მედიცინა

თანამედროვე მედიცინამ კიდევ ერთხელ მოახდინა სასწაული: ექიმებმა ცოტა ხნის წინ შეძლეს სრულად განეკურნათ ადამიანი, რომელიც წლების განმავლობაში იტანჯებოდა კიბოთი და შიდსით. ჩვეულებრივ, ამ საშინელი სიმპტომებიდან ერთიც კი კლავს პაციენტს.

კალიფორნელმა პოლ ედმონდსმა, მოახერხა ორივე დაავადების ერთდროულად დამარცხება და ეს ყველაფერი ჯანმრთელი დონორის ღეროვანი უჯრედების გადანერგვის წყალობით, ერთი ძალიან იშვიათი მუტაციით. ყოველგვარი გაზვიადების გარეშე, ეს არის სენსაციური მიღწევა მედიცინის სფეროში, ამიტომ ექიმებმა, რომლებიც მკურნალობდნენ მამაკაცს, ამ საოცარი შემთხვევის შესახებ ყველა დეტალი გაამხილეს. ეს ამბავი გვაძლევს იმედს, რომ მომავალში ჩვენი დროის საშინელი დაავადებები დამარცხდება და აღარ წარმოადგენს ასეთ დიდ საფრთხეს.
მამაკაცი ერთდროულად ორი სასიკვდილო დაავადებისგან განიკურნა ჰემატოპოეზური უჯრედების ტრანსპლანტაციის გამოყენებით. მარტივად რომ ვთქვათ, ექიმებმა მას ჯანმრთელი ადამიანის ღეროვანი უჯრედები გადაუნერგეს.
ეს ოპერაცია ჩვეულებრივ ტარდება როგორც მწვავე მიელოიდური ლეიკემიის, ლეიკემიის, მიელომის და ლიმფომის მკურნალობის ბოლო ეტაპი. პირველი, პაციენტის ძვლის ტვინში სისხლის წარმომქმნელი ღეროვანი უჯრედები განადგურდა ქიმიოთერაპიით. შემდეგ დონორის ჯანსაღი ღეროვანი უჯრედები შეიყვანეს ძვლის ტვინში. ამრიგად, პოლ ედმონსის სხეულმა დაიწყო ჯანსაღი სისხლის უჯრედების გამომუშავება და მისი კიბო განიკურნა.

ამავდროულად, ქირურგიულმა ოპერაციამ იგი მთლიანად გაათავისუფლა აივ ინფექციისგან. ფაქტია, რომ ღეროვანი უჯრედების დონორს ჰქონდა CCR5 დელტა-3 გენეტიკური მუტაცია, რაც ადამიანებს აივ-ის მიმართ რეზისტენტულს ხდის. ის გვხვდება მსოფლიოს მოსახლეობის მხოლოდ 2%-ში, ამიტომ პაციენტს ძალიან გაუმართლა. ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი იყენებს CCR5 რეცეპტორს იმუნურ უჯრედებში შესასვლელად. მაგრამ CCR5 დელტა-3 მუტაციის თანდასწრებით, ეს გზა მისთვის იკეტება.
იმის შესამოწმებლად, რომ ოპერაციამ წარმატებით ჩაიარა, მამაკაცი რამდენიმე თვის განმავლობაში არ იღებდა აივ-ის აბებს. ამ ხნის განმავლობაში მისი მდგომარეობა უცვლელი დარჩა და სხეულში მომაკვდინებელი დაავადების კვალი არ დაფიქსირებულა. ეს შემთხვევა ადასტურებს, რომ მედიცინა გაჩერებული არ არის და მილიონობით ადამიანს მთელ მსოფლიოში იმედს აძლევს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

გახსოვდეთ, რომ არტერიული წნევის მატება არის პირველი ნიშანი იმისა, რომ ჩვენი გული დიდი დატვირთვით მუშაობს. მართალია, კარდიოლოგია სწრაფად ვითარდება და ექიმებს სულ უფრო მეტი საშუალება აქვთ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების მქონე პაციენტების დასახმარებლად, მაგრამ ასეთ დროს, საკმაოდ ხშირად, სამედიცინო ჩარევები რთულ პროცედურებს მოიცავს და თანაც ეს ყოველივე საკმაოდ ძვირია. არადა, ჩვენ მარტივი, სწორი ქცევით შეგვიძლია რაც შეიძლება ნაკლები ასეთი ჩარევა დაგვჭირდეს და თანაც უფრო სოლიდურ ასაკში.

რა იწვევს გულის და სისხლძარღვთა დაავადებებს?

გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების ძირითადი რისკ-ფაქტორები კარგად არის ცნობილი. ესენია:

მეტაბოლური დარღვევები და სიმსუქნე;

დიაბეტი;

უმოძრაობა;

მოწევა.

გულ-სისხლძარღვთა ავადობის შემთხვევების თითქმის ნახევარი გამოწვეულია არტერიული ჰიპერტენზიით, ხოლო მეორე ნახევარი თითქმის თანაბრად ნაწილდება გულის კორონარულსა და ცერებროვასკულარული დაავადებებზე.

რატომ მოქმედებს ცუდად მოწევა გულსა და სისხლძარღვებზე

ყველამ კარგად იცის, რომ მოწევა საზიანოა ჯანმრთელობისთვის. ფუჭი სიტყვები არ გეგონოთ -‘’მოწევა კლავს“. მაგალითად, აშშ-ში ნიკოტინის მოხმარებას ყოველწლიურად 480 000-ზე მეტ ადამიანის სიცოცხლე ეწირება. სიგარეტსა და სიგარეტის კვამლში შემავალ ქიმიურ ნივთიერებებს შეუძლიათ ფილტვის კიბოს და მრავალი სხვა დაავადების გამოწვევა.

მაგრამ ის თუ იცით, რომ სიგარეტში შემავალ ქიმიურ ნივთიერებებს, როგორიცაა ნიკოტინი და ნახშირბადის მონოქსიდი, შეუძლიათ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინოს გულსა და სისხლძარღვებზე? ეს ნივთიერებები არღვევენ გულ-სისხლძარღვთა სისტემის გამართულ ფუნქციონირებას. აზიანებენ გულსა და სისხლძარღვებს, რის გამოც გულის დაავადების განვითარების რისკიც იზრდება.

ქვემოთ ვისაუბრებთ გულზე ნიკოტინის მავნე ზემოქმედებაზე და გულისთვის იმ სარგებელზე, რომელიც აშკარად შესამჩნევი გახდება მოწევაზე უარის თქმის შემთხვევაში.

ნიკოტინის ეფექტი

იცოდით, რომ სიგარეტი საშუალო 5000-ზე მეტ ქიმიურ ნივთიერებას შეიცავს? მათ შორისაა-დარიშხანი, ფორმალდეჰიდი და ფისი, აგრეთვე ნიკოტინი და ნახშირბადის მონოქსიდი. სხვათაშორის, მას შემდეგ რაც ამის შესახებ ინფორმაცია ყველასთვის გახდა ხელმისაწვდომი, სიგარეტის მომხმარებელთა რიცხვი შემცირდა, მაგრამ გაიზარდა ვეიპინგისა და ელექტრონული სიგარეტის მომხმარებელთა რაოდენობა. მიუხედავად იმისა, რომ აორთქლების გვერდითი ეფექტები ბოლომდე არ არის შესწავლილი, ელექტრონული სიგარეტის გამოყენების დროსაც კი, ადამიანის ჯანმრთელობა ზიანდება.

გულის დაავადებების, ინსულტისა და დიაბეტის განვითარების რისკის ქვეშ მყოფ ადამიანებს ურჩევენ, მოერიდონ სიგარეტის მოწევას. მათთვის პასიური მოწევაც (სულ ერთია ტრადიციულ სიგარეტი იქნება თუ ორთქლის) მავნებელია, რადგან ის გულის დატვირთვას ძალიან ზრდის. მოწევა ორგანიზმზე რამდენიმე სახის მავნე გავლენას ახდენს, მაგრამ ყველაზე მეტად ის მოქმედებს გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე.

ნიკოტინი გულზე შემდეგი გზებით მოქმედებს:

ზრდის არტერიულ წნევას;

აჩქარებს გულისცემას;

იწვევს არტერიების და სისხლძარღვების შევიწროებას;

იწვევს არტერიების გამკვრივებას;

ამ ყველაფერმა შეიძლება გამოიწვიოს გულის დაავადება, ინფარქტი ან ინსულტი.

ნიკოტინი სხეულში მოწევის შემდეგ რვა საათის განმავლობაში რჩება და მისი მავნე გავლენა ჯანმრთელობაზე მოწევის შემდეგაც საათობით გრძელდება.

გააგრძელეთ კითხვა 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერები და ჯანდაცვის პროფესიონალები ყურადღებით აკვირდებიან იშვიათ ვირუსს, რომელიც ალასკაპოქსის (Alaskapox) სახელითაა ცნობილი, მას შემდეგ, რაც ფატალური შემთხვევა დაფიქსირდა.
2015 წელს ალასკაპოქსის პირველად გამოვლენის შემდეგ დიაგნოზირებულია რამდენიმე შემთხვევა, რომელიც, როგორც წესი, დაკავშირებულია მსუბუქ სიმპტომებთან, მათ შორის სახსრებისა და კუნთების ტკივილი, შეშუპებული ლიმფური კვანძები და კანზე ერთი ან მეტი მუწუკი ან პუსტულები.
ვირუსი, ჩვეულებრივ, რამდენიმე კვირის შემდეგ ქრება, მაგრამ შეიძლება უფრო საშიში იყოს დასუსტებული იმუნური სისტემის მქონე ადამიანებისთვის.
ალასკაპოქსით დაინფიცირებული ადამიანის ჰოსპიტალიზაცია და გარდაცვალება კენაის ნახევრაკუნძულზე დაფიქსირდა. გარდაცვლილი ხანდაზმული მამაკაცია. ოფიციალური პირების განმარტებით, მამაკაცს კიბოზე მკურნალობის გამო დასუსტებული იმუნური სისტემა ჰქონდა, რამაც, შესაძლოა, ხელი შეუწყო მისი დაავადების სიმძიმეს.
ექსპერტები ამბობენ, რომ დაავადება ხშირად მსუბუქია და ინფიცირების შემთხვევები იშვიათია ადამიანებში, რადგან ვირუსი, ძირითადად, ალასკაზე მობინადრე მცირე ძუძუმწოვრებში გვხვდება.
ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ორთოპოქსვირუსი შეიძლება გავრცელდეს ადამიანებს შორის კანის დაზიანებებთან უშუალო კონტაქტით, არ არსებობს იმის მტკიცებულება, რომ ალასკაპოქსით დაავადებულმა ადამიანმა ის სხვას ადამიანს გადასდოს.
ალასკაში ჯანდაცვის უწყებამ ახალი რეკომენდაციები გამოსცა, რომელიც მოიცავს კლინიცისტებისთვის ვირუსის თავისებურებების გაცნობას და მის რეგულარულ ტესტირებას – ასევე ალასკოპოსით დაავადებულთათვის რჩევას, არ დაასველონ დაზიანებები და მოერიდონ მათ შეხებას.
“ცხოველებზე მეტი ტესტირების ჩატარება ხდება, რათა უკეთ გავიგოთ ვირუსის გავრცელება ცხოველთა პოპულაციაში“, – აცხადებენ ალასკას ჯანდაცვის უწყებაში.

წყარო : edition.cnn.com
sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ცოტას ახველებს, ცოტას აცემინებს, ცოტა გამონაყარი აქვს – მშობლები ასეთი სიმპტომების მქონე ბავშვისთვის ხშირად ექიმსაც არ ურეკავენ, დარწმუნებულნი არიან, რომ რამდენიმედღიანი სახლის მკურნალობა საკმარისია. ხშირად ასეც არის, მაგრამ თუ მდგომარეობა არ გაუმჯობესდება და გაციებას ახალი სიმპტომები ემატება, ფრთხილად უნდა იყოთ. ბევრი დაავადება ძალიან მზაკვრულია.

Პნევმონია

ჩვულებრივი გაციება ერთ კვირაში გაივლის. თუ მეორე კვირა დაიწყო და ბავშვი უკეთ არ არის, სავარაუდოდ, ეს უფრო სერიოზულია – ბრონქიტი, ან თუნდაც პნევმონია. არ დაგავიწყდეთ, რომ პნევმონია შეიძლება ხველის ან სიცხის გარეშეც მიმდინარეობდეს. ამ შემთხვევაში საჭიროა ექიმთან კომუნიკაცია, სისხლის ანალიზი და, შესაძლოა, რენტგენიც.

მენინგიტი

ის ასევე იწყება გაციების მსგავსად, მაგრამ შემდეგ ემატება ღებინება, თავის ტკივილი, გამონაყარი, ტემპერატურა ძალიან მაღლა ადის და სიცხის დამწევ საშუალებებს თითქმის არ ემორჩილება. მენინგიტის დამოუკიდებლად განკურნება შეუძლებელია. ამიტომ სასწრაფო დახმარებას უნდა დაუკავშირდეთ.

ყივანახველა

ყივანახველა ბავშვებში ხშირია. მყეფარე ხველას თან სდევს სტვენის ხმა. ეს ყველაფერი ხორხის შეშუპების სიმპტომებია და აქ სასწრაფოდ საჭიროა ექიმი ან სასწრაფო დახმარება.

ალერგია

ხველა, სურდო, წყლიანი თვალები და გამონაყარი ასევე ალერგიის აშკარა სიმპტომებია. თუ ამავდროულად ბავშვს ხმა ჩაუვარდება და ხველას მოხრჩობის შეგრძნება ახლავს, ამან შეიძლება კვინკეს შეშუპება და ანაფილაქსიური შოკი გამოიწვიოს. პირველი დახმარება ანტიჰისტამინური საშუალებებია. შემდეგ სასწრაფოდ სასწრაფო.

პოლიომიელიტი

ამ დაავადებაზე შეგიძლიათ იფიქროთ, თუ ბავშვი აცრილი არ არის და ამავე დროს ჩივის, ხელ-ფეხი ტკივა და ორიენტაციის დაცვა უჭირს. მკურნალობა სასწრაფოდ უნდა დაიწყოს, რადგან მძიმე შემთხვევებში დაავადება ინვალიდობას იწვევს.

ტუბერკულოზი

ტემპერატურა არ ჰქონდა, მაგრამ ბავშვს მთელი ღამე ოფლი სდიოდა და ეს რამდენჯერმე განმეორდა? უნდა აცნობოთ ექიმს და გამოკვლევა ჩაიტაროთ – შეიძლება ტუბერკულოზი გამოვლინდეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

როდესაც ლუკასს ექვსი წლის ასაკში თავის ტვინის იშვიათი ტიპის სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს, პროგნოზი ყველასთვის აშკარა იყო.

ფრანგი ექიმი ჟაკ გრილი ცრემლებს დღესაც ვერ მალავს, როცა იხსენებს, როგორ უნდა ეთქვა ლუკასის მშობლებისთვის, რომ მათი ვაჟი დაიღუპებოდა.

თუმცა, მას შემდეგ შვიდი წელი გავიდა, ლუკასი ახლა 13 წლისაა და მის თავში კიბოს კვალიც კი აღარ არის დარჩენილი.

ბელგიელი ბიჭი პირველი ბავშვია მსოფლიოში, რომელიც განსაკუთრებით მძიმე კიბოსგან — თავის ტვინის ღეროს გლიომასგან (DIPG) განიკურნა.

„ლუკასმა დიდი უპირატესობით გაიმარჯვა და გადარჩა“, — ამბობს გილი, პარიზის გუსტავ რუსის კიბოს ცენტრის თავის ტვინის სიმსივნეების პროგრამების ხელმძღვანელი.

ამ ტიპის კიბოს დიაგნოზს მხოლოდ აშშ-ში ყოველწლიურად დაახლოებით 300 ბავშვს უსვამენ, საფრანგეთში კი 100-ს.

რამდენიმე დღის წინ, ბავშვთა კიბოს საერთაშორისო დღეს, საერთაშორისო სამედიცინო საზოგადოებამ აღიარა, რომ ახლა, კიბოს დიაგნოზიდან და მკურნალობიდან ხუთი წლის შემდეგ, ბავშვების 85 პროცენტი იკურნება.

თუმცა, თავის ტვინის ღეროს გლიომის დიაგნოზის მქონე ბავშვთა პერსპექტივა კვლავ შავბნელია — უმეტესი მათგანი დიაგნოზიდან ერთ წელიწადსაც ვერ ცოცხლობს. უახლესი კვლევის მიხედვით, მათი მხოლოდ ათი პროცენტი ცოცხლობს ორ წელიწადს.

ზოგჯერ, რადიოთერაპია აგრესიული სიმსივნის სწრაფ განვითარებას აფერხებს, მაგრამ მის წინააღმდეგ ეფექტი ჯერ არცერთ პრეპარატს არ უჩვენებია.

ლუკასი და მისი ოჯახი ბელგიიდან საფრანგეთში გაემგზავრა, რათა ერთ-ერთი პირველი პაციენტი გამხდარიყო, რომელიც ცდას, სახელად BIOMEDE-ს შეუერთდებოდა. ამ ცდაში თავის ტვინის ღეროს გლიომის პოტენციური ახალი პრეპარატები უნდა დაეტესტათ.

ლუკასის ორგანიზმმა თავიდანვე ძლიერად უპასუხა კიბოს პრეპარატ ევეროლიმუსს, რომელიც მას შემთხვევითობის პრინციპით დაუნიშნეს.

„მაგნიტურ-რეზონანსულ სკანირებათა მთელ რიგ სერიებში ვხედავდი, როგორ გაქრა კიბო სრულად“, — ამბობს გრილი.

თუმცა, ექიმმა მკურნალობის კურსი მაინც არ შეწყვიტა. კურსი წელიწად-ნახევრის წინ დასრულდა.

„მსგავსი შემთხვევა მსოფლიოში მეორე არ ვიცი“, — ამბობს გრილი.

ჯერჯერობით უცნობია, ზუსტად როგორ გამოჯანმრთელდა ლუკასი სრულად და როგორ შეიძლება მისი შემთხვევა მომავალში ამავე დიაგნოზის მქონე სხვა ბავშვებსაც დაეხმაროს.

ამავე ცდაში მონაწილე შვიდი ბავშვი დიაგნოზიდან რამდენიმე წლის შემდეგ კვლავ ცოცხალია, მაგრამ სრულად მხოლოდ ლუკასის სიმსივნე გაქრა.

გრილის განცხადებით, მიზეზი, რის გამოც ლუკასმა პრეპარატებს ასე უპასუხა, სხვებმა კი არა, სავარაუდოდ მათი ინდივიდუალური სიმსივნეების „ბიოლოგიური თავისებურებებია“.

„ლუკასის სიმსივნეს უკიდურესად იშვიათი მუტაცია ჰქონდა, რომელმაც ჩვენი აზრით, კიბოს უჯრედები უფრო მგრძნობიარე გახადა პრეპარატებისადმი“, — აღნიშნავს გრილი.

მკვლევრები სწავლობენ პაციენტთა სიმსივნის პათოლოგიებს და ლაბორატორიაში ქმნიან კიბოს „ორგანოიდებს“, ანუ ლაბორატორიაში შექმნილ უჯრედულ მასებს.

„ლუკასის შემთხვევა რეალურ იმედს გვაძლევს. ვცდილობთ, ინ-ვიტრო შევქმნათ ის სხვაობები, რაც მის უჯრედებში გამოვავლინეთ“, — ამბობს ლაბორატორიის კვლევების ზედამხედველი მარი-ან დებლი.

ჯგუფს სურს, ორგანოიდებში აღადგინონ მისი გენეტიკური განსხვავებები, რათა ნახონ, შესაძლებელი იქნება თუ არა სიმსივნის ისეთივე ეფექტიანად მოსპობა, როგორც ეს ლუკასის შემთხვევაში მოხდა.

მკვლევართა განცხადებით, თუ ამან იმუშავა, შემდეგი ნაბიჯი იქნება პრეპარატის პოვნა, რომელსაც კიბოს უჯრედებზე ისეთივე ეფექტი ექნება, როგორც ამ უჯრედულ ცვლილებებს.

მიუხედავად იმისა, რომ მკვლევრები შედეგით აღფრთოვანებული არიან, იქვე გვაფრთხილებენ, რომ ყველა შესაძლო სამკურნალო საშუალებამდე ჯერ დიდი დრო გვაშორებს.

„პირველი გამოყენებიდან საშუალოდ 10-15 წელიწადია საჭირო, რომ ის პრეპარატად იქცეს; საკმაოდ ხანგრძლივი, გაჭიანურებული პროცესია“, — აღნიშნავს გრილი.

ავსტრალიის ქალაქ სიდნეის ბავშვთა ჰოსპიტლის პედიატრიული ონკოლოგის, დევიდ ზაიგლერის განცხადებით, ბოლო ათწლეულში, თავის ტვინის ღეროს გლიომის ლანდშაფტი მნიშვნელოვნად შეიცვალა.

„ლაბორატორიაში მიღწეული გარღვევები და BIOMEDE-ს მსგავსი ცდების დაფინანსების ზრდა მარწმუნებს, რომ მალე შევძლებთ ზოგიერთი პაციენტის განკურნებას“, — ამბობს ზაიგლერის.

მომზადებულია Agence France-Presse-ის მიხედვით.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

იანვარში შვეიცარიაში, დავოსში გამართულ მსოფლიო ეკონომიკის ფორუმზე ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ დამსწრე საზოგადოებას, სხვადასხვა ქვეყნის პოლიტიკურ თუ ბიზნეს ლიდერებს დაავადება X-ის პანდემიისთვის მომზადებისკენ მოუწოდა. WHO-ს შეფასებით, პანდემიის ახალი ტალღა შესაძლოა, კოვიდზე 20-ჯერ უფრო ფატალური იყოს.

რა არის დაავადება X და რატომ უნდა მოვემზადოთ მისგან გამოწვეული პანდემიისთვის – ამ საკითხზე BMGTV-ის გადაცემა BMG Drive-ში ექიმმა ივანე ჩხაიძემ ისაუბრა და აღნიშნა, რომ დაავადება X ჰიპოთეტურია და მისი მიზანი მსოფლიოს მომდევნო პანდემიისთვის მომზადებაა.

“კოვიდპანდემიამ ბევრი რამ შეცვალა. მაგალითად, რომ არ ყოფილიყო პანდემია, არ გვექნებოდა ახალი ტიპის ვაქცინები. კიდევ ერთი დადებითი, რაც პანდემიამ მოგვიტანა არის ის, რომ წარუმატებელი მართვა და პრევენცია – რა გაკვეთილიც მიიღო მსოფლიომ – აღმოჩნდა სერიოზული სტიმული იმისთვის, რომ პანდემია [ოფიციალურად] დასრულებული არ არის და უკვე ვემზადებით შემდეგი პანდემიისთვის. დაავადება X არის სწორედ მთელი მსოფლიოს მზადება მომდევნო პანდემიისთვის, რომლის უკანაც შეიძლება რაღაც დაავადება იდგეს – არა რომელიმე კონკრეტული, თუმცა არსებობს ჩამონათვალი კონკრეტული ვირუსებისა, რომლებმაც შეიძლება ახალ პანდემიას დაუდონ საფუძველი. ამ თემაზე საუბარი 2015 წლიდან დაიწყო, 2018 წელს პირველად შეიქმნა პოტენციური ვირუსების ჩამონათვალი, მაგრამ პანდემიამ ამ მზადებას ძალიან დიდი ბიძგი მისცა, რაც ძალიან კარგია”, – განმარტავს ივანე ჩხაიძე.

მისივე თქმით, მნიშვნელოვანია მომდევნო პანდემიისთვის მომზადება უკვე დავიწყოთ და სხვადასხვა დაავადებისთვის ვაქცინაციები დროულად დავამზადოთ, რადგან მომდევნო 40 წელი პანდემიის გარეშე ვერ ჩაივლის.

“დავოსის ფორუმზე ამ საკითხის გამოტანის უკან იდგა მარტივი სურვილი – თანხების მოძიება. მომდევნო 5 წლის განმავლობაში 124 მლრდ დოლარია გათვალისწინებული იმისათვის, რომ დაავადება X-ისთვის მოვემზადოთ. ეს ნიშნავს, რომ კვლევები გახდება ინტენსიური და, თუ ახლა ჯანმო ებოლას პანდემიისთვის ემზადება, მას შეუძლია სახსრები ებოლას საწინააღმდეგო ვაქცინისკენ მიმართოს. ამიტომ არის ეს მნიშვნელოვანი და სერიოზული ნაბიჯი. უნდა ვიცოდეთ, რომ პანდემია აუცილებლად იქნება. წარმოუდგენელია მომდევნო 30-40 წელი მსოფლიო პანდემიის გარეშე იყოს”, – ამბობს ივანე ჩხაიძე.

როგორი იქნება მომდევნო პანდემია, არავინ იცის, თუმცა ივანე ჩხაიძე განმარტავს, რომ ჯანმო პანდემიის საწყისად ბიოტერორიზმს არ გამორიცხავს.

“ჯანმო არ გამორიცხავს ხელოვნური ვირუსით გამოწვეულ პანდემიასაც. სავსებით შესაძლებელია, მსგავსი ვირუსი ლაბორატორიაშიც შეიქმნას და ეს ჩვეულებრივი ბიოტერორიზმია, რაზეც კორონა ვირუსთან მიმართებითაც ბევრი საუბარი იყო. ეს საუბრები არსებობს, მათ გარკვეული საფუძველი აქვთ და შესაძლებლობა, რომ მომავალი პანდემია ბიოტერორიზმის ფრაგმენტი იყოს, გამორიცხული არ არის”, – ამბობს ის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

დღესდღეობით სიმსივნე ერთ-ერთი ყველაზე საშიში დაავადებაა, რომელსაც უკურნებელ სენსაც უწოდებენ.

მისი 100-ზე მეტი ტიპი არსებობს, მათგან ზოგი სხვებზე მეტად საშიში და მომაკვდინებელია, ზოგი კი — შედარებით მსუბუქი. ნებისმიერ შემთხვევაში, მნიშვნელოვანია, ჯანმრთელობის ასეთი სერიოზული პრობლემა დროულად გამოვავლინოთ და მის წინააღმდეგ ბრძოლა დავიწყოთ. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს.

წინამდებარე სტატიაში სწორედ იმ სიმპტომებს გაგაცნობთ, რომლებიც, შესაძლოა, სიმსივნეზე მიანიშნებდეს.

1. ცვლილებები კანზე
   შეეცადეთ, კანი ხშირად დაათვალიეროთ და მასზე გაჩენილ ახალსა თუ ძველ ხალებს მიაქციოთ ყურადღება. მაგალითად, ისეთ წარმონაქმნებს, რომელთა შეფერილობა, ზომა ან ფორმა შეიცვალა, სხვებს არ ჰგავს და რაიმე მახასიათებლის გამო საეჭვოდ გამოიყურება.
2. შემაწუხებელი ხველა
3. შებერილობა
4. შარდვასთან დაკავშირებული პრობლემები
5. ლიმფური კვანძების შესივება
6. სისხლი განავალში/ექსკრემენტში
7. სათესლე ჯირკვლების ცვლილებები
8. ყლაპვის გაძნელება
9. არამენსტრუალური ვაგინალური სისხლდენა
10. მკერდის ცვლილებები 

მკერდის ცვლილებების დიდი ნაწილი სიმსივნეს სულაც არ უკავშირდება, მაგრამ ასეთი პრობლემის გამოსარიცხად მათ შესახებ ექიმთან საუბარი უმნიშვნელოვანესია. მაგალითად, საყურადღებოა კვანძები, ძუძუსთავიდან გამონადენი, მისი სიწითლე ან გამაგრება, ტკივილი და ა.შ.

სპეციალისტი ძუძუს მამოგრაფიის, ბიოფსიის ან მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მეშვეობით გამოიკვლევს და ამ სიმპტომების მიზეზს დაადგენს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ეს ინფექციური დაავადება იმდენად მომაკვდინებელი და იდუმალებით მოცულია, რომ მის შესახებ არაფერი ვიცით. ცნობილია მხოლოდ ის, რომ შეიძლება, იგი შემდეგი გლობალური ეპიდემია გახდეს. ამის შესახებ გაერო-ს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტები იუწყებიან.

კოდური სახელწოდებით ცნობილი „დაავადება X“ იდუმალი პათოგენია, რომელიც აქამდე არავის აღმოუჩენია, მაგრამ გამომდინარე იქიდან, რომ მისგან მოსალოდნელი საფრთხე თითქმის გარდაუვალია, მოხვდა მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის „ყველაზე სახიფათო სიაში“ — იმ პოტენციურ სამომავლო დაავადებათა კატალოგში, რომელთა გასანეიტრალებელი საშუალებებიც არადამაკმაყოფილებელია ან საერთოდაც არ არსებობს.

მაგრამ საინტერესოა, როგორ შეიძლება საზოგადოებრივი ჯანდაცვისთვის ასეთ საფრთხედ მივიჩნიოთ დაავადება, რომელიც ჯერ არც კი გამოვლენილა?

საუკეთესო გზა მასზე წარმოდგენის შესაქმნელად ისაა, რომ „დაავადება X“ ფლობს გადადების ისეთ შანსს, რომელსაც ჯერ არ შევხვედრივართ, მაგრამ მისი არსებობა სინამდვილეში შესაძლებელია. ის არის ე. წ. ცნობილი უცნობი. WHO-ს განცხადებით, საჭიროა სერიოზული მომზადება. სწორედ ამიტომ, ეს იდუმალი დაავადება უკვე შეტანილია ორგანიზაციის დაავადებათა პრიორიტეტების R&D Blueprint სიაში.

„დაავადება X წარმოადგენს აღქმას, რომ ამჟამად უცნობმა პათოგენმა შეიძლება გამოიწვიოს სერიოზული საერთაშორისო ეპიდემია“, — განმარტავს სპეციალურ განცხადებაში ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია.

R&D Blueprint სია პირველად 2015 წელს გამოქვეყნდა და მას შემდეგ, ყოველწლიურად გადაიხედება. როგორც WHO განმარტავს, ამ სიის მიზანია იმ მოწინავე განვითარებადი პათოგენების პრიორიტეტიზაცია, რომლებმაც შეიძლება ახლო მომავალში სასტიკი ეპიდემიები გამოიწვიოს და რომელთათვისაც, ჯერ არ არსებობს მედიკამენტები.

სიას ბოლოს თებერვალში გადახედეს. ექსპრტები შეთანხმდნენ, რომ მკვლევართა ყურადღება სასწრაფოდ ესაჭიროება შემდეგ დაავადებებს: ყირიმ-კონგოს ცხელება (CCHF); ებოლასა და მარბურგის ვირუსული დაავადებები; ლასას ცხელება; ახლო აღმოსავლეთის რესპირატორული სინდრომის კორონავირუსი (MERS-CoV) და მწვავე რესპირატორული სინდრომი (SARS); ნიპაჰისა და ჰენიპავირუსის დაავადებები; ხეობის ველის ცხელება (RVF) და ზიკას ვირუსი.

წელს WHO-მ სიას პირველად დაამატა „დაავადება X“. იქვე აღნიშნულია, რომ მაღალი ალბათობით, სიას მალე შესაძლოა დაემატოს კიდევ ერთი პათოგენი. ყოველივე ამან კი უნდა გაზარდოს მოახლოებული, უცნობი საფრთხის წინააღმდეგ მიმართულ კვლევათა ძალისხმევა.

„ისტორიული გამოცდილება ნათლად გვეუბნება, რომ შემდეგი დიდი ეპიდემია იქნება რაღაც ისეთი, რაც მანამდე არ გვინახავს“, — უთხრა The Telegraph-ს ნორვეგიის კვლევითი საბჭოს წევრმა და WHO-ს მრჩეველმა ჯონ-არნ როტინგენმა.

„შეიძლება უცნაური იყოს „დაავადება X“-ის დამატება, მაგრამ საქმე ისაა, რომ უნდა მოვემზადოთ მოქნილი გეგმისთვის ვაქცინისა და დიაგნოსტიკური ტესტების თვალსაზისით. გვსურს შევქმნათ პლატფორმები, რომლებიც იმუშავებს ნებისმიერი დაავადებისთვის; ეს უნდა იყოს სისტემა, რომელიც საშუალებას მოგვცემს დროულად შევქმნათ დაავადებათა გასანეიტრალებელი საშუალებები“, — აღნიშნავს როტინგენი.

დაზუსტებით არავინ იცის, საიდან შეიძლება გამოჩნდეს „დაავადება X“, მაგრამ არსებობს მრავალი შესაძლო წყარო, მათ შორის არსებული ვირუსები, რომლებიც წარმოაჩენს ახალ ვირულენტობასა და სიმპტომებს (მაგალითად, ზიკა), გენური ინჟინერიის გზით მიღებული და ლაბორატორიებიდან გაპარული ვირუსები, ანდაც ბიოიარაღით გავრცელებული ვირუსები, ასევე, ზოონოზის გზით ცხოველებისგან ადამიანებზე გადასული ინფექციები.

„ეკოსისტემისა და ადამიანთა ჰაბიტატის ცვლილებასთან ერთად, ყოველთვის არსებობს ცხოველებისგან ადამიანებისთვის დაავადებების გადაცემის რისკი. ეს ბუნებრივი პროცესია და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რომ საქმის კურსში ვიყოთ და მოვემზადოთ. სავარაუდოდ, ეს გახლავთ უდიდესი რისკი“, — ამბობს როტინგენი.

მართალია, მადლობელი უნდა ვიყოთ, რომ „დაავადება X“ ჯერ არ არსებობს, მაგრამ სამომავლოდ მისი გამოჩენის ალბათობა სწორედ ის ფაქტორია, რისთვისაც უნდა მოვემზადოთ იმ იმედით, რომ მომავლის ნებისმიერ დაავადებაზე ერთი ნაბიჯით წინ აღმოვჩნდეთ, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როცა ყოველდღიურად ვსპობთ ბუნებრივ გარემოს.

„მსოფლიოს განვითარებასთან ერთად, ადამიანთა და ცხოველთა კონტაქტი უფრო ინტენსიური ხდება და სავარაუდოდ, ახალი დაავადება სწორედ ამ გზიდან გამოჩნდება. სწრაფ გავრცელებას კი ხელს შეუწყობს თანამედროვე მოგზაურობა და ვაჭრობა“, — უთხრა The Telegraph-ს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სამეცნირო მრჩეველმა მარიონ კუპმენსმა.

მომზადებულია The Telegraph-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”