close

მედიცინა

კვლევებიმედიცინა

„რევოლუციური აღმოჩენა“ – რატომ იღუპება ზოგიერთი COVID პაციენტი

დოქტორმა მეგან რენნიმ ბევრი რამ შეიტყო COVID-19– ის შესახებ მას შემდეგ, რაც მან თებერვალში, კორონავირუსით დაავადებული პაციენტების მკურნალობა გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში დაიწყო. თუმცა არსებობს ერთი კითხვა, რომელსაც ის კვლავ ვერ პასუხობს: რატომ არის ზოგიერთი პაციენტის მდგომარეობა უფრო მძიმე სხვებთან შედარებით?

„პაციენტის ასაკი და თანმდევი დაავადებები ამ ფენომენის მხოლოდ ნაწილს ხსნის“- თქვა რენიმ, რომელმაც ნახა, რომ ერთი და იგივე ასაკისა და ჯანმრთელობის მდგომარეობის მქონე პაციენტები ავადობის განსხვავებულ ტრაექტორიას მიჰყვებიან.

„რატომ ხდება, რომ ორი 40 წლის პაციენტიდან ერთის მდგომარეობა კრიტიკულად რთულდება, ხოლო მეორეს ისეთი მსუბუქი მდგომარეობა აქვს, რომ თითქმის ვირუსი უსიმპტომოდ გადააქვს?„ – კითხულობს ექიმი რენი, გადაუდებელი მედიცინის ასოცირებული პროფესორი ბრაუნის უნივერსიტეტში.

პროვოკაციულმა, ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში ადამიანი – განსაკუთრებით მამაკაცი – კვდება, რადგან მისი იმუნური სისტემა ე.წ. „მეგობრული ცეცხლის“  მიერ ზიანდება. მკვლევარები იმედოვნებენ, რომ დასკვნა მათ ამ პაციენტებისთვის მიზანმიმართული მკურნალობის მეთოდების შემუშავებაში დაეხმარება.

მეცნიერებში ჩატარებულ საერთაშორისო გამოკვლევის თანახმად,  COVID-ით დაავადებული 1000 პაციენტის 10% -ს, რომლებსაც განუვითარდათ სიცოცხლისათვის საშიში პნევმონია, ორგანიზმში აღმოაჩნდათ ანტისხეულები, რომლებიც ანადგურებენ იმუნური სისტემის მთავარ ცილებს – ინტერფერონებს. ეს ანტისხეულები (ცნობილია როგორც „ავტოანტისხეულები“, რადგან ისინი თავს ესხმიან და თავად ადამიანის ორგანიზმს აზიანებენ) 663 ადამიანში მსუბუქი ან ასიმპტომური COVID ინფექციით საერთოდ არ გვხვდება. 1227 ჯანმრთელი ადამიანიდან ავტოანტისხეულები მხოლოდ ოთხს ჰქონდა. 23 ოქტომბერს გამოქვეყნებულ კვლევას ხელმძღვანელობდა COVID Human Genetic Effort, რომელიც 40 ქვეყნის 200 კვლევით ცენტრს მოიცავს.

„ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ, რაც ჩვენ ვისწავლეთ იმუნური სისტემის შესახებ პანდემიის დაწყების დღიდან, ეს მიღწევის მიღწევაა“, – თქვა დოქტორ ერიკ ტოპოლმა, სან დიეგოს Scripps Research- ის კვლევის აღმასრულებელმა ვიცე-პრეზიდენტმა, ახალ კვლევებში რომელიც არ მონაწილეობდა.

იმავე გუნდის მიერ ჩატარებულ მეორე სამეცნიერო კვლევაში მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ კრიტიკულად მძიმედ დაავადებული პაციენტების დამატებით 3.5% -ს ჰქონდა იმ გენების მუტაცია, რომლებიც ვირუსებთან ბრძოლაში მონაწილე ინტერფერონებს აკონტროლებენ.

„იმის გათვალისწინებით, რომ სხეულს 500-დან 600-მდე ასეთი გენი აქვს, შესაძლებელია მკვლევარებმა უფრო მეტი მუტაცია აღმოაჩინონ“ –  თქვა მეორე კვლევის მთავარმა ავტორმა ქიან ჟანგმა.

„ინტერფერონები წარმოადგენს სხეულის პირველ დაცვას ინფექციისგან, იგი განგაშის ზარს და ვირუსის საწინააღმდეგო გენების არმიის გააქტიურებას იწვევს, ინტერფერონები სახანძრო სიგნალიზაციასა და გამანადგურებელ სისტემას ჰგავს“ – თქვა ვირუსოლოგმა, კოლუმბიის უნივერსიტეტის ასოცირებულმა მეცნიერმა ანჯელა რასმუსენმა.

ლაბორატორიული გამოკვლევების თანახმად, COVID-19 -ით დაავადებული ზოგიერთ ადამიანის სხეულში არსებული ინტერფერონები თავად ვირუსის მიერ ნადგურდება.

„ინტერფერონები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ახალი ვირუსებისგან სხეულის დასაცავად, მაგალითად კორონავირუსისგან, რომელთან შეხებაც ადამიანის ორგანიზმს მანამდე არასოდეს ჰქონია. ახალი კორონავირუსით ინფიცირების დროს, თქვენს სხეულს ყველგან უნდა ჰქონდეს განგაში, თუ სიგნალი არ მიიღეთ, ვირუსები დიდი რაოდენობით ყველგან შეიძლება გქონდეთ“, – თქვა როქფელერის უნივერსიტეტის სენტ ჯილსის ინფექციური დაავადებების ადამიანის გენეტიკის ლაბორატორიის მკვლევარმა ჟანგმა.

წყარო: medscape.com

commersant.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

წინ გადადგმული ნაბიჯი მედიცინაში

სიმსივნე კაცობრიობის ისტორიაში ყველაზე რთულად ამოსაცნობი და სამკურნალოა, ძირითად შემთხვევებში იგი უბედური შემთხვევებით მთავრდება ხოლმე. მსოფლიოს წარმატებული ექიმები, მეცნიერები, ყველა ცდილობს რაც შეიძლება მალე მოიძებნოს სიმსივნესთან საბრძოლველი პრეპარატი ან რაიმე გზა.

ცოტა ხნის წინ sciencealert.com–მა გამოაქვეყნა სტატია, სადაც საუბარია ტექნოლოგიაზე, რომლის განვითარება და წინსვლა აუცილებელია, ახალ პროდუქტს შეუძლია დაადგინოს აქვს თუ არა ადამიანს სიმსივნე, ისევე როგორც გამოცილ ექიმს. ასევე ცნობილია, რომ ახლო მომავალში ხელოვნური ინტელექტის მქონე ახალი პროდუქტი ყველა ადამიანისთვის იქნება ხელმისაწვდომი და ადვილად გამოსაყენებელი, რაც გაზრდის იმ ადამიანების რიცხვს, რომლებმაც სიმსივნე დაამარცხეს.

Sciencealert.com

მასალა მოამზადა : ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიამედიცინა

მეცნიერებმა თაგვებში სიმსივნური უჯრედების მოკვლა შეძლეს

მეცნიერებმა  თაგვებში სიმსივნური უჯრედების მოკვლა შეძლეს. კვლევის ავტორები აცხადებენ, რომ ტექნოლოგიის გამოყენება, რომელიც დნმ-ის რედაქტირების მეთოდებს ეფუძნება, ადამიანებში უახლოესი 2 წლის მანძილზე იქნება შესაძლებელი.

თელ-ავივის უნივერსიტეტის პროფესორი დენ პიერი ირწმუნება, რომ ამ მეთოდს გვერდითი ეფექტები არ გააჩნია და მისი საშუალებით ნამკურნალევი კიბოს უჯრედი აქტიური აღარასდროს გახდება.

მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ცხოველებში კიბოს სამკურნალოდ Crispr გენომის რედაქტირების ტექნოლოგიის გამოყენება მსოფლიოში პირველად ხდება. აღნიშნული მეთოდი დნმ-ის ნაწილის ამოკვეთას ეფუძნება.

კვლევის ავტორები განმარტავენ, რომ ტექნოლოგია კიდევ უფრო მეტად განვითარებას საჭიროებს, მაგრამ ხაზს უსვამენ, რომ მიმდინარე კვლევის ძირითადი შედეგი იმის ჩვენებაა, რომ ამ გზით სიმსივნური უჯრედების მოკვლა შესაძლებელია, თან ისე, რომ მის ირგვლივ მდებარე უჯრედები დაუზიანებელი რჩება.

კვლევის ფარგლებში ყურადღება გაამახვილეს კიბოს ყველაზე სასიკვდილო ფორმებზე – მეტასტაზურ საკვერცხის კიბოსა და გლიობლასტომაზე, რაც თავის ტვინის კიბოს აგრესიული სახეობაა.

კვლევა თელ-ავივის უნივერსტიტეტის, ნიუ-იორკის უნივერსიტეტისა ჰარვარდის სამედიცინო სკოლის მეცნიერებმა ჩაატარეს და მისი შედეგები ჟურნალ  Science Advances-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : independent.co.uk

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

როდის არ არის გადამდები კოვიდინფიცირებული პირი: მარინა ენდელაძე

მსოფლიოში გავრცელებული კორონავირუსისგან გამოწვეული შედეგები, საზოგადოების ნაწილმა თითქოს, ვერ გაიაზრა. ვრცელდება ინფორმაციები, რომ დაინფიცირებული პაციენტები, ქუჩაში თავისუფლად მოძრაობენ. ინფექციური საავადმყოფოს ბოქსირებული განყოფილების ხელმძღავნელის, მარინა ენდელაძის განმარტებით, ადამიანების მაღალი პროცენტი ამ დაავადებას გადაიტანს. ზოგი უსიმპტომოდ, ზოგი საშუალოდ და მძიმედ. ამის შესახებ მან, საქართველოს პირველი არხის ეთერში განაცხადა, გადაცემაში „პირადი ექიმი”.

“თუ უსიმპტომოა პაციენტი, მაგრამ მას დაუდასტურდ კოვიდინფექცია, დადასტურებიდან 10 დღის შემდეგ, ის გადამდები აღარ არის. მას ტესტირება არ სჭირდება და შეუძლია გავიდეს საზოგადოებაში. რაც შეეხება სიმპტომიან პაციენტებს, მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის სიმპტომებით, 10 დღე და ამას დამატებული 3 უსიმპტომო დღე. ჯამში 13 დღის შემდეგ, უკვე გადამდები აღარ არიან.

„ინფექციის გადადება მეექვსე, მეშვიდე დღიდან უკვე ნაკლებია. შეიძლება, „პისიარ“ ტესტი იყოს დადებითი, თუმცა გადამდებლობა უკვე  5, 6, 7 დღის შემდეგ ნაკლებია. თუ 13 დღეა გასული, ის კატეგორიულად არ არის გადამდები, შეიძლება, ტესტი იყო დადებითი, მით უმეტეს „პისიარი“ არის ძალიან მგრძობიარე მეთოდი და შეიძლება, ვირუსის მკვდარი ნაწილაკებიც აღიქვას“, – განაცხადა მარინა ენდელაძემ.

მისივე თქმით, თუკი პაციენტს გამოუვლინდება ცხელება, რესპირატორული სიმპტომატიკა, ადინამია, თავის ტკივილი, ხველა, ყელის ზომიერი ტკივილი, ამ შემთხვევაში ტესტირება პირველივე დღიდან უნდა ჩაიტარონ.

“პისიარი არის ძალიან მგრძობიარე მეთოდი და შეიძლება, ვირუსის მკვდარი ნაწილაკებიც აღიქვას“.

შესაბამისად, მისი უტყუარობა დადასტურებულია. წესის მიხედვით, ყველა ოდნავი სიმპტომიანი ადამიანი ადამიანი სასურველია იყოს თვითიზოლაციაში 12 დღე. ეს მეტად დააზღვევს გარშემომყოფებს და შეამცირებს გავრცელებას”.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

როდის გახდება Moderna-ს ვაქცინა მსოფლიოსთვის ხელმისაწვდომი და რა უპირატესობა აქვს მას Pfizer-სა დ ა BioNTech-ის პოტენციურ ვაქცინასთან შედარებით

ამერიკული კომპანია Moderna-ს მიერ შექმნილმა კორონავირუსის საწინააღმდეგო კანდიდატმა ვაქცინამ 94.5%-იანი ეფექტურობა აჩვენა.

 

პრეპარატზე ჩატარებულ ცდაში 30 000 ადამიანი მონაწილეობდა, მათგან ნახევარს ვაქცინაცია ორჯერ, 4 კვირიანი შუალედით ჩაუტარდა, დანარჩენს კი – პლაცებო გაუკეთეს.

ანალიზი პირველ 95 დაინფიცირებულზე დაყრდნობით განახორციელეს. აღმოჩნდა, რომ მათგან  კოვიდ 19-ზე ვაქცინაცია მხოლოდ 5-ს ჰქონდა ჩატარებული.

„ახალი პრეპარატის შედეგები გასაოცარია, ეს ნამდვილად დიდებული დღეა“, – განაცხადა Moderna-ს დირექტორმა ტალ ზაკსმა.

გასულ კვირას აშშ-ის წამყვანმა ფარმაცევტულმა კომპანია Pfizer-მა და გერმანულმა კომპანია BioNTech-მა ასევე განაცხადეს, რომ მათ მიერ შექმნილმა ვაქცინამ 90% -იანი ეფექტურობა აჩვენა.

Moderna-ს ვაქცინის ერთ-ერთი უპირატესობა ისაა, რომ მისი შენახვა 2-დან 8 გრადუსამდე ტემპერატურის პირობებში 30 დღის განმავლობაში, -20 გრადუსზე კი – 6 თვის მანძილზეა შესაძლებელი, განსხვავებით Pfizer-სა დ ა BioNTech-ის პოტენციური ვაქცინისგან, რომლის შენახვა და ტრანსპორტირება მხოლოდ -70 გრადუს ცელსიუსზე უნდა მოხდეს, რაც ლოგისტიკურ პრობლემებს ქმნის.

მეორე მნიშვნელოვანი ფაქტი, რაც Moderna-ს ვაქცინასთან არის დაკავშირებული ისაა, რომ ცდის დროს მძიმედ დაინფიცირებული 11 პირიდან აცრა არცერთს არ ჰქონია  გაკეთებული.

მედიკოსები აცხადებენ, რომ ვაქცინა პირველ რიგში აშშ-სთვის იქნება ხელმისაწვდომი, დანარჩენ ქვეყნებს კი რამდენიმე თვიანი ლოდინი მოუწევთ.

Moderna- ს პოტენციური ვაქცინისთვის პრიორიტეტული აშშ-ის ბაზარია. ის აშშ-ს სამთავრობო პროგრამა Operation Warp Speed-ის ნაწილია და აშშ-ის მთავრობისგან 2.48 მილიარდი აშშ დოლარით არის დაფინანსებული.

კომპანიაში იმედოვნებენ, რომ აშშ-სთვის წლის ბოლომდე 20 მილიონი დოზა იქნება ხელმისაწვდომი. მომავალი წლისთვის კი მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნისთვის ვაქცინის 1 მილიარდამდე დოზის მიწოდებას შეძლებენ.

Moderna-ს კანდიდატი ვაქცინა სხვა პოტენციურ ვაქცინებთან შედარებით ძვირია. ზაფხულში კომპანიამ განაცხადა, რომ 1 დოზის ფასი 37 აშშ დოლარი იქნებოდა. შედარებისთვის, Johnson & Johnson-ის პოტენციური ვაქცინის სავარაუდო ფასი 10 აშშ დოლარია, Pfizer-სა დ ა BioNTech-ის ვაქცინის კი – 20 აშშ დოლარი.

აღსანიშნავია, რომ ჯერჯერობით დადასტურებული არაა, თუ რამდენ ხანს გაგრძელდება ვაქცინის ეფექტურობა აცრის შემდეგ, რის გამოც დამატებითი კვლევების ჩატარებაა აუცილებელი.

წყარო : The Guardian ; BBC

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

გვიცავს თუ არა ვიტამინი D კორონავირუსისგან და რას გეგმავს გაერთიანებული სამეფოს ხელისუფლება მასთან დაკავშირებით

გვიცავს თუ არა ვიტამინი D კორონავირუსისგან და რას გეგმავს გაერთიანებული სამეფოს ხელისუფლება მასთან დაკავშირებით

გაერთიანებული სამეფოს ჯანდაცვის მინისტრმა მეთ ჰენკოკმა „ჯანმრთელობისა და მზრუნველობის ხარისხის უზრუნველყოფის ეროვნულ ინსტიტუტსა“ და „ინგლისის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანიზაციას“ მოუწოდა მთავრობის მრჩევლებს ჯანდაცვის საკითხებში, რომ ვიტამინი D-ს კოვიდ 19-ის პრევენციისა და მკურნალობის მიზნით გამოყენებასთან დაკავშირებით ახალი მითითებები წარადგინონ.

ცნობილი გახდა ასევე ისიც, რომ გაერთიანებული სამეფოს მთავრობა გეგმავს, 2 მილიონამდე მოქალაქე, მათ შორის ხანდაზმულები, რომლებიც კოვიდ 19-ის მიმართ მოწყვლადი პირები არიან, 4 თვის განმავლობაში ვიტამინი D-ის საჭირო დოზით უფასოდ მოამარაგოს.

ვიტამინ D-ს გავლენა ადამიანის იმუნურ სისტემაზე ხანგრძლივი განხილვის თემაა  ექსპერტებში. მრავალი გამოკვლევის თანახმად, D ვიტამინის დაბალი დონე კორონავირუსით სიკვდილის უფრო მაღალ რისკთან ასოცირდება და ზოგიერთის აზრით, მის საკმარის დონეს ფილტვების ინფექციის დროს ქსოვილის დაზიანების შემცირება შეუძლია.

აღსანიშნავია, რომ რამდენიმე თვის წინ ვიტამინი D-სთან დაკავშირებით „ჯანმრთელობისა და მზრუნველობის ხარისხის უზრუნველყოფის ეროვნულ ინსტიტუტსა“ და „ინგლისის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანიზაციას“ განსხვავებული დამოკიდებულება ჰქონდათ.

„ინგლისის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანიზაციამ“ აპრილში მოქალაქეებს ურჩია, შემოდგომისა და ზამთრის განმავლობაში დღეში 10 მიკროგრამის ოდენობით  ვიტამინი D მიეღოთ. ივნისში კი „ჯანმრთელობისა და მზრუნველობის ხარისხის უზრუნველყოფის ეროვნულმა ინსტიტუტმა“ განაცხადა, რომ არ არსებობდა დასაბუთებული მტკიცებულება იმის შესახებ, რომ ვიტამინი D-ს მიღება კოვიდ 19-ის პრევენციას უწყობდა ხელს.

ვიტამინი D მნიშვნელოვანია ძვლების, კბილების და კუნთების ჯანმრთელობისთვის. მისმა ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს ძვლის დეფორმაცია, რასაც ბავშვებში რაქიტი, მოზრდილებში კი ოსტეომალაცია ეწოდება.
ასევე არსებობს მოსაზრებები, რომ D ვიტამინი აძლიერებს იმუნურ სისტემას და ეხმარება ორგანიზმს ინფექციების წინააღმდეგ ბრძოლაში.
ვიტამინი D ერთი ნაბიჯით მიუახლოვდა მას, როგორც კორონავირუსის პროფილაქტიკისა და მკურნალობის პოტენციურ საშუალებას, მას შემდეგ, რაც მეტ ჰენკოკმა სთხოვა მთავრობის ჯანმრთელობის მრჩეველებს, შეექმნათ ახალი მითითებები მისი გამოყენების შესახებ

ჯანდაცვის მდივანმა განუცხადა ინგლისის ჯანმრთელობისა და ჯანდაცვის ბრწყინვალების ეროვნულ ინსტიტუტს (Nice) და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინგლისს, რომ ორი კვირის წინ შექმნან სახელმძღვანელო პრინციპები “მზის სხივების” გამოყენების შესახებ, სანამ არ გავრცელდებოდა ინფორმაცია, რომ მთავრობა აპირებდა ოთხი თვის ღირებულების გამოყოფას ვიტამინი D დამატებები 2 მილიონზე მეტ დაუცველ და მოხუც ადამიანზე, შოტლანდიის ხელმძღვანელობით.

განცხადებაში, ნიცის სპიკერმა, რომელიც ადგენს NHS კლინიკურ მითითებებს, განუცხადა Guardian- ს: ”ნიცამ და PHE– მ მიიღეს ოფიციალური თხოვნა რეკომენდაცია შეადგინონ D ვიტამინზე კოვიდის პროფილაქტიკისა და მკურნალობის შესახებ სახელმწიფო მდივნის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის საკითხებში, მეტ ჰენკოკი, 29 ოქტომბერს. ”

 

ეს ნაბიჯი მას შემდეგ ხდება, რაც მთავრობამ განიხილა D ვიტამინის დანამატების მიცემა მოხუცებსა და მათთვის, ვინც დიდი ბრიტანეთის ზამთარში შემოდის. იზრდება შეშფოთება, რომ პანდემიის პერიოდში უფრო მეტხანს შინ დარჩენის შედეგად ბევრ ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს D ვიტამინის ნორმაზე დაბალი დონე.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

ხელოვნურ ინტელექტს ხველის შეფასებით კოვიდინფიცირებული პაციენტების ამოცნობა შეუძლია

მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ხელოვნურ ინტელექტს კორონავირუსით ინფიცირებული ადამიანების ამოცნობა მხოლოდ ხველის საშუალებით შეუძლია.

კორონავირუსით ინფიცირებულებისა და არაინფიცირებულების ხველას შორის განსხვავების ამოცნობა ადამიანის ყურისთვის შეუძლებელია. მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის მკვლევარებმა კი, ათასობით ნიმუშის ანალიზის შედეგად, დაადგინეს, რომ ხელოვნურმა ინტლექტმა კოვიდინფიცირებული ადამიანები ხველის საშუალებით 98.5 პროცენტიანი სიზუსტით გამოავლინა.

მეცნიერებმა ნერვული ქსელი ResNet50 – ალგორითმი, რომელიც შექმნილია ადამიანის ტვინის მსგავსად მუშაობისთვის – სხვადასხვა ხარისხის ხმის იოგების სიმძლავრით ხმების გარჩევისთვის მოამზადეს.

კიდევ ორი ნერვული ქსელი მომზადდა მეტყველებაში ემოციების დასადგენად, როგორიცაა იმედგაცრუება, ბედნიერება და სიმშვიდე, აგრეთვე ფილტვებისა და სუნთქვის მუშაობის ცვლილებები ხველის დროს.

ამ სამივე მოდელის კომბინაციით მკვლევარებმა შექმნეს ხელოვნური ინტელექტის მოდელი, რომლის საშუალებითაც კოვიდ 19-ის დიაგნოზირება გახდა შესაძლებელი.

წყარო : independent.co.uk

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

გამოიყენებენ თუ არა „ასპირინს“ კოვიდინფიცირებული პაციენტების სამკურნალოდ?

დიდ ბრიტანეთში მეცნიერები შეეცდებიან დაადგინონ, შესაძლოა თუ არა იაფი ტკივილგამაყუჩებელი პრეპარატის, „ასპირინის“, კოვიდ 19-ით ინფიცირებული პაციენტების სამკურნალოდ გამოყენება.

კერძოდ, ცნობილი მასშტაბური კვლევის RECOVERY-ის ფარგლებში მეცნიერები დაადგენენ, ამცირებს თუ არა „ასპირინი“ კოვიდინფიცირებულ პაციენტებში თრომბის რისკს.

150 მგ „ასპირინს“ ყოველდღიურად 2 000-მდე პაციენტი მიიღებს და მათ მდგომარეობას შეადარებენ სხვა ამავე რაოდენობის პაციენტების მდგომარეობას, რომლებსაც კოვიდ 19-ის სტანდარტული მკურნალობა ჩაუტარდებათ.

ცნობისათვის, „ასპირინი“ პირველი მედიკამენტი არ არის, რომელსაც RECOVERY-ის ფარგლებში გამოცდიან. ამ კვლევამ პირველმა აჩვენა, რომ დექსამეტაზონს, სტეროიდი, რომელიც ასევე იაფი და ხელმისაწვდომია, კოვიდ 19-ით ინფიცირებული მძიმე მდგომარეობაში მყოფი პაციენტების სიცოცხლის გადარჩენა შეუძლია.

კვლევამ ასევე აჩვენა, რომ მალარიის საწინააღმდეგო პრეპარატს ჰიდროქსიქლოროქინს (პლაქველინი) კოვიდინფიცირებული პაციენტების მკურნალობაში არავითარი სარგებელი ჰქონდა.

ამასთან, სწორედ RECOVERY- ის ფარგლებში გამოცადეს ანტიბიოტიკ „აზითრომიცინისა“ და „რეგენერონის“ ანტისხეულების კოქტეილი, რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის სამკურნალოდაც გამოიყენეს.

Reuters.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

D ვიტამინით მდიდარი საკვები

ყველა ვიტამინს განსხვავებული სარგებელი მოაქვს ჩვენი ორგანიზმისთვის და მათი ერთობლიობა გვიქმნის სიჯანსაღეს. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მათგანია ვიტამინი D, რომელიც:

  • გვიმაგრებს ძვლებს;
  • ამცირებს დიაბეტის რისკს;
  • ამცირებს გაციების რისკს;
  • ხელს უწყობს ჯანსაღ ორსულობას;
  • გვეხმარება კიბოს პრევენციაში.

D ვიტამინის ფუნქცია იმაში მდგომარეობს, რომ ეხმარება ორგანიზმს კალციუმის ათვისებაში, არეგულირებს ფოსფორისა და კალციუმის ცვლას. ასევე, მნიშვნელოვანია ძვლის ზრდის, სისხლის შედედებისთვის, კარგი მხედველობისთვისა და გულის მუშაობისთვის.

D ვიტამინს სხვანაირად მზის ვიტამინსაც უწოდებენ, რადგანაც მისი სხივები გარდაქმნიან პროვიტამინს ვიტამინად. თუმცა, როდესაც ამინდი არ გვაძლევს ამის საშუალებას, დანაკლისი შეგვიძლია ავინაზღაუროთ საკვების მეშვეობით.

საკვები, რომლებიც შეიცავენ D ვიტამის:

  • თევზის ცხიმი;
  • ორაგული;
  • ზღვის პროდუქტები;
  • რძის ნაწარმი;
  • კვერცხი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

რატომ არ არსებობს კიბოს წამალი

ადამიანები უჯრედების ერთი დიდი შეკვრა ვართ და ჩვენი უჯრედები ერთმანეთთან მუდმივად ურთიერთქმედებენ, ცვლიან “ინფორმაციას”, ნივთიერებებს… წარმოქმნიან ქსოვილებსა და ორგანოებს. სკოლაში ხშირად გვეუბნებოდნენ, რომ უჯრედი სიცოცხლის ყველაზე მარტივი ერთეულია და ის სიცოცხლის საწყისიცაა.

თუმცა, კომპლექსურ ორგანიზმებში, როგორიც ადამიანია ან ნებისმიერი მრავალუჯრედიანი არსებაა, უჯრედებს ერთი მნიშვნელოვანი თვისება აქვთ — ისინი კვდებიან. დაბადებიდან მოყოლებული, ჩვენი უჯრედების უმეტესობა ახალი, პრაქტიკულად იდენტური “კლონებით” ჩანაცვლდა.

უჯრედების წარმოქმნა ძალიან მკაცრად რეგულირებული პროცესია, ამგვარად, ჩვენი სხეულის და ორგანოების ზრდა ლიმიტირებულია. თუმცა, ხანდახან უჯრედები, გარკვეული ბიოლოგიური ხარვეზების გამო, ძალიან სწრაფად და ჭარბად მრავლდებიან. ასეთი უკონტროლო ზრდა ხშირად სიმსივნეს წარმოქმნის, ანუ პათოლოგიური უჯრედების აგრეგატს, რომელიც ზრდას თითქმის არ წყვეტს.

ჯანმრთელ სხეულში დაზიანებული უჯრედები “აპოპტოზით” კვდებიან. აპოპტოზი ორგანიზმის რეგულირებულ, უჯრედების “პროგრამირებულ” სიკვდილს ეწოდება. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, უჯრედები მიზანმიმართულად იკლავენ თავს, ან მათ ჩვენი ორგანიზმი თავისით კლავს. ეს ჩვენი სხეულისთვის, სიცოცხლის ყველა ეტაპზე, ძალიან მნიშვნელოვანი და საჭირო პროცესია.

მაგალითისთვის, ადამიანის ნაყოფის განვითარებისას, ჩვენ ცალკეული თითები გვივითარდება, რაც იმის დამსახურებაა, რომ ნაყოფის თითებს შორის არსებული შემაერთებელი ქსოვილი აპოპტოზს განიცდის და ის აღარ რეგენირდება.

სიმსივნურ უჯრედებში აპოპტოზის უნარი ხშირად დაქვეითებული ან დაგვიანებულია, რაც იმას ნიშნავს, რომ უჯრედები იზრდებიან, იზრდებიან და არ კვდებიან. აპოპტოზის უნარის დაქვეითება და უჯრედების უკონტროლო დაყოფა სიმსივნის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებლებია.

დროთა განმავლობაში, სიმსივნურ დაავადებებსა და მის მოლეკულურ, ისევე როგორც გენეტიკურ მექანიზმზე ბევრი რამ ვისწავლეთ. ზოგი სიმსივნის შემთხვევაში ისიც კი ვიცით რა გენები და ცილები, ისევე როგორც რა ბიოლოგიური მექანიზმები განაპირობებენ მათ აღმოცენებას, რის გამოც ბევრს უჩნდება კითხვა, რატომ არ გვაქვს კიბოს წამალი?

ვაქცინაცია და ანტიბიოტიკები ვირუსული და ბაქტერიული ინფექციებისგან ძალიან კარგად გვიცავს, ცხადია ხანდახან, ისეთი დაავადებებიც მომაკვდინებელია, რომელთა წამალიც გვაქვს, თუმცა სხვადასხვა დაავადებებისგან განსხვავებით, კიბოს მკურნალობა ძალიან რთულია. რატომ?

სანამ კითხვას ვუპასუხებდეთ, ტერმინოლოგიას შევეხოთ. სტატიის ფარგლებში, კიბოს ვეძახით ავთვისებიან სიმსივნეს. ავთვისებიანი სიმსივნე გამოირჩევა უჯრედების პათოლოგიური გამრავლებით და სხვადასხვა ორგანოებსა და ქსოვილებზე გავრცელების პოტენციალით. კეთილთვისებიანი სიმსივნე კი სიმსივნური უჯრედების აგრეგატია, რომელიც ლოკალურად ვითარდება და სხეულის სხვა ადგილებზე არ ვრცელდება.

რა ვიცით და არ ვიცით კიბოზე

ფოტო: TED-ED

2019 წლის მონაცემებით, ავთვისებიანი სიმსივნე ყოველწლიურად 9 მილიონამდე ადამიანს კლავს. 2015 წელს ის 90 მილიონამდე ადამიანს დაუდგინდა. გულსისხლძარღვთა დაავადებების შემდეგ, კიბო ყველაზე მაღალ სიკვდილიანობას უკავშირდება.

აღსანიშნავია, რომ სიგარეტის მოწევა კიბოთი განპირობებული სიკვდილიანობის 22%-ს უკავშირდება, რაც წარმოუდგენლად მაღალი რიცხვია. ყველაზე საინტერესო კი ისაა, რომ დროთა განმავლობაში, ავთვისებიანი სიმსივნე, ისევე როგორც მასთან დაკავშირებული სიკვდილიანობა, განვითარებულ ქვეყნებში ბევრად ხშირია.

ისიც საინტერესოა, რომ სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფებს, ხშირად, ძალიან განსხვავებული სიმსივნეები უვითარდებათ. მაგალითად, 15 წლამდე ბავშვებში ლეიკემია და ტვინის კიბო უფრო გავრცელებულია, ზრდასრულებში კი ფილტვის, მკერდის, პროსტატის და კუჭის სიმსივნე.

სტატისტიკური მიმოხილვა დროებით გვერდზე გადავდოთ და მივუბრუნდეთ ჩვენ მთავარ კითხვას, კერძოდ, რატომ არ გვაქვს კიბოს წამალი?

ამ კითხვას ხშირად იმიტომ სვამენ, რომ საზოგადოებაში კიბოზე არასწორი წარმოდგენა არსებობს. კიბო რაიმე ერთი დაავადება არაა, არამედ ის აერთიანებს ასობით სხვადასხვა სიმსივნურ დაავადებას. ეს იგივენაირი კითხვაა, როგორც “რატომ არ არსებობს ინფექციური დაავადებების წამალი”.

არ არსებობს ერთი უნივერსალური წამალი, რომელიც ყველანაირ ინფექციურ დაავადებას უმკურნალებს, მიუხედავად იმისა, რომ ბევრ ინფექციურ დაავადებას მსგავსი პათოფიზიოლოგია აქვს.

ამასთანავე, სიმსივნე შეიძლება ბევრი სხვადასხვა გარემოების გამო განვითარდეს, მის ჩამოყალიბებას ხანდახან ხელს უწყობს დაქვეითებული იმუნიტეტი, ინფექციური დაავადებები, ცხოვრების სტილი, რადიაცია და ა.შ.

მიუხედავად ამისა, სხვადასხვა ავთვისებიანი სიმსივნეების მკურნალობა ძალიან რთულია და კიბოს წამლები, რომლებიც ლაბორატორიულ პირობებში წარმატებით გამოიცადა, რეალური გამოყენებისას ისეთივე წარმატებული ხშირად არ არის. ამას თავისი მიზეზები აქვს.

რატომაა კიბოს მკურნალობა ხშირად არაეფექტიანი

ფოტო: Getty Images

როდესაც ადამიანს ავთვისებიანი სიმსივნე უდგინდება, ძირითადად, მკურნალობის კურსი შემდეგნაირია: პირველ რიგში, ქირურგიული ჩარევით ხდება სიმსივნის მოცილება, შემდეგ პაციენტი სხივურ და ქიმიოთერაპიას გადის, რათა სხეულში გავრცელებული სიმსივნური უჯრედები განადგურდეს. ამას შეიძლება დაემატოს ჰორმონალური და იმუნური თერაპია და სხვადასხვა მკურნალობის კურსები იმის მიხედვით, თუ სად და რა ტიპის სიმსივნე აქვს პაციენტს.

მიუხედავად იმისა, რომ ზემოხსენებული მკურნალბოის მეთოდები ხშირად საკმაოდ წარმატებულია, 100%-იანი წარმატება ძალიან იშვიათია. ადგილი აქვს ხოლმე რემისიას, ანუ კიბო თითქოს “გამქრალია”, თუმცა შემდგომ ის ბრუნდება.

სიმსივნური დაავადებების მკურნალობის ერთ-ერთი პრობლემა უშუალოდ კიბოს შესწავლის მეთოდოლოგიიდან მომდინარეობს. როდესაც მეცნიერები გარკვეული სიმსივნური დაავადების მკურნალობაზე და წამლის ძიებაზე მუშაობენ, ისინი ექსპერიმენტებს, ძირითადად, ლაბორატორიულ პირობებში ადამიანებისგან შეგროვებულ სიმსივნურ უჯრედებზე ატარებენ.

ახალი წამლები, რომლებიც ლაბორატორიაში არსებულ სიმსივნურ უჯრედებზე წარმატებით მუშაობენ, კლინიკური ტესტებისას, პაციენტებში იგივე წარმატებას ვერ აღწევენ. ამის მიზეზი ისაა, რომ კიბო ადამიანის სხეულში ლაბორატორიისგან განსხვავებულად “იქცევა”.

ავთვისებიანი სიმსივნის ერთ-ერთი მახასიათებელი ისაა, რომ ადამიანის ორგანიზმში სიმსივნური უჯრედები მუდმივად იცვლება, შესაბამისად, ყალიბდება სიმსივნური უჯრედების განსხვავებული პოპულაციები. სხვადასხვა პოპულაციის უჯრედები ერთმანეთისგან ხშირად ოდნავ განსხვავდებიან ხოლმე, თუმცა მცირედი განსხვავებაც კი ხშირად ძალიან მნიშვნელოვანია.

ახლად შემუშავებულმა წამალმა შეიძლება კონკრეტული პოპულაციის სიმსივნური უჯრედები მოკლას, თუმცა, დანარჩენზე არ იმქომედოს. ამასთანავე, კიბოს დიაგნოსტირება ხშირად საკმაოდ გვიან ხდება. ანუ, როცა სიმსივნური უჯრედები სხვა სიცოცხლისთვის მნიშვნელოვან ორგანოებზეც ვრცელდება (მეტასტაზები).

ზოგი კიბო ძალიან რთული მოსახელთებელია. მაგალითად, ანდროგენებზე დამოკიდებული პროსტატის კიბოს შემთხვევაში, პროსტატის უჯრედების ნაადრევი დაბერება ხდება, მიუხედავად იმისა, რომ ანდროგენების დონე ჯანმრთელ და კიბოან პროსტატაში ერთნაირია.

პროსტატის დაბერებული უჯრედები შემდგომ ქემოკინების და ინტერლეიკინების წარმოებით, სიმსივნურ უჯრედებს უდებენ დასაბამს.

ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, არსებობს ეგრეთ წოდებული სიმსივნური ღეროვანი უჯრედები. ჩვეულებრივი ღეროვანი უჯრედების მსგავსად, ისინი სხვადასხვა ტიპის უჯრედებად დიფერენცირდებიან, თუმცა, ამ შემთხვევაში, სიმსივნური ღეროვანი უჯრედები სიმსივნურ უჯრედებს წარმოქმნიან.

ამიტომ, იმ შემთხვევაშიც კი თუ პაციენტმა კიბო დაამარცხა, ერთი სიმსივნური ღეროვანი უჯრედიც თუ დარჩა, მაშინ კიბოს ხელახალი აღმოცენება ალბათურია. ხოლო კიბოსთან ბრძოლის დამაიმედებელი და პოტენციალის მქონე სფერო გენური თერაპიაა.

სხვადასხვა ტიპის კიბოებს გენეტიკური მარკერები აქვთ. იმის გამო, რომ სიმსივნე, რეალურად, გენეტიკური მუტაციების გამო ვითარდება, მეცნიერები თანდათან ისეთ გენებს პოულობენ, რომელიც ადამიანებს სიმსივნისკენ მიდრეკილს ხდის. მკვლევრები იმედოვნებენ, რომ მომავალში ასეთი გენების დამიზნებით და განეიტრალებით, კიბოს განვითარების თავიდან აცილება შესაძლებელი იქნება.

კიბოსთან ბრძოლა რთული კიდევ იმიტომაა, რომ სიმსივნური უჯრედები იმუნურ სისტემას ატყუებენ, შესაბამისად, ჩვენი ორგანიზმი ავტომატურად ვერ ხვდება, რომელი უჯრედია ანომალიური და რომელია ჩვეულებრივი. შესაბამისად, სიმსივნური უჯრედები სისხლით და ზრდისთვის აუცილებელი ნივთიერებებით იკვებებიან და ძალიან სწრაფად მრავლდებიან. სიმსივნის “კვების წყაროს” შეზღუდვა ავთვისებიან სიმსივნესთან ბრძოლას ამარტივებს, თუმცა, ამის გაკეთება ძალიან რთულია, რადგან კიბოს უჯრედები ჩვეულებრივ უჯრედებში არიან გარეული.

კიბოს მომავალი და პრევენცია

ფოტო: TED-ED

სტატიაში აღვნიშნეთ, რომ კიბო და მასთან დაკავშირებული სიკვდილიანობა განვითარებულ ქვეყნებში უფრო ხშირია, მიუხედავად იმისა, რომ სამედიცინო დახმარება ამ ქვეყნებში საკმაოდ დახვეწილია. ეს ფენომენი ნაწილობრივ იმით აიხსნება, რომ სიცოცხლის ხანგრძლივობა განვითარებულ ქვეყნებში ბევრად მაღალია. დროთა განმავლობაში სიმსივნის განვითარების ალბათობა კი იზრდება. ანუ, რაც უფრო დიდ ხანს ცხოვრობთ, მით უფრო დიდი შანსია, რომ კიბო დაგემართოთ.

თუმცა, სიმსივნის განვითარება გარდაუვალი არ არის. მიუხედავად იმისა, რომ კიბო ძალიან საშიშია, მისი მკურნალობა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა. შესაბამისად, ადამიანებს კიბო უფრო და უფრო გვიან ემართებათ და დიაგნოზის დასმის შემდეგ, უფრო დიდ ხანს ცოცხლობენ.

მაგალითად, 2017 წლის მონაცემებით, კიბოთი გარდაცვლილთა 46% 70 წელს გაგადაცილებული იყო. დიაგნოზის დასმიდან მომდევნო 5 წელში, გადარჩენის პროცენტული მაჩვენებელი, პრაქტიკულად, ყველა ტიპის კიბოსთვის იზრდება.

უნდა აღინიშნოს, რომ ჯანმრთელი ცხოვრებით, კიბოს პრევენცია შესაძლებელია. მაგალითად, ფილტვის კიბოს შემთხვევების აბსოლუტური უმრავლესობა (80-90%) მწეველებში გვხვდება. სიგარეტის მოწევა კი კიბოთი განპირობებული სიკვდილიანობის 22%-ს შეადგენს.

კიბოთი გამოწვეული სიკვდილიანობის 10% ჭარბწონიანობასა და ალკოჰოლის ჭარბ მოხმარებასთანაა დაკავშირებული. ხვალ ყველა მწეველმა სიგარეტს თავი რომ გაანებოს და ადამიანებმა ჯანსაღი კვება დაიწყოს, კიბოთი განპირობებული სიკვდილიანობა მომავალში კოლოსალურად შემცირდება.

შეიძლება კიბოს უნვიერსალური წამალი არასდროს გვქონდეს, თუმცა კიბოსთან ბრძოლის დაწყება მანამდე შეგვიძლია, სანამ ის დაგვემართება.

წყარო : on.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 52 53 54 55 56 95
Page 54 of 95