ტექნოლოგიები

ესპანელმა მეცნიერებმა უსინათლო პაციენტის ტვინში იმპლანტი მოათავსეს, რომლის მეშვეობითაც მან დანახვა შეძლო. ეს ტვინის ვიზუალური ქერქის უშუალო სტიმულირებით გახდა შესაძლებელი.

სისტემა “ხელოვნურ ბადურას” იყენებს, რომელიც სპეციალურ სათვალეზეა დამაგრებული და მის წინ არსებულ სინათლეს აღიქვამს. შემდეგ კი სინათლე ელექტრულ სიგნალებად ითარგმნება და ტვინის იმპლანტისკენ მიკრო-ელექტროდების სერიის სახით იგზავნება. შედეგად, უსინათლო ადამიანი სათვალის მიერ დანახულ შუქს/ინფორმაციას “ხედავს”.

მკვლევრებმა სისტემა 57 წლის ქალზე გამოსცადეს – იგი 16 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში სრულიად ბრმა იყო. ხოლო ექსპერიმენტის შედეგად, მან საბოლოოდ შეძლო ხელოვნური ბადურას მიერ ნაპოვნი ფორმებისა და სილუეტების იდენტიფიცირება, რაც ბიონიკური თვალების კუთხით პროგრესზე მიუთითებს.

“ვიზუალურად განცალკევებული ნეირონებისგან მუდმივად ვიღებდით მაღალი ხარისხის ჩანაწერებს და დროთა განმავლობაში სტაბილურობას ინარჩუნებდა” – ნათქვამია კვლევაში. ასევე. ავტორები დასძენენ, რომ პაციენტს “ზოგიერთი ასოს ამოცნობა” და “ობიექტების საზღვრების დანახვაც” შეეძლო.

შესაძლოა, ბევრი ადამიანი შეაშინოს ტვინში ელექტროდების იმპლანტირების იდეამ, რაც სრულიად ბუნებრივი რეაქციაა ამგვარი ინოვაციისადმი. თუმცა მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ სისტემას არანაირი გავლენა არ ჰქონია ტვინის რომელიმე სხვა ნაწილზე, გარდა ვიზუალური კორტექსისა. იმპლანტი ვიზუალურ აღქმასთან დაუკავშირებელ ნეირონებს არ შეხებია და შესაბამისად, არც მათი სტიმულაცია გამოუწვევია. ამრიგად, სისტემა სრულიად უსაფრთხოა. თანაც, მას ნაკლები ელექტროაქტივობა სჭირდება, სხვა მსგავს იმპლანტებთან შედარებით.

იმპლანტი პაციენტის ტვინიდან ექვსთვიანი გამოყენების შემდეგ ამოიღეს. რა თქმა უნდა, გაცილებით მეტი კვლევაა საჭირო, ვიდრე ეს ტექნოლოგია ფართო მასებისთვის გახდება ხელმისაწვდომი. თუმცა პირველად ინდიკატორები საკმაოდ დამაიმედებლად გამოიყურება. ნეირონული იმპლანტებისა და გენის რედაქტირების ტექნოლოგიას თუ გავითვალისწინებთ, შესაძლოა, უსინათლობის განკურნება მალე გადაულახავი დაბრკოლება აღარ იყოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ნიუ იორკის სტარტაპმა(Synchron) ნებართვა მიიღო FDA-სგან, რომ გამოსცადოს ტვინის იმპლანტი
ადამიანებზე. 2021 წლის აპრილში, ილონ მასკის ნეიროტექნოლოგიურმა სტარტაპმა(Neuralink)
ექსპერიმენტი ჩაატარა მაიმუნებზე და მათივე თქმით, შემდეგი ნაბიჯი იქნებოდა იმპლანტის გამოცდა
ადამიანებზე.
თუმცა, Neuralink– ის კონკურენტს უკვე აქვს ნებართვა და Synchron იუწყება, რომ წლის ბოლოს
ადამიანებში მოსამზადებელ კვლევებს დაიწყებს Stentrode-ზე, რომლის საშუალებითაც მოხალისეს
ექნება შესაძლებლობა პარალიზს გაუმკლავდეს გარეგანი მოწყობილობების საშუალებით.
Neuralink-სგან განსხვავებით, Synchron გვთავაზობს ნაკლებად ინვაზიურ მიდგომას, რადგანაც
Neuralink-ის იმპლანტი მოითხოვს თავის ქალის გაბურღვას სადენების მოთავსების მიზნით, ხოლო
Synchron კი თავსდება თავის ქალის გარეთ.
რაც შეეხება იმპლატის მიზანს, ეს პარალიზთან გამკლავება და მოძრაობის უნარია. ნათქვამია, რომ
თუ სიგნალები ძალიან სწრაფი იქნება, შესაძლოა ამ ადამიანებმა ტექნოლოგიების კონტროლი ისეთ
დონეზე მოახერხონ, რომ ჩვეულებრივი ადამიანის სხეულსაც კი არ შეუძლია.

წყარო: bloomberg.com
მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სამხრეთ კორეელი მკვლევარები აცხადებენ, რომ მათ შექმნეს ხელოვნური კანის მსგავსი მასალა, რომელსაც შეუძლია სწრაფად. გარემოს შესაბამისად შეიცვალოს ფერი, ქამელეონის მსგავსად.

გუნდმა, რომელსაც სეულის ეროვნული უნივერსიტეტის მექანიკური ინჟინერიის პროფესორი კო სეუნ–ჰვანი ხელძღვანელობდა, “კანი” სპეციალური მელნით შექმნა, რომელიც იცვლის ფერს ტემპერატურის მიხედვით.

კომ და მისმა გუნდმა აჩვენეს ტექნოლოგია – თერმოქრომული თხევადი ბროლის (TLC) მელანი და ვერტიკალურად დაწყობილი მრავალფენიანი ვერცხლის ნანოსადენის გამათბობლები – რობოტის გამოყენებით ფერის გამოვლენის სენსორებით. აღმოჩნდა, რომ რა ფერიც არ უნდა დაენახა სენსორებს, კანი ცდილობდა მისთვის მიებაძა.

ვიდეოში ჩანს, რომ რობოტი წითელ, ლურჯ და მწვანე იატაკზე მიცოცავს და მყისიერად იცვალის ფერს ფონის შესაბამისად.

სენსორების მიერ ფერის შესახებ მოპოვებული ინფორმაცია გადაეცემა მიკროპროცესორს, შემდეგ კი ვერცხლის ნანოსადენის გამათბობლებს. მას შემდეგ, რაც გამათბობლები მიაღწევენ გარკვეულ ტემპერატურას, თერმოქრომული თხევადი ბროლის ფენა ფერს იცვლის.

აღსანიშნავია, რო ხელოვნური „კანი“ ბუნებრივზე თხელია. მისი შემქმნელები განმარტავენ, რომ კანი, შესაძლოა, ტარებად მოწყობილობად იქცეს და გამოიყენონ მოდის, სამხედრო კამუფლაჟის უნიფორმების, მანქანებისა და შენობების ექსტერიერისთვის ესთეტიკური მიზნებით.

კვლევა სამეცნიერო ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.

www.reuters.com

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”