close

ტექნოლოგიები

ტექნოლოგიები

იაპონია ყველაზე მძლავრი სუპერკომპიუტერის შექმნას აპირებს

2025 წელს იაპონია მსოფლიოში ყველაზე მძლავრი სუპერკომპიუტერის შექმნაზე დაიწყებს მუშაობას, – იუწყება BBC.

იაპონელი ინჟინრების თქმით, სუპერკომპიუტერი ათასჯერ უფრო მძლავრი იქნება, ვიდრე მანამდე შექმნილი კომპიუტერები.

მისი გამოშვება 2030 წლისთვის იგეგმება. იაპონელებს სუპერკომპიუტერის შექმნა 750 მილიონი დოლარი დაუჯდებათ.

ახალ სუპერკომპიუტერზე იმუშავებენ იაპონური კომპანიები RIKEN–ი და Fujitsu.

ყველაზე მძლავრ იაპონურ სუპერკომპიუტერად Fugaku ითვლებოდა, თუმცა მან ეს ტიტული 2022 წელს დაკარგა, როდესაც ტექნოლოგიურ ბაზარზე ამერიკული სუპერკომპიუტერი Frontier გამოჩნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ტექნოლოგიები

აინშტაინის ყველაზე ცნობილმა თეორიამ უდიდესი ტესტი წარმატებით გაიარა

მათემატიკური გათვლები, რომლებიც ალბერტ აინშტაინმა მე-20 საუკუნის დასაწყისში შეიმუშავა ფიზიკური სამყაროს გრავიტაციული მოქმედების აღსაწერად, ჯერ კიდევ მტკიცე პოზიციებს ინარჩუნებს

ზოგადი ფარდობითობის ამ დრომდე ერთ-ერთ უდიდეს ტესტში, ასტრონომთა უზარმაზარმა ჯგუფმა აღწერა თითქმის ექვსი მილიონი გალაქტიკის გადანაწილება სამყაროს ისტორიის 11 მილიარდ წელიწადზე.

გზა, რომლითაც გრავიტაცია ამ გალაქტიკათა ჯგუფებს ერთად უყრის თავს კოსმოსური აბლაბუდის ძაფების გასწვრივ, თანაც სამყაროს გაფართოების გარეთ მიმართული წევის წინააღმდეგ და გზა, რომლითაც ეს აბლაბუდა დროთა განმავლობაში ვითარდება — ზუსტ შესაბამისობაშია აინშტაინის ცნობილი თეორიის პროგნოზებთან.

ალბათ ეს ზოგადი ფარდობითობის ყველაზე დიდი ტესტია ამ დრომდე ჩატარებულთა შორის, რომელმაც სამყაროს 13,8-მილიარდწლიანი ისტორიის უმეტესი ნაწილი მოიცვა — რაც იმას ნიშნავს, რომ თეორია მოქმედებს როგორც უდიდეს, ისე უმცირეს მასშტაბებზე.

კვლევის შედეგები პუბლიკაციად გამოქვეყნებისთვის საჭირო პროცედურებს გადის, რეცენზირებამდე კი ხელმისაწვდომია სამ დოკუმენტად სერვერზე arXiv.

„ზოგადი ფარდობითობა მზის სისტემის მასშტაბზე საკმაოდ კარგადაა დატესტილი, მაგრამ ასევე საჭირო იყო შეგვემოწმებინა, მუშაობს თუ არა ჩვენი შეხედულებები გაცილებით დიდ მასშტაბზეც. გალაქტიკების წარმოქმნის მაჩვენებლის შესწავლა ჩვენი თეორიების პირდაპირ დატესტვის საშუალებას გვაძლევს და მივადექით იმას, რასაც ზოგადი ფარდობითობა კოსმოლოგიურ მასშტაბებზე პროგნოზირებს“, — ამბობს საფრანგეთის სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრის კოსმოლოგი პოლინ ზარუკი.

გრავიტაცია სამყაროს მუშაობის ფუნდამენტური გზაა. არ ვიცით, რა არის ის ან საერთოდ რატომ არსებობს; ვიცით მხოლოდ ის, რომ მასის მქონე ობიექტები სხვა ობიექტებს იზიდავენ; რომ მიზიდულობის სიმძლავრე მასის პირდაპირპროპორციულია; და რომ ის მასის გარშემო სივრცე-დროის გეომეტრიას ცვლის.

ის ასევე ერთგვარი წებოს როლს ასრულებს, რომელიც სამყაროს კრავს. ბნელი მატერიის მიერ გამომუშავებული გრავიტაციული ველების დიდი ფილამენტები მთელ სამყაროში აბლაბუდასავითაა დაქსელილი; სამყაროში მატერიის უმეტესი ნაწილი ამ კოსმოსური აბლაბუდის ძაფებისა და კვანძების გასწვრივაა გადანაწილებული.

გრავიტაცია პროგნოზირებადი და გაზომვადია, ამავე დროს, ძალიან კარგადაა აღწერილი და განსაზღვრული ფარდობითობის ზოგადი თეორიით. თუმცა, ამ თეორიაში ხარვეზების პოვნამ შეიძლება ზოგიერთი განსაკუთრებით მწვავე პრობლემა გადაგვაჭრევინოს, მაგალითად, შეურიგებელი განსხვავებები კვანტურ მექანიკასა და კლასიკურ ფიზიკას შორის. ამიტომ, მეცნიერები მას მუდამ ეჩიჩინებიან, რათა გაარკვიონ გამოიყურება თუ არა სამყაროს შიგთავსი ისე, როგორც ამას ზოგადი ფარდობითობა ბრძანებს, რომ ასე უნდა იყოს ყველა მასშტაბზე.

ამას მივყავართ ლოურენს-ბერკლის ეროვნული ლაბორატორიის ბნელი ენერგიის ინსტრუმენტ DESI-სთან — უზარმაზარ საერთაშორისო თანამშრომლობასთან, რომელიც ამჟამად დაკვირვებადი სამყაროს რუკაზე დატანაზე მუშაობს; ამან კი უდიდეს საიდუმლოებს უნდა ახადოს ფარდა. ინსტრუმენტი 2019 წლიდან მუშაობს; ახალი შედეგები ეფუძნება ინსტრუმენტის მიერ მხოლოდ პირველ წელს შეგროვებულ მონაცემთა დეტალურ და ფართო ანალიზს.

DESI-ს კოლაბორაციამ ეს მონაცემები 5,7 მილიონი გალაქტიკისა და კვაზარის კატალოგიზაციისთვის გამოიყენა; აღრიცხეს მათი ზრდა, ევოლუცია და გადანაწილება კოსმოსურ აბლაბუდაში 11 მილიარდი წლის წინანდელი პერიოდიდან დღემდე.

კოსმოსური აბლაბუდის ზრდისა და გადანაწილების პროგნოზირებისთვის მათ ფარდობითობის ზოგადი თეორია გამოიყენეს და დაადგინეს, რომ სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობთ, ეპიკურ კოსმოსურ მასშტაბზე ისე იქცევა, როგორც ამას ფარდობითობა ამბობს. დაამატე ცოტა გრავიტაცია ან ცოტა მოაკელი და სამყარო იგივე აღარ იქნება.

შედეგები მიუყვება წლის დასაწყისში გამოქვეყნებულ კვლევას, რომელშიც სამყაროს გაფართოების მაჩვენებელი აკუსტიკური ტალღების კოსმოსური ნარჩენების საფუძველზე გაზომეს; ეს ნარჩენები მაშინ გაიყინა, როცა ის ატომური ნისლი მოსუფთავდა, რომლითაც ადრეული სამყარო იყო სავსე. DESI-ს კოლაბორაციას იმედი აქვს, რომ ამჟამინდელი ძალისხმევა გაგრძელდება და ნათელს მოჰფენს სამყაროს ევოლუციას და თავის მხრივ, მის მმართველ იდუმალ ძალებს.

„პირველი შემთხვევაა, როცა DESI კოსმოსური სტრუქტურის ზრდას დააკვირდა. გამოვავლინეთ უზარმაზარი ახალი უნარი მოდიფიცირებული გრავიტაციის შესწავლისა და ბნელი ენერგიის მოდელებზე შეზღუდვების გაუმჯობესებისა. ეს ჯერ მხოლოდ აისბერგის წვერია“, — ამბობს მიჩიგანის უნივერსიტეტის ფიზიკოსი დრაგან ჰატერერი.

შედეგები ასევე აწესებს შეზღუდვებს ნეიტრინოს მასის ზედა ზღვარზე — ნაწილაკის, რომელიც იმდენად „აჩრდილისებრია“, რომ მისი ზუსტი მასის დადგენა არ შეგვიძლია.

კვლევა ჯერ კიდევ გრძელდება. მეცნიერები ამჟამად DESI-ს მიერ პირველი სამი წლის განმავლობაში შეგროვებულ მონაცემებს სწავლობენ. მას შემდეგ, რაც ინსტრუმენტი ოპერირებას დაასრულებს, შეგროვებული ექნება მონაცემები 40 მილიონზე მეტი გალაქტიკისა და კვაზარის შესახებ.

ყველაზე დიდ იმედებს შორის არის ისიც, რომ გაირკვევა ბნელი მატერიის ბუნება — იდუმალი, უხილავი რაღაცის, რომელიც პასუხისმგებელია სამყაროს ჭარბ გრავიტაციაზე; და ასევე დაადგენს ბნელი ენერგიის ბუნებასაც — იდუმალი, უხილავი რაღაცის, რომელიც პასუხისმგებელია სამყაროს აჩქარებად გაფართოებაზე.

„ბნელი მატერია სამყაროს დაახლოებით მეოთხედს შეადგენს, ბნელი ენერგია კი 70 პროცენტს და არ ვიცით, რეალურად რა არის ან ერთი და ან მეორე. იდეა, რომ შეგვიძლია სამყაროს სურათის შეკვრა და ამ ფუნდამენტურ კითხვებზე პასუხის პოვნა — უბრალოდ ამაღელვებელია“, — ამბობს ლოურენს-ბერკლის ეროვნული ლაბორატორიის ფიზიკოსი მარკ მოსი.

ჯგუფის პუბლიკაციები ხელმისაწვდომია რეცენზირებამდელ სერვერზე arXiv.

მომზადებულია newscenter.lbl.gov-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ტექნოლოგიები

ხელოვნურმა ინტელექტმა ვიდეოთამაში შექმნა

 ონლაინ სივრცეში Minecraft-ის ტიპის ახალი ვიდეოთამაში გამოჩნდა, რომელიც, არც მეტი, არც ნაკლები, ხელოვნურმა ინტელექტმა (AI) შექმნა. მას Oasis ეწოდება.

AI-ის მიერ გენერირებულ ვიდეოთამაშში მომხმარებელი სამგანზომილებიან გარემოში გადაადგილდება, რომელშიც ბლოკები, მოსაპოვებელი რესურსები და ობიექტების შესაქმნელი მასალებია თავმოყრილი. ფაქტობრივად, მოთამაშე Minecraft-ის მაგვარ სივრცეში ხვდება.

გამოსახულებაზე ნაჩვენები შორეული 3D ლანდშაფტი ცვალებადია და როცა ვუახლოვდებით, სხვადასხვა ფორმისა თუ ზომის ხედებში გადაიზრდება. Oasis-ში რამდენიმე ტიპის გარემოა, რომელთაგანაც სასურველს თავად ირჩევ. ასევე, მომხმარებელს შეუძლია, საწყისი გამოსახულება ატვირთოს, მაგრამ ყველაფერი თამაშის მსვლელობისას, ქმედებების შესაბამისად, იცვლება.

 

 

ვიდეოთამაში Decart-სა და Etched-ის მიერაა შექმნილი. დასაწყისში ეკრანზე ეწერება: “ახლა უნიკალურ ვიდეო მოდელში შეხვალ, თამაშის პროგრამაში, რომელიც თამაშის პროცესის მილიონობით საათზეა გაწვრთნილი. შენ მიერ გადადგმული ყოველი ნაბიჯი ირგვლივ არსებული გარემოს რეალურ დროში შეცვლის”.

მოდელის სათანადოდ გაწვრთნამ თამაში დახვეწა და მასში ესა თუ ის ქმედება გახადა შესაძლებელი, როგორიცაა ახტომა, რაიმე ნივთის აღება, ბლოკების დამტვრევა და სხვა. იქიდან გამომდინარე, რომ გამოსახულებები ცვალებადია და სხვა მოთამაშეთა გამოცდილებებს ეფუძნება, შესაძლოა, უცებ მომხმარებლის წინაშე რაიმე ობიექტი გაჩნდეს (როგორც იმ მომხმარებლების ეკრანზე ჩნდებოდა მსგავს გარემოში).

ამ მხრივ Oasis შედარებით გასაუმჯობესებელია, ვიდრე Minecraft და სხვა მსგავსი თამაშები, მაგრამ ცდად, თუნდაც მხოლოდ ინტერესის გამო, მაინც ღირს. სპეციალისტები ფიქრობენ, რომ ხელოვნურ ინტელექტს აქვს პოტენციალი, ვიდეოთამაშებში რევოლუცია მოახდინოს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინატექნოლოგიები

პირის ღრუს ტესტით ბიოლოგიური ასაკის დადგენა შეგვეძლება — როგორ

შეიმუშავეს პირის ღრუს ტესტი, რომელიც გვეუბნება, თუ როდის მოვკვდებით.

მეცნიერებმა შეიმუშავეს ახალი გზა იმის დასადგენად, თუ როდის შეიძლება მოკვდეთ.

საუბარია ბიოლოგიური ასაკის გაშიფვრაზე — CheekAge-ზე, რომელიც კომპანია Tally Health-ის მიერ არის შემუშავებული. ეს არის ე.წ. “ეპიგენეტიკური საათის” ტექნოლოგიის გაცილებით ნაკლებად ინვაზიური ვერსია. მას მეცნიერები იმის გასაგებად იყენებენ, თუ რამდენად სწრაფად ბერდება ადამიანი.

როგორც წესი, დაბერების ტემპს განსაზღვრავს როგორც გენეტიკური ფაქტორები, ისე ცხოვრების სტილი. რასის, ეპიგენეტიკური ფაქტორებისა და გარემო ფაქტორებიდან მეცნიერებს დიდი სიზუსტით შეუძლიათ განსაზღვრონ ის, თუ რა ტემპით დავბერდებით.

მარტივად რომ ვთქვათ: მეცნიერებს შეუძლიათ გვითხრან, როდის მოვკვდებით. წარსულში ეს პროცესი მოიცავდა სისხლის ქსოვილის ნიმუშების აღებას ან სხვა კომპლექსურ კვლევებს.

ნაკლებად ინვაზიური გადაწყვეტის ძიებისას, ნიუ-იორკში დაფუძნებული კომპანიის მკვლევრებმა არა მხოლოდ ახალი მეთოდოლოგია გამოიგონეს, არამედ მის წარმოებაში ჩაშვებასაც აპირებენ.

Tally Health-ის მკვლევრებმა დროთა განმავლობაში საკმარისი ბიომარკერები დაამუშავეს, რათა საკუთარი ეპიგენეტიკური საათის კრიტერიუმები შეემუშავებინათ.

ახალ კვლევაში, რომელიც ჟურნალ Frontiers in Aging-ში გამოქვეყნდა, Tally-ის ექსპერტებმა განმარტეს, რომ შეიმუშავეს ტექნოლოგია, რომელსაც დნმ-ის მეთილიერება შეუძლია. ტექნოლოგია ამას ლოყის ნაცხის გააანალიზებით ახერხებს. სწორედ ასეა შესაძლებელი იმის დადგენა, თუ რამდენად ადრე ბერდება ადამიანი.

“ამ მარტივი მეთოდით (პირის ღრუს ტესტით) ყველას შეეძლება საკუთარი დაბერების ბიოლოგიის შესწავლა”, — აღნიშნულია კვლევაში.

მკვლევრების თქმით, პირის ღრუს ნაცხი დაახლოებით 250 დოლარი ეღირება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციატექნოლოგიები

შექმნეს სათბობი ელემენტი, რომელიც ენერგიას მიწაში არსებული მიკრობებისგან იღებს

მეცნიერებმა ინოვაციური სათბობი ელემენტი შექმნეს, რომელიც ელექტროენერგიის წარმოსაქმნელად მიწაში არსებულ მიკრობებს იყენებს. შესაძლოა, მოწყობილობა იმ ბატარეების ალტერნატივა აღმოჩნდეს, რომლებიც სამეურნეო დანიშნულების მქონე მიწისქვეშა სენსორებში გვხვდება.

“ეს მიკრობები ფართოდაა გავრცელებული; ისინი მიწაში უკვე ყველგანაა”, — თქვა ჯორჯ უელსმა, კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა — “ძალიან მარტივი დაგეგმარების სისტემები შეგვიძლია გამოვიყენოთ, რათა მათგან ელექტრობა მოვიპოვოთ. ამ ენერგიით მთლიან ქალაქების ვერ მოვამარაგებთ, თუმცა შეგვიძლია, მცირე ენერგია მივიღოთ და პრაქტიკული, დაბალ ენერგიაზე მომუშავე რაღაცებისთვის გამოვიყენოთ”.

სათბობი დიზაინის ელემენტი საქმისათვის ზედგამოჭრილი აღმოჩნდა. მისი ანოდი ნახშირბადის ქსოვილისაგან არის დამზადებული, კათოდად კი ელემენტს არარეაქტიული გამტარი მეტალი აქვს.

მკვლევართა მიერ შექმნილი სათბობი ელემენტი

მკვლევართა მიერ შექმნილი სათბობი ელემენტი

ფოტო: Bill Yen/Northwestern University

პრესრელიზის თანახმად, სათბობი ელემენტი საკმაოდ ეფექტიანად მუშაობს — მან იმაზე 68-ჯერ მეტი ენერგია წარმოქმნა, ვიდრე სენსორების სამუშაოდ არის საჭირო. მან ნიადაგში ნესტის მკაფიოდ განსხვავებული დონეებიც კარგად აიტანა.

უნდა აღინიშნოს, რომ კათოდის ზედაპირზე მეცნიერებმა წყალგაუმტარი მასალა გამოიყენეს. შედეგად მოწყობილობა დატბორვის დროსაც მუშაობს და შემდეგ შრება.

მკვლევრებმა შეამოწმეს, რამდენად შეეძლო ელემენტს, რომ ნიადაგში ნესტის გაზომვისათვის განკუთვნილი სენსორები მოემარაგებინა. ამას გარდა, მათ ნიადაგის ენერგიაზე მომუშავე სენსორს პატარა ანტენა მიამაგრეს, რათა უსადენოდ შესძლებოდათ კომუნიკაცია. ასე სათბობმა ელემენტმა არსებული რადიოსიხშირული სიგნალები აირეკლა და ახლომდებარე სადგურს მონაცემები გადასცა.

საგულისხმოა, რომ ახალი სათბობი ელემენტი თავის მსგავს ტექნოლოგიებზე 120%-ით უკეთესად მუშაობს. გარდა ამისა, ტრადიციული ბატარეებიდან, შესაძლოა, ქიმიკატებმა ნიადაგში ჩააღწიოს, როცა ახალი ტექნოლოგია მეტად ეკომეგობრული იქნება.

ბილ იენის, კვლევის ხელმძღვანელის, თქმით, მსგავსი მოწყობილობების რიცხვი მუდმივად იზრდება და სამომავლოდ ტრილიონობით მსგავსი ხელსაწყო იარსებებს. მეორე მხრივ, თითოეულ მათგანს ლითიუმით, მძიმე მეტალებითა და გარემოსთვის სახიფათო ტოქსინებით ვერ დავამზადებთ.

“ისეთი ალტერნატივების პოვნა გვჭირდება, რომლებიც მცირე ენერგიას უზრუნველყოფს მოწყობილობათა დეცენტრალიზებული ქსელის მოსამარაგებლად. გამოსავლის ძიებაში ნიადაგის მიკრობებზე მომუშავე სათბობ ელემენტებს მივმართეთ, რომლებიც სპეციალურ მიკრობებს იყენებს მიწის დასაშლელად, ამ ცოტაოდენი ენერგიით კი სენსორებს ამარაგებს. სანამ ნიადაგში მიკრობების მიერ დასაშლელი ორგანული ნახშირბადი იქნება, სათბობმა ელემენტმა შეიძლება სამუდამოდაც გაძლოს“, — განაცხადა იენმა.

ნაშრომი ჟურნალში Proceedings of the Association for Computing Machinery on Interactive, Mobile, Wearable and Ubiquitous Technologies გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიტექნოლოგიები

მეცნიერებმა კალციუმზე მომუშავე ბატარეა შექმნეს, რომელიც დამუხტვის 700 ციკლს უძლებს

ჩინელმა მეცნიერებმა კალციუმზე მომუშავე ბატარეა შექმნეს, რომელიც დამუხტვისა და განმუხტვის 700-ამდე სრულ ციკლს გადის ოთახის ტემპერატურაზე. ამ ტიპის ტექნოლოგიას ასეთი მაჩვენებლისათვის აქამდე არასდროს მიუღწევია. მკვლევართა განცხადებით, მათი მოწყობილობა ბოჭკოებშიც შეიძლება ინტეგრირდეს და მოქნილი ტექსტილური ბატარეა შეიქმნას სმარტფონებისთვის.

მსოფლიოში ყველაზე ფართოდ ლითიუმ-იონური ბატარეები გამოიყენება, რადგან ისინი კომპაქტური ზომისაა და მასასთან შედარებით დიდ ენერგიას იტევს. მეორე მხრივ, მათი მეშვეობით სხვადასხვა სექტორის უზრუნველსაყოფად ლითიუმის საიმედო მარაგია საჭირო.

კვლევის თანახმად, შესაძლოა, კალციუმზე მომუშავე ბატარეები ლითიუმ-იონურ ელემენტებზე მეტად ხელმისაწვდომი და უსაფრთხო იყოს. საგულისხმოა, რომ ეს ორი ტევადობით დიდად არ განსხვავდება. მეორე მხრივ, კალციუმი ლითიუმთან შედარებით 2 500-ჯერ უფრო გავრცელებულია დედამიწაზე.

ნაშრომის მიხედვით, კალციუმზე მომუშავე ბატარეებს შორის ტევადობის ყველაზე უკეთესი პოტენციალი კალციუმ-ჟანგბადის (Ca-O2) სისტემებს აქვს. ეს იმიტომ, რომ ბატარეა საწვავს ჰაერში არსებული ჟანგბადიდან იღებს და არა მასში შენახული მასალიდან.

Ca-O2 ბატარეებს ტევადობისა და დაბალი ფასის მხრივ დიდი პოტენციალი აქვს, რადგან კალციუმის სხვადასხვა ოქსიდს (CaOx) წარმოქმნის. მეორე მხრივ, საკმაოდ რთულია ისეთი Ca-O2ელემენტის შექმნა, რომელიც ხელახლა დაიმუხტება და თან ოთახის ტემპერატურაზე იმუშავებს. ეს იმიტომ, რომ მისი მუშაობის პროცესში განმუხტვის არააქტიური პროდუქტები წარმოიქმნება.

მარტივი სულაც არ ყოფილა ისეთი ელექტროლიტების (ბატარეის კომპონენტი, რომელიც დამუხტვასა და განმუხტვაზეა პასუხისმგებელი) პოვნა, რომლებიც ჟანგბადსა და საკმაოდ რეაქტიული კალციუმის ანოდს ერთდროულად გაუმკლავდება. ელექტროლიტს კალციუმის რეაქციები არ უნდა გამოეწვია და ამით ბატარეის ტევადობას არ უნდა შეეზღუდა.

ამ პრობლემის გადასაჭრელად მეცნიერებმა ინოვაციური მიდგომა შეიმუშავეს და თხევადი ელექტროლიტი შექმნეს, რომელიც კალციუმსაც ერგება და ჟანგბადსაც.

მათ მიერ დამზადებული ბატარეა შესაძლებელია, მოქნილ ბოჭკოებშიც ინტეგრირდეს. სპეციალური მოწყობილობის გამოყენებით მეცნიერებმა ეს ბოჭკოვანი ბატარეები ტექსტილებში ჩაწნეს. დადგინდა, რომ ელემენტი სტაბილურობას ნულიდან 180 გრადუსამდე მოღუნვის დროსაც კი ინარჩუნებს. მაშასადამე, მიღებული ელემენტი მოქნილია და არაერთ ელექტრონულ მოწყობილობაში შეიძლება გამოვიყენოთ, მათ შორის მობილურ ტელეფონებშიც.

ბატარეის ტევადობა და ფუნქციონირება ამჟამად შეზღუდულია, თუმცა მკვლევრები ფიქრობენ, რომ სამომავლოდ მისი დახვეწა შესაძლებელი იქნება. ისინი იმედს გამოთქვამენ, რომ, შესაძლოა, კალციუმის ბატარეები ალტერნატიული მასალებითაც შეიქმნას.

მიღწევა ერთ-ერთი წინგადადგმული ნაბიჯია, რათა სამომავლოდ ენერგიის შენახვისთვის უფრო გამძლე და ეფექტიანი საშუალებები გვქონდეს.

ნაშრომი ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაცია

შექმნეს ხელოვნური ენა, რომელიც ბაქტერიებს ანადგურებს

პირის ღრუს დაავადებების სამკურნალოდ მკვლევრებმა ხელოვნურ ენა შექმნეს, რომელიც ბაქტერიებს ანადგურებს. ხელოვნურ ენას ბაქტერიების აღმოჩენისთანავე მათი განადგურება შეუძლია.

ენა ქიმიურ სენსორებს იყენებს და აქედან თითოეული სენსორი განსხვავებულად რეაგირებს.

ყველა სენსორისგან მიღებული მონაცემების ანალიზით შესაძლებელი ხდება დადგინდეს, თუ რა სახის ბაქტერიებთან გვაქვს საქმე.

ბაქტერიული ინფექციები სახიფათოა

ბაქტერიული ინფექციები სიკვდილიანობის მეორე ძირითადი მიზეზია.

დაგვიანებული მკურნალობა და არასწორი დიაგნოზი სიკვდილიანობის მაჩვენებელს მნიშვნელოვნად ზრდის. სტომატოლოგიური დაავადებები, როგორიცაა კარიესი და პაროდონტიტი, ასევე მოქმედებს ცხოვრების ხარისხზე და იწვევს სისტემურ დაავადებებს.

მკვლევრები ფოკუსირებული იყვნენ ბაქტერიების აღმოჩენისა და განადგურების გაადვილებაზე. ეს იმიტომ, რომ ბაქტერიების ტრადიციული გამოვლენის ტექნიკა კომპლექსურ კვლევებს საჭიროებს და შესაბამისად, რთულია.

როგორ მუშაობს ხელოვნური ენა

როდესაც სტომატოლოგი ფიქრობს, რომ ბაქტერია სტომატოლოგიურ პრობლემებს იწვევს, როგორიცაა ღრუს ან ღრძილების დაავადება, უნდა გაირკვეს რომელი ბაქტერიაა დამნაშავე.

ეს ბაქტერიების ლაბორატორიაში დათესვას მოითხოვს. არის კიდევ ერთი საშუალება, რა დროსაც უშუალოდ პირის ღრუში იკვლევენ ბაქტერიების სპეციფიკურ ნიშნებს. თუმცა, არცერთია მარტივი, ამიტომ მკვლევრებს უფრო მარტივი გზის გამონახვა სურდათ.

მათ სურდათ შეექმნათ სენსორების ჯგუფი, რომელიც სხვადასხვა ტიპის ბაქტერიების ერთდროულად გამოვლენას შეძლებდა.

მკვლევრებმა ამისთვის პაწაწინა ნაწილაკები, ნანოზიმები გამოიყენეს. ნანოზიმი მოქმედებს როგორც ბუნებრივი ფერმენტი. როდესაც ნანოზიმებს სპეციალური სითხე და ფერის შემცვლელი საღებავი დაამატეს, ნანოზიმებმა სითხე ლურჯად აქციეს.

თუმცა, თუ ბაქტერია ნანოზიმების დნმ-ს დაფარავდა, სითხე ლურჯი აღარ ხდებოდა. შესაბამისად, ნანოზიმების სხვადასხვა ტიპის დნმ-ით დაფარვამ ბაქტერიების გამოვლენას შეიძლება შეუწყოს ხელი. რაც მთავარია, სხვადასხვა ტიპის ბაქტერია განსხვავებულ ფერს იძლევა.

მკვლევრებმა ეს სისტემა პირის ღრუს 11 ტიპის ბაქტერიაზე გამოცადეს. კვლევამ წარმატებით ჩაიარა და მკვლევრებმა ბაქტერიების დაფიქსირებასთან ერთად, მათი ტიპებიც გაარჩიეს.

რაც შეეხება ბაქტერიების განადგურებას: მკვლევრებმა აღმოჩინეს, რომ ნანოზიმების ბაქტერიების შემცველ ხსნარებში დამატება სამი გავრცელებული ტიპის ბაქტერიას ანადგურებს.

როდესაც მკვლევრებმა ბაქტერიები მძლავრი მიკროსკოპის გამოყენებით შეისწავლეს, დაინახეს, რომ ნანოზიმებმა დააზიანა მათი გარე შრეები. ეს ნიშნავს, რომ ახლად შემუშავებული სისტემა გამოსადეგია როგორც ბაქტერიების მიერ გამოწვეული სტომატოლოგოიური პრობლემების აღმოსაჩენად, ისე ამ ბაქტერიების გასანადგურებლად.

ჯერ ზუსტად არ ვიცით, თუ როგორ მოთავსდება ხელოვნური ენა პირის ღრუში, მაგრამ ამ ინოვაციას ბევრი პრობლემის გადაჭრის პოტენციალი აქვს.

კვლევა ჟურნალ ACS Applied Materials & Interfaces-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიატექნოლოგიები

შეიმუშავეს ხელოვნური ინტელექტი, რომელსაც ადამიანის დნმ-ის რედაქტირება შეუძლია

ბერკლიში დაფუძნებული სტარტაპის მკვლევართა გუნდი ამბობს, რომ მათ გენერაციული AI ტექნოლოგიები ადამიანის დნმ-ის რედაქტირებისთვის გამოიყენეს.

როგორც New York Times იუწყება, სტარტაპმა დიდი რაოდენობით ბიოლოგიური მონაცემები მიაწოდა მსხვილ ენობრივ მოდელს (LLM). ამით მკვლევრებს CRISPR-ზე დაფუძნებული გენის რედაქტირების ახალი ტექნოლოგიის შექმნა სურდათ.

მკვლევრების მიზანია შექმნან გენების რედაქტირების ახალი მიდგომები, რომლებიც უფრო ეფექტური და ქმედუნარიანია, ვიდრე არსებული ბიოლოგიური მექანიზმები. ეს საშუალებას მოგვცემს თავიდან ავიცილოთ დაავადებები და სხვა პათოგენები.

სტარტაპი სახელად Profluent აცხადებს, რომ ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებული ერთი ასეთი ტექნოლოგია ადამიანის დნმ-ის რედაქტირებისთვის უკვე გამოიყენა. საუბარია OpenCRISPR-1-ზე, რომელიც ხელოვნური ინტელექტის მიერ შემუშავებული პირველი მსგავსი ტექნოლოგიაა.

სტარტაპში ამბობენ, რომ “ტექნოლოგია ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით ნულიდან შეიქმნა”.

“ეს ნიშნავს, რომ მომავალში ხელოვნური ინტელექტი ასეთ ტექნოლოგიებსაც შეიმუშავებს, რაც მედიცინის განვითარებისთვის უმნიშვნელოვანესია”, — თქვასტარტაპის თანადამფუძნებელმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა ალი მადანმა.

ექსპერტების თქმით, ის, რაც ნამდვილად აფერხებს გენის რედაქტირების სფეროს, არის პრეკლინიკური კვლევების სიმცირე. სწორედ უშუალო კვლევებით უნდა დადასტურდეს საბოლოოდ, არის თუ არა დნმ-ის ეს ცვლილებები უსაფრთხო და ეფექტური. მიუხედავად უამრავი ოპტიმიზმისა, მეცნიერები კვლავ ფრთხილობენ და ჯერ კიდევ საუბრობენ ადამიანის დნმ-ის რედაქტირების შესაძლო გვერდით ეფექტებზე.

სწორედ ამიტომ, ამ დარგში ხელოვნური ინტელექტის გამოჩენა მნიშვნელოვანია და ამან შეიძლება კვლევების პროცესი დააჩქაროს. Profluent-ში სურთ თავიანთი მოდელი სხვა მკვლევრებსაც მიაწოდონ, რითაც სისტემის დახვეწა და გაუმჯობესება მოხდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ტექნოლოგიები

ვცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო

ბევრი ფილოსოფოსი და მეცნიერი ფიქრობს იმაზე, ვცხოვრობთ თუ არა სიმულირებულ სამყაროში. და, აი, ახლა პორტსმუთის უნივერსიტეტის მეცნიერი მელვინ ვოპსონი თვლის, რომ მას ამის მტკიცებულებები აქვს.

მის მიერვე ჩამოყალიბებული ინფოდინამიკის მეორე კანონის გამოყენებით, ვოპსონი ამტკიცებს, რომ დროთა განმავლობაში საინფორმაციო სისტემებში ენტროპიის შემცირებამ შეიძლება დაამტკიცოს, რომ სამყაროს “მონაცემთა ოპტიმიზაცია და შეკუმშვა” აქვს ჩაშენებული, ეს კი რეალობის ციფრულ ბუნებაზე მეტყველებს.

1999 წელს გადაღებულ ფილმში The Matrix, ტომას ანდერსონს (იგივე ნეო) “აღმოაჩენინებენ”, რომ მისი სამყარო სიმულაციაა. ნეოსგან განსხვავებით ვოპსონისთვის ეს არავის უთქვამს, ის აქამდე მეცნიერების გამოყენებით მისვლას ცდილობს.

“ფიზიკაში არსებობს კანონები, რომლებიც მართავს ყველაფერს, მაგალითად, როგორ მოძრაობენ ობიექტები, როგორ მიედინება ენერგია და ა.შ. ყველაფერი დაფუძნებულია ფიზიკის კანონებზე. ამ მხრივ ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო თერმოდინამიკის მეორე კანონია, რომლის მიხედვითაც ენტროპია მხოლოდ იზრდება, ან იგივე რჩება, მაგრამ არასდროს მცირდება”, — ამბობს ვოპსონი.

ამ ცნობილ კანონზე დაყრდნობით, ვოპსონი ელოდა, რომ ენტროპია საინფორმაციო სისტემებში — რომელიც მისმა წინა კვლევამ განსაზღვრა, როგორც “მატერიის მეხუთე მდგომარეობა” — ანალოგიურად უნდა გაზრდილიყო. თუმცა, ეს ასე არ მოხდა. ამის ნაცვლად, ის რჩება მუდმივი, ან თუნდაც მცირდება მინიმალურ მნიშვნელობამდე. ეს პირდაპირ ეწინააღმდეგება თერმოდინამიკის მეორე კანონს, რომელმაც შთააგონა ვოპსონს მიეღო ინფორმაციის დინამიკის მეორე კანონი (ინფოდინამიკა).

“ჩვენ ვიცით, რომ სამყარო ფართოვდება სითბოს დაკარგვის ან მომატების გარეშე, რაც მოითხოვს სამყაროს მთლიანი ენტროპიის მუდმივობას. თუმცა, ჩვენ ასევე ვიცით თერმოდინამიკიდან, რომ ენტროპია ყოველთვის იზრდება. ეს მეტყველებს იმაზე, რომ უნდა არსებობდეს სხვა ენტროპია — ინფორმაციული ენტროპია ზრდის დასაბალანსებლად”, — აღნიშნა ვოპსონმა.

ვოპსონი ამტკიცებს, რომ ეს კანონი როლს თამაშობს ატომურ ფიზიკაში (ელექტრონების განლაგება), კოსმოლოგიაში და ბიოლოგიურ სისტემებში. ვოპსონი განსაკუთრებით ხაზს სწორედ ბიოლოგიაზე უსვამს. ჩარლზ დარვინის იდეის საწინააღმდეგოდ, რომ მუტაციები შემთხვევით ხდება, მუტაციები რეალურად ხდება ისე, რომ ინფორმაციის ენტროპია მინიმუმამდეა დაყვანილი. ვოპსონმა გააანალიზა SARS-CoV-2 ვირუსის მუტაცია და ამით უნიკალური კორელაცია აჩვენა ინფორმაციასა და გენეტიკური მუტაციების დინამიკას შორის.

სად მივყავართ ამ ყველაფერს? ვოსპონის შეფასებით, ინფოდინამიკის მეორე კანონი შეიძლება გამოვიყენოთ იმის დასამტკიცებლად, რომ ჩვენ ნამდვილად სიმულაციაში ვცხოვრობთ.

“თუ ჩვენი რთული სამყარო მართლაც სიმულაციაა, საჭირო იქნება მონაცემთა ჩაშენებული ოპტიმიზაცია და შეკუმშვა, რათა შემცირდეს გამოთვლითი სიმძლავრე და მონაცემთა შენახვის მოთხოვნები. სწორედ ეს ხდება ჩვენს გარშემო, მათ შორის ციფრულ მონაცემებში, ბიოლოგიურ სისტემებში, მათემატიკურ სიმეტრიებსა და მთელ სამყაროში”, — უთხრა ვოპსონმა The Conversation-ს.

ყველა ეს ვარაუდი, მათ შორის ვოპსონის ინფოდინამიკის კანონი შემდგომ გადამოწმებას საჭიროებს. ამ ეტაპზე ერთი რისი თქმაც შეგვიძლია ისაა, რომ ვოპსონის დაკვირვებები საინტერესოა და თუ სადამდე მიგვიყვანს ეს ყველაფერი ამას დრო გვიჩვენებს. . . ნეო, გაიღვიძე!

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციატექნოლოგიები

ჩინეთში შექმნეს ტვინის ჩიპი, რომლითაც მაიმუნი რობოტულ ხელს “ტელეპათიურად” ამოძრავებს

ჩინეთმა წარადგინა ტვინისა და კომპიუტერის ერთმანეთთან დამაკავშირებელი ინტერფეისი, რომელიც მაიმუნს ჩაუნერგეს. პეკინში ახლახან გამართულ ტექნოლოგიურ ფორუმზე ნაჩვენებ სადემონსტრაციო ვიდეოში აღბეჭდილი იყო, როგორ აკონტროლებს ეს ცხოველი მექანიკურ ხელს გონების ძალით, “ტელეპათიურად”.

ამის შესახებ ინფორმაცია ჩინურმა სამთავრობო მედიასაშუალებამ Xinhua გაავრცელა. ადგილობრივი ნეიროტექნოლოგიური კომპანია, რომელმაც ახალი ჩიპი შექმნა, ხელისუფლების მიერ მხარდაჭერილი Beijing Xinzhida Neurotechnology-ა. მათ ნეიროკომპიუტერულ ინტერფეისს NeuCyber Array BMI ეწოდება.

ღონისძიებაზე ამ კომპანიისთვის მოწყობილ კუთხეში საზოგადოებას ახალი სისტემა წარუდგინეს. ეკრანზე ნაჩვენები იყო მაიმუნი, რომელიც ტვინში ჩანერგილი ელექტროდების დახმარებით ოდნავ მოშორებით დადგმულ მექანიკური ხელს დისტანციურად ამოძრავებს და მარწყვს იღებს.

ფოტო: Xinhua

დამთვალიერებლებს აღნიშნულ სივრცეში სწორედ ამ ექსპერიმენტული მოწყობილობის ნახვის შესაძლებლობაც ჰქონდათ. ამის მიუხედავად, იქ არა ნამდვილი მაიმუნი, არამედ სათამაშო იყო მოთავსებული.

ჩინეთში არსებულ ტვინის კვლევის ინსტიტუტში აცხადებენ, რომ ახალი ინტერფეისი ნეირონებში წარმოქმნილ ელექტრულ სიგნალებში უმნიშვნელო ცვლილებებს აფიქსირებს. ის შემდეგ ამ იმპულსებს შიფრავს და მათ რეალურ ქმედებად გარდაქმნის.

იმავე პრინციპით მუშაობს ილონ მასკის კომპანია Neuralink-ის ჩიპიც, რომელიც ადამიანს ტვინში უკვე ჩაუნერგეს. სოციალურ ქსელში გავრცელებულ ვიდეოებში ჩანს, რომ ეს პაციენტი კომპიუტერში ჭადრაკსა და Mario Kart-ს სწორედ ინტერფეისის მეშვეობით თამაშობს ისე, რომ ამისთვის ხელების გამოყენება არ სჭირდება.

ამგვარი ტექნოლოგია პარალიზებულ ადამიანებს სხვებთან კომუნიკაციისა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესების საშუალებას აძლევს. ამის მიუხედავად, იმ მაიმუნებისთვის, რომლებზეც Neuralink-მა საკუთარი ტექნოლოგია გამოცადა, ყველაფერი ასე კარგად არ დასრულებულა.

საქმე ისაა, რომ 2022 წლის მონაცემებით, ამ ექსპერიმენტებს 1500-ზე მეტი ცხოველი ემსხვერპლა. მათ შორის იყვნენ მაიმუნებიც, რომელთა 21%-იც მოწყობილობასთან შეუგუებლობას შეეწირა.

გაიზიარებს თუ არა მათ ბედს ჩინური კომპანიის ცდისპირი მაიმუნიც, მომავალი გვიჩვენებს.

წყარო : on.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 4 88
Page 2 of 88