნას, თუმცა ეს პროცესი ათობით წელთან და მილიარდობით დოლართანაა დაკავშირებული.

შედეგი ხუთ წუთში

ედინბურგის უნივერსიტეტისა და ესპანეთის კვლევით ეროვნულ საბჭოს (IBBTEC-CSIC) მკვლევრებს სურდათ გაეგოთ, შეეძლოთ თუ არა ისეთი ხელოვნური ინტელექტის შემუშავება, რომელიც შესაბამის მედიკამენტებს აღმოაჩენდა.

ამისათვის ხელოვნური ინტელექტის მოდელს დიდი მონაცემები გააანალიზებინეს. მოდელმა სენოლიზური ნაერთებისა და არასენოლიტიკების ერთმანეთისგან გარჩევა ისწავლა. მკვლევრებს ისეთი მოლეკულების აღმოჩენა სურდათ, რომელიც შესაბამისი ნაერთის შემუშავებაში დაეხმარებოდათ.

მკვლევრებმა სპეციალურად გაწვრთნილ ხელოვნურ ინტელექტს 4 340 მოლეკულა გაანალიზებინეს და ხუთი წუთის შემდეგ შედეგები შეამოწმეს.

ხელოვნური ინტელექტის მოდელმა 21 ყველაზე პერსპექტიული მოლეკულა გამოავლინა. იგივე შედეგების მისაღებად მკვლევრებს რამდენიმე კვირიანი სამუშაო და ათი ათასობით დოლარი დასჭირდებოდათ. ხელოვნურმა ინტელექტმა ეს 5 წუთში შეძლო!

ასევე: რატომ ვბერდებით და შეგვიძლია თუ არა ამის თავიდან აცილება

მკვლევრებმა მოლეკულები ჯანსაღ და დაბერებულ უჯრედებზე გამოცადეს. 21-დან სამმა (პერიპლოცინმა, ოლეანდრინმა და გინკგეტინმა) დაბერებეული უჯრედები ისე გაანადგურა, რომ ჯანსაღს არაფერი დაუშავა.

კვლევები გაგრძელდა და უფრო დეტალურმა ბიოლოგიურმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ სამი მოლეკულიდან ერთი — ოლეანდრინი ბევრად ეფექტური იყო, ვიდრე სხვა მსგავსი ტიპის ყველაზე ცნობილი სენოლიზური პრეპარატები.

შედეგები დამაიმედებელია და მას მკვლევრები როგორც გარღვევას ისე ახასიათებენ. ეს კიდევ ერთხელ გვახსენებს, რომ ხელოვნურ ინტელექტს მედიცინის პროგრესის დაჩქარება შეუძლია.

მეცნიერები კვლევების გაგრძელებას აპირებენ. მიღწევა უკვე შეფასდა როგორც გარღვევა მედიცინაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
მედიცინა

მეცნიერებმა ტკივილგამაყუჩებლები ქაღალდის ნარჩენებისგან დაამზადეს

ბევრი მედიკამენტი ნედლი ნავთობისგან მიღებული ქიმიური ნივთიერებებისგან შედგება. თუ წიაღისეულ საწვავზე დამოკიდებულების შემცირება გვსურს, ეს სიტუაცია ნამდვილად გამოსასწორებელია.

ახლახან, მეცნიერებმა ფიჭვის ხეებში არსებული ნაერთისგან შეძლეს ორი კარგად ცნობილი ტკივილგამაყუჩებლის — აცეტამინოფენისა (ასევე ცნობილი, როგორც პარაცეტამოლი) და იბუპროფენის დამზადება. ამავე დროს, ეს ნაერთი ქაღალდის ინდუსტრიის ნარჩენი პროდუქტია და შესაძლოა, ნავთობისგან მიღებული ქიმიკატების მდგრადი ჩამნაცვლებელი აღმოჩნდეს.

ეს ნაერთი გახლავთ β-პინენი და ის სკიპიდარისგან (მძაფრი სუნის მქონე მოყვითალო სითხე, რომელსაც იღებენ წიწვიან მცენარეთა ფისის გამოხდით) მიიღება. მკვლევრებმა სკიპიდარისგან ასევე მიიღეს რამდენიმე სხვა გამოსადეგი ქიმიური ნივთიერება, მათ შორის ისეთები, რომლებიც შეიძლება გადაიქცეს ბეტა ბლოკერებად, ასთმის პრეპარატებად და საწმენდ პროდუქტებად.

„სკიპიდარზე დაფუძნებული ბიოგადამუშავების ჩვენი მოდელი ქაღალდის ინდუსტრიის ნარჩენ ქიმიურ ქვეპროდუქტებს იყენებს სხვადასხვა ღირებული, მდგრადი ქიმიური ნივთიერებების მისაღებად, რომელთა გამოყენებაც შესაძლებელია მრავალმხრივ, სუნამოებიდან დაწყებული, პარაცეტამოლით დამთავრებული“, — ამბობს ბრიტანეთის ბათის უნივერსიტეტის ქიმიკოსი ჯოშ ტიბეტსი.

ტიბეტსის ჯგუფის მიერ გამოყენებული მეთოდი ე. წ. უწყვეტი ნაკადის რეაქტორებს იყენებს, რომლებიც ზუსტად ისეთებია, როგორც სახელი მიუთითებს: ქიმიური რეაქციები არა ნაწილ-ნაწილ, არამედ უწყვეტად ხდება, დაახლოებით ქიმიურ ნივთიერებათა კონვეიერის სარტყლის მსგავსად.

β-პინენიდან აცეტამინოფენისა და იბუპროფენის შუალედურ რგოლში გადასვლისთვის, საჭიროა ფრთხილად დაკალიბრებულ რეაქციათა სერია, თანაც ისეთი გამოსავლიანობით, რომ აზრი ჰქონდეს ეფექტიანობისა და მასშტაბის თვალსაზრისით.

კომერციული მასშტაბის მისაღებად, მეთოდს გაუმჯობესება სჭირდება. სავარაუდოდ, ის უფრო ძვირი პროცესი იქნება, ვიდრე ნედლ ნავთობზე დაფუძნებული პროცესები. თუმცა, ამბავი იმდენად მნიშვნელოვანია პლანეტის დაცვის თვალსაზრისით, რომ არ არის გამორიცხული, სიტუაცია შეიცვალოს და შემდეგი კვლევებისას, მისი გაიაფება მოხერხდეს.

ამას გარდა, გრძელვადიან პერსპექტივაში, ნავთობი ამოწურვადი რესურსია და თანდათანობით, მისი ალტერნატივა დაგვჭირდება.

„ფარმაცევტიკაში ნავთობის გამოყენება არამდგრადია. გარდა იმისა, რომ ამას წვლილი შეაქვს ნახშირორჟანგის გამოყოფაში, დრამატულად ცვალებადია მისი ფასიც, რაც მომავალში მხოლოდ მაღლა აიწევს“, — ამბობს ტიბეტსი.

კვლევა ChemSusChem-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

ანესთეზური საშუალებები ცუდი მოგონებებისა და ფობიების წინააღმდეგ?

ახალი კვლევის თანახმად, ანესთეზური საშალებების გარკვეული დოზის მიღება პაციენტებს შესაძლოა წარსული ტრავმისგან ან გარკვეული ფობიებისგან თავის დაღწევაში დაეხმაროს.

მეცნიერები მიიჩნევდნენ, რომ ადამიანში მოგონების  ამოშლა შეუძლებელი იყო.

ძლიერი დეპრესიის მქონე ადამიანებში ცუდი მოგონებების ამოსაშლელად ელექტრო შოკის გამოყენება ეფექტური გზაა, თუმცა არა იდეალური.

„ელექტროკონვულსიური თერაპია მეტისმეტად ინვაზიური მკურნალობაა, ასე რომ, იმ ცუდი მოგონებების ამოსაშლელად, რომელიც პრობლემებს იწვევს, უფრო მარტივი რამის გაკეთება შეგვიძლია,“ განაცხადა მადრიდის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტის მეცნიერმა დოქტორ ბრაიან სთრეინჯმა.

იმ პაციენტებში, რომლებიც აღნიშნული მკურნალობის კურსს გადიოდნენ, ანესთეზური მედიკამენტების ჩართვამ სელექციური მეხსიერების დაკარგვის კუთხით დიდი როლი ითამაშა.

იდეის დასატესტად მეცნიერებმა პაციენტებს სლაიდ შოუ აჩვენეს,  რომელიც ორი ნაწილისგან შედგებოდა – ნეიტრალური და ემოციური – ახალგაზრდა ბიჭის ავტოსაგზაო შემთხვევა და თავდასხმა ახალგაზრდა ქალზე.

ერთი კვირის შემდეგ მათ სლაიდშოუს გარკვეული მონაკვეთები ხელმეორედ აჩვენეს გასახსნებებლად. ამის შემდეგ კი პროპოფოლის ინექცია გაუკეთეს და პაციენტების ნახევარზე მეტს ამბავი გამოკითხეს. მათ ამბის გაუხსენებელი და გახსენებული ნაწილები ერთნაირად კარგად  გაიხსენეს. მეცნიერებმა ჩათვალეს, რომ პროპოფოლის მოქმედებისთვისის გარკვეული დრო იყო საჭირო და მოხალისეთა ხოლო მეორე ნახევარს ამბავი ინექციიდან 24 საათის შემდეგ გამოკითხეს. აღმოჩნდა, რომ პაციენტებს გახსენებული ამბის ემოციური ნაწილი 12 პროცენტით ცუდად ახსოვდათ, ვიდრე გაუხსენებელის, ხოლო გაუხსენებელი და გახსენებული ამბების ნეიტრალური ნაწილი ერთნაირად კარგად ახსოვდათ.

„ტვინის ის ნაწილი,რომელიც ემოციურ მეხსიერებაში მონაწილეობს, ანესთეზური საშუალებების მიმართ საკმაოდ სენსიტიურია. ეს კარგია პოტენციური მკურნალობისთვის, ვინაიდან იმ ინფორმაციის ამოშლა, რომელიც არასასურველი და არადრამატულია, საჭირო არ ხდება,“ აცხადებს ბრაიან სთრეინჯი.

თუმცა, მეცნიერთა განცხადებით, ძველი მოგონებები უფრო რთულად იცვლება და აღნიშნული მკურნალობა გაცილებით რთული იქნება იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც  ფლეშბექები აწუხებს.

წყარო : independent.co.uk

სრულად ნახვა
მედიცინა

ადამიანები, რომლებსაც საშუალო ასაკის შემდეგ მუცლის არეში ცხიმი აქვთ დაგროვებული, დემენციის განვითარების მაღალი რისკის ქვეშ არიან

ის ადამიანები, რომლებსაც საშუალო ასაკის შემდეგ მუცლის არეში ცხიმი აქვთ დაგროვილი, დემენციის განვთარების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ არიან და ეს რისკი კიდევ უფრო მაღალია ქალებში,- ამის შესახებ ნათქვამია კვლევაში, რომლის შედეგები ჟურნალ International Journal of Epidemiology-ში გამოქვეყნდა.

კვლევის თანახმად, 50 წელს გადაცილებულ ქალებსა და მამაკაცებს,  რომლებსაც  მუცლის არეში ცხიმი აქვთ დაგროვილი, დემენციის განვითარების 28 პროცენტით უფრო მაღალი რისკის ქვეშ არიან იმათთან შედარებით, ვისაც წელის ნორმალური გარშემოწერილობა აქვთ. ქალების შემთხვევაში კი ეს მაჩვენებელი 39 პროცენტია.

„მუცლის ცხიმის გაზრდასთან ერთად ტვინში, მეხსიერების ცენტრი მცირდება,“- აცხადებს ნიუ-იორკის ალცჰეიმერის კლინიკის დოქტორი რიჩარდ ისააკსონი.

მისივე თქმით, ადამიანებმა, ვისაც თავიანთი ტვინის სიჯანსაღე სურთ, წელის ზომა უნდა აკონტროლონ.

დემენცია არის სიმპტომების ერთობლიობაა, რომელსაც ტვინის მუშაობის მოშლა იწვევს. ხასიათდება უმაღლესი ქერქული ფუნქციების (მათ შორისაა: მეხსიერება, აზროვნება, ორიენტაცია, შემეცნება, არითმეტიკული უნარი, დასწავლის უნარი, მეტყველება და კრიტიკული ფუნქციები) უმრავლესობის დარღვევებით. ცნობიერება ნათელია. კოგნიტიურ დარღვევებს ხშირად თან სდევს და ზოგჯერ წინაც უსწრებს ემოციათა კონტროლის უნარის დაქვეითება, სოციალური ქცევის ან მოტივაციის დარღვევები.

წყარო : CNN

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

მეცნიერებმა აუტიზმსა და შემეცნებით შესაძლებლობებს შორის გენეტიკური კავშირი იპოვეს

დიდ ბრიტანეთში 10 000 ინდივიდის გამოკვლევის შედეგად, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს კავშირი აუტიზმისა და ინტელექტის გენეტიკურ რისკ-ფაქტორებს შორის. შედეგების მიხედვით, გენი, რომელიც დაკავშირებული იყო აუტიზმის სპექტრის აშლილობების განვითარებასთან, ასევე დაკავშირებულია ძირითადი პოპულაციის განვითარებულ კოგნიტურ შესაძლებლობასთან, ვისაც არ ახასიათებს მსგავსი სახის აშლილობა. ეს დასკვნები გამოქვეყნდა ჟურნალ „მოლეკულურ ფსიქიატრიაში“.

აუტიზმის სპექტრის აშლილობა (ASD) მოიცავს ისეთ ნევროლოგიურ დარღვევებს, როგორიცაა აუტიზმი და ასპენგერის სინდრომი, რომელიც ხასიათდება კომუნიკაციის სირთულეებით, სოციალური პრობლემებით, განმეორებადი ქცევებით და ობსესიური ინტერესებით.

 

ასევე მნიშვნელოვანი გადაფარვაა ASD-სა და ინტელექტუალურ უუნარობას შორის, რომელიც ახასიათებს 75%-ზე მეტ აუტისტ ინდივიდს, რომელთა არავერბალური IQ 70-ზე დაბალია. თუმცა, ASD შესაძლოა დაფისირდეს ნორმალური ან თუნდაც უმაღლესი არავერბალური ინტელექტის მქონე ინდივიდებთან, რაც საშუალებას აძლევს მათ გადაჭრან პრობლემები მსჯელობის უნარით, თუმცა მცირე ენობრივი ფონდის გამოყენებით. ამ დაკვირვებების მიუხედავად, ძალიან მცირე რაოდენობის კვლევა ცდილობდა ინტელექტისა და ASD-ის შორის არსებული გენეტიკური გადაფარვის გამოკვლევას.

ამ შეუსაბამობის ცოდნაში გადასატანად ედინბურგის, შოტლანდიის და ქუინსლენდის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა გამოიკვლიეს 10000 ინდივიდი, რომელიც შერჩეული იყო შოტლანდიის ძირითადი პოპულაციიდან. კვლევის  მონაწილეებს გაუკეთეს დნმ-ის ანალიზი  და ასევე შეავსებინეს სხვადასხვა ტესტი კოგნიტური შესაძლებლობების გამოსავლენად.

მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ASD-ს გენეტიკური რისკ-ფაქტორი იყო დადებით კორელაციაში ძირითად კოგნიტურ შესაძლებლობასთან, ლოგიკურ მეხსიერებასა და ვერბალურ ინტელექტთან. შემდეგ მკვლევრებმა განახორციელეს იგვე ექსპერიმენტი 921 ინდივიდთან. კიდევ ერთხელ აღმოჩნდა, რომ ASD-ის და ინტელექტის გენებს შორის არსებობს კავშირი.

„ეს კვლევა გვიჩვენებს, რომ აუტიზმის გენები, რეალურად, ანიჭებს გარკვეულ ინტელექტუალურ უპირატესობას მათ, ვისაც ეს გენი გააჩნია, უზრუნველყოფს რომ არ იყვნენ დაზარალებულნი აუტიზმით“. განაცხადა პროფესორმა ნიკ მარტინმა პრესასთან საუბრისას.

„როდესაც ჩვენ დავიწყეთ იმის გაგება, თუ როგორ უკავშირდება გენეტიკური ვარიანტები აუტიზმის მქონე ინდივიდის ტვინის ფუნქციონირებას, ჩვენ ფაქტიურად დავიწყეთ აუტისტური ინტელექტის ბუნების შესწავლა“, აცხადებს წამყვანი მკვლევარი, დოქტორი ტონი-კიმ კლარკი.

წყარო: Science

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციამედიცინა

მეცნიერებმა კანის კიბოსგან დამცავი ულტრა მცირე სენსორი შექმნეს

მეცნიერებმა მზის რადიაციის ამომცნობი პატარა სენსორი შექმნეს, რომელიც სადენისა და ბატარეის გარეშე მუშაობს. ხელსაწყო, რომელიც მხოლოდ ფრჩხილის ზომაა, ადამიანებს საშუალებას აძლევს, გარეთ ყოფნის დროს ულტრაიისფერი გამოსხივება გაზომონ.
ჭარბი ულტრაიისფერი გამოსხივება კანის კიბოს რისკს ზრდის. ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ UV-ზე მონიტორინგის განხორციელება დაავადების შემთხვევებს მნიშვნელოვნად შეამცირებს.
არსებულ UV მონიტორინგის ხელსაწყოები ძირითადად ბატარეებზე მუშაობს, რის გამოც მისი გამოყენება ტექნოლოგიურ ინდუსტრიასა და ფართო მასებში გამოყენება შეუძლებელია.
Northwestern Medicine-სა და Northwestern’s McCormick School of Engineering-ის მეცნიერების მიერ ჩატარებული კვლევა ამ საკითხთან დაკავშირებით ახლებურ გამოსავალს გვთავაზობს.
მზის რადიაციის ამომცნობი სენსორი სინათლის სამ სხვადასხვა ტალღას აკონტროლებს, რაც მკვლევარებს საშუალებას აძლევს, სხვადასხვა სახის გამოსხივება გამოყონ.
„ხელსაწყო გამოსაყენებლად მოსახერხებელია, მას დამუხტვა არ ჭირდება, წვიმის წვეთზე ნაკლებს იწონის, M&M-ზე პატარაა და საკრედიტო ბარათზე თხელია. მისი დამაგრება შესაძლებელია ქუდზე, სათვალეზე ან საათზე,“ აცხადებენ მეცნიერები.


წყარო : www.independent.co.uk

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 17 18 19 20 21 95
Page 19 of 95