აშშ-ის პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპი, გასულ თვეში ვიზიტით საუდის არაბეთში იმყოფებოდა, სადაც პირველ პირთან შეხვედრისას მხარი დაუჭირა ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური მიზნების განხორციელებას, რომელთა შორის ყატარის შეკავება და რეგიონული გავლენის მოპოვებაც იგულისხმება.
როდესაც 5 ივნისს, საუდის არაბეთმა, ბაჰრეინმა და არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა დიპლომატიური ურთიერთობები გაწყვიტეს ყატართან, გადაკეტეს სახმელეთო და საჰაერო საზღვრები, ყატარელ მოსახლეობას კი ტერიტორიის დასატოვებლად 14 დღე მისცეს, დონალდ ტრამპი, სოციალური ქსელის საშუალებით, დადებითად გამოეხმაურა მომხდარს: „შესაძლოა ეს იყოს ტერორიზმის საშინელების დასასრული“, რითაც ოფიციალურად „მწვანე შუქი“ აუნთო საუდის არაბეთს.
რატომ არის ყატარი მნიშველოვანი?
ყატარი მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი თხევადი ბუნებრივი აირის მწარმოებელია. იგი ფლობს ,,ალ-ჯაზირას”- ახლო აღმოსავლეთის, ფაქტობრივად, ერთადერთი ტელეარხს, რომელიც არ კონტროლირდება ხელისუფლების მიერ და არ გადის ცენზურის კონტროლს. ყატარს ძალიან ახლო ურთიერთობები აქვს ირანთანაც, რომელთან ერთადაც ბუნებრივი აირის მოპოვებით მასშტაბურ სამუშაოებს აწარმოებს. მხარს უჭერს „მუსლიმურ საძმოს“- პოლიტიკური ისლამის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს წარმომადგენელს, რაც საუდის არაბეთის გაღიზიანებს იწვევს. წარსულშიც არსებობდა ყატარის დამორჩლებისა და გავლენის სფეროში მოქცევის მცდელობა, თუმცა – წარუმატებელი.
ივნისის დასაწყისში განვითარებული მოვლენების კონკრეტული მიზეზი არ ყოფილა, გარდა იმისა, რომ ყატარს ბრალს სდებენ ტერორისტული აქტივობებისა და დაჯგუფებების დაფინანსებაში. ,,The Financial Times-მა” ცოტა ხნის წინ გამოაქვეყნა სტატია, სადაც ნათქვამია, რომ ყატარმა 1 მილიარდი დოლარის ოდენობის თანხა გადაუხადა ირანს, რომელიც ალ-ქაიდასთან დაახლოებულად უფრო ასოცირდება, მიზეზით, რომ ყატარელი ტყვეები გაეთავისუფლებინათ ერაყის ხელისუფლებისგან. გაჩნდა გონივრული ეჭვი, რომ 1 მილიარდ დოლარს შეეძლო მნიშნელოვანი სამხედრო დივიდენდები მოეტანა ტერორისტული დაჯგუფებებისთვის. თუმცა, ზემოთ აღნიშნული ინფორმაცია ოფიციალურად არ დასტურდება.
რეგიონულ დონეზე გავლენა
ყატარის ბლოკადამ მნიშვნელოვანი დესტაბილიზაცია შეიტანა სპარსეთის ყურის თანამშრომლობის საბჭოში, რომელიც ახლო აღმოსავლეთის არასტაბილური გარემოს მთავარ დამრეგულირებელ ორგანოდ ითვლება. საბჭოს ორი წევრი, ქუვეითი და ომანი, არ დათანხმდა საუდის არაბეთის მოთხოვნას, რომ გაეწყვიტათ კავშირები ყატართან.
აშშ-ის პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის, საუდის არაბეთის ქმედებების მხარდაჭრა მნიშვნელოვან საფრთხხეს უქმნის აშშ-ის, როგორც ანგარიშგასაწევი ძალის რეპუტაციას ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში. მკვლევარების შეფასებით, მსგავსი ქმედება შეიძლება „გადაითარგმნოს“, როგორც აშშ-ის არათანმიმდევრულობა, რომ მას შეუძლია ზურგი აქციოს მოკავშრეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ისტორიულ „მტერთან ერთი შეხვედრა გამართა“. რამდენიმე დღის წინ, დონალდ ტრამპმა, შესაძლოა სიტუაციის გამოსწორების მიზნით, დაპირსპირებულ მხარეებს მედიატორის როლის თამაში და პრობლემის დიალოგის სახით გადაჭრის ალტერნატივა შესთავაზა.
ზემოთ აღნიშნულს გარკვეულწილად ამტკიცებს ის, რომ სხვა რეგიონულმა აქტორებმა თავს თავისუფლად მოქმედების საშუალება მისცეს. მაგალითად, ეგვიპტე, რომლის პრეზიდენტმა ლიბერალური იდეოლოგიის ჟურნალ ,,Mada Masr-ის” პორტალზე და სხვა 20-მდე მედია საშუალებაზე წვდომა დაბლოკა, მათ შორის მოხვდა ,,ალ-ჯაზირაც”. ბაჰრეინში კი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა 5 ადამიანი მოკლეს, 286 დააპატიმრეს რელიგიური და პოლიტიკური ნიადაგის საფუძველზე, მომდევნო დღეს კი გააქუმეს ყველაზე მთავარი ოპოზიციური ძალის პარტია.
სხვადასხვა შეფასებით, დონალდ ტრამპის ვიზიტმა საუდის არაბეთში, მისდამი მხარდაჭრის გამოხატვამ და ყატარისადმი არატოლერანტული განცხადებების გაკეთებამ, დაარწმუნა საუდის არაბეთი და არაბთა გაერთიანებულ საემიროები, რომ მათ შეეძლოთ ყატარის პრობლემის მსგავსი სახით გადაწყვეტა, რომ აშშ, დღევანდელი ადმინისტრაციის პირობებში, აღარ დაუპირისპირდებოდა და დაგმობდა მათ ქმედებებს, რაც ახლო აღმოსავლეთის დესტაბილიზაციის პირდაპირ „რეცეპტს“ წარმოადგენს.
წყარო: The Economist, BBC, The Washington Post
მასალა მოამზადა: ცირა შვანგირაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”
0
