close

ქიმია

ეს საინტერესოაქიმია

რატომ გვატირებს ხახვი?

2.74K views on

როდესაც ნებისმიერი ბოსტნეული დაზიანებულია, მისი უჯრედები ღიაა. ამ დროს მცენარე ცდილობს დაიცვას თავი მწარე გემოს მქონე ქიმიური ნივთიერება – პოლიფენოლების გამოყოფით.
მაგრამ ხახვის დაცვის მექანიზმი კიდევ უფრო შორს მიდის, რაც კიდევ უფრო არასასიამოვნო ქიმიკალის -propanethial S-oxide-ის გამოყოფაში გამოიხატება, ეს მცენარეს პარაზიტებისგან იცავს.
ეს აქროლადი ქიმიკატი lachrymatory factor–ის სახელითაცაა ცნობილი. აქროლვადობა ნიშნავს, რომ, როგორც კი ის გამოიყოფა, სწრაფად აორთქლდება და თვალში ხვდება. იქ ის შთანთქავს წყალს, რომელიც ჩვენი თვალის ზედაპირს ფარავს და წარმოიქმნება სულფენინის მჟავა.
ეს აღიზიანებს ლაქიმიურ ჯირკვალს, რომელიც ცრემლსადენი ჯირკვლის სახელითაცაა ცნობილი. იმის გამო, რომ წარმოებული მჟავას რაოდენობა ძალიან მცირეა, მისი ეფექტი მხოლოდ გამაღიზიანებელია და არა მავნე.
თავდაპირველად ფიქრობდნენ, რომ propanthial s-oxide-ის გამოყოფა ხახვის ერთ ენზიმში (ფერმენტში) ხდებოდა, რომელიც allicinase-ის სახელითაა ცნობილია, ეს გახლავთ ბიოლოგიური კატალიზატორი, რომელიც აძლიერებს თვალის გამაღიზიანებელი ნაერთების გამომუშავებას.
მაგრამ ზოგიერთი კვლევის ვარაუდით ცრემლის გამოსაყოფად ორი ენზიმია საჭირო.
ორი ფერმენტების შეიძლება საჭიროა აწარმოოს ამ თვალის მორწყვა ეფექტი.
ეს უფრო კომპლექსური ახსნა იწყება გოგირდით, რომელსაც ხახვი შთანთქავს ნიადაგიდან და ინარჩუნებს PRENCSO 1-ის(1-პროპენილ-ლ-ცისტეინის სულფქსიდს) სახელით ცნობილ ნაერთში.
როდესაც ხახვი დაზიანებულია, ის გამოყოფს allicinase-ს, რომელიც რეაგირებს PRENCSO-თან ამიაკისა და 1-პროპენილსლფლენჰინის მჟავას წარმოსაქმნელად.
მეორე ფერმენტი, რომელიც lachrymatory-factorსინთეზის სახელითაა ცნობილი, propanthial s-oxide-ად გადაიქცევა.
მაშ, რატომ გვიწვავს ზოგი ხახვი სხვაზე მეტად თვალს? ამის შესახებ უამრავი დებატი არსებობს.
ერთი დამაჯერებელი ახსნა იმაში მდგომარეობს, რომ ის დაკავშირებულია გოგირდის რაოდენობასთან, რომელსაც ხახვი ნიადაგიდან შეიწოვს, რაც თავის მხრივ, ნიადაგსა და გაზრდის პირობებზეა დამოკიდებული. ნიადაგში გოგირდის მაღალი დონე ხელს უწყობს მოსავლიანობისა და ხახვის სიმწარის გაზრდას.
როგორ შევაჩეროთ ცრემლები?
ტირილის პრობლემის გადაჭრის ერთ-ერთი გზა შეიძლება იყოს ხახვის lachrymatory-factor-ის სინთეზის ფერმენტის ჩასახშობად სასელექციო ან გენეტიკური მოდიფიკაცია.
ასევე, არსებობს რამდენიმე იოლი ტექნოლოგიური გამოსავალი. ვინაიდან რეაქცია მოიცავს ფერმენტებს, რეაქციის სიჩქარე და გამაღიზიანებელი ქიმიკატების წარმოშობა შეიძლება შემცირდეს ფერმენტების დაზიანებით ან შემცირებით.
თეორიულად, ხახვის ბლანშირება (ხილის და ბოსტნეულის დამუშავება ცხელი წყლით ან ორთქლით) ამცირებენ ფერმენტებს და რეაქციას ხელს უშლიან.
ეს მეთოდი ეფექტურია, თუმცა არა პრაქტიკული. რეაქციის შემცირება მიიღწევა დაჭრამდე ხახვის მაცივარში ჩადებით. თუმცა, ხახვის მაცივარში დიდი ხნით შენახვა არ შეიძლება, ვინაიდან სველდება, რბილდება და არომატს კარგავს. უმჯობესია, თუ ხახვს გრილ, ბნელ ადგილზე შევინახავთ.
იმისთვის, რომ ტირილი ავიცილოთ, კარგია ხახვის გამდინარე წყალში გავლებაც.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიქიმია

მინის ნაწილაკებისგან შექმნილი კბილის პასტა კარიესს ეფექტურად ებრძვის

1.5K views on

მეცნიერებმა კარიესის საწინააღმდეგო მინის პატარა ნაწილაკებისგან დამზადებული კბილის პასტა შექმნეს.

BioMin C, კბილების ზედაპირზე ეწებება და გამოყოფს მინერალებს, რომელიც მინანქრიდან შაქრიანი საკვებითა და მჟავე სასმელებით გამოწვეული ნადებს აშორებს.

 მიკროსკოპული ნაწილაკები, რომლებიც ადამიანის თმის ღერის დაახლოებით მეასედი ზომისაა, იმ მასალის მსგავსია, რომლისგანაც ფანჯრებს ამზადებენ. ის შეიცავს ქლორიდს, კალციუმსა და ფოსფატს – მინერალები, რომლებიც კბილების მინანქარის შესაქმნელადაა საჭირო.

ქლორიდი ცვლის ფტორს, რომელსაც, ჩვეულებრივ, კბილების რემინერალიზირებისთვის კბილის პასტებში გამოიყენებენ. მიუხედავად იმისა, რომ ის ეფექტურია კბილების დაშლის თავიდან ასაცილებლად, ფტორის გადაჭარბებულ რაოდენობას შეუძლია კბილები ააჭრელოს (რასაც ქლორიდი არ აკეთებს).

კბილების BioMin C- ით გაწმენდისას, მინის ნაწილაკები კბილებზე იმ შემთხვევაშიც კი რჩება, როცა პასტას წყლით ჩამოიბანთ.

როგორც ნაწილაკები იშლებიან, ისინი კბილებზე კალიუმსა და ფოსფატს გამოყოფენ, რის შემდეგაც ისინი მინანქრის კრისტალებად გადაიქცევიან. კბილის პასტაში შემავალი ქლორიდი აღნიშნულ პროცესს აჩქარებს.

ეს კრისტალები უფრო დიდდება ცილის კოლაგენის დახმარებით, რაც კბილების სტრუქტურას აყალიბებს და კარიესისგან განადგურებულ ადგილებს აღადგენს.

ლაბორატორიული კვლევების დროს, BioMin C-ს ადამიანების კბილებზე 7 დღის განმავლობაში, დღეში 2-ჯერ იყენებდნენ და შემდეგ კბილებს რენტგენს უღებდნენ.

შედეგებმა აჩვენა, რომ კბილის პასტა ორჯერ უფრო ეფექტურია კბილების დაცვის კუთხით, ვიდრე ნერწყვი (ნერწყვი იგივეს ბაქტერიების ჩამორეცხვით აკეთებს, ისიც ასევე შეიცავს მინერალებს).

ლონდონის Queen Mary University-ის მეცნიერები, რომლებმაც შიმუშავეს კბილის პასტა, აცხადებენ, რომ  BioMin C ასევე ამცირებს კბილების მგრძნობელობას.

BioMin C-ის ფასი დაახლოებით 7 დოლარი იქნება.

 

წყარო: http://www.dailymail.co.uk

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

 

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიმსოფლიოქიმია

Aeroice-ი –  მეცნიერებმა ყველაზე ნაკლები სიმკვრივის მქონე ყინული შექმნეს

2.07K views on

მკვლევარები აცხადებენ, რომ მათ აღმოაჩინეს ახალი კლასის, ულტრადაბალი სიმკვრივის ყინული, რომელიც წყლის მოლეკულებზე უკიდურესად უარყოფითი წნევის პირობებში კრისტალიზდება.

მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ჩვენგანი მხოლოდ იმ სახის გაყინულ წყალს იცნობს, რომელიც ჩვენს სასმელს ცივ და სასიამოვნო დასალევს ხდის, დედამიწის ჩვეულებრივი ყინული 20 ცნობილი ფორმიდან მხოლოდ ერთ-ერთია. ხოლო იაპონელი მეცნიერების მიერ აღმოჩენილ ახალ ფორმებს ყველა ცნობილ ყინულთან შედარებით ნაკლები სიმკვრივე აქვთ.

ახალ ყინულს Aeroice-ი ეწოდება  და ის ოკაიამას უნივერსიტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს.

აქამდე ჩატარებული არაერთი კვლევის საფუძველზე მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ზემაღალი სიმკვრივის ყინულის შესაქმნელად წყლის მოლეკულებზე უზარმაზარი წნევაა საჭირო, რაც დედამიწაზე, ჩვეულებრივ ატმოსფერულ პირობებში არ ხდება, მაგრამ მეცნიერთა აღნიშნულმა გუნდი აქცენტი საპირისპირო მიზეზსა და ეფექტზე გააკეთა. არამკვრივი ყინულის შექმნა ზეწოლის გარეშე.

არსებობს წყლის 17 ცნობილი მყარი კრისტალური ფაზა, რომელსაც შეუძლია შექმნას ყველა სახის ყინული. აქედან მხოლოდ ორი ხდება ბუნებრივად დედამიწაზე, ექვსკუთხა ყინული და კუბური ყინული.

Ice Ih-ი გახლავთ  ყინული, რომელიც  პლანეტაზე თითქმის ყველა სახის ყინულს შეადგენს, თუმცა არსებობს სხვა ყინულიც – Ice Ic, რომელიც დედამიწის ზედა ატმოსფეროში ჩნდება.

ყინულის ფაზის ყველა სხვა სახეობა გახლავთ ის, როდესაც წყლის მოლეკულები საგანგებო პირობებში  იყინება.

17 ცნობილი ყინულის ფაზისგან მხოლოდ ორს აქვს ჩვეულებრივ ყინულთან შედარებით დაბალი სიმკვრივე. ესენი გახლავთ ყინულები სახელწოდებით – Ice XVI და Ice XVII.

 Ice XVI 2014 წელს აღმოაჩინეს მკვლევარებმა, რომლებმაც დაადგინეს, რომ ყინულს შეუძლია ერთგვარ 3D კრისტალურ კეიჯში ფორმირება, რომელსაც უწოდებენ ცეოლითურ სტრუქტურას.

ამ პირობებში, ამ გაყინულმა კეიჯმა შესაძლოა, მასპინძელი მოლეკულას ირგვლივ მიიღოს ფორმა- ამ შემთხვევაში ნეონის ატომები, რომლებიც შემდგომში სტრუქტურისგან მიიღება, რის შედეგადაც აქამდე აღმოჩენილ ყინულის ყველაზე დაბალი სიმკვრივის ფაზად გადაიქცევა.

იაპონელი მეცნიერების ახალი აღმოჩენა, aeroice-ი, წარმოიქმნება უარყოფით წნევაზე წარმოშობილი მოლეკულური გადაჯგუფებისგან, თუმცა, ამ შემთხვევაში, სილიკას  (სკაიკონის დიოქსიდი, SiO2) ჩათვლით.

 სიმულაციებში, გუნდმა SiO2 მოლეკულური სტრუქტურისაგან ჟანგბადის ორი ატომი ამოიღეს და შემდეგ თითოეული მოლეკულის  სილიციუმისა და ჟანგბადის ატომებს ადგილები გაუცვალეს მანამ, სანამ წყალბადის ატომებს დაუმატებდნენ.

 ამის შედეგად მიიღეს ახალი სახის ყინული, რომელსაც თხევადი წყლის ნახევარი სიმკვრივე ჰქონდა. თუმცა მიუხედავად ასეთი დაბალი სიმკვრივისა, მეცნიერები აცხადებენ, რომ aeroices-ი გაცილებით მყარია, ვიდრე ნებისმიერი სხვა სახის ცეოლითური ყინული, რომელიც დღემდე დამუშავებულა.

დამატებითი სიმულაციები მიანიშნებს, რომ aeroices-ი შეიძლება კიდევ უფრო ნაკლები სიმკვრივის იყოს- კუბურ სანტიმეტრე 0-დან 5 გრამი.

 მრავალწახნაგოვანი სამშენებლო ბლოკების დამატებით (ნაგებობა ექვსი ან მეტი თვითმფრინავით), მოლეკულებს შეუძლიათ შეინარჩუნონ კრისტალური სტაბილურობა.

მიუხედავად იმისა, რომ დღეს დასკვნები შეიძლება დიდწილად აკადემიური ინტერესის საგანი იყოს, აღმოჩენის პოტენციური აპლიკაციები უზარმაზარია, მაგალითად, იმის დასადგენად, თუ როგორ მოქმედებს წყალი ნანოტებსა და ნანოპორეებში, ან როგორ მოქმედებს ყინული იმ კოლონისტებზე, რომლებიც მზის სისტემაში სხვადასხვა კვლევას აწარმოებენ.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
კვლევებიფიზიკაქიმია

პროტონი კიდევ უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე მიაჩნდათ

502 views on

 ახალი მეცნიერული აღმოჩენის თანახმად, პროტონი, ატომის ნაწილაკი, ბევრად უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე ვსწავლობდით და გვეგონა.

პროტონი კილოგრამის მემილიარდედ-მემილიადედ-მემილიარდედია და, რა თქმა უნდა, მისი ჩვეულებრივი საზომებით აწონვა შეუძლებელია. მაგრამ, მეცნიერება ვითარდებდა და, ბოლო პერიოდში, ფიზიკოსებმა ამ პრობლემის მოხსნაზე დაიწყეს ზრუნვა, შექმნეს მოწყობილობა, რომელშიც ერთიანდება ელექტრული და მაგნიტური ველები, რაც აუცილებელია პროტონის ასაწონად. ამ მოწყობილებას პენინგის მახე ჰქვია.

ამ მოწყობილობით ,,იჭერენ” პროტონს და სიხშირეების გაზომვის საფუძველზე, მასის გამოთვლა ხდება შესაძლებელი.

ბუნებრივია, ექსპერიმენტი შესაძლოა არ იყოს იდეალური, რადგან ეს ურთულესი პროცესია. მეცნიერების მტკიცებით, ცდომილებაც მცირე უნდა იყოს.

ფიზიკოსებმა დაადგინეს, რომ მისი მასა 1,007276466583 ატომური მასის ერთეულია.

ჯერ არ დასრულებულა ექსპერიმენტები ზუსტი პასუხის მისაღებად. გერმანელი მეცნიერები კვლავ განაგრძობენ მუშაობას, რათა მიღებულ შედეგებში ფარული ცდომილება არ იყოს.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ფიზიკაქიმია

პროტონი კიდევ უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე მიაჩნდათ

on

 ახალი მეცნიერული აღმოჩენის თანახმად, პროტონი, ატომის ნაწილაკი, ბევრად უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე ვსწავლობდით და გვეგონა.

პროტონი კილოგრამის მემილიარდედ-მემილიადედ-მემილიარდედია და, რა თქმა უნდა, მისი ჩვეულებრივი საზომებით აწონვა შეუძლებელია. მაგრამ, მეცნიერება ვითარდებდა და, ბოლო პერიოდში, ფიზიკოსებმა ამ პრობლემის მოხსნაზე დაიწყეს ზრუნვა, შექმნეს მოწყობილობა, რომელშიც ერთიანდება ელექტრული და მაგნიტური ველები, რაც აუცილებელია პროტონის ასაწონად. ამ მოწყობილებას პენინგის მახე ჰქვია.

ამ მოწყობილობით ,,იჭერენ” პროტონს და სიხშირეების გაზომვის საფუძველზე, მასის გამოთვლა ხდება შესაძლებელი.

ბუნებრივია, ექსპერიმენტი შესაძლოა არ იყოს იდეალური, რადგან ეს ურთულესი პროცესია. მეცნიერების მტკიცებით, ცდომილებაც მცირე უნდა იყოს.

ფიზიკოსებმა დაადგინეს, რომ მისი მასა 1,007276466583 ატომური მასის ერთეულია.

ჯერ არ დასრულებულა ექსპერიმენტები ზუსტი პასუხის მისაღებად. გერმანელი მეცნიერები კვლავ განაგრძობენ მუშაობას, რათა მიღებულ შედეგებში ფარული ცდომილება არ იყოს.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიფიზიკაქიმია

პროტონი კიდევ უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე მიაჩნდათ

1.61K views on

 ახალი მეცნიერული აღმოჩენის თანახმად, პროტონი, ატომის ნაწილაკი, ბევრად უფრო მსუბუქია, ვიდრე აქამდე ვსწავლობდით და გვეგონა.

პროტონი კილოგრამის მემილიარდედ-მემილიადედ-მემილიარდედია და, რა თქმა უნდა, მისი ჩვეულებრივი საზომებით აწონვა შეუძლებელია. მაგრამ, მეცნიერება ვითარდებდა და, ბოლო პერიოდში, ფიზიკოსებმა ამ პრობლემის მოხსნაზე დაიწყეს ზრუნვა, შექმნეს მოწყობილობა, რომელშიც ერთიანდება ელექტრული და მაგნიტური ველები, რაც აუცილებელია პროტონის ასაწონად. ამ მოწყობილებას პენინგის მახე ჰქვია.

ამ მოწყობილობით ,,იჭერენ” პროტონს და სიხშირეების გაზომვის საფუძველზე, მასის გამოთვლა ხდება შესაძლებელი.

ბუნებრივია, ექსპერიმენტი შესაძლოა არ იყოს იდეალური, რადგან ეს ურთულესი პროცესია. მეცნიერების მტკიცებით, ცდომილებაც მცირე უნდა იყოს.

ფიზიკოსებმა დაადგინეს, რომ მისი მასა 1,007276466583 ატომური მასის ერთეულია.

ჯერ არ დასრულებულა ექსპერიმენტები ზუსტი პასუხის მისაღებად. გერმანელი მეცნიერები კვლავ განაგრძობენ მუშაობას, რათა მიღებულ შედეგებში ფარული ცდომილება არ იყოს.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
საქართველოქიმია

ახალგაზრდა ქართველმა ქიმიკოსებმა საერთაშორისო ოლიმპიადაზე მედლები მოიპოვეს

1.74K views on

 პირველად ისტორიაში, საქართველოს ეროვნულმა ნაკრებმა ქიმიის საერთაშორისო ოლიმპიადაზე  (IChO) 3 ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა. 

6 ივლისიდან 15 ივლისის ჩათვლით, ტაილანდში, ქიმიის 49-ე საერთაშორისო ოლიმპიადა IChO 2017 ტარდება, რომელშიც მონაწილეობას 80-მდე ქვეყანა იღებს. მონაწილეები სკოლის მოსწავლეები არიან.

ჯილდოები მიიღეს დავით რიჟინაშვილმა, ლექსო ფიჩხაძემ და საბა თავდგირიძემ.

საქართველოს მოსწავლეთა ეროვნული ნაკრები ოთხი წევრისგან შედგება და თითოეული მათგანი საქართველოს ეროვნული ოლიმპიადის გამარჯვებულია.

აღსანიშნავია, რომ ქიმიის საერთაშორისო ოლიმპიადა ყოველ წელს სხვადასხვა ქვეყანაში ტარდება, წინა წელს კი, საქართველოში იყო. მაშინ ჩვენმა ქვეყანამ ერთი ბრინჯაოს მედლის მოპოვება მოახერხა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიფიზიკაქიმია

ფიზიკოსები: ერთ-ერთ ძალას, რომელიც სამყაროს აკავშირებს, მისი დაშლაც შეუძლია

2.37K views on

აღმოჩნდა, რომ იმ ძალას, რომელიც მოლეკულებს ერთმანეთთან აკავშირებს, გამანადგურებელი ზეგავლენის მოხდენაც შეუძლია.

ძალები, რომლებსაც მეცნიერები  ვან-დერ-ვაალის ძალებს უწოდებენ, იმ შემთხვევაში უკუქმედებენ, როცა მოლეკულების ჯგუფები ზეწოლას განიცდიან. ახალი კვლევის თანახმად, ასეთი ცვლილება შესაძლოა რეალურ სამყაროში მაშინ მოხდეს, როცა მოლეკულები თავისუფლად ეჯახებიან ერთმანეთს. ეს არის იდეა, რომელმაც შესაძლოა ზეგავლენა იქონიოს ჩვენს დამოკიდებულებაზე ცილის დაკეცვიდან ნანოტექნოლოგიამდე.

იმ მოდელზე განხორციელებული დაკვირვებით, რომელიც ასახიერებს, თუ როგორ პოლარიზდებიან ნაწილაკების ელექტრონები გარკვეული პირობებში, და შემდეგ ექსპერიმენტის შედეგების შედარებით, მკვლევარებმა აჩვენეს, რომ ვან-დერ-ვაალის ძალები ატომებს ერთმანეთთან აკავშირებს.  თუმცა  აღმოჩნდა, რომ რეალობა ცოტა უფრო რთულია. თუკი ელექტრონებს უარყოფითად დამუხტულ ნაწილაკებად განვიხილავთ, რომლებიც პოზიტიურად დამუხტული ბირთვის გარშემო მოძრაობენ. როცა ისინი გადაადგილდებიან, ისინი ხშირად ატომის გარშემო უფრო მეტ ადგილს იკავებენ.

ამას ელექტრონის დამუხტვის სიმკვრივეს უწოდებენ.

მოლეკულებს, რომლებსაც შეუსაბამო ზომა აქვთ, როგორიცაა წყალი მისი პატარა წყალბადის ატომებითა და ჟანგბადით, შუსაძლოა დაუბალანსებელი ურყევი კონკურენტული ბრძოლა ჰქონდეთ საერთო ელექტრონებთან, რაც მოლეკულების გარშემო ამგვარ დაჯგუფებას იწვევს.

გაითვალისწინეთ, რომ ერთი და იმავე  მუხტის ნაწილაკებს ერთმანეთზე რეპრესიული ეფექტი გააჩნიათ, ელექტრონები, რომლებიც შეჯგუფდებიან, მოლეკულის ამ ნაწილს უფრო უარყოფითად აქცევენ, ამიტომ ისინი სხვა მოლეკულების ზონებისკენ მიემართებიან, რომლებიც უფრო პოზიტიურია.

ამ თავისუფალი შეკავშირების გამო ხდება ის, რომ H2O- ს მოლეკულები უფრო მეტად მიისწრაფიან ერთმანეთთან შესაერთებლად, რაც თხევად ზედაპირს  მაღალი ზედაპირის დაძაბულობას ანიჭებს. ურყევი კონკურენტული ბრძოლის ნაცვლად ერთად შეკრული ელექრტრონები ახლომდებარე ატომის ელექტრონებს უბიძგებენ, რის შედეგადაც სწრაფი კავშირი წარმოიქმნება.

ქიმიური შეკავშირების სხვა ფორმებთან შედარებით, მათ შორის წყალბადის შეკავშირება, ვან დერ ვალის ძალები არ არიან ისეთი ძლიერი და მოლეკულების  ერთმანეთთან შედარებით ახლოს ყოფნას ჭირდებათ.

მჭიდროდ დაკავშირებულმა მოლეკულებმა შესაძლოა თავიანთი ელექტრონის დამუხტვის სიმკვრივე შეცვალონ, რამაც შესაძლოა მოლეკულების ერთმანეთისგან განზიდვა გამოიწვიოს.

ვან-დერ-ვაალის ძალების მოდელების უმრავლესობა დაფუძნებულია მოლეკულების თავისუფალ სივრცში ურთიერთქმედებაზე.  მკვლევარებს სურდათ გაეგოთ, არის თუ არა ელექტრონების იგივე განლაგება უარმყოფელი სხვა პირობების შემთხვევაშიც.

მეცნიერებმა დრუდის ოსილატორიად წოდებული  მოდელი გამოიყენეს, რათა დაეხასიათებინათ მერყევი მუხტის სიმკვრივე შეზღუდულ სივრცეში ნაწილაკების გარშემო. აღმოჩნდა, რომ მოკლე მანძილზე მდებარე მოლეკულებს შორის არსებული გამწევი ძალა შესაძლოა ზოგჯერ შემთხვევით ბიძგებად იქცეს მაშინაც კი, როცა ისინი ერთად შემჭირდოვებული არ არიან.

ვან-დერ-ვაალის ძალები ერთობლივი შემაკავშირებლებია, განსაკუთრებით კი კომპლექსურ ქიმიაში, რომელიც ისეთ მრავალფეროვან მოლეკულებს მოიცავს, როგორიცაა – ჩვენი უჯრედები.

ის, რომ ძალებს ზოჯერ მიწოლა შეუძლიათ, მხოლოდ აკადემიურად საინტერესო არაა. ამან შესაძლოა გავლენა მოახდინოს ახალი მედიკამენტების განვითარებასა და გამტკნარების ტექნოლოგიაზე.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ფიზიკაქიმია

მეცნიერებმა ატომის ხუთი ახალი ნაწილაკი აღმოაჩინეს

3.12K views on

დიდმა ადრონულმა კოლაიდერმა ახალი სუბატომური ნაწილაკები აღმოაჩინა, რომელიც შესაძლოა მეცნიერებს იმის ახსნაში დაეხმაროს, თუ როგორ ნარჩუნდება ნაწილაკების ერთობლიობა ატომის ცენტრში.

ნაწილაკების ე.წ. Omega-c baryon-ის განსხვავებული ფორმებია, რომლის არსებობაც  1994 წელს დადასტურდა.

ფიზიკოსებს ნაწილაკების სხვადასხვა ტიპის არსებობის ყოველთვის სჯეროდათ, თუმცა დღემდე მისი აღმოჩენა ვერ მოახერხეს.

მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ ახალი აღმოჩენა ნათელს მოჰფენს „ძლიერი ძალის“ მოქმედებას, რომელიც ატომის შიგნით წებოს ფუნქციას ასრულებს.

ატომების ცენტრები ნეიტრონებისა და პროტონების სახელით ცნობილი ნაწილაკებისგან შედგება, რომლებიც, თავის მხრივ, უმცირესი ნაწილაკებისგან – კვარკებისგან შედგება.

ნეიტრონებს და პროტონებს ეწოდება ,,ზედა” და ,,ქვედა”. ეს კვარკები ერთობლიობას  ძლიერი ბირთვული ძალის საშუალებით ინარჩუნებენ. ფიზიკოსება აქვთ Quantum Chromodynamics-ის თეორია იმის შესახებ, თუ როგორ მოქმედებს ძლიერი ბირთვული ძალა, თუმცა მისი გამოყენებით პროგნოზის გაკეთება რთულ გამოთვლებს მოითხოვს.

Omega-c baryon ნაწილაკების იმავე ოჯახს ეკუთვნის, რომელსაც ნეიტრონები და პროტონები, თუმცა ის უფრო ეგზოტიკურ „ბიძაშვილად“ შიძლება მივიჩნიოთ, ისიც კვარკებისგან შედგება, რომლებსაც „შარმს“ (Charm) და „უცხოს“ (Strange) უწოდებენ, ისინი ,,ზედა” და ,,ქვედა” კვარკების შედარებით მძიმე ვერსიებია.

Omega-c აღმოჩენის შემდეგ მეცნიერები ფიქრობდნენ, რომ მათი შედარებით მძიმე ვერსიებიც არსებობდნენ. ახლა ბირთვული კვლევების ევროპული ცენტრის (ცერნი) ფიზიკოსებმა უკვე აღმოაჩინეს ისინი და მიაჩნიათ, რომ მათი დახმარებით ძლიერი ბირთვული ძალის შესახებ მეტს შეიტყობენ.

 

წყარო: http://www.bbc.com

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ქიმია

ჩინეთმა თავისუფალი ელექტრონის ლაზერების უნიკალური დანადგარი წარმოადგინა

2.01K views on

ჩინეთი იმ ელიტარული ქვეყნების კლუბს უერთდება, რომელთა მეცნიერებიც აღჭურვილი არიან მაღალი ენერგიების ფოტონების ძლიერი წყაროებით, რომლებსაც თავისუფალ ელექტრონის ლაზერებს უწოდებენ (FELs).

 

,,Dalian Coherent Source-ს” ხვეულა აქვს, რაც მას უნიკალურს ხდის. ის ერთადერთი დიდი ლაზერული წყაროა მსოფლიოში, რომელიც მოკლე სიგრძის ტალღის სინათლის გარკვეულ სპექტრზე, ულტრაიისფრ გამოსხივებაზეა მიმართული, რაც მას „ქიმიური რეაქციაში მონაწილე მოლეკულების აღმოჩენისა და ანალიზის უნარის მქონე საშუალებად აქცევს.“

ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მთელი მსოფლიოს მეცნიერები მიისწრაფვიან, რომ ააგონ თავისუფალი ელექტრონის ლაზერები, რადგან ისინი გაცილებით ნათელ შუქს წარმოქმნიან, ვიდრე სინქროტრონები (დამუხტული ნაწილაკების მოძრაობის ასაჩქარებელი დანადგარის ერთ-ერთი სახეობა; იყენებენ გამოკვლევებისათვის ატომგულის ფიზიკაში).

ევროპასა და აშშ-ში მდებარე იმ დანადგარების უმეტესობა, რომლებიც FEL-ის იყენებენ,  წარმოქმნის „მძიმე“ რენტგენის ლაზერულ სხივებს, 0,1 ნმ  ტალღის სიგრძეებთან ერთად, რაც იდეალურია დაკრისტალებული ცილებისა და სხვა მყარი სხეულების შესასწავლად. „მაგრამ სხივები იმდენად ძლიერია, რომ ისინი მოლეკულებს გაზებად შლიან,“ – აცხადებს იან ხუემინგი, Dalian Institute of Chemical Physics-ის ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის (Chinese Academy of Sciences’s) ფიზიკური ქიმიკოსი. მისივე თქმით, ჩინური დანადგარი 50-150 ნანომეტრს დაფარავს, „რბილად“ შეხების უნარის გამო ის გაზში მოლეკულებისა და ატომების აღმოჩენის საუკეთესო საშუალებაა. მეცნიერის განცხადეით, მას აქვს მოლოდინი, რომ მკვლევარები FEL-ის პულსების გამოყენებით გამოიკვლევენ, რა ხდება საწვავის წვის დროს, როგორ მოქმედებენ ბიომოლეკულები გაზებში და როგორი რეაქციები მიმდინარეობს მყარი გაზის ზედაპირზე. ზოგიერთმა ექსპერიმენტმა შესაძლოა ძალიან კარგი პრაქტიკული შედეგი მოიტანოს : მაგალითად, როგორ წარმოიქმნება და დეგრადირდება ნისლის კომპონენტში ატმოსფეროში, რად დიდ პრობლემებს უქმნის ისეთ დიდ ქალაქებს, როგორიცაა პეკინი და დელი.

 

წყარო: www.scienceorg.com

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
1 2 3 4
Page 3 of 4