ტექნოლოგიები

“AI ისეთივე საშიშია, როგორიც ბირთვული ომი ან გლობალური პანდემია”, — ვკითხულობთ Center for AI Safety (CAIS)-ს უახლეს გაფრთხილებაში. მოსაზრებას მხარს უჭერენ ინდუსტრიის მოწინავე აქტორები, მათ შორის, სემ ალთმანი, ChatGPT-ს შემქმნელი კომპანია OpenAI-ს ხელმძღვანელი.

ამ თვეში უკვე არაერთი მსგავსი გაფრთხილება გამოქვეყნდა. ზოგიერთი შიშობს, რომ ხელოვნური ინტელექტი მალე კაცობრიობას გადაასწრებს, ზოგიერთი კი მის რეგულირებას ითხოვს.

ამ სტატიაში შეგიძლიათ, გაეცნოთ AI-სთან დაკავშირებულ 3 მთავარ შიშს და დაფიქრდეთ, რამდენად საფუძვლიანია თითოეული მათგანი.

1. AI კაცობრიობას მოსპობს

როცა საქმე ხელოვნური ინტელექტისადმი შიშს ეხება, ადამიანების უმრავლესობას პირველი სწორედ კაცობრიობის გადაშენების საკითხი აწუხებს.

ChatGPT-ს გამოშვებასთან ერთად, ინტერნეტ-მომხმარებლები უფრო და უფრო რწმუნდებიან, რომ ხელოვნური ინტელექტი ადამიანს ემსგავსება. მიუხედავად იმისა, რომ ამჟამინდელი AI სისტემები ცნობიერი არაა, ისინი იმგვარადაა დაპროგრამებული, რომ სხვა პიროვნებასთან ურთიერთობის განცდა დაგვიტოვოს.

თუმცა, როცა ხელოვნური ინტელექტის ცნობიერების საკითხზე ვსაუბრობთ, ზოგიერთი იმასაც ამტკიცებს, რომ თანამედროვე AI სისტემებმა ცნობიერების გარკვეულ დონეს უკვე მიაღწია.

ექსპერტები ხაზს უსვამენ კიდევ უფრო ახლო და საჭირბოროტო საკითხსაც, კერძოდ, AI-ს სამხედრო სფეროში გამოყენებას, რომელიც უკვე დაწყებულია და სწრაფი ტემპით მიმდინარეობს.

დევიდ კრუგერის, AI-ს ექსპერტისა და კემბრიჯის უნივერსიტეტის ასისტენტ-პროფესორის აზრით, ავტონომიური იარაღებით გაწეულმა სამხედრო კონკურენციამ, შესაძლოა, მილიონობით ადამიანი შეიწიროს. მეტიც, თუკი AI მწყობრიდან გამოვა და ომის მეთაურები მასზე კონტროლს დაკარგავენ, შედეგი შეიძლება მთელი კაცობრიობის განადგურება აღმოჩნდეს.

2. AI მასობრივ უმუშევრობას გამოიწვევს

მეორე ყველაზე პოპულარული შიში უმუშევრობას უკავშირდება.

ChatGPT-ს, Midjourney-სა და სხვა AI სისტემების ბაზარზე შემოსვლით, უკვე ბევრ ადამიანს გაუჩნდა შიში, რომ ხელოვნური ინტელექტი ერთ დღესაც მათ სამუშაო ადგილს დაიკავებს.

აბჰიშეკ გუპტას, Montreal AI Ethics Institute-ის დამფუძნებლი თქმით, ხელოვნური ინტელექტის მიზეზით სამუშაოს დაკარგვის პერსპექტივა ყველაზე “რეალისტური, დაუყოვნებელი და, შესაძლოა, მწვავე” ეგზისტენციალური საფრთხეა.

სხვადასხვა კომპანიის აღმასრულებელმა დირექტორებმა უკვე დაიწყეს ხელოვნური ინტელექტის “დასაქმების” განხილვა. მაგალითად, IBM-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა, არვინდ კრიშნამ, ცოტა ხნის წინ განაცხადა, რომ კომპანია შეამცირებს იმ კადრების დაქირავებას, რომლებიც შეიძლება ჩანაცვლდეს AI-თ.

“ოთხი-ხუთი წლის წინ არავინ გააკეთებდა ამგვარ განცხადებას და, ასეც რომ ყოფილიყო, სერიოზულად ამას არავინ მიიღებდა”, — თქვა გუპტამ IBM-ს აღმასრულებელი დირექტორის განცხადებაზე.

3. მიკერძოებული AI

ექსპერტებმა Insider-ს განუცხადეს, რომ თუკი ხელოვნური ინტელექტის სისტემები ფართო საზოგადოებრივი პრობლემების გადასაჭრელად გამოიყენება, შეიძლება ადგილი ჰქონდეს სისტემურ მიკერძოებას.

გენერაციულ AI სისტემებში, მათ შორის, ChatGPT-ს წინა ვერსიაში, გამოვლინდა მიკერძოების მაგალითები. თუმცა კომპანია OpenAI-მ უკვე მიიღო ზომები ამ პრობლემის აღმოსაფხვრელად.

Insider-ის მიერ ჩატარებული ტესტებით დასტურდება, რომ გენერაციულ AI მოდელებს შეუძლია საზიანო სტერეოტიპების გავრცელება.

აქედან გამომდინარე, ექსპერტების აზრით, AI-ს საზოგადოებრივ საქმიანობაში გადაწყვეტილების მიმღებად ჩართვა უარყოფით შედეგებს გამოიწვევს.

AI სისტემების განვითარებასთან ერთად, ხელოვნური ინტელექტის გარშემო არსებული მითქმა-მოთქმა უფრო და უფრო ხმამაღალი ხდება. ბაზარზე ChatGPT-ს მსგავსი “ჭკვიანი” ჩეთბოტის გამოჩენამ უკვე ბევრს გაუჩინა ზემოხსენებული შიშები, რაც, გარკვეულწილად, სულაც არ არის ლოგიკას მოკლებული.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მათემატიკური გათვლები, რომლებიც ალბერტ აინშტაინმა მე-20 საუკუნის დასაწყისში შეიმუშავა ფიზიკური სამყაროს გრავიტაციული მოქმედების აღსაწერად, ჯერ კიდევ მტკიცე პოზიციებს ინარჩუნებს

ზოგადი ფარდობითობის ამ დრომდე ერთ-ერთ უდიდეს ტესტში, ასტრონომთა უზარმაზარმა ჯგუფმა აღწერა თითქმის ექვსი მილიონი გალაქტიკის გადანაწილება სამყაროს ისტორიის 11 მილიარდ წელიწადზე.

ალბათ ეს ზოგადი ფარდობითობის ყველაზე დიდი ტესტია ამ დრომდე ჩატარებულთა შორის, რომელმაც სამყაროს 13,8-მილიარდწლიანი ისტორიის უმეტესი ნაწილი მოიცვა — რაც იმას ნიშნავს, რომ თეორია მოქმედებს როგორც უდიდეს, ისე უმცირეს მასშტაბებზე.

კვლევის შედეგები პუბლიკაციად გამოქვეყნებისთვის საჭირო პროცედურებს გადის, რეცენზირებამდე კი ხელმისაწვდომია სამ დოკუმენტად სერვერზე arXiv.

„ზოგადი ფარდობითობა მზის სისტემის მასშტაბზე საკმაოდ კარგადაა დატესტილი, მაგრამ ასევე საჭირო იყო შეგვემოწმებინა, მუშაობს თუ არა ჩვენი შეხედულებები გაცილებით დიდ მასშტაბზეც. გალაქტიკების წარმოქმნის მაჩვენებლის შესწავლა ჩვენი თეორიების პირდაპირ დატესტვის საშუალებას გვაძლევს და მივადექით იმას, რასაც ზოგადი ფარდობითობა კოსმოლოგიურ მასშტაბებზე პროგნოზირებს“, — ამბობს საფრანგეთის სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრის კოსმოლოგი პოლინ ზარუკი.

გრავიტაცია სამყაროს მუშაობის ფუნდამენტური გზაა. არ ვიცით, რა არის ის ან საერთოდ რატომ არსებობს; ვიცით მხოლოდ ის, რომ მასის მქონე ობიექტები სხვა ობიექტებს იზიდავენ; რომ მიზიდულობის სიმძლავრე მასის პირდაპირპროპორციულია; და რომ ის მასის გარშემო სივრცე-დროის გეომეტრიას ცვლის.

ის ასევე ერთგვარი წებოს როლს ასრულებს, რომელიც სამყაროს კრავს. ბნელი მატერიის მიერ გამომუშავებული გრავიტაციული ველების დიდი ფილამენტები მთელ სამყაროში აბლაბუდასავითაა დაქსელილი; სამყაროში მატერიის უმეტესი ნაწილი ამ კოსმოსური აბლაბუდის ძაფებისა და კვანძების გასწვრივაა გადანაწილებული.

გრავიტაცია პროგნოზირებადი და გაზომვადია, ამავე დროს, ძალიან კარგადაა აღწერილი და განსაზღვრული ფარდობითობის ზოგადი თეორიით. თუმცა, ამ თეორიაში ხარვეზების პოვნამ შეიძლება ზოგიერთი განსაკუთრებით მწვავე პრობლემა გადაგვაჭრევინოს, მაგალითად, შეურიგებელი განსხვავებები კვანტურ მექანიკასა და კლასიკურ ფიზიკას შორის. ამიტომ, მეცნიერები მას მუდამ ეჩიჩინებიან, რათა გაარკვიონ გამოიყურება თუ არა სამყაროს შიგთავსი ისე, როგორც ამას ზოგადი ფარდობითობა ბრძანებს, რომ ასე უნდა იყოს ყველა მასშტაბზე.

ამას მივყავართ ლოურენს-ბერკლის ეროვნული ლაბორატორიის ბნელი ენერგიის ინსტრუმენტ DESI-სთან — უზარმაზარ საერთაშორისო თანამშრომლობასთან, რომელიც ამჟამად დაკვირვებადი სამყაროს რუკაზე დატანაზე მუშაობს; ამან კი უდიდეს საიდუმლოებს უნდა ახადოს ფარდა. ინსტრუმენტი 2019 წლიდან მუშაობს; ახალი შედეგები ეფუძნება ინსტრუმენტის მიერ მხოლოდ პირველ წელს შეგროვებულ მონაცემთა დეტალურ და ფართო ანალიზს.

DESI-ს კოლაბორაციამ ეს მონაცემები 5,7 მილიონი გალაქტიკისა და კვაზარის კატალოგიზაციისთვის გამოიყენა; აღრიცხეს მათი ზრდა, ევოლუცია და გადანაწილება კოსმოსურ აბლაბუდაში 11 მილიარდი წლის წინანდელი პერიოდიდან დღემდე.

კოსმოსური აბლაბუდის ზრდისა და გადანაწილების პროგნოზირებისთვის მათ ფარდობითობის ზოგადი თეორია გამოიყენეს და დაადგინეს, რომ სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობთ, ეპიკურ კოსმოსურ მასშტაბზე ისე იქცევა, როგორც ამას ფარდობითობა ამბობს. დაამატე ცოტა გრავიტაცია ან ცოტა მოაკელი და სამყარო იგივე აღარ იქნება.

შედეგები მიუყვება წლის დასაწყისში გამოქვეყნებულ კვლევას, რომელშიც სამყაროს გაფართოების მაჩვენებელი აკუსტიკური ტალღების კოსმოსური ნარჩენების საფუძველზე გაზომეს; ეს ნარჩენები მაშინ გაიყინა, როცა ის ატომური ნისლი მოსუფთავდა, რომლითაც ადრეული სამყარო იყო სავსე. DESI-ს კოლაბორაციას იმედი აქვს, რომ ამჟამინდელი ძალისხმევა გაგრძელდება და ნათელს მოჰფენს სამყაროს ევოლუციას და თავის მხრივ, მის მმართველ იდუმალ ძალებს.

„პირველი შემთხვევაა, როცა DESI კოსმოსური სტრუქტურის ზრდას დააკვირდა. გამოვავლინეთ უზარმაზარი ახალი უნარი მოდიფიცირებული გრავიტაციის შესწავლისა და ბნელი ენერგიის მოდელებზე შეზღუდვების გაუმჯობესებისა. ეს ჯერ მხოლოდ აისბერგის წვერია“, — ამბობს მიჩიგანის უნივერსიტეტის ფიზიკოსი დრაგან ჰატერერი.

შედეგები ასევე აწესებს შეზღუდვებს ნეიტრინოს მასის ზედა ზღვარზე — ნაწილაკის, რომელიც იმდენად „აჩრდილისებრია“, რომ მისი ზუსტი მასის დადგენა არ შეგვიძლია.

კვლევა ჯერ კიდევ გრძელდება. მეცნიერები ამჟამად DESI-ს მიერ პირველი სამი წლის განმავლობაში შეგროვებულ მონაცემებს სწავლობენ. მას შემდეგ, რაც ინსტრუმენტი ოპერირებას დაასრულებს, შეგროვებული ექნება მონაცემები 40 მილიონზე მეტი გალაქტიკისა და კვაზარის შესახებ.

ყველაზე დიდ იმედებს შორის არის ისიც, რომ გაირკვევა ბნელი მატერიის ბუნება — იდუმალი, უხილავი რაღაცის, რომელიც პასუხისმგებელია სამყაროს ჭარბ გრავიტაციაზე; და ასევე დაადგენს ბნელი ენერგიის ბუნებასაც — იდუმალი, უხილავი რაღაცის, რომელიც პასუხისმგებელია სამყაროს აჩქარებად გაფართოებაზე.

„ბნელი მატერია სამყაროს დაახლოებით მეოთხედს შეადგენს, ბნელი ენერგია კი 70 პროცენტს და არ ვიცით, რეალურად რა არის ან ერთი და ან მეორე. იდეა, რომ შეგვიძლია სამყაროს სურათის შეკვრა და ამ ფუნდამენტურ კითხვებზე პასუხის პოვნა — უბრალოდ ამაღელვებელია“, — ამბობს ლოურენს-ბერკლის ეროვნული ლაბორატორიის ფიზიკოსი მარკ მოსი.

ჯგუფის პუბლიკაციები ხელმისაწვდომია რეცენზირებამდელ სერვერზე arXiv.

მომზადებულია newscenter.lbl.gov-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 ონლაინ სივრცეში Minecraft-ის ტიპის ახალი ვიდეოთამაში გამოჩნდა, რომელიც, არც მეტი, არც ნაკლები, ხელოვნურმა ინტელექტმა (AI) შექმნა. მას Oasis ეწოდება.

AI-ის მიერ გენერირებულ ვიდეოთამაშში მომხმარებელი სამგანზომილებიან გარემოში გადაადგილდება, რომელშიც ბლოკები, მოსაპოვებელი რესურსები და ობიექტების შესაქმნელი მასალებია თავმოყრილი. ფაქტობრივად, მოთამაშე Minecraft-ის მაგვარ სივრცეში ხვდება.

გამოსახულებაზე ნაჩვენები შორეული 3D ლანდშაფტი ცვალებადია და როცა ვუახლოვდებით, სხვადასხვა ფორმისა თუ ზომის ხედებში გადაიზრდება. Oasis-ში რამდენიმე ტიპის გარემოა, რომელთაგანაც სასურველს თავად ირჩევ. ასევე, მომხმარებელს შეუძლია, საწყისი გამოსახულება ატვირთოს, მაგრამ ყველაფერი თამაშის მსვლელობისას, ქმედებების შესაბამისად, იცვლება.

ვიდეოთამაში Decart-სა და Etched-ის მიერაა შექმნილი. დასაწყისში ეკრანზე ეწერება: “ახლა უნიკალურ ვიდეო მოდელში შეხვალ, თამაშის პროგრამაში, რომელიც თამაშის პროცესის მილიონობით საათზეა გაწვრთნილი. შენ მიერ გადადგმული ყოველი ნაბიჯი ირგვლივ არსებული გარემოს რეალურ დროში შეცვლის”.

მოდელის სათანადოდ გაწვრთნამ თამაში დახვეწა და მასში ესა თუ ის ქმედება გახადა შესაძლებელი, როგორიცაა ახტომა, რაიმე ნივთის აღება, ბლოკების დამტვრევა და სხვა. იქიდან გამომდინარე, რომ გამოსახულებები ცვალებადია და სხვა მოთამაშეთა გამოცდილებებს ეფუძნება, შესაძლოა, უცებ მომხმარებლის წინაშე რაიმე ობიექტი გაჩნდეს (როგორც იმ მომხმარებლების ეკრანზე ჩნდებოდა მსგავს გარემოში).

ამ მხრივ Oasis შედარებით გასაუმჯობესებელია, ვიდრე Minecraft და სხვა მსგავსი თამაშები, მაგრამ ცდად, თუნდაც მხოლოდ ინტერესის გამო, მაინც ღირს. სპეციალისტები ფიქრობენ, რომ ხელოვნურ ინტელექტს აქვს პოტენციალი, ვიდეოთამაშებში რევოლუცია მოახდინოს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერები ადამიანის ტვინისა და კომპიუტერის ერთმანეთთან დამაკავშირებელ ინტერფეისებზე აქტიურად მუშაობენ. ესაა ჩიპი, რომელიც ტვინში წარმოქმნილ ელექტრულ იმპულსებს აფიქსირებს და შიფრავს. მსგავსი ტექნოლოგია პარალიზებულ ადამიანებს სხვებთან კომუნიკაციის საშუალებას მისცემს და ცხოვრების ხარისხს გაუუმჯობესებს.

სპეციალისტები ტვინის იმპლანტებს უკვე ადამიანებზე ცდიან. მათ შორისაა ილონ მასკის კომპანია Neuralink, რომლის პაციენტიც ლეპტოპში ჭადრაკსა და Mario Kart-ს “ტელეპათიურად” თამაშობს.

ეს ტექნოლოგია იმ ადამიანებსაც დაეხმარება, რომელთაც ჯანმრთელობის პრობლემების გამო მეტყველება არ შეუძლიათ. ამის მიუხედავად, ფიქრის სიტყვებად გარდაქმნა მარტივი ნამდვილად არაა. პაციენტებმა უნდა წარმოიდგინონ, როგორ ამბობენ კონკრეტულ სიტყვას, რის შედეგადაც ტვინში სპეციფიკური სიგნალი წარმოიქმნება, რომელსაც სისტემა იმახსოვრებს და შემდეგ ჯერზე მის იდენტიფიცირებას ახერხებს.

ჯერჯერობით 100%-იანი სიზუსტე მიღწეული არაა, მაგრამ ახალმა ინტერფეისმა იმედის მომცემი შედეგები აჩვენა. ის კალიფორნიის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში მომუშავე მეცნიერებმა შექმნეს და 2 პაციენტ კაცზე გამოცადეს, რომელთაც ოთხივე კიდურის დამბლა აქვთ. ერთი 33 წლისაა, მეორე კი — 39-ის.

სპეციალისტებმა მიკროელექტროდები მათ ტვინში ჩანერგეს, კერძოდ სომატოსენსორულ ქერქსა და სუპრამარგინალურ ხვეულში, რომელიც აქამდე მსგავს კვლევებში არ ჩაურთავთ. ინტერფეისი 6 სიტყვაზე გაწვრთნეს — “ფრონტი”, “კოვბოი”, “პითონი”, “კოვზი”, “ცურვა” და “ტელეფონი”. ასევე, 2 გამოგონილ სიტყვაზე, რომლებიც ინგლისურად ასე ჟღერს: ““nifzig” და “bindip”. მიზანი იმის გარკვევა იყო, საჭიროა თუ არა სიტყვას ჰქონდეს შინაარსი, რათა სისტემამ ეფექტიანად იმუშაოს.

ცდისპირებს თითოეულ სიტყვას ეკრანზე უჩვენებდნენ ან თავად უმეორებდნენ, შემდეგ კი სთხოვდნენ, 15 წამის განმავლობაში წარმოედგინათ, როგორ ამბობდნენ მას. შედეგად, მკვლევრებმა ინტერფეისის მეშვეობით რეალურ დროში სიტყვების გაშიფვრა შეძლეს. ერთი პაციენტის შემთხვევაში სიზუსტე 79% იყო, რაც საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია, მაგრამ ვოკალიზებული სიტყვების გაშიფვრის ცდებისას მცირედით ჩამოუვარდება. მეორე ინდივიდის შემთხვევაში 23%-იანი სიზუსტე დაფიქსირდა.

რა თქმა უნდა, ტექნოლოგიის დასახვეწად საჭიროა, ის უფრო მეტ ადამიანზე გამოიცადოს და სიტყვების რაოდენობაც გაიზარდოს. ამის მიუხედავად, ამ კვლევამ ცხადყო, რომ სუპრამარგინალური ხვეული კარგი სამიზნე რეგიონია, რაც სამომავლოდ გასათვალისწინებელია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

უახლოეს მომავალში ხელოვნური ინტელექტი შესაძლოა ადამიანზე ჭკვიანი გახდეს, – აღნიშნული განცხადება ხელოვნური ინტელექტის ნათლიად წოდებულმა ჯეფრი ჰინტონმა გააკეთა.

მან კომპანია „გუგლში“ დაკავებული თანამდებობა დატოვა და განაცხადა, რომ ხელოვნური ინტელექტის განვითარების კუთხით საქმიანობას ნანობს, რადგან ამჟამინდელი ჩათბოტები უკვე აშინებს.

ჰინტონის თქმით, ხელოვნური ინტელექტი მალე იმაზე მეტი ინფორმაციის გადამუშავებას შეძლებს, ვიდრე ეს ადამიანის ტვინს შეუძლია, რაც შესაძლოა, ბოროტი მიზნებისთვის გამოიყენონ.

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”