მედიცინა

აშშ-ს სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციამ (FDA) შიზოფრენიის სამკურნალო ახალი პრეპარატი დაამტკიცა. Cobenfy-ის სახელწოდების მქონე მედიკამენტი ორ განსხვავებულ წამალს აერთიანებს. ის სხვა ანტიფსიქოტიკებისგან განსხვავებულია და ეს დაავადების ალტერნატიული მკურნალობის საშუალებას იძლევა.

შიზოფრენია დიაგნოზია, რომელსაც ფსიქოზის გარკვეული დონე მოჰყვება. ეს შეიძლება შეიცავდეს ჰალუცინაციებსა და პარანოიას.

ამ სიმპტომების შესამსუბუქებლად შეიძლება დაინიშნოს ანტიფსიქოზური საშუალებები. როგორც წესი, შიზოფრენიის სამკურნალო მეთოდები ფოკუსირებულია დოფამინზე, ტვინში სასიცოცხლო მნიშვნელობის ნეიროტრანსმიტერზე. ფსიქოზის შემთხვევაში, შეიძლება დოფამინის დისბალანსი ხდებოდეს, ამიტომ ანტიფსიქოზური მედიკამენტები მსგავსი ბალანსის დასაბრუნებლადაა შემუშავებული.

თუმცა, ამ ყველაფერს შეიძლება მოჰყვეს უსიამოვნო გვერდითი ეფექტები და ისიც ფაქტია, რომ ასეთი მედიკამენტები ყველაზე არ მოქმედებს. სწორედ ამიტომ, მეცნიერები უფრო ახალი და უკეთესი მედიკამენტების შესამუშავებლად მუშაობენ.

ამ ძალისხმევის ფარგლებში, 2023 წელს, ჩრდილო-დასავლეთის უნივერსიტეტის მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აღმოაჩინა, რომ სტანდარტული მედიკამენტები — რომლებსაც ათწლეულების განმავლობაში იყენებდნენ – რეალურად მოქმედებს სრულიად განსხვავებული ტიპის ტვინის უჯრედებზე, ვიდრე ადრე ეგონათ.

„ითვლებოდა, რომ ანტიფსიქოზური პრეპარატები ძირითადად ისეთ ნეირონებზე ზემოქმედებდა, რომლებიც D2 დოფამინის რეცეპტორებს გამოხატავს. რეალურად, ამ ყველაფერს ისეთ ნეირონებზე ჰქონდა ზემოქმედება, რომლებიც D1 დოფამინის რეცეპტორებს გამოხატავს”, — აღნიშნული იყო 2023 წლის კვლევაში.

ახალი მედიკამენტი ქსანომელინისა და ტროსპიუმის ქლორიდის წამლების კომბინაციაა, რომელიც ახლა ბაზარზე Cobenfy-ის სახელით გამოჩნდა. ის რეცეპტორების სხვა კლასზე, ქოლინერგულ რეცეპტორებზეა მიმართული.

„ათწლეულებია შიზოფრენიის სამკურნალო ახალი მიდგომა არ გვქონია. ეს წამალი სწორედ ასეთია, რაც ახალ შესაძლებლობებს აჩენს”, – თქვა დოქტორმა ტიფანი ფარქიონემ, ფსიქიატრიის განყოფილების დირექტორმა.

მედიკამენტის მიღება კაფსულის სახით შეიძლება და ის კომპანია Bristol Myers Squibb-მა შეიმუშავა.

კლინიკურ კვლევებში დადგინდა, რომ პრეპარატი უსაფრთხო და ეფექტიანია. იმ პაციენტებს, რომლებიც მედიკამენტს იღებდნენ სიმპტომები მნიშვნელოვნად შეუმცირდათ. ეს მოხდა სერიოზული გვერდითი ეფექტების გარეშე. მიუხედავად ამისა, იყო გარკვეული გვერდითი ეფექტიც, რომელმაც კუჭისა და მონელების მცირე პრობლემები გააჩინა. ასევე აღნიშნულია, რომ პრეპარატი არ არის რეკომენდებული ღვიძლისა და თირკმელების დაავადებების მქონე ადამიანებისთვის.

აშშ-ში დაახლოებით 2.8 მილიონი ადამიანი შიზოფრენიითაა დაავადებული.

„შიზოფრენიით დაავადებული ადამიანებისთვის რთულია შესაბამისი მკურნალობისთვის მიგნება. მკურნალობის სხვადასხვა ვარიანტების ქონა პაციენტებსა და ჯანდაცვის პროვაიდერებს ახალ ინსტრუმენტს მისცემს. ეს ამ დაავადების სამართავად მნიშვნელოვანი წინ გადადგმული ნაბიჯია”, – აღნიშნეს მკვლევრებმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჩინეთში ქალმა, რომელსაც ორი საშვილოსნო აქვს, ტყუპი გააჩინა – ისინი სხვადასხვა საშვილოსნოში ჩაისახნენ და განვითარდნენ.

CNN-ის ცნობით, ეს ქვეყნის ჩრდილოეთ-დასავლეთით, შაანქსის პროვინციაში მოხდა. მედიისთვის მხოლოდ დედის სახელია ცნობილი – ლი. მან ბიჭი და გოგო საკეისრო კვეთით გააჩინა. ექიმები ამბობენ, რომ ასეთი მშობიარობის ალბათობა მილიონში ერთია.

„ძალიან იშვიათი მოვლენაა, როდესაც ტყუპი ბუნებრივად ისახება ცალ-ცალკე საშვილოსნოში, ამაზე უფრო იშვიათია, რომ დედამ ისინი მუცლით ორსულობის ბოლომდე ატარა“, – აღნიშნულია კლინიკის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

ექიმები აზუსტებენ, რომ ორსულობის განმავლობაში ექიმები ლის და მისი შვილების ჯანმრთელობას ყურადღებით აკვირდებოდნენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ინდოეთში, კერალას შტატში, მაიმუნის ყვავილის ვირუსის (Mpox) ახალი ვარიანტით, 1b კლადით დაავადების პირველი შემთხვევა დადასტურდა.

15 აგვისტოს მაიმუნის ყვავილთან დაკავშირებით გამოცხადებული გლობალური საგანგებო მდგომარეობა ვირუსის სწორედ ამ ვარიანტს, 1b კლადს ეხება. ამჟამინდელი მონაცემებით, ის აქამდე გავრცელებულ ვარიანტებთან  შედარებით უფრო მომაკვდინებელია და, სავარაუდოდ, უფრო სწრაფადადაც ვრცელდება.

ინდოეთის ჯანდაცვის სამინისტროს სპიკერმა, მანიშა ვერმამ გამოცემა Reuters-ს დაუდასტურა, რომ პაციენტი ვირუსის 1b კლადით არის დაავადებული.

პაციენტი 38 წლის კაცია, რომელიც ინდოეთში არაბთა გაერთიანებული საამიროებიდან მიფრინავდა. გამოცემას ექიმებმა უთხრეს, რომ მას ამჟამად საავადმყოფოში მკურნალობენ, მისი ნათესავებსა და ახლობლებს კი აკვირდებიან, თუმცა ჯერჯერობით არცერთი მათგანი მაიმუნის ყვავილის ნიშნებს არ ავლენს.

აქამდე, 2022 წელს გამოცხადებული საგანგებო მდგომარეობის დროს, ინდოეთში მაიმუნის ყვავილის ნაკლებად სახიფათო მე-2 კლადის 30-ზე მეტი შემთხვევა დადასტურდა. ქვეყანაში მაიმუნის ყვავილის შემთხვევების ტესტირებისთვის დაახლოებით 35 საავადმყოფო არის გამოყოფილი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

 მეცნიერებმა სისხლის ტესტირების ახალი მეთოდი შეიმუშავეს, რომელსაც ტვინის კიბოს ადრეული დიაგნოსტირება შეუძლია. საუბარია გლიობლასტომაზე და ახლა მისი დიაგნოზის დასმა სისხლის ანალიზით, ხელმისაწვდომ ფასად შეიძლება.

ტესტი ნოტრ-დამის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა შექმნეს და მას გლიობლასტომის ნიშნების აღმოჩენა ერთი საათის განმავლობაში შეუძლია. მოწყობილობა მარტივი გამოსაყენებელია და საჭიროებს მხოლოდ სისხლის მცირე სინჯს (დაახლოებით 100 მიკროლიტრი სისხლი).

„ეს ტესტი ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნება. შესაბამისად, გაიზრდება გლიობლასტომის ადრეული დიაგნოსტიკა, რაც სიცოცხლის გადარჩენის შანსებს მნიშვნელოვნად გაგვიზრდის”, — თქვა ჰსუე-ჩია ჩანგმა, ბაიერის ქიმიური და ბიომოლეკულური ინჟინერიის პროფესორმა და კვლევის წამყვანმა ავტორმა.

კიბოს ბიომარკერები
გლიობლასტომა თავის ტვინის კიბოს უაღრესად აგრესიული და ავთვისებიანი ფორმაა. დაავადების დიაგნოზის შემდეგ პაციენტთა უმრავლესობა მხოლოდ 12-დან 18 თვემდე ცხოვრობს. როგორც წესი, ინვაზიური ბიოფსია გლიობლასტომის დიაგნოსტიკის საბოლოო გზაა. ეს სიმსივნიდან ქსოვილის ნიმუშის აღებასა და მის მიკროსკოპის ქვეშ გამოკვლევას გულისხმობს.

სისხლის ახალი ტესტი ტვინის კიბოს ადრეულ ეტაპზე იდენტიფიცირების კარგი შესაძლებლობა იქნება. აღსანიშნავია, რომ ტესტი კეთდება ავტომატური მოწყობილობის საშუალებით.

ამ ტექნოლოგიის მნიშვნელოვანი ნაწილი პატარა ბიოჩიპია, რომელიც იყენებს ელექტროკინეტიკურ სენსორს. გლიობლასტომის სადიაგნოსტიკო მოწყობილობაში ელექტროკინეტიკური სენსორი გამოიყენება უჯრედგარე ვეზიკულების დასაჭერად და გამოსავლენად. სწორედ ეს შეიცავს დაავადებასთან დაკავშირებულ ბიომარკერებს. ცილაზე დაფუძნებული ეს ბიომარკერები ცნობილია როგორც ეპიდერმული ზრდის ფაქტორის რეცეპტორები (EGFR) და ისინი ჭარბადაა გამოხატული გლიობლასტომაში.

მკვლევრების თქმით, ბიოჩიპი წარმოუდგენლად მგრძნობიარე და შერჩევითია, რაც მას საშუალებას აძლევს განასხვაოს აქტიური და არააქტიური EGFR-იები.

კვლევა ჟურნალ Communications Biology-ში გამოქვეყნდა.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჰონგ-კონგში ღორს ენდოსკოპია ჩაუტარდა, მაგრამ ეს შემთხვევა იმითაა გამორჩეული, რომ პროცედურა დისტანციურად განხორციელდა. სამედიცინო ინსტრუმენტს PlayStation-ის ჯოისტიკით ციურიხში მდებარე ლაბორატორიიდან აკონტროლებდნენ, რომელსაც საოპერაციო სივრციდან 9 300 კილომეტრი აშორებდა.

ეს ჩინელმა და შვეიცარიელმა მეცნიერებმა თანამედროვე რობოტექნოლოგიისა და სწრაფი ინტერნეტის დახმარებით შეძლეს. ცნობილია, რომ ეკრანზე ენდოსკოპის კამერის მიერ გადაღებული გამოსახულების დაყოვნება მხოლოდ 300 მილიწამი იყო. უკანასკნელი მიღწევა ტელემედიცინის, ანუ დისტანციური სამედიცინო სერვისების, სფეროში წინ გადადგმული მნიშვნელოვანი ნაბიჯია.

უნდა აღინიშნოს, რომ პირველი ტრანსატლანტიკური ქირურგიული პროცედურა ჯერ კიდევ 2001 წელს ჩატარდა. მას შემდეგ სპეციალისტები ტექნოლოგიისა და მეთოდების დახვეწას ცდილობენ. ამ წინსვლამ განაპირობა, რომ დედამიწიდან ქირურგიული რობოტი ორბიტაზე მოძრავ საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზეც კი გააკონტროლეს, მაგრამ ამ შემთხვევაში დისტანცია დაახლოებით 400 კილომეტრი იყო.

ჰონგ-კონგსა და ციურიხს შორის ბევრად დიდი მანძილია, თანაც ენდოსკოპია ცოცხალ, ანესთეზირებულ, ღორს ჩაუტარდა. შესაბამისად, ეს პროცესი ზუსტ დაგეგმვას, სიფრთხილესა და სტაბილურ ინტერნეტკომუნიკაციას საჭიროებდა.

ცხოველს ანესთეზია საოპერაციოში მყოფმა ექიმებმა გაუკეთეს და მის სხეულში ენდოსკოპი შეიყვანეს. აქედან საქმეში უკვე ციურიხის ლაბორატორია ჩაერთო, საიდანაც აკონტროლებდნენ ინსტრუმენტს, რომელიც მაგნიტური ველის მეშვეობით მოძრაობს. მისი მაგნიტური თავაკი ნებისმიერი მიმართულებით იღუნება და მარტივად მანევრირებადია. ის ჩვეულებრივზე მცირე ზომისაა და იმდენად მოქნილია, რომ 180°-თაც კი შემოატრიალეს. ასევე, ღორის მუცლის გარსიდან ქსოვილის ნიმუშების აღებაც მოახერხეს.

ენდოსკოპის ამ მახასიათებლების გამო მისი გამოიყენება, პოტენციურად, ადამიანებშიცაა შესაძლებელი, რისთვისაც ის ორგანიზმში ცხვირიდან უნდა შეიყვანონ და არა პირიდან. ეს პაციენტებისთვის უფრო კომფორტულიც იქნება, მათ მხოლოდ მსუბუქი ანესთეზია დასჭირდებათ და ენდოსკოპი ზომით ბავშვის სხეულსაც მოერგება.

მომდევნო ეტაპზე მეცნიერები მის გამოცდას სწორედ ადამიანზე გეგმავენ და პოტენციალს მინიმალურად ინოვაციურ პროცედურებში ხედავენ, როგორიც კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის შემოწმებაა, მაგალითად სიმსივნის სკრინინგისთვის. რაც შეეხება ღორს, ის პროცედურად გადაურჩა და რაიმე დაზიანება არ მიუღია.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

58 წლის ამერიკელი კაცი პირველი ადამიანია მსოფლიოში, რომელსაც მწყობრიდან გამოსული გული ტიტანის დროებითი, სისხლის ტუმბოთი ჩაუნაცვლეს.

ლითონის ორგანო კომპანია BiVACOR-მა დაამზადა. მიზანი ადამიანის გულის რაც შეიძლება დიდი ხნით ჩანაცვლება იყო.

BiVACOR-ის სრულიად ხელოვნური გული (TAH) რეალური გულის მსგავსად არ სცემს. თუმცა, BiVACOR-ი აცხადებს, რომ მოქნილი კამერების, ანუ სატუმბი დიაფრაგმების (პარკუჭი) გარეშეც კი, მოწყობილობა საკმარისად ძლიერია, რომ ადამიანი უზრუნველყოს ვარჯიშისას. ამავე დროს, ზომით პატარაა და უმეტეს ადამიანთან თავსებადი.

ორკამერიანი მოწყობილობა დაახლოებით მუშტის ზომისაა და პრაქტიკულად დაუმსხვრევადი, უძლებს კოროზიასა და მექანიკურ ცვეთას.

ერთადერთი მოძრავი ნაწილი მასში შიგნით იმალება; ერთი, მაგნიტურად ლევიტაციური როტორი, რომელიც სისხლს ფილტვებსა და მთელ სხეულში გადატუმბავს. ვინაიდან მბრუნავ როტორს კონტაქტი არ აქვს სხვა რომელიმე ზედაპირთან, არ არსებობს შანსი იმისა, რომ დროთა განმავლობაში ის ხახუნით გაცვდეს.

მთლიანი მოწყობილობა იკვებება პატარა, გარე, პორტაბეულური კონტროლერით, რომელიც კუჭშია მოთავსებული.

BiVACOR-მა ხელოვნური გულის შექმნას ათი წელი, მრავალი დიზაინი, ათობით ცხოველზე ჩატარებული კვლევა მოანდომა, ვიდრე ის გულის უკმარისობის ბოლო სტადიის მქონე პაციენტის მკერდში მოხვდებოდა. მოწყობილობის გადანერგვა ტეხასის გულის ინსტიტუტში, ყოველგვარი გართულების გარეშე მოხდა.

პაციენტის ექიმების განცხადებით, ტიტანის გულმა ძალიან კარგად იმუშავა მთელი რვა დღის განმავლობაში, იქამდე, ვიდრე რეალური გულის დონორი გამოჩნდებოდა.

„წარმოუდგენლად ამაყი ვარ, რომ მომსწრე ვარ ჩვენ მიერ შექმნილი ხელოვნური გულის ადამიანში გადანერგვისა. ეს მიღწევა შეუძლებელი იქნებოდა ჩვენი პირველი პაციენტისა და მისი ოჯახის სიმამაცის, ჩვენი გუნდის თავდადების და ტეხასის გულის ინსტიტუტში ჩვენი კოლაბორატორების გარეშე“, — ამბობს BiVACOR-ის დამფუძნებელი დენიელ ტიმსი.

დღეისათვის, გულის მწვავე უკმარისობის მქონე ადამიანთათვის მკურნალობის საუკეთესო საშუალება დონორის გულია, რაც ყოველთვის დროულად ხელმისაწვდომი არ არის. ყოველწლიურად მსოფლიოში გულის გადანერგვის დაახლოებით 6000 ოპერაცია ტარდება.

შესაბამისად, ხელოვნური გული სასიცოცხლო გზაა გარდაუვალი სიკვდილის რისკის ქვეშ მყოფ ადამიანთა ცხოვრების გაგრძელებისათვის.

თუმცა, გასული ოცი წლის განმავლობაში, აშშ-ის სურსათისა და მედიკამენტების ადმინისტრაციამ (FDA) მხოლოდ ერთი ხელოვნური გული დაამტკიცა.

მისი სახელია SynCardia Total Artificial Heart და მისი მოქნილი მემბრანები და სარქვლები საკმაოდ დიდია, თანაც, სხეულში მოთავსების შემდეგ არც ისე გამძლე.

BiVACOR-ის გულს შემქმნელები „პარადიგმულ ცვლილებას“ უწოდებენ ხელოვნური გულის დიზაინში.

დანამდვილებით არავინ იცის, რამდენ ხანს იმუშავებს მოწყობილობა ადამიანებში, მაგრამ ლაბორატორიაში ის უკვე ოთხ წელიწადზე მეტია, რაც მუშაობს.

SynCardia-ს ხელოვნური გულიც კი, რომელიც მხოლოდ მცირე დროზეა გათვლილი, ზოგიერთ პაციენტში რამდენიმე წელიწადი მუშაობს დონორის გულის მოლოდინში.

გასული წლის ნოემბერში, BiVacor-მა FDA-სგან მიიღო დასტური, რომ 2024 წლის ბოლომდე, ხელოვნური გული გადაუნერგოს გულის უკმარისობის ბოლო სტადიის მქონე მაქსიმუმ ხუთ პაციენტს. პირველი იმპლანტის წარმატებიდან გამომდინარე, უახლოეს თვეებში სხვა პაციენტებში გადანერგვასაც უნდა ველოდოთ.

მომზადებულია bivacor.com-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

აშშ-ს სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციამ (FDA) ინოვაციური გელი დაამტკიცა, რომელსაც სიცოცხლისთვის საშიში დაზიანებებისგან გაჩენილი სისხლდენის შეჩერება შეუძლია.

როგორც Reuters იუწყება, გამოგონება მნიშვნელოვანია და მას ჭრილობების დამუშავების პროცესის გამარტივება შეუძლია.

გელი, სახელწოდებით Traumagel, შეიმუშავა Cresilon-მა, სამედიცინო ტექნოლოგიების კომპანიამ, რომელიც ბრუკლინშია დაფუძნებული.

„ჩვენი გელის გამოყენება შესაძლებელი იქნება ყველა მძიმე ჭრილობისგან გამოწვეული სისხლდენის შესაჩერებლად”, – განაცხადა Cresilon-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა, ჯო ლანდოლინამ.

ლანდოლინას თქმით, დღეს არსებულ მეთოდებს, რომლებიც სისხლდენის შესაჩერებლადაა შემუშავებული, მოქმედებისთვის დიდი დრო სჭირდება. ეს ის ძვირფასი დროა, რომლის დაკარგვაც ხშირად ადამიანის სიცოცხლის ფასად ჯდება.

Traumagel, წყალმცენარეებიდან მიღებული პროდუქტია, რომელიც შპრიცშია მოთავსებული. შემქმნელების თქმით, მისი გამოყენება ადვილია და არ საჭიროებს განსაკუთრებულ უნარებს.

ლანდოლინას თქმით, პროდუქტი კომერციულად ხელმისაწვდომი 2024 წლის ბოლოსთვის იქნება.

„ბრძოლის ველზე სიკვდილიანობის 91% სწორედ შეუჩერებელ სისხლდენაზე მოდის. სისხლდენის შესაჩერებელი უკეთესი მეთოდის არსებობის შემთხვევაში, უამრავი ადამიანის გადარჩენას შევძლებდით. ჩვენი გელით სწორედ ამის გაკეთება გვინდა”, – განუცხადა ლანდოლინამ Reuters-ს.

პრესრელიზში აღნიშნულია, რომ გელის ეფექტი დროებითია, მაგრამ ამით მნიშვნელოვანი დროის მოგებაა შესაძლებელი.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

40 წელზე მეტია, მეცნიერები მუშაობენ აივ-ის მკურნალობის გზების მოძებნაზე, ასევე მისგან ეფექტური დაცვის შესაქმნელად. თუმცა, არც ერთი ეს პრობლემა სრულად არ მოგვარებულა. მხოლოდ ანტირეტროვირუსული საშუალებების შემუშავება იყო შესაძლებელი, რომლებიც ანელებენ ვირუსის რეპროდუქციას, მაგრამ არ ანადგურებენ მას. დაავადების პრევენციის ერთადერთი ეფექტური საშუალება იყო პრეზერვატივი, მაგრამ ისინი ასევე არ უზრუნველყოფენ 100 პროცენტიან დაცვას და მეტიც, ადამიანები ხშირად უგულებელყოფენ საკუთარ უსაფრთხოებას. მაგრამ ახლა, როგორც ჩანს, მეცნიერებმა მოახერხეს ამ პრობლემის ერთ-ერთი გზით გადაჭრა – Gilead Sciences Inc-მა გამოაცხადა, რომ მის მიერ შემუშავებული პრეპარატი, Lencapavir, უზრუნველყოფს 100%-იან დაცვას აივ-ისგან. ის ასევე ეფექტურია უკვე ინფიცირებული ადამიანების სამკურნალოდ.

აივ სამკურნალო პრეპარატი
ლენაკაპავირი დამტკიცდა ჯერ კიდევ 2022 წელს, როგორც აივ-ის სამკურნალო საშუალება პაციენტებში, რომლებიც არ რეაგირებენ სხვა წამლებზე. ის ამცირებს ვირუსების დონეს სისხლში იმ დონემდე, რომ ისინი აღარ ვლინდებიან  ტესტებში. მართალია, ჯერ არ არის საუბარი აივ-ის სრულ განკურნებაზე, როგორც ეს ხდება ჰემატოპოეზური უჯრედების ტრანსპლანტაციის შემთხვევაში.

პრეპარატი არის ინიექცია, რომელიც ტარდება წელიწადში ორჯერ. სლოან-კეტერინგის ინსტიტუტის თანახმად, ეს საშუალებას იძლევა არა მხოლოდ დაიცვას ადამიანის ორგანიზმი ვირუსის გავლენისგან, არამედ თავიდან აიცილოს აივ-ის გავრცელება. ანუ ადამიანი, რომელიც იღებს ლენკაპავირს, ხდება ნაკლებად ინფექციური.

როგორ მუშაობს ლენკაპავირი?
იმუნოდეფიციტის ვირუსი არის რეტროვირუსი, ანუ ის აერთიანებს თავის რნმ-ს მასპინძელი უჯრედების გენომში. ვინაიდან გენეტიკური მასალა ადვილად ნადგურდება, ვირუსი მას იცავს ცილის გარსით, ანუ კაფსიდით. მას შემდეგ, რაც აივ შედის მასპინძელი უჯრედის ბირთვში, ის აშორებს გარსს და გარდაქმნის მის რნმ-ს დნმ-ად.
სხვა არსებული მედიკამენტებისგან განსხვავებით, ლენკაპავირი მიზნად ისახავს ზუსტად ამ ვირუსულ კონვერტს. თავდაპირველად ითვლებოდა, რომ ის აძლიერებს მას და ამით „ბლოკავს“ გენეტიკურ მასალას, რაც ხელს უშლის ვირუსის ინტეგრირებას მასპინძელი უჯრედის დნმ-ში. თუმცა, 2024 წლის თებერვალში მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფმა ჩაატარა კვლევა და აღმოაჩინა პრეპარატის რამდენიმე მოულოდნელი თვისება.
როგორც eLife-ში იტყობინება, ვირუსის გარსი წამლის გავლენის ქვეშ იშლება ბირთვში შესვლამდეც კი. საკუთარი თავისთვის აგრესიულ გარემოში გენეტიკური მასალა სწრაფად ნადგურდება მიზნის მიღწევის გარეშე.

უნდა ითქვას, რომ სხვა არსებული ანტივირუსული პრეპარატებისგან განსხვავებით, ლენაკაპავირი მოქმედებს აივზე მისი რეპლიკაციის სხვადასხვა ეტაპზე. ეს გამოწვეულია იმით, რომ კაფსიდი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის თითოეულ ეტაპზე. სწორედ ამიტომ, ეს პრეპარატი ეფექტური რჩება მაშინაც კი, თუ ადამიანს აქვს რეზისტენტობა აივ-ის სხვა მედიკამენტების მიმართ.

არის თუ არა „აივ ვაქცინა“ 100 პროცენტით ეფექტური?
ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ ლენკაპავირი 100% ეფექტურია, როგორც აივ-ის პრევენცია. ექსპერიმენტში მონაწილეობდა 16-დან 25 წლამდე ასაკის 5300-ზე მეტი ქალი და მოზარდი გოგონა სამხრეთ აფრიკისა და უგანდას სხვადასხვა რეგიონიდან.

ექსპერიმენტის ყველა მონაწილე დაიყო სამ ჯგუფად – თითოეულმა მიიღო აივ-ის სამი წამლიდან ერთი – Lenacapavir, Descovy ან Truvada. ბოლო ორი პრეპარატი არის ტაბლეტები, რომლებიც მიიღება ყოველდღე. მონაწილეებს აძლევდნენ ლენკაპავირის ინიექციებს წელიწადში ორჯერ, როგორც ამ წამლით აივ-ის მკურნალობისას.

შედეგად, 2134 ქალიდან, ვინც იღებდა ლენკაპავირს, არც ერთი არ დაინფიცირდა აივ-ით. 1068 ადამიანის ჯგუფში, რომლებმაც მიიღეს ტრუვადა, 16 ქალი დაინფიცირდა აივ-ით. Gilead-ის პრესრელიზის თანახმად, მკვლევრებმა აივ იპოვეს 2136 ქალიდან 39-ში, რომლებიც იღებდნენ Descovy-ს აბებს. შედეგები იმდენად დამაჯერებელი იყო, რომ მონაცემთა ანალიზის დამოუკიდებელმა კომიტეტმა გადაწყვიტა, ადრე შეეწყვიტა კვლევა და ყველა მონაწილეს შესთავაზა ლენკაპავირის ინიექციები, რომელიც უზრუნველყოფს უფრო საიმედო დაცვას ვირუსისგან.

აივ მკურნალობა ყველასთვის ხელმისაწვდომი არ იქნება?
მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა ტარდება უღარიბეს ქვეყნებში, სადაც იმუნოდეფიციტის ვირუსით ინფიცირების დონე ყველაზე მაღალია, უახლოეს მომავალში წამალი ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ხელმისაწვდომი იყოს მათი მოსახლეობისთვის. მიზეზი მისი მაღალი ღირებულებაა. რა თქმა უნდა, ლენკაპავირი არ შეიძლება ჩაითვალოს მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ძვირად ღირებულ წამლად, თუმცა, მკურნალობის წლიური კურსი, ანუ ორი ინიექცია, ამერიკელ პაციენტებს 42 ათას დოლარზე მეტი უჯდება.

Gilead გვპირდება, რომ აწარმოებს წამალს უფრო დიდი მოცულობით და დაბალი ფასებით, რათა ის ხელმისაწვდომი გახადოს დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, დაავადების მაღალი მაჩვენებლით. მაგრამ, რადგან დროზე არაფერია ნათქვამი, ჯერჯერობით ეს დაპირება სურვილს უფრო ჰგავს, ვიდრე რეალურ ვალდებულებას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”