პანკრეასის კიბო ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ ონკოლოგიურ დაავადებად, რადგან მისი მკურნალობა ძალიან რთულია, ის სწრაფად ვითარდება და მეტასტაზებს ავლენს, მაგრამ ამავე დროს დიაგნოსტირება ხდება, როგორც წესი, გვიან ეტაპებზე. ამჟამად ამ დაავადების ხუთწლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი მხოლოდ 9%-ია, რაც დიდწილად დიაგნოზის სირთულით არის განპირობებული. მეცნიერთა აზრით, სიტუაციის გასაუმჯობესებლად ეფექტური და ხელმისაწვდომი დიაგნოსტიკური მეთოდია საჭირო და ამაში ხელოვნური ინტელექტი დაგეხმარებათ. ბოლო კვლევის თანახმად, ხელოვნურმა ინტელექტუალმა შეძლო პანკრეასის კიბოს განვითარების რისკის მქონე ადამიანების იდენტიფიცირება მათ დიაგნოზამდე სამი წლით ადრე.
კიბოს უმეტესობა, როგორიცაა სარძევე ჯირკვლის, პროსტატის ან საშვილოსნოს ყელის კიბო, საკმაოდ მარტივი დასადგენია. ამისთვის კეთდება მამოგრაფია, პაპ ნაცხი ან სისხლის ანალიზი. თუმცა, პანკრეასის კიბოს გამოვლენა გაცილებით რთულია. სკრინინგი არა მხოლოდ ძვირია, არამედ გარკვეულ რისკებთან არის დაკავშირებული.
ამიტომ, რეგულარული გამოკვლევა ენიშნებათ მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ გენეტიკური მიდრეკილება, ანუ მათ ოჯახში, მათ უახლოეს ნათესავებს ჰქონდათ დაავადების შემთხვევები. პანკრეასის კიბოს დიაგნოსტიკის მარტივი და ეფექტური მეთოდები დღემდე არ არსებობს. მართალია, ახლახან მეცნიერებმა ჭიების დახმარებით კიბოს დიაგნოსტიკა შეძლეს, მაგრამ ეს მეთოდი ჯერ კიდევ შორს არის მედიცინაში გამოყენებისგან.
ამ მიზეზით, ადრეულ ეტაპზე, დაავადება დიაგნოზირებულია მხოლოდ ვიწრო კატეგორიის ადამიანებში. ყველა სხვა შემთხვევა, რომელიც არ არის დაკავშირებული მემკვიდრეობასთან, ჩვეულებრივ შეუმჩნეველი რჩება. ამავდროულად, პანკრეასის კიბოს ადრეულ ეტაპზე გამოვლენამ შეიძლება გაზარდოს ხუთწლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი 44%-მდე.
აქედან გამომდინარე, ძალზე მნიშვნელოვანია ყველა კატეგორიის ადამიანების იდენტიფიცირება, რომლებიც ასევე არიან დაავადების რისკის ქვეშ და საჭიროებენ რეგულარულ სკრინინგს. როგორც ამერიკელი მეცნიერების ბოლო კვლევამ აჩვენა, ხელოვნურ ინტელექტს შეუძლია ეფექტურად გაუმკლავდეს ამ ამოცანას და ამისთვის მას მხოლოდ სამედიცინო ჩანაწერებიდან სჭირდება ინფორმაცია.
ნაშრომის ავტორებმა მოამზადეს ალგორითმი სამედიცინო ისტორიასა და პანკრეასის კიბოს განვითარების რისკს შორის კავშირის დასადგენად. ამისათვის ხელოვნურ ინტელექტს დანიიდან და შეერთებული შტატებიდან 9 მილიონი პაციენტის სამედიცინო ჩანაწერი გასაანალიზებლად მიეცა. ხელოვნურმა ინტელექტუალმა გაითვალისწინა სხვადასხვა დაავადებები, ასევე მათი გაჩენის დრო და თანმიმდევრობა, ისევე როგორც სხვა ნიმუშები, რომლებიც წინ უძღოდა კიბოს.
როგორც ჟურნალ Nature Medicine-ში გამოქვეყნებულ კვლევაშია ნათქვამი, ხელოვნურმა ინტელექტმა კარგად გაართვა თავი ამ ამოცანას, ანუ, რისკის გამოვლენილი ნიშნებიდან გამომდინარე, შეძლო წინასწარ განსაზღვრა, რომელ პაციენტებს შეიძლება განუვითარდეთ პანკრეასის კიბო მომავალში. საინტერესოა, რომ ალგორითმის მიერ გამოვლენილი მრავალი სიმპტომი პირდაპირ არ იყო დაკავშირებული პანკრეასთან.
მაგალითად, ნაღვლის ბუშტის კენჭები, ანემია, ტიპი 2 დიაბეტი და სხვა პრობლემები, რომლებიც დაკავშირებულია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტთან, მიუთითებს გაზრდილ რისკზე. ამ სიმპტომების მქონე ადამიანებს ჩვეულებრივ უვითარდებათ კიბო სამი წლის განმავლობაში. პანკრეასის ანთების მქონე პაციენტებში კიბო შეიძლება განვითარდეს კიდევ უფრო მოკლე დროში.
უნდა ითქვას, რომ არც ერთი სიმპტომი მარტო არ არის იმის მანიშნებელი, რომ ადამიანს შესაძლოა განუვითარდეს პანკრეასის კიბო. მხოლოდ დაავადებების ერთობლიობა და გარკვეული თანმიმდევრობა საშუალებას გაძლევთ დააყენოთ ადამიანი რისკის ქვეშ.
მკვლევრებმა თავიანთ საქმიანობაში ხელოვნური ინტელექტის მოდელების სხვადასხვა ვერსია გამოიყენეს. ამავდროულად, თითოეულ მოდელს დაეკისრა დავალება, გამოევლინა დაავადების განვითარების გაზრდილი რისკის მქონე ადამიანები დროის სხვადასხვა პერიოდის მონაცემებზე დაყრდნობით – 6 თვე, წელი, 2 წელი და 3 წელი. თითოეული მოდელი ბევრად უფრო ზუსტი აღმოჩნდა პროგნოზირებისთვის, ვიდრე არსებული შეფასებები ავადობის ალბათობის შესახებ.და ბოლოს, შეგახსენებთ, რომ მეცნიერები ამჟამად ასევე მუშაობენ პანკრეასის კიბოს მკურნალობის ახალ მეთოდებზე. პანკრეასის კიბოს მქონე მღრღნელებს შორის ამ მკურნალობამ სიცოცხლის ხანგრძლივობა 40%-ით გაზარდა. არ არის გამორიცხული, რომ დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის თანამედროვე მეთოდებმა უახლოეს მომავალში ამ ტიპის კიბო ნაკლებად სახიფათო გახადოს.
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”
0
